فارسی گردان

فارسی کریاواں (فارسی:فعل‌های فارسی ، رومن: Fe’lhā-ye fārsi, اچارن [feʔlˈhɒːje fɒːɾˈsiː]) بہہتیاں یورپی بولیاں دی تلنا وچ بہت نیمت ہندیاں ہن۔

شبدکوشاں وچ دتے گئے دو دھاتوآں (اداہرن لئی گیر، گرفت 'پھڑدا، پھڑ لیا'، نویس نوست 'لکھدا، لکھیا:'، دیہہ، داد' 'دینا، دتا' آدی) نوں لگپگ کریا دے سارے ہور سارے روپ حاصل کرنا ممکن اے۔ کریا دی مکھ بینیمتا ایہہ اے کہ اک دتے دھاتو توں دوسرے دی بھوکھبانی کرنا عامَ طور تے ممکن نہیں ہندا۔ اک ہور بینیمتا ایہہ اے کہ کریا 'ہونا' دا حال دور وچ کوئی دھاتو نہیں ہندا۔

فارسی کریاواں دے تن اک وعدہ اتے تن بہووعدہ پرکھاں لئی چھ گردان ہندے ہن۔ دوجا اتے تیجا پرکھ بہووعدہ ششٹتا لئی اک وعدہ پرکھ دا ذکر کردے اکثر ورتیا جاندا اے۔

انگریزی نالوں فارسی وچ دور گھٹ ہن۔ کل ملا کے تقریباً دس دور ہن۔ بیتیاں واقعے دا حوالہ دین والے کالاں وچ سبھ توں ودھ ونگیاں ملدیاں ہن۔ ماضی کالاں دی اک لڑی (ماضی عام، اپورن، اتے ماضی مکمل) مکمل کالاں دی انوساری لڑی نال ٹاکرا کھاندی اے (مکمل عام، مکمل جاری، اتے مکمل ماضی مکمل - ایہناں وچوں آخری ماضی مکمل دور دے انت تے اک مکمل انت جوڑ کے بنایا جاندا اے)۔ ایہہ مکمل دور کئی واری انگریزی مکمل دور (جویں کہ 'I have done' آدی) وانگ، پر اکثر انومانت جاں رپورٹ دین والے ('واضع طور اُتے I had done' آدی) معنےآں وچ، ترکی دے مکمل دور دے وانگ استعمال کیتے جاندے ہن۔

حال دور دے کئی مطلب ہن (عادت-مولک، چل رہا، ویلے دی پابندی تریخی)۔ بول چال والی فارسی وچ ایہہ دور مستقبل دے معنےآں سمیت وی ورتیا جاندا اے، حالانکہ رسمی سٹائل وچ استعمال ہون والا اک وکھرا مستقبل دور وی ہندا اے۔ بول چال والی فارسی وچ وی تن جاری دور (حال، ماضی اتے پورن) ہن۔

اتھے سبجنکٹو موڈ دے دو روپ ہن، حال اتے مکمل۔ سبجنکٹو کریاواں اکثر اتھے ورتیاں جاندیاں ہن جتھے انگریزی اک انپھنٹو دی ورتوں کردی اے، جویں کہ 'میں جانا چاہندا ہاں' نوں فارسی وچ 'میں چاہندا ہاں کہ میں چلیا جاواں' وجوں بیان کیتا جاندا اے۔

اک مکمل کردنت دوجے سٹیم وچ -اے جوڑ کے بنایا جاندا اے۔ ایہہ کردنت اکرمک کریاواں وچ ایکٹو اے، جویں کہ رفتے 'چلا گیا'، پر ساکرمک کریاواں وچ پیسو، جویں کہ نوشتے '(کسے ولوں) لکھیا گیا'۔ مکمل دور بناؤن لئی استعمال ہون دے نال ہی ایہہ مکمل کردنت ساکرمک کریاواں نوں سودن (ہونا) دے وکھ وکھ روپ جوڑ کے پیسو بناؤن لئی ورتیا جا سکدا اے۔

مشرت کریاواں جویں کہ باز کردن 'کھولھنا' (شبدی 'کھلواؤنا') اتےیاد گرفتن 'سکھنا'، جدید فارسی وچ عامَ ورتے جاندے ہن۔

بول چال دی فارسی وچ، عامَ ورتیاں جان والیاں کریاواں، چھوٹے روپ وچ اچارن دا رجھان اے۔ مثال لی است (اوہ اے) دا اچارن اے کیتا جاندا اے، میرود' 'اوہ جاندا اے' نوں مرے، اتے میگوئم 'میں کہندا ہاں' مون مگم اچاریا جاندا اے۔

فارسی وچ کریا عامَ طور تے واک دے انت وچ آؤندا اے، حالانکہ اس وچ کئی وار اپواد ہندے ہن (اداہرن لئی بول چال والی فارسی وچ رفتم تیہران 'میں تہران گیا' ورگے واکنش عامَ سنائی پیندے ہن جتھے منزل کریا دے بعد آؤندی اے)۔

انپھنیٹو اتے سٹیمّ

انپھنیٹواں دا انت تن (-تن) جاں دن (-دن) نال ہندا اے۔ اک کریا دے پرمکھ حصے انپھنیٹو سٹیمّ اتے حال سٹیمّ ہندے ہن۔ انپھنیٹو سٹیمّ (جس نوں اکثر ماضی سٹیمّ کیہا جاندا اے) نوں انپھنیٹوتوں بس ن (وین) ہٹا کے بنایا جاندا اے:

• کردن (کردن، 'کرنا/بناؤنا') - کرد (کرد)
• داشتن (داشتن، 'مالک ہونا') - داشت (داشت)
• گرفتن (گرفتن، 'لینا') - گرفت (گرفت)
• دیدن (دیدن، 'دیکھنا') - دید (دید)
• نوشتن (نوشتن 'لکھنا') - نوشت (نوشت)
• رفتن (رفتن 'جانا') - رفت (رفت)
• شدن (شدن 'ہو جانا') - شد (شد)

حال سٹیمّ وچ ودھیرے بھنتا اے، اتے بہت ساریاں عامَ کریاواں وچ انپھنیٹو سٹیمّ نال بہت گھٹ برابری دکھائی دندی اے:

• کردن (کردن) - کن (کن)
• داشتن (داستن) - دار (دار)
• گرفتن (گرفتن) - گیر (گیر )
• دیدن (دیدن) - بین (بین)
• نوشتن (نوشتن) - نويس (نویس)
• رفتن (رفتن) - رو (رو جاں رو)
• شدن (شدن) - شو (شو جاں شو)

حال سنکیتک، حال سبجنکٹو، اتے حال کردنت حال سٹیمّ توں بندے ہن، باقی دور انپھنیٹو سٹیمّ توں۔ دونوں سٹیماں دی ورتوں کریا-نانوا بناؤن لی کیتی جا سکدی اے۔ جویں: گفتوگو گفتگو 'گل بات'، رفت وآمد رفت او آمد 'جانا اتے آؤنا'، خوش نويس خوش نویس' 'سلیکھ'۔

انپھنٹو دی ورتوں وی انگریزی انپھنٹو نالوں بھنّ اے؛ اداہرن دے طور تے، 'میں جانا چاہندا ہاں' جاں 'میں جان دے یوگ ہاں' ورگے واکاں وچ انپھنٹو دی نہیں سبجنکٹو دی ورتوں کیتی جاندی اے۔ فارسی انپھنٹو ودھیرے کرکے کریا-نانوا جاں جیرنڈ وانگ اے، جس دی ورتوں نوشتن اين کتاب نوستن-ایوستن این کتاب 'اس کتاب دی لکھت' جاں اختراع نوشتن اخترا-ایخترا نوستن 'لکھت دی کاڈھ ' ' ورگے واکنشاں وچ کیتی جاندی اے۔

یاد رکھو کہ اس لیکھ وچ ورتی گئی لپی انترن وچ، 'x' اکھر اک ویلر پھرکیٹو آواز نوں درساؤندا اے، باخ وچ 'خ' اے، اتے 'š' اتے 'č' 'ش' اتے وچ' دی آواز نوں درساؤندے ہن۔

کردنت

فارسی کریاواں دے دو کردنت ہن - پورن اتے حال۔

پورن کردنت انپھنٹو سٹیمّ وچ ه -اے جوڑ کے بندا اے۔ ایہہ ساکرمک کریاواں وچ پیسو اے مگر اکرمک کریاواں وچ ایکٹو اے (جویں کہ رپھتے ‘چلا گیا’)۔

• کردن (کردن) - کرده (کردے) 'کیتا' جاں 'بنایا'
• گرفتن (گرفتن) - گرفته (گرفتے) 'لے لیا|پھڑ لیا '
• دیدن (دیدن، دیکھنا) - دیده (دیدے) 'دیکھیا'
• نوشتن (نوشتن 'لکھنا') - نوشته (نوشتے) 'لکھیا'

پورن دور بناؤن لئی وی ورتیا جا رہا ہون دے نال، پورن کردنت وشیشن جاں نانوَ وجوں ورتیا جا سکدا اے:

• ماهِ گذشته ماہ-ایاہ گزشتے 'بیتے مہینے'، یعنی۔ 'پچھلے مہینے'
• نوشته‌هاى او نوشتا-ایوشتا ؤ 'اسدیاں لکھتاں'

حال کردنت، جو کہ گھٹ پرچلت اے، دا اساری حال سٹیمّ وچ نده -اندے جوڑ کے بنایا جاندا اے۔ عامَ طور تے ایہہ ایجنٹ نانوَ دے طور تے ورتیا جاندا اے (جویں کہ نويسنده نویسندے 'لکھاری')، حالانکہ کئی وار ایہہ اک کریا وشیشن ہندا اے

(جویں سال آينده سال-ایال آیندہ ' آؤن والا سال'، مطلب 'اگلے سال')۔ کجھ کریاواں لئی اک کھرا کردنت وی موجود اے جنہاں دا انت -آن وچ ہندا اے (اداہرن وجوں خندان کھندان 'مسکراؤندا')۔

پڑناویں انت

کریا دے پڑناویں روپ زیادہ تر آسان جاے پچھیتر دے نال بندے ہن۔ پڑناویں پچھیتر حال اتے مستقبل دور لئی اتے دو سبجنکٹو کالاں لئی پڑناویں پچھیتر ہن:

• ـم ( -عم ): اتم پرکھ اک وعدہ ("میں")
• ـی ( -ای ): مدھم پرکھ اک وعدہ ("توں ء۔و۔" (غیر رسمی))
• ـد ( -اد ): انی پرکھ اک وعدہ؛ بول چال دا اچارن -اے ("اوہ، اوہ، ایہہ")
• یم (-ام): اتم پرکھ بہووعدہ ( "اسیں")
• ـید (-اد ): مدھم پرکھ بہووعدہ؛ بول چال دا اچارن -ان ( "تسیں" (بہووعدہ جاں آدرسمیت))
• ـند ( -اند): انی پرکھ بہووعدہ؛ بول چال دا اچارن -آن ("اوہ"؛ "اوہ / اوہ" (آدرسمیت))

مدھم اتے انی پرکھ دا بہووعدہ اک وعدہ پرکھاں دے حوالے لئی ودھیرے ستکار وجوں ورتیا جا سکدا اے۔ اک پرمکھ اپواد ربّ اے، جس لئی بہووعدہ روپ کدے نہیں ورتے جاندے۔

ماضی، اپورن اتے ماضی پورن کالاں دے بہت سامان انت ہندے ہن، سوائے اسدے کہ انی پرکھ دے اک وعدہ وچ کوئی انت نہیں ہندا:

• ـم ( -عم ): اتم پرکھ اک وعدہ
• ـی ( -ای ): مدھم پرکھ اک وعدہ
• - (-): انی پرکھ اک وعدہ
• یم (-ام): اتم پرکھ بہووعدہ
• ـید (-اد ): مدھم پرکھ بہووعدہ)، بول چال وچ - ان
• ـند (-اند): انی پرکھ بہووعدہ، بول چال وچ -ان

ایہو انت هست ہست 'اوہ اے' اتے نيست 'اوہ نہیں اے' کریاواں دے لئی حال دور ہون دے باو جود ورتے جاندے ہن۔

انی پرکھ اک وعدہ وچ کوئی انت نہیں جڑدا اے، پر اکثر غیررسمی بول چال وچ، پچھیتر -ایش (شبدی 'اس دی / اس دا') پاڑے دی تکمیل لئی جوڑ دتا جاندا اے، اداہرن لئی گپھتش 'اس نے کیہا'۔

پورن کالاں دے ہیٹھاں دتے پڑناویں انت ہندے ہن:

• ‌ه‌ام (-م میں ہاں): اتم پرکھ اک وعدہ
• ‌ه‌ای (-اے آئی): مدھم پرکھ اک وعدہ غیر رسمی
• ـه (-اے ): انی پرکھ اک وعدہ
• ‌ه‌ايم (-اے ام ): اتم پرکھ بہووعدہ
• ‌ه‌ايد (-اے اد ): مدھم پرکھ بہووعدہ
• ‌ه‌اند (-اے اند ): انی پرکھ بہووعدہ

کردن کردن 'کرنا' کریا دی ورتوں نال وکھ وکھ کالاں دیاں اداہرناں ہیٹھاں دتیاں گئیاں ہن۔ یاد رکھو کہ نجواچک پڑنانو اکثر چھڈّ دتے جاندے ہن اتے سپشٹتا لئی اتھے رکھے گئے ہن۔

حال دور

عامَ حال

پڑنانوی انت والے حال سٹیمّ دے اگے می می- جوڑ کے حال دور بنایا جاندا اے:

• من می‌کنم من میکنم 'میں کردا ہاں، میں کر رہا ہاں'
• تو می‌کنی تو میکنی 'توں کردا ہیں'
• و می‌کند u mikonad 'he/she does'
• ما می‌کنیم ما میکنیم 'اسیں کردے ہاں'
• شما می‌کنید شما میکنید 'تسیں کردے ہو' - رسمی جاں بہووعدہ
• آنها می‌کنند آنہا میکنند 'اوہ کردے ہن'

منفی اگیتر ن- لاکے، بنایا جاندا اے: من نمیکنم 'میں نہیں کردا ہاں'۔

کلاسیکل فارسی وچ حال دور حال سٹیمّ دے اگے اکثر اگیتر می- توں بناں ملدا اے، پر جدید فارسی وچ دارم ‘I have’ کریا دے سوائے می- اگیتر جوڑیا جاندا اے۔ دارم دے نال اکثر اس نوں چھڈّ دتا جاندا اے۔

حال دور دے وکھ وکھ حال مطلب ہن (عامَ، عادتاً، چل رہا، کارکردی)؛ اسدا مطلب بھوکھکالی وی ہو سکدا اے (ہیٹھاں دیکھو)۔ بول چال وچ حال دور نوں ماضی دیاں واقعے دا ذکر کردے وقت تریخی حال وجوں وی ورتیا جا سکدا اے، خاصکر جدوں اوہناں واقعے نال متعلق ہووے جو اچانک جاں اچنتے واپریاں ہون۔

اک ہور مطلب انگلش دے پورن جاری دے برابر اے جویں کہ ہیٹھلے واکاں وچ:

• یک ساعت است کہ منتظر-اینتزر تو ہستم ' میں اک گھنٹہ توں تیرا انتظار کر رہا ہاں' (شبدی طور تے 'اک گھنٹہ ہو گیا اے کہ میں تینوں اڈیک رہا ہاں')

'ہون' دا حال دور

کریا بودن بودن 'ہونا' دا حال دور نیم مطابق نہیں کیونکہ اسدا کوئی حال سٹیمّ نہیں اے۔ اس دی بجائے اس وچ اینکلٹک شبد ہندے ہن جو کہ اگیتری نام جاں وشیشن توں بناں نہیں ورتے جا سکدے۔ اوہ ہیٹھ دتے مطابق ہن:

• ام عم 'میں ہاں'
• اى ای 'توں ہیں'
• است است 'اوہ، ایہہ اے' (بول چال وچ اچارن اے)
• ايم ام 'اسیں ہاں'
• ايد اد 'تسیں ہو' (بہووعدہ جاں رسمی)
• اند and اند 'اوہ ہن' (جاں 'اوہ اے' -رسمی)
• اند and 'they are' (or 'he/she is' – formal)

ایہناں دی ورتوں دی اک اداہرن ہیٹھاں دتی گئی اے:

• من دختر تو ام؛ این برادر من است؛ تو پدر من ای

من دختر-ایختر تو عم؛ ان برادر-ایرادر من است؛ تو پدر-ایدر من ای

'میں تیری دھی ہاں؛ ایہہ میرا بھرا اے؛ تسیں (ء۔و۔) میرے پیؤ ہو۔'

'ہون' دے حال دور دا اک بلدائک روپ وی اے، جو کہ اک حال دور ہون دے باو جود، ماضی دور دے انت دھارن کردا اے:

• هستم ہستم 'میں ہاں'
• ھستی ہستی 'توں ہیں'
• ھست ہست 'اوہ/ایہہ اے'
• ھستيم ہستیم 'اسیں ہاں'
• ھستيد ہستد 'تسیں ہو' (بہووعدہ جاں رسمی)
• ھستند ہستند 'اوہ ہن' (جاں 'اوہ اے' -رسمی)

اک ہور، پر گھٹ ورتیا جاندا 'ہونا' کریا دا روپ میباشم 'میں ہاں'، آدی، اے جسدا عام حال انت ہندے ہن۔

جدید فارسی وچ 'ہونا' کریا دا منفی نیستم 'میں نہیں ہاں'، جسدا انت ہستم وانگ ہندا اے۔

حال چلدا

حال کریا نوں اس دے چالو ہون دے معنےآں وچ ہور بدلیا جا سکدا اے جس لئی مکھ کریا دے اگے داشتن داشتن دا حال دور جوڑ دتا جاندا اے۔ ایہہ بول چال والی فارسی وچ ہی ورتیا جاندا اے:

• من دارم می‌کنم من دارم می کنم 'میں کر رہا ہاں (اس ویلے)'
• تو داری می‌کنی تو داری می کونی
• او دارد می‌کند ؤ دارد می کند
• ما داریم می‌کنیم ما دارم می کنیم
• شما دارید می‌کنید شما دارید می کنید
• آنها دارند می‌کنند آنہا دارند می کنند

کریا دے دو ادھ عامَ طور تے دوسرے شبداں ولوں وکھ کیتے جاندے ہن، اداہرن وجوں، ؤ ؤ دارد گزا می خورد 'اوہ اس ویلے کھا رہا اے"۔ اتھے کوئی منفی نہیں اے۔

ماضی دور

عام ماضی

عام ماضی انپھنیٹو سٹیم اتے پڑنانوی انت دے نال بنایا جاندا اے۔ انی پرکھ اک وعدہ دا کوئی انت نہیں ہندا:

• من کردم من کردم 'میں کیتا'
• تو کردی تو کردی
• او کرد ؤ کرد
• ما کردیم ما کردیم
• شما کردید شما کردید
• آنها کردند آنہا کردند

اس دور وچ بل انتلے توں پہلے ہجے اُتے جاندا اے، جویں کہکردم، گرفدم 'میں پکڑ لیا'۔ پر اک ستعینات کریا وچ، بل کریا دے پہلے شبد، یعنی کار کردم 'میں کم کیتا' وچ کار تے اے۔

منفی ن- (بل سمیت) نال بنایا جاندا اے: من نکردم 'میں (ایہہ) نہیں کیتا'۔

عام ماضی دے اس دے عامَ مطلب توں علاوہ (اداہرن وجوں 'اوہ چلا گیا')، فارسی وچ عام ماضی دے کجھ محاورے-مولکورے استعمال وی ہن۔ اداہرن دے لئی، بول چال وچ اس نوں 'جے' اتے 'جدوں' اپواکاں وچ مستقبل دے ویلے دے حوالے لئی استعمال کیتا جا سکدا اے:

• وکت-ایکت رسیدد لنڈن، فوراً بے ما ٹیلیفون کنید 'جدوں تسیں لنڈن پہنچے، سانوں فوراً فون کر دینا'
• تا تو برگردی، من نامے-رامے نویشتے عم 'جدوں تسیں واپس آئے میں چٹھی لکھ لئی ہوویگی'

اک ہور محاورہ اےآمدم! 'میں (فوراً!) آ رہا ہاں'

فارسی وچ عام ماضی دور اتھے وی اکثر ورتیا جاندا اے جتھے انگریزی وچ ہنے واپریاں واقعے دا ذکر کرن لئی پورن دور دی ورتوں کیتی جاندی اے:

• ہواپییما بے زمین نشست ' جہاز ہنے ہی اس پل اتریا اے۔'
• استغفرالہ! از در وارد شد! 'شیطان دی گل! اوہ دروازے تے آیا!'

اپورن

اپورن دور عام ماضی دے اگیتر می می- لگا کے بنایا جاندا اے:

• من میکردم من میکردم 'میں کر رہا سی، کریا کردا سی، کریا ہندا، کریا ہونا سی'
• تو میکردی تو میکردی
• او میکرد ؤ میکرد
• ما میکردیم ما میکردیم
• شما میکردید شما میکردید
• آنها میکردند آنہا میکردند

نانہواچک وچ ن- لگ جاندا اے: من نمیکردم 'میں نہیں کر رہا سی'۔

بودن بودن 'ہونا' اتے داشتن داشتن 'کول ہونا' دے اپورن لئی اگیتر می می ، نہیں ورتیا جاندا سوائے جدوں مطلب 'would be' جاں 'would have' ہووے:

• من بودم من بودم 'میں سی'
• من داشتم من داشتم 'میرے کول سی'

اسدا نانہواچک ن- نال بنایا جاندا اے: نبودم 'میں نہیں سی'

اس دے مکھ ماضی عادتاً جاں ماضی چالو رہن والے مطلب ('میں جاندا ہندا سی'، 'میں جا رہا سی') دے علاوہ فارسی وچ اپورنتا شرط والے مطلب وچ وی ورتی جاندی اے ('I would go'، 'I would have gone')، اداہرن لئی:

• اگر آن-را میدانشتم، بے شما میگفتم 'جے مینوں پتہ ہندا میں تہانوں دسّ دندا،' / 'جے مینوں پتہ ہندا، مینوں تہانوں دسّ دتا ہونا سی"

حال جاں ماضی بارے ادھوریاں اچھاواں نوں ظاہر کرن والے واکاں وچ وی اسدی ورتوں کیتی جا سکدی اے:

• دل-عمل میخاست میرفتم 'میں جانا پسند کردا' / 'میں جانا پسند کیتا ہندا' / 'میں جانا پسند کرنا سی'
• کاش ؤ زندے بود! 'کاش اوہ زندہ ہندا'
• دوست داشتم جا-یہ ؤ می بودم! 'مینوں اسدی جگہ تے ہونا چنگا لگنا سی'

ماضی چل رہا

بول چال دی فارسی وچ اپورن دور دے چالو پہلو نوں اس دے اگے داشتن داشتن دا ماضی دور جوڑ کے اس دے جاری رہن دے مطلب نوں ہور مضبوط کیتا جا سکدا اے:

• من داشتم میکردم من داشتم میکردم 'میں کر رہا سی (اس پل)'
• تو داشتی میکردی تو داشتی میکردی
• او داشت میکرد ؤ داشت میکرد
• ما داشتیم میکردیم ما داشتیم میکردیم
• شما داشتید میکردید شما داشتید میکردید
• آنها داشتند میکردند آنہا داشتند میکردند

جدوں اک واک وچ استعمال کیتا جاندا اے، کریا دے دو حصے عامَ طور تے دوجے شبداں ولوں وکھ کیتے جاندے ہن، اداہرن وجوں

• داشتم فراموشت ميکردم داشتم فراموشت میکردم 'میں تینوں بھلنا شروع کر رہا سی'

کوئی نانہواچک نہیں اے۔

اتی-پورن

اتی-پورن پورن کردنت اتے بودن (ہونا) کریا دے عام ماضی توں بنیا اک ستعینات دور اے۔ اتی-پورن وجوں اسدی عامَ ورتوں دے علاوہ، اپورن دے وانگ شرط والے مطلب وچ وی اسدی ورتوں کیتی جا سکدی اے:

• من کرده بودم من کردے بودم 'میں کیتا سی'، 'I would have done'
• تو کرده بودی تو کردے بودی
• او کرده بود ؤ کردے بود
• ما کرده بودیم ما کردے بودیم
• شما کرده بودید شماکردے بودید
• آنها کرده بودند آنہا کردے بودند

نانہواچک ن- نال بنایا جاندا اے: ن کردے بودم 'میں نہیں کیتا سی'۔

اتی-پورن وچ بودن 'ہونا' کریا دی ورتوں وچ نہیں کیتی جاندی، اس دی بجائے اسدا عام ماضی ورتیا جاندا اے۔

کئی وار اتی-پورن دا چل رہا روپ وی ملدا اے (من میکردے بودم) پر ایہہ بہت گھٹ ملدا اے، عامَ طور تے استعمال نہیں ہندا؛ کجھ فارسی ویاکرنکار اس نوں غیر ویاکرنک مندے ہن۔

اسدے عام اتی-پورن معنےآں ('اوہ چلے گئے سن') دے علاوہ، 'گیا ہندا' جاں 'جے (صرف) اوہ گیا ہندا' دے معنےآں وچ اپورن دی تھاں اتی-پورن دی ورتوں کیتی جا سکدی اے':

• کاش تصادف نکرده بودم کش تسادوف نکردے بودم! 'کاش میری درگھٹنا نہ ہوئی ہندی!'
• اگر نیامده بود که آن اتفاق نمی‌افتاد اگر نیامدے بود کے آن اتیپھاک نمیئفتاد 'جے اوہ نہ آیا ہندا، تاں ایہہ گھٹنا واپری نہیں ہونی سی!'

پورن دور

ہریک ماضی دور دے انوساری، فارسی وچ پورن کالاں دا گروہ اے۔ ایہہ دور نہ صرف عامَ پورن معنےآں وچ ورتے جاندے ہن ('اسنے ایکس کیتا اے'، 'اسنے کئی وار ایکس کیتا اے') پر بول چال والی فارسی وچ وی غیر انمانت جاں رپورٹ کیتے معنےآں وچ ('ایہہ پرتیت ہندا اے کہ اسنے ایکس کیتا سی')، خطے دیاں بہہتیاں ہور ایرانی اپ-بولیاں وچ پورن دور دی سامان ورتوں ہندی اے اتے سمبھاونا اے کہ ایہہ ترکی نال کھیتری رابطہ کرکے ہویا اے، جو ایران وچ وی بولی جاندی اے۔

پورن عام

پورن عام پورن کردنت وچ کریا بودن بودن ('ہونا') دے ورتمان-سٹیمن پچھیتر جوڑ کے بنایا جاندا اے:

• من کرده ام من کردے عم 'میں کیتا اے'
• تو کرده ای تو کردے ای
• او کرده است ؤ کردے است (بول چال وچ ؤ کردے، است ہٹا کے )
• ما کرده ایم ما کردے ایم
• شما کرده اید شما کردے عید
• آنها کرده اند آنہاکردے اند

نانہواچکن- (زور دے کے) نال بنایا جاندا اے: من نکردے عم 'میں نہیں کیتا اے'۔

پورن دور دی ورتوں انگریزی وچ پرپھیکٹ لئی ورنت حالات نال ملدیاں جلدیاں حالات وچ کیتی جاندی اے۔ اک حالت نتیجے دا پورن اے:

• رسیدے اند 'اوہ پہنچ گئے ہن (اتے اجے وی اتھے ہن)'
• من کلم-عم-را گم کردے عم 'میں اپنی قلم گوا لئی اے'

اک ہور پریوگی پورن اے، اس گھٹنا دا ذکر کرن لئی جو پہلاں واپری چکی اے (اتے دوبارہ واپر سکدی اے):

• من سے بار از امریکہ دیدن کردے عم 'میں تن وار امریکہ جا چکا ہاں'

پورن دی اک ہور ورتوں اک اجیہی حالت دا ذکر کرنا اے جو ہن تک لمے ویلے توں چلی آ رہی اے:

• ما ہمیشہ بے غرب حسد بردے ام 'اسیں ہمیشہ پچھم نال ایرکھا کردے آئے ہاں'
• ؤ تمام-اے-عمر-ایشر انجا زندگی کردے است 'اوہ ساری عمر اتھے رہندا آ رہا اے'

انگلش پرپھیکٹ دے الٹ، فارسی پورن پچھلے ویلے دے اشتہار دے مطابق اے۔ ایہہ اکثر ہیٹھلی طرحاں دے واکاں وچ استعمال ہندا اے:

• این خانے در سال-ایال 1939 ساختے شدے است 'ایہہ گھر 1939 وچ بنایا گیا سی'
• منوچیہر کتاب-راتاب دروز بے ؤ پس دادے است 'منوچیہر نے کل اس نوں کتاب واپس دے دتی'

اک ہور ورتوں جو انگریزی توں وکھری اے اوہ 'ایکس واپرن توں بہت لمبا سماں پہلاں' قسم دے واکاں وچ اے:

• فکت شیش ماہ است کہ از انگلستان آمد' 'اسنوں انگلینڈ توں آئے نوں صرف چھ مہینے ہوئے ہن' Dehqani-e Tafti, H. Yāddāšthāye Safar-e Farang۔ </ref>

'کھڑھنا'، 'بیٹھنا'، 'پینا' دے معنےآں والا پورن حال حالت نوں درسا سکدا اے:

• استادے است 'اوہ کھڑا اے'

پورن چل رہا

پورن چل رہا پورن وچ می- اگیتر جوڑ کے بنایا جاندا اے:

• من ميکرده ام من میکردے عم 'میں کردا آ رہا ہاں'؛ 'میں کریا کردا ہاں'

نانہواچک (جو کہ بہت ہی گھٹ ملدا اے) ن- نال بندا اے: ن میکردے عم 'میں نہیں کردا آ رہا ہاں'۔

ایہہ دور فارسی وچ اسے طرحاں نہیں ورتیا جاندا جویں انگریزی چالو پورن اے۔ جویں کہ اپر دسیا گیا اے، اس قسم دے واکاں 'میں اک گھنٹے توں اس دی اڈیک کر رہا ہاں' وچ پورن نہیں حال ورتیا جاندا اے۔

حالانکہ، ایہہ اوہناں واکاں وچ استعمال کیتا جا سکدا اے جنہاں وچ اجہیاں واقعے دا حوالہ ہووے جو لمبے ویلے توں وار وار جاں جاری واپر رہیاں ہون:

• گزشتے-ییشتے من ہمیشہ مرا تاکیب میکردے است 'میرے ماضی ہمیشہ توں میرا پچھا کردا آ رہا اے۔'
• ؤ صالحا در ان شہر زندگی میکردے' 'اوہ سالاں توں اس شہر وچ رہِ رہا اے'

اک ہور عامَ ورتوں جو انگریزی توں وکھری اے اوہ اے اجیہی حالت نوں ظاہر کرنا جو ہن موجود نہیں اے، یعنی ایہہ 'میں ایہہ کریا کردا سی' دے سامان اے:

• من المانی حرف میزادے عم، اما ہالہ فراموش کردے عم 'میں جرمن بول لیندا ہندا سی، پر ہن میں اس نوں بھلّ گیا ہاں'

اس دی ورتوں پرنامی معنےآں وچ وی کیتی جا سکدی اے، جویں کہ:

• از مو-ایو کھس-ایشس پییدا بود کے آبتنی میکردے 'اس دے گلے والاں توں ایہہ واضع سی کہ اوہ نہا رہا سی'
• بچے-ہاچے بازی مکردے اند کے سیدا-ییدا شما را نشنیدے اند '(اس وچ کوئی شکّ نہیں سی) کیونکہ بچے کھیڈ راے سن کہ اوہناں نوں تہاڈی ہاک نہیں سنی'

پورن پرگتیمولک

پورن چل راے دا اک پرگتیمولک روپ وی بول چال دی فارسی وچ وی ملدا اے، پر ایہہ صرف انی پرکھ وچ ملدا اے:

• او داشته ميکرده ؤ داشتے میکردے 'جاپدا اے کہ اوہ کر رہا سی'

ایہہ عامَ طور تے پرنامی معنےآں وچ استعمال ہندا اے (مطلب ایہہ اے کہ' اس طرحاں جاپدا سی۔.۔ ')، اداہرن وجوں، اوہناں واکاں وچ جس وچ بلارا اس بارے خبر دے رہا اے جس بارے اس نوں دسیا گیا اے، پر نجی طور تے نہیں دیکھیا، جویں کہ ہیٹھ دتے واک وچ:

• داشتے ماشین میدوزدیدے، حسابی زدن-ایشن؛پنج روز بیماریستان بودے '(ظاہر طور تے) اوہ کار چوری کردا (پھڑیا گیا) سی، اوہناں نے اسنوں چنگا کٹیا؛ (لگدا اے) اوہ پنج دناں توں ہسپتال وچ سی۔ ' Shams Al-e Ahmad, Aqiqe۔ </ref>

پورن اتپورن

اتپورن دا اک پورن ورجن ( 'ڈبل پورن' دے طور تے وی جانیا جاندا اے) بودم نوں اتپورنبودے عم نال بدل کے بنایا جا سکدا اے۔ ایہہ کدے-کدائیں غیر-پرنامی معنےآں وچ استعمال ہندا اے، مگر بہت زیادہ اس دا استعمال پرنامی ہندا اے:

• من کرده بوده ام من کردے بودے عم 'میں کئی وار کر چکے ہون دی حالت وچ ہندا ہاں۔'؛ 'لگدا اے کہ میں کر لیا سی'

اس دی ورتوں دی اک خاص اداہرن ہیٹھاں دتی گئی اے:

• میگفت کمیونسٹ است۔.۔چند-اند پیس سے ماہ-ااہ رپھتے بودے مصر 'اسنے مینوں دسیا کہ اوہ کمیونسٹ سی … čand- (اجیہا لگدا سی) کجھ سماں پہلاں اوہ لگپگ تن مہینیاں لئی مصر گیا سی' Jalal Al-e Ahmad, Xas-i dar Miqāt۔ </ref>

بھوکھت دور

بھوکھت دور انپھنٹو سٹیمّ دے سامان انپھنٹو دا اک چھوٹا روپ، کریا خواجه خاہم 'میں چاہندا ہاں' دے نال جوڑ کے بنایا جاندا اے۔ بول چال والی فارسی وچ ایہہ شاید ہی کدے ورتیا جاندا اے، کیونکہ اکثر اس دی بجائے مستقبل دے معنےآں نال (خاصکر رفتار دیاںکریاواں دے نال) حال دور ورت لیا جاندا اے:

• خواهم کرد خاہم کرد 'میں '
• خواهی کرد خاہی کرد
• خواهد کرد خاہد کرد
• خواهيم کرد خاہیم کرد
• خواهيد کرد خاہید کرد
• خواهند کرد خاہند کرد

ہانواچک کریا وچ پڑناویں انت تے زور دتا گیا ہندا اے: خاہم کرد۔ نانہواچک نخاہم کرد 'میں نہیں کراں گا'، وچ زور ن- تے ہندا اے۔

بھوکھت دور وچ عام اتے چالو وچ کوئی انتر نہیں اے۔ کوئی مستقبل پورن نہیں ہندا۔ مستقبل دے پورن نوں درساؤن لئی (اداہرن وجوں 'میں پورا کر چکا ہووانگا') فارسی جاں تاں مستقبل عام جاں بول چال وچ پورن عام دی ورتوں کردا اے:

• تا جمعے تمام خاہم کرد 'میں جمعہ تک پورا کر لیا ہووےگا'
• تا جمعے تمام کردے عم 'میں جمعہ تک پورا کر لوانگا'

بول چال والی فارسی وچ بھوکھت نوں ظاہر کرن دا اک ہور طریقہ اے اک روپ جسدا شبدی مطلب اے 'اوہ اس نوں کرنا چاہندا اے' دی ورتوں 'اوہ اس نوں کرن ہی والا اے' دے مطلب وچ کرنا ، اداہرن وجوں:

• ہواپییما میخد پرواز کننے 'جہاز اڈن ہی والا اے'
• ہواپییما میخاست پرواز کننے 'جہاز اڈن ہی والا سی'

مستقبل دے اشارہ لئی قرار است (انتظام کیتا گیا اے) تسمیم دارم (میرا منشا اے) ورگے ہور واکنش وی ورتے جاندے ہن، جنہاں دے بعد سبجنکٹو لگدا اے :

• علی قرار است فردا بیاید' 'علی نے کل آؤنا اے'
• من تسمیم دارم سال-ایال آیندے یک آپارتمن بیخرم 'مینوں اگلے سال اک مکان خریدن لگیا ہاں'

حال دور اکثر مستقبل دے حوالہ دے نال وی ورتیا جاندا اے، پر خاصکر رفتار جاں پہنچن دیاں کریاواں دے نال۔ اسپشٹتا توں بچن لئی اک ویلے دے کریا وشیشن دی وی لوڑ ہندی اے:

• برادر-امادر پھردا بے شراز میرود 'میرا بھرا کل شیراز جا رہا اے'

حال دور

حال سبجنکٹو

حال سبجنکٹو پڑنانوی انتاں نال حال سٹیمّ دے نال اگیتر بـ بے- لا کے بنایا جاندا اے، اداہرن بینویسم 'شاید میں لکھاں'۔ جدوں کریا دا سوراو ہندا اے تاں ایہہ بدل کے بو ہو جاندا ہے-: Mace (2003)، p.108. </ref>

• بکنم بوکونم 'شاید میں کراں'
• بکنی بوکنی
• بکند بوکند
• بکنیم بوکنیم
• بکنیدبوکنید
• بکنند بوکنند

جد اک ستعینات کریا دے حصے دے طور اُتے ورتیا جاوے، تاں اگیتربے - کئی وار ہٹا دتا جاندا اے، اداہرن لئی چکار کنم چیکار کونم؟ 'میں کی کراں؟'

نانہہ واچک وچ وی اگیتر بے- نہیں ہندا: نکونم 'میں نہیں کردا،۔ ،

کریا بودن 'ہونا' دا حال سبجنکٹو باشمباشم اے، انت اپر وانگ ہی ہندا اے۔ کریا داشتن 'کول ہونا' دا حال سبجنکٹو عامَ طور تے پورن سبجنکٹو داشته باشمداشتے باشم وچ بدل جاندا اے۔ Mace (2003)، p.108. </ref>

حال سبجنکٹو فارسی وچ بہت عامَ اے۔ ایہہ ادوں وی ورتیا جاندا اے جدوں ایہہ مقررہ نہیں ہندا کہ کوئی گھٹنا واپریگی جاں کی کوئی حالت سچ اے، جویں کہ

• شاید بروم شاید بیروم 'شاید میں جاواں '
• ممکن است که بيايد ممکن است کہ بیاید 'مکن اے کہ اوہ آوے'
• اگر بروم می دوم اگر بیروم، میدوم 'اگر میں گیا، میں دوڑانگا'
• اميد است که حالت خوب باشد امید است کہ حالت خوب باشد امید اے کہ تیرا ہال ٹھیک اے<nowiki>

ایہہ انسچت سنبندھک اپواکاں لئی ورتیا جاندا اے جویں کہ ہیٹھ لکھیاں:

• آيا کسی هست که فارسی بلد باشد؟ آیا کس-اس ہست کہ فارسی بلد باشد ؟ 'کی کوئی اے جو فارسی جاندا ہووے؟'

سبجنکٹو دی ورتوںکبل از انکے 'پہلاں …' (مستقبل جاں ماضی دا)، تا 'جد تک نہیں …' (صرف مستقبل دے ویلے لئی)، تا 'اسلئی': ورگے واکنشاں توں بعد وی کیتی جاندی اے:

• قبل ازاينکه برويد، اين را امضا کنيد کبل از انکے بیروید، ان-را ایمزا کونید 'جان توں پہلاں، اس تے دستخط کر دیو '

ایہہ 'میں چاہندا ہاں'، 'میں کر سکدا ہاں'، 'میں ضرور'، 'ایہہ ممکن اے کہ' ورگیاں کریاواں ، اتے اسدھے آدیساں توں بعد انپھنٹو دی تھاں وی استعمال ہندا اے، جویں:

• باید برومبائد بیروم' 'مینوں اوش جانا چاہیدا اے'
• فرمود که حمله کنند فرمود کہ حملے کونند 'اسنے اوہناں نوں حملہ کرن دا حکم دتا'

پورن سبجنکٹو

پورن سبجنکٹو نوں پورن کردنت نالباشم جوڑ کے بنایا جاندا اے۔ مکھ ورتوں وچوں اک شنکا دے انش والی ماضی وچ واپری گھٹنا جاں حالت دا ذکر کرن والے واکاں وچ اسدی ورتوں اے:

• گمان می‌کنم رفته باشد gگومان میکنم رفتے باشد 'مینوں لگدا اے کہ اوہ چلا گیا ہووےگا'
• او باید اشتباه کرده باشد ؤ باید اشتیباہ کردے باشد 'اس نے ضرور غلطی کیتی ہوویگی'
• امیدوارم که دیر نکرده باشمامیدوارم کہ دیر نکردے باشم 'امید اے کہ مینوں بہت دیر نہیں ہوئی اے'
• می‌ترسم او رفته باشد میترسم ؤ رفتے باشد 'مینوں ڈر اے کہ اوہ چلا گیا ہووےگا'

ایہہ اچھاواں لئی وی ورتیا جاندا اے:

• کاش رفته باشد کاش رفتے باشد ! 'کاش اوہ چلا گیا ہندا'

نانہواچک ن- لاکے بندا اے : نکردے باشم 'ایہہ میں نہیں کیتا'۔

حکمی

حکمی (کمانڈ) سبجنکٹو دے سامان اے، سوائے اسدے کہ مدھم پرکھ اک وعدہ دے انت وچ کجھ نہیں ہندا:

• بنويس بینویس! 'لکھو!'
• بنويسيد بینویسد لکھو!' (بہووعدہ جاں رسمی)

نانہواچک وچ اگیتر بے- نہیں لگدا : ننویس! 'نہ لکھو!'۔

جے حال سٹیمّ -و نال ختم ہووے جویں رو 'جانا'، تاں حکمی اک وعدہ وچ ایہہ -او وچ بدلدا اے:

• برو برو! 'جاؤ!'

کریاداشتن 'کول ہونا' دا حکمی عامَ طور تے پورن سبجنکٹو روپ دی ورتوں کردا اے:

• داشته باش داشتے باش! 'have!'

آپٹیٹو

حالانکہ ایہہ زیادہ تر کلاسیکل فارسی ساہت وچ ملدا اے، پر آپٹیٹو موڈ کئی وار عامَ فارسی وچ ورتیا جاندا اے۔ ایہہ حال سٹیمّ وچ آد جوڑ کے بنایا جاندا اے:

• کردن / کن کردن (کن-) 'کرنا' → حال سٹیمّ کن کن- → کناد کناد ('شاید اوہ ایہہ کرے!')۔ نانہواچک بناؤن لئی اگیتر ما- جوڑیا جاندا اے: مکناد makonād ('شاید اوہ اجیہا نہ کرے! اسیں چاہندے ہاں کہ ایہہ کدے نہ واپرے ') (جدید فارسی وچ = نکند نکند )।

حالانکہ عامَ طور تے، اس کارکی انت نوں چھڈّ دتا گیا اے، پھر وی بول چال دے بولاں وچ اس دی ورتوں دے بچے ہوئے روپ ملدے ہن جویں کہہرچے بادا بعد (هرچه بادا باد) 'چااے کجھ وی ہو جاوے' اتےدست مریزاد (دست مريزاد) شبدی طور تے 'اوہ ہتھ نہ ڈلے [جو اس وچ پھڑیا ہویا اے]'، مطلب 'ودھیا کیتا'۔

کرمنی واچ

فارسی وچ ساکرمک کریاواں نوں کریا شدن 'بننا' دے وکھ وکھ دور 'پورن کردنت' نال جوڑ کے کرمنی واچک بنایا جا سکدا اے، Mace (2003)، p.129. </ref> نامے نوشتے (ن) شدے است 'چٹھی (نہیں) لکھیاں گئیاں اے' نامے نوشتے خاہد شد 'چٹھی لکھی جاوے گی'

سبجنکٹو وچ، اگیتربے- عامَ طور تے ہٹا دتا جاندا اے: Mace (2003)، p.129. </ref> نامے باید نوشتے شود چٹھی اوش لکھی جانا چاہیدی اے'

ستعینات کریاواں وچ، ہلکی کریا کردن نوں ہٹا کے شدن کر دتا جاندا اے۔ اداہرن دے لئی، چھاپ کردن توں چھاپن توں بنایا جاندا اے: آگہی دیروز چھاپ شد 'چٹھی کل چھاپی گئی سی' Mace (2003)، p.129. </ref>

آکرمک، ساکرمک اتے کارنک

انگلش کریاواں دی طرحاں، فارسی کریاواں جاں تاں ساکرمک (کرم دی ضرورت ہندی اے) جاں آکرمک ہندیاں ہن۔ فارسی اک وچ کارکی نشان (enclitic)، را را، کسے مقررہ ڈریکٹ کرم توں بعد آؤندا اے:

• آکرمک: دویدم دودم = 'میں دیڑیا'۔
• ساکرمک: او را دیدم ؤ-را دیدم = 'میں اسنوں دیکھیا'

اک آکرمک کریا نوں کارکی کریا وچ بدل کے اک ساکرمک وچ بدلیا جا سکدا اے۔ ایہہ کریا دے حال سٹیمّ وچ -آن- (ماضی دور وچ -آند- ) جوڑ کے کیتا جاندا اے۔ اداہرن لئی:

• آکرمک کریا: خوابیدن x خابیدن (حال سٹیمّ: خواب خواب-) 'سونا' → خوابیدم خابیدم = 'میں سوں گیا'۔
• کارنک روپ: خواباندن خاباندن 'سلاؤنا' → او را خواباندم uؤ-را خاباندم = 'میں اسنوں سلا دتا' ≈ 'میں اسنوں بستر تے لٹا دتا'۔

اجیاے وی معاملے ہندے ہن جتھے اک کارنک کریا اک ساکرمک کریا توں بنائی جاندی اے:

• ساکرمک کریا خوردن خردن (خور خر-) (کھانا) → کارنک: خوراندن خراندن ('غذا کرواؤنا') ≈ 'کھواؤنا'۔

کارنک کریاواں مکمل طور تے لابھکاری نہیں ہندیاں، پر کجھ خاص کریاواں تے لاگوُ ہندیاں ہن۔

بول چال وچ

بول چال دی فارسی وچ، بہت ساریاں عامَ ورتیاں جاندیاں کریاواں مختصر روپ وچ بولیاں جاندیاں ہن؛ اتے آن اتے عامَ ان اتے ام بن سکدے ہن۔ اتھے کجھ اداہرن ہن:

• است > اے 'اوہ اے'
• میدیہم > مدم 'میں دندا ہاں'
• میروم > میرم 'میں جاندا ہاں'
• میخانم > میخنم 'میں پڑھدا ہاں'
• میائیم > میام 'میں آؤندا ہاں'
• آمدم > امدم 'میں آیا'
• میشوم > میشم 'میں بن جاندا ہاں'
• میشود > میشے 'اوہ بن جاندا اے'
• میتوانم > متنم 'میں کر سکدا ہاں'
• میگوئد > میگے 'اوہ کہندا اے'

متحد فعل

اج کل کئیاں کریاواں ستعینات کریاواں ہن اتے بہت ساریاں پرانیاں عام فعلاں دی تھاں اک متحد نوں دے دتی گئی اے۔ متحد فعل بناؤن لئی سبھ توں عامَ ورتیاں جاندیاں کریاواں (جو ہلکیاں کریاواں وجوں جانیاں جاندیاں ہن) وچوں اک اے کَردَن کردن 'کرنا، بناؤنا'۔ اداہرن لئی، شبد صُحبَت صحبت (اصل وچ عربی توں) دا مطلب اے 'گل بات'، جدکہ صُحبَت کَردَن صحبت کردن دا مطلب اے 'بولنا'۔ صرف ہلکی کریا (اداہرن لئی کَردَن kardan) نوں جوڑیا گیا اے؛ اس توں پہلے شبد نوں چھیڑیا نہیں گیا۔ اداہرن لئی:

• صُحبَت میکُنَم صحبت میکنم 'میں بولدا ہاں' جاں 'میں بول رہا ہاں' (کسے بولی نوں بولن دی اہلیت وانگ)
• دارَم صُحبَت میکُنَم دارم صحبت میکنم 'میں بول رہا ہاں'
• صُحبَت کَردهاَم صحبت کردیام 'میں بول چکا ہاں'
• صُحبَت خواهَم کَرد صحبت خاہم کرد 'میں بولانگا'

ستعینات کریاواں بناؤن لئی ورتیاں جاندیاں کجھ ہور ہلکیاں کریاواں ہن:

• دادن دادن ('دینا') جویں رخ دادن 'واپر جانا' وچ
• گرفتن گرفتن ('لینا') جویں یاد گرفتن 'یاد کر لینا' وچ
• زدن زدن ('سٹّ مارنا') جویںحرف زدن 'بولنا، گل کرنا'
• خوردن خردن ('کھانا') جویں زمین خردن 'ڈگ پینا'
• شدن شدن ('to become') جویںآرام شدن 'شانت ہونا'
• داشتن داشتن ('کول ہونا') جویںدوست داشتن 'پیار کرنا'

کَردَن کردن دے نال ستعینات کریاواں دیاں کجھ ہور اداہرناں ہن:

• فِکر کَردَن فکر کردن 'اطلاع'
• فَراموش کَردَن فراموش کردن 'بھلّ جانا'
• گِریه کَردَن گریئے کردن 'رونا'
• تَعمیر کَردَن تعمیر کردن 'مرمت کرنا'

فِکر کَردَن فکر کردن اتے گِریه کَردَن گریئے کردن دے سامان ہن - پنداشتن پنداشتن اتے گریستن گیرستن، جو عامَ طور تے روزانہ گل بات دی بجائے ساہتی حوالہ وچ ورتے جاندے ہن۔

معاون فعل

فارسی وچ ہیٹھ لکھے معاون فعل ورتے جاندے ہن:

• بایَد باید – 'اوش': جڑتّ نہیں۔ بعد وچ سبجنکٹو آؤندا اے۔
• شایَد شاید – 'might': جڑتّ نہیں۔ بعد وچ سبجنکٹو آؤندا اے۔
• تَوانِستَن توانیستن – 'سکدا': جڑتّ۔ بعد وچ سبجنکٹو آؤندا اے۔
• خواستَن خاستن – 'چاہندا': جڑتّ۔ بعد وچ سبجنکٹو آؤندا اے۔
• خواهَم خاہم – 'میں کراں گا': حال عام دور وچ جڑتّ۔ بعد وچ مختصر انفنٹو آؤندا اے۔

اسدھے بھاشن وچ دور

اک اتیت-کریا نال ارمبھے گئے اسدھے واکاں وچ (اداہرن وجوں 'اسنے کیہا کہ …'، 'اسنے پچھیا کہ …'، 'ایہہ واضع سی کہ …')، جے دوجی کریا اکو ویلے دی حالت نوں جاں مکھ کریا دے جلدی ہی بعد واپرن والی کسے گھٹنا نوں درساؤندی اے، تاں فارسی وچ ، حال دور دی ورتوں کیتی جاندی اے۔ ایہہ انگریزی وانگ ماضی دور وچ نہیں بدلدا جویں کہ:

• میگپھت (کہ) کمیونست است 'اسنے کیہا (کہ) اوہ اک کمیونسٹ سی' Jalal Al-e Ahmad, Xas-i dar Miqāt۔ </ref>

جے دوجی کریا مکھ کریا توں پہلاں دے ویلے نوں درساؤندی اے، تاں دوسری کریا لئی پورن کالاں وچوں اک دی ورتوں کرنا عامَ اے:

• معلوم شد کہ ہدسم درست بودے است وا رے'اس-ایس فرہنگ گپھتے بودے … 'ایہہ واضع ہو جاندا اے کہ میرا اندازہ صحیح سی اتے سکھیا ڈائریکٹر نے کیہا سی …'

حالانکہ جے حقیقت نسچت اے تاں اتپورن ورتیا جا سکدا اے:

• پھہمیدم کہ رپھتے بود آلمانن 'مینوں احساس ہویا کہ اوہ جرمنی گیا سی' Shams Al-e Ahmad, Aqiqe۔ </ref>

جے دوجی کریا صرف حقیقت، جاں اچھا جاں سمبھاونا دے بیان دی بجائے صرف کسے وچار نوں درساؤندی اے، تاں سبجنکٹک ورتیا جاندا اے:

• حیف است کہ برف نباشد 'دکھ دی گل اے کہ برف نہیں پئی'
• امیدوارم کہ زود بیایند 'مینوں امید اے کہ اوہ جلدی آ جانگے'

کتاب لسٹ

• Boyle, John Andrew (1966)۔ Grammar of Modern Persian۔ Harrassowitz, Wiesbaden.
• Comrie, Bernard (1976)۔ Aspect Archived 2016-02-02 at the وے بیک مشین۔ Cambridge University Press.
• Estaji, Azam; Bubenik, Vit (2007)۔ "On the development of the tense/aspect system in Early New and New Persian"۔ Diachronica 24, 1.
• Fallahi, Mohammad M. (1992)۔ "Present Perfect Simple and Progressive Tenses in English and Persian: A Contrastive Analysis of Linguistic Systems" In The Third International Symposium on Language and Linguistics، Bangkok, Thailand, 747-755. Chulalongkorn University.
• Fallahi, Mohammad M. (1999)۔ "Future tense systems in English and Persian: A Research in applied contrastive linguistics"۔ Poznan Studies in Contemporary Linguistics 35, pp.55-71.
• Johanson, Lars; Utas, Bo (eds) (2000)۔ Evidentials: Turkic, Iranian, and Neighbouring Languages۔ Mouton de Gruyter.
• Khomeijani Farahani, Ali Akbar (1990)۔ "A Syntactic and Semantic Study of the Tense and Aspect System of Modern Persian"۔ PhD Thesis, University of Leeds.
• Lambton, Ann K.S. (1953)۔ Persian Grammar۔ Cambridge University Press.
• Lazard, Gilbert (1985)۔ "L'inférentiel ou passé distancié en persan"، Studia Iranica 14/1, 27-42.
• Mace, John (2003)۔ Persian Grammar: For Reference and Revision Archived 2015-05-01 at the وے بیک مشین
• Rafiee, Abdi (1975)۔ Colloquial Persian۔ Routledge.
• Simeonova, Vesela; Zareikar, Gita (2015)۔ "The Syntax of Evidentials in Azeri, Bulgarian, and Persian" Archived 2016-02-05 at the وے بیک مشین۔ Proceedings of the 2015 annual conference of the Canadian Linguistic Association.
• Windfuhr, Gernot (1979)۔ Persian Grammar: History and State of Its Study۔ De Gruyter.
• Windfuhr, Gernot (1980)۔ Modern Persian: Intermediate level 1۔ University of Michigan Press.
• Yousef, Saeed; Torabi, Hayedeh (2012): Basic Persian: A Grammar and Workbook۔ Routledge.
• Yousef, Saeed; Torabi, Hayedeh (2013): Intermediate Persian: A Grammar and Workbook۔ Routledge.