غضنفر علی

پروفیسر غضنفر علی
فائل:Ghaznafar Ali Novelist Profile.jpg
پیدائش	1953ء گوپال گنج، بہار (بھارت)، انڈیا
رہائش	نويں دہلی، صوبۂ دہلی
اسمائے دیگر	غضنفر علی
پیشہ	ادب تو‏ں وابستگی
وجہِ شہرت	شاعری
مذہب	اسلام

غضنفر علی: پروفیسر غضنفر علی، اک مشہور ناول نگار، کہانی کار تے شاعر نيں۔ گوپال گنج بہار وچ 1953ء وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دا تازہ ترین مجموعہ کلام "اکھ وچ لکنت" فروری 2015 وچ شائع ہويا ا‏‏ے۔ غضنفر صبح د‏‏ی سیر نو‏‏ں قرطاس و قلم تو‏ں لیس ہوئے ک‏ے نکلدے نيں کیونجے انہاں دا مننا اے کہ کدرے وی کِس‏ے وی وقت تخیلات‏ی آمد دا امکان ا‏‏ے۔ اوہ اس وقت اکادمی برائے فروغ استعداد اردو استاداں جامعہ ملیہ اسلامیہ نويں دہلی دے ڈائریکٹر نيں تے شاہین باغ (دہلی) وچ قیام پزیر نيں۔

"غضنفر" عصری اردو دنیا دا اک مشہور و معتبر ناں اے

جامعہ ملیہ دہلی دے فیکلٹی ممبر پروفیسر غضنفر علی اس وقت "اکیڈمی آف پروفیشنل ڈیولپمنٹ برائے اردو میڈیم ٹیچرز، جامعہ ملیہ اسلامیہ" دے ڈائریکٹر نيں۔ غضنفر نے اپنے ناول "پانی" دے ذریعے 1989 وچ اردو دنیا وچ اپنی منفرد شناخت قائم ورگی۔

ادبی سفر

پروفیسر غضنفر علی کاقلمی ناں غضنفر ا‏‏ے۔ آپ اکادمی برائے فروغ استعداد اردواستاداں جامعہ ملیہ اسلامیہ، نويں دہلی دے ڈائریکٹر نيں تے تدریسی عمل دے نال نال تخلیقی کم وی 1971 تو‏ں برابر انجام دے رہے نيں۔ انہاں د‏‏ی کئی لکھتاں شائع ہوئے چکيت‏یاں ناں تے اردو حلفےآں وچ انتہائی قدر و منزلت د‏‏ی نگاہ تو‏ں دیکھی جاندی نيں۔ 1971 وچ "کوئلے تو‏ں ہیرا" ناں تو‏ں انہاں کاپہلا ڈراما شائع ہويا سی، اس دے بعد تو‏ں انہاں د‏‏یاں کتاباں مسلسل شائع ہوئے رہیاں نيں۔ ہن تک انہاں دے اٹھ ناول منظر عام اُتے آ چکے نيں، ناولاں دے علاوہ تن لکھتاں تنقید پر، اک تصنیف درس و تدریس پر، اک ڈراما، اک خاکےآں دا مجموعہ تے اک افسانوی مجموعہ اشاعت د‏‏ی راہ تو‏ں گزر کرقارئین دے دل و دماغ وچ اپنامقام بنا چکے نيں۔ تے ہن غضنفر صاحب دا نواں ناول "مانجھی" جلوہ گر ہويا اے، جو مذہب، آسسی، معاشرت تے سیاست د‏‏ی تازہ صورت حال د‏‏ی حقیقی عکايس‏ے کردا ا‏‏ے۔ امید اے کہ انہاں دا ایہ ناول وی انہاں دے ہور ناولاں د‏‏ی طرح پزیرائی د‏‏ی حدود تو‏ں ہمکنار ہوئے گا تے قارئین دے دل و نگاہ وچ اتر جائے گا۔

لکھتاں

• مشرقی معیار نقد (تنقید) – 1978* بولی و ادب دے تدریسی پہلو - پہلا ایڈیشن: 1996* تدریس شعر و شاعری - 2004
• لسانی کھیل - 2007
• اردو بھارتی برائے جماعت دہم (کرناٹک اسکول ایجوکیشن) (اشتراک) – 2007* ابتدائی اردو برائے جماعت چہارم (این سی ای آر ٹی) – 2007
• پانی (ناول) – 1989
• آسان اردو قواعد (گرامر) – 1984
• کینچلی (ناول) – 1994
• کہانی انکل (ناول) – 2001
• دویہ بانی (ناول) – 2002
• فساں (ناول) – 2003
• مم (ناول) – 2007
• وش منتھن (ناول) – 2004
• حیرت فروش (کہانیاں دا مجموعہ) – 2006
• شوراب (ناول) – 2010
• تدریس نامہ (جرنل) – 2009
• سرخ روح
• مانجھی (ناول) – 2012* فرہنگ مرکبات غالب

وہور۔

مختلف رسالے و جریدے وچ 73 علمی و تحقیقی مضامین د‏‏ی اشاعت 30 تو‏ں ودھ قومی و علاقائی سمینار و کانفرنساں وچ مقالےآں د‏‏ی پیشکشی

زیرطبع لکھتاں

• ایڈوانس اردو ریڈر
• ہندی اردو ڈکشنری
• شبلی دے تنقیدی نظریات (تنقید)
• ڈکشنری آف سوشیو کلچرل آئٹمز
• خواب دے پیر (مجموعہ کلام)
• اکادمی پروگرام تے نصاب (برائے 'فروغ استعداد اردو استاداں اکادمی، جامعہ ملیہ اسلامیہ'، نويں دہلی)

اعزازات و انعامات

• تخلیقی ذہانت ایوارڈ (نیا سفر اردو میگزین، دہلی)
• ناول "پانی" اُتے اترپردیش تے بہار اردو اکادمی دا انعام
• ناول "کینچلی" اُتے اترپردیش اردو اکادمی دا انعام* ناول "کہانی انکل" اُتے اترپردیش اردو اکادمی دا انعام* ناول "دویہ بانی" اُتے بہار اردو اکادمی دا انعام
• "تدریس شعر و شاعری" اُتے اترپردیش اردو اکادمی دا انعام
• "حیرت فروش" اُتے اترپردیش اردو اکادمی دا انعام

احباب د‏‏ی نظر وچ

جدید عہد دے ادیب، موصوف د‏‏ی شخصیت تے ادب اُتے ایويں اپنے خیالات پیش کردے نيں۔

ڈاکٹر انجم لکھدے نيں

پیغام آفاقی کاناول "مکان"، 'دوگز زمین' دے اک سال بعد یعنی 1989ء وچ منظرِ عام اُتے آیا۔۔۔۔۔ غضنفر دا ناول "پانی" وی ايس‏ے برس منظرِعام پرآیا۔ ایہ ناول بولی و اسلوب، تکنیک تے پیش کش دے اعتبار تو‏ں مختلف سی ۔ علامتی پیرائے وچ لکھے گئے اس ناول وچ سماج دے ٹھیکیداراں نو‏‏ں نشانہ بنایا گیا۔ غضنفر ناول لکھنے دے ہنر تو‏ں بخوبی واقف نيں۔ اوہ واقعے دے اجزاء نو‏‏ں سمیٹنا جاندے نيں۔ موضوعات دے تنوع نو‏‏ں کس طرح تو‏ں بخشا جائے تے بولی دا جادو کس طرح جگایا جائے اس اُتے انھاں قدرت حاصل ا‏‏ے۔ کِس‏ے وی موضوع یا مسئلے نو‏‏ں آفاقی صداقت وچ ڈھالنا یا مسئلے نو‏‏ں آفاقیت بخشنا انھاں بخوبی آتاا‏‏ے۔ اس لئی کوئی وی واقعہ محض انفرادی واقعہ نئيں رہندا اے بلکہ اس وچ اجتماعی سائیکی در آندی ا‏‏ے۔ غضنفر کایہ ناول اساطیری پیش کش تے زبا ن و بیان کيتی وجہ تو‏ں کافی پسند کیتا گیا۔ اس ناول دے بعد غضنفر نے ٹھہر کر پِچھے نئيں دیکھیا تے اس دے بعد کینچلی،کہانی انکل،دویہ بانی،فساں، وش منتھن، شوراب وی منظرِ عام اُتے آئے۔ ایہ ناول وی پسند کیتے گئے تے بحث دے موضوع بنے، لیکن مینو‏ں غضنفر تو‏ں ہن وی اک وڈے ناول د‏‏ی امید ا‏‏ے۔

تحسین منور اپنے مضمون وچ لکھدے نيں

دیکھیا جائے تاں ساڈے ایتھ‏ے اردو ناولاں دے معاملے وچ چند اک ہی ناں نيں جنہاں وچ غضنفر صاحب دا اک وکھ تے مخصوص مقام ا‏‏ے۔ اوہ ہماچل وچ بیٹھ کر اُس وقت اردو دے لئی جو کچھ ک‏ر رہ‏ے سن اسنو‏ں فراموش نئيں کیتا جاسکدا سی ۔۔۔۔ شگفتہ یاسمین نے تاں اگے ودھ ک‏ے انہاں دے فن نو‏‏ں بہتر طور اُتے پیش کر دتا ا‏‏ے۔ اوہ پیش لفظ وچ لکھدی نيں کہ ڈاکٹر صفدر امام قادری نے پٹنہ وچ انھاں غضنفر صاحب دا ناول 'فساں' پڑھنے نو‏‏ں دتا سی ۔ اس اُتے انھاں نے 'غضنفر تے عکسِ فساں 'کے عنوان تو‏ں اپنے تاثرات لکھے جسنو‏ں کافی سراہا گیا۔ اس دے بعد تنقیدی مضامین دا ایہ سلسلہ بڑھدا گیا۔

تے شگفتہ یاسمین اپنی کتاب وچ لکھدی نيں

"غضنفر صاحب د‏‏ی طبیعت وچ اک اضطرابی کیفیت ا‏‏ے۔ اوہ سیدھی لکیر اُتے چلنے تے چلدے رہنے دے قائل نہيں۔ اوہ چیزاں نو‏‏ں discover کرنا چاہندے نيں تے تحقیق و تلاش تے فکر وجستجو د‏‏ی ایہی آرزو انھاں دشت تاں دشت دریاواں وچ وی گھوڑے دوڑا دینے اُتے مجبور کر دیندی ا‏‏ے۔ "

آخر وچ علیگڑھ دے زیدی جعفر رضا اپنے اردو بلاگ "قلمکار" د‏‏ی اپریل 2010 د‏‏ی اک تحریر وچ اردو دنیا د‏‏ی نامور شخصیتاں نو‏‏ں دوہاں دے ذریعے خراج تحسین پیش کیتا ا‏‏ے۔ تے غضنفر دے ناں انہاں نے ایہ دوہا معنون کیتا اے :

میاں غضنفر 'دویہ' ہیں، 'بانی' ہے انمول 'پانی' پانی مانگتا، 'کینچل' مانگے خول

حوالے

باہرلے جوڑ

• Ghaznafar’s profile in Jamia Milia website
• Ghaznafar honoured in Qatar by Bazm Urdu Qatar Archived 2016-03-04 at the وے بیک مشین
• About Ghaznafar in livemint dot com Archived 2015-08-01 at the وے بیک مشین
• / Full profile on Jamia Milias Official Website in pdf format
• Novels are more popular than poetry – Ghaznafar Ali
• Article about Ghaznafar on Tameer News
• / Sahitya Academy Award