غازی آبدوز
ستمبر1965ء دی پاک بھارت جنگ وچ حصہ لینے والی آبدوز دا ناں ’’غازی‘‘ سی۔ ایہ اک امریکی آبدوز سی ،اس دا اصل ناں ڈیابلو سی جسنوں 1944ء وچ پورٹس مائوتھ نیوی نے بنایا تھا۔جداں کہ اسنوں 1963ء وچ پاکستان نیوی نے چار سالہ لیز اُتے لیا۔اسنوں اک وقت وچ 28زیر آب تیر کر مار کرنے والے بمو ں توں لیس کیتا جا سکدا تھا۔اس آبدوز دی وڈی خوبی ایہ سی کہ اس دی مدد توں بارودی سرنگاں وی بچھائی جا سکدیاں سن۔ــ’’غازی‘‘ دے اعزاز وچ 2 ستارہ جرأت تے8 ایوارڈ دتے گئے۔
’’غازی‘‘ نے 1965ء دی جنگ دا پورا عرصہ بھارت دے اک بحری جنگی اڈے’’دوراکا‘‘ دے گردوپیش وچ گزاریا۔ بھارتیاں کواس دی موجودگی دا علم سی اس لئی انھاں نے چند مرتبہ آبدوز شکن فریگیٹ اس دی تلاش وچ روانہ کیتے۔ لیکن اوہ سب اِنّے چھوٹے سن کہ ’’غازی‘‘ دے لئی انہاں دی طرف متوجہ ہونا بے سود سی۔ اوداں وی اوہ غازی دے نیڑے آنے توں گھبراندے سن ۔ بھارت دے راڈار عملے نے غازی دی موجودگی دی اطلاع کمانڈراں تک پہنچیا دتی سی، مگر غازی دے نیڑے جانے تے اس اُتے حملہ آور ہونے توں موت دا خطرہ وی ممکن سی اس لئی بھارتی بحریہ دے کمانڈراں نے ہمیشہ ایہ رپورٹ پیش دی کہ آس پاس کِسے آبدوز دے آثار نئيں سن، بلکہ اوہ تلاش وی اس رُخ کردے سن جتھے انھاں یقین ہُندا سی کہ’’غازی‘‘ موجود نئيں اے۔
بالآخر ’’غازی‘‘ دے کمانڈر کرامت رحمان نیازی اس انتظار توں تنگ آگئے۔ انہاں دے احکام ایہ سن کہ سوائے بھارتی طیارہ بردار’’وکرنت‘‘ یا بھارتی کروزاں دے اوہ کِسے چھوٹے جہاز اُتے حملہ نہ کرن۔ ایہ تِناں جہازمرمت دے سلسلے وچ بندرگاہاں وچ سن تے ایسا محسوس ہورہیا سی کہ انہاں دے کپتان انہاں جہازاں دی مرمت جنگ دے بعد ہی مکمل کر پان گے۔ کمانڈر نیازی نے اجازت طلب کيتی کہ جو بھارتی جہاز وی انہاں دے نیڑے آئے اوہ اس اُتے حملہ کردتا جائے 20,19ستمبر دی شب نوں ایہ اجازت مل گئی۔
22ستمبر دی شام نوں غروب آفتاب دے نیڑے انھاں پہلی بار بھارتی جہازاں نوں دیکھنے دا موقع ملا۔ چار بھارتی جہاز بندر گاہ توں باہر نکلے۔ ایہ چاراں فریگیٹ سن جو ساحل اُتے نصب راڈاراں دے ذریعے’’غازی‘‘ نوں تلاش کررہے سن ۔ کمانڈر نیازی نے ’غازی‘‘ نوں تہ آب دے نیڑے کیتا تے انہاں اُتے تار پیڈو چھڈ دیے۔ انھاں نے دو خوفناک دھماکےآں دی آواز سنی۔ اس دے بعد بھارتی بحریہ تے بھارتی فضائیہ دے جہازاں نے ’’غازی‘‘ نوں لبھن دی کوشش کيتی مگر ’’غازی‘‘ دے عملے نوں اس طرح دی کوششاں نوں ناکام کرنے دا طریقہ معلوم سی تے اوہ اپنا مشن مکمل کے دے اوتھے توں دور نکل چکے سن ۔
’’غازی آبدوز دا سُراغ نہ مل سکنے تے اُسنوں تباہ نہ کرنے دے جُرم وچ 29ستمبر 1965ء نوں بھارتی حکومت نے بھارتی بحریہ دے کمانڈران چیف نوں ملازمت توں برطرف کردتا۔ ایويں غازی 65ء دی جنگ وچ اپنی دھاک بٹھانے وچ کامیاب رہی۔ 1971ء دی پاک بھارت جنگ توں پہلے آبدوز’’غازی‘‘ کراچی توں چٹا گانگ جاندے ہوئے اک پُراسرار حادثے دا شکار ہوگئی۔
اس دے تباہ ہونے دا قصہ وی اپنے پِچھے اک کہانی رکھدا اے۔ 14نومبر 1971ء نوں ــ’’غازی‘‘کو کمانڈر ظفر محمد خان دے حکم اُتے گشت دے لئی بندرگاہ توں باہر سفر کرنا پيا۔اس مہم وچ منصوبے دے مطابق 26 نومبر نوں واپس رپورٹ بھیجنا سی لیکن مطلوبہ دن ویہہ کمانڈر دے بار بار ــ’’غازـی‘‘کو پیغام بھیجنے دے باوجود کوئی جواب موصول نہ ہويا۔بارہیا کوشش کرنے دے باوجود مواصلاتی رابطہ قائم نہ ہونے دی صورت وچ نیول ہیڈکوارٹر وچ بے چینی دن بدن ودھدی رہی۔فیر 9دسمبر نوں بھارتی بحریہ دی جانب توں ایہ دعویٰ کیتا گیا کہ 3دسمبر دی رات ’’غازی‘‘ آبدوز ڈُب چکی اے ۔بعد وچ انڈیا دی جانب توں کہیا گیا کہ ’’غازی‘‘بھارتی بحریہ دی جانب توں کيتی گئی کارروائی دی وجہ توں تباہ ہوئی۔جدوں کہ پاکستان نیول انٹیلی جینئس نے ایہ بیان جاری کیتا کہ پاکستانی بحریہ دی جانب توں بارودی سرنگاں بچھاندے ہوئے اتفاقیہ طورپر ’’غازی‘‘حادثے دا شکار ہوئے گئی۔بعد وچ حمودالرحمن کمیشن نوں واقعہ دی تحقیقات دا حکم دتا گیا ۔اک مصری افسر نے گواہی دتی سی کہ جدوں ــ’’غازی‘‘ماں دھماکا ہويا، اس وقت بھارتی علاقے وکشاپتنم دے ساحل پربھارتی بحری جہاز دیکھیا گیاتے اس دھماکے دے اک گھینٹے بعد اوہ جہاز اس ساحل توں دور جاندا دکھادی دتا۔یاں اج تک ایہ معمہ ہی اے کہ ’’غازی ‘‘کی تباہی دے اصل اسباب کیتا سن ۔ بعدازاں امریکا تے سوویت یونین نے ’’غازی‘‘ دے تباہ ہونے دی وجوہ جاننے تے اس دا ملبہ اُٹھانے دی وی پیش کش دی لیکن بھارتی حکومت نے اسنوں مسترد کردتا۔اک محفوظ رائے ایہ اے کہ آبدوز اپنے اندرونی نظام وچ خرابی دے باعث دھماکے توں پھٹی اسنوں کِسے دشمن نے نقصان نئيں پہنچایا۔ 41سال گزرنے دے بعد وی اس قومی نقصان تے سانحہ اُتے پيا اسرار دا پردہ چاک نئيں ہوئے سکیا۔ ایويں اک ایسی آب دوز جو اپنی کارکردگی دی خوبی دی بنیاد اُتے انتہائی پُر اسرار تے بھارتی بحریہ دے لئی خوفناک عفریت سمجھی جاندی سی فی الحقیقت پراسرار حالات دے گھاٹ اتر گئی