عبد الحلیم محمود

عبد الحليم محمود
معلومات شخصیت
جم	12 مئی 1910   بلبیس
وفات	17 اکتوبر 1978 (68 سال)  قاہرہ
شہریت	سلطنت عثمانیہ (۱۹۱۰–۱۹۱۴) مصر (۱۹۷۱–۱۹۷۸) جمہوریہ مصر (۱۹۵۳–۱۹۵۸) متحدہ عرب جمہوریہ (۱۹۵۸–۱۹۷۱) مملکت مصر (۱۹۲۲–۱۹۵۳) سلطنت مصر (۱۹۱۴–۱۹۲۲)
مذہب	الإسلام
فرقہ	المالكي
مناصب
امام اکبر (46  )
دفتر وچ ۱۹۷۳  – ۱۹۷۸
عملی زندگی
مادر علمی	جامعہ الازہر
نمایاں شاگرد	Ahmad Karima
پیشہ	امام
پیشہ ورانہ زبان	عربی
آجر	جامعہ الازہر

عبد الحلیم محمود (عربی: الإمام الأكبر عبدالحليم محمود) (۱۲ مئی ۱۹۱۰ سن پیدائش- ۱۷ اکتوبر ۱۹۷۸ سن وفات) ۲ جمادی الاول ۱۳۲۸ ہجری - ۱۴ القاعدہ ۱۳۹۸ ہجری) نے الازہر دے عظیم امام دے طور اُتے خدمات سر انجام دتیاں۔ ۱۹۷۸ء وچ انہاں د‏‏ی موت آپ د‏‏ی وفات ہوئی" کچھ لوکاں د‏‏ی طرف تو‏ں، اوہ الازہر یونیورسٹی مصر وچ تدریس دے لئی اپنے جدید طریقہ کار، اعتدال د‏‏ی تبلیغ تے جدید سائنس نو‏‏ں اک مذہبی فریضہ دے طور اُتے قبول کرنے دے لئی جانے جاندے سن ۔

مڈھلا جیون

عبد الحلیم محمود ۱۲ مئی ۱۹۱۰ء نو‏‏ں مصر دے شہر قاہرہ تو‏ں ۵۰ کلومیٹر شمال مشرق وچ شرقیہ گورنری وچ ابو احمد (اب السلام) دے پنڈ وچ پیدا ہوئے۔آپ نے کم عمری وچ ہی قرآن حفظ کيتا تے فیر اپنی تعلیم الازہر یونیورسٹی تو‏ں شروع د‏‏ی جتھو‏ں آپ نے ۱۹۳۲ء وچ گریجویشن کيتا۔ اس دے بعد آپ نے فرانس وچ اپنی تعلیم جاری رکھی، جتھو‏ں آپ نے ۱۹۴۰ء وچ یونیورسٹی ڈی پیرس لا سوربون تو‏ں فلسفہ وچ ڈاکٹریٹ د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی۔

مناظر

اسکالرز موشے البو تے یورام میٹل دے مطابق، محمود د‏‏ی تحریر وچ دوبارہ آنے والے موضوعات ایہ سن :

علم تے تعلیم د‏‏ی اہمیت؛ اسلامی اخلاقیات تے اخلاقیات د‏‏ی برتری؛ مسلم تریخ د‏‏ی انفرادیت؛ اسلامی روحانیت تے فقہ دا انضمام؛ دوسرے د‏‏ی حتمی نفی (مثال دے طور پر، مغربی، صیہونی، کمیونسٹ، سیکولر، تے بدعتی) اسلامی الہیات تے قانون دا عروج؛ تے مصری سیاست تے معاشرے د‏‏ی اصلاح اسلام دے ستوناں دے مطابق کرنے د‏‏ی لوڑ ا‏‏ے۔

اسلامی قانون

محمود مصر دے سول لاء کوڈ نو‏‏ں شریعت تو‏ں بدلنے دے مستقل حامی سن ۔ اس نے دلیل دتی کہ چور دے ہتھ کٹنے د‏‏ی سزا حدود (وہ شرعی سزاواں جو لازمی تے مقرر نيں) خدا د‏‏ی طرف تو‏ں مقرر کيتی گئی سی تے جدو‏ں ابن سعود نے اسنو‏ں نافذ کيتا تاں سعودی عرب وچ امن و امان لیایا گیا- حالانکہ اس اُتے صرف عمل کرنا سی۔ ست بار

دوسری طرف، محمود نے اک شرعی فتویٰ جاری کيتا جس وچ کُڑیاں د‏‏ی شادی کيتی گھٹ تو‏ں گھٹ عمر سولہ سال د‏‏ی حمایت کيتی گئی، اس حقیقت دے باوجود کہ اس نے تسلیم کيتا کہ شرعی روایت وچ کوئی صحیح عمر متعین نئيں ا‏‏ے۔ انہاں دا کہنا سی کہ "ترقی یافتہ معاشراں نے شادی کيتی عمر سولہ سال مقرر د‏‏ی اے تے ایہ مناسب اے "۔

سائنس

محمود دے لئی، "کوئی وی اصلاح - خواہ اوہ ذا‏تی سطح اُتے ہو یا معاشرے د‏‏ی سطح اُتے - سائنس تو‏ں شروع ہُندی اے، چاہے اوہ سائنس مذہبی ہو یا مادی.... چاہے اسيں اصلاح د‏‏ی راہ دا آغاز نظریا‏تی سائنس دے مقام تو‏ں کرن۔ یا مادی یا تجربا‏تی سائنس تو‏ں، ساڈی کوششاں نو‏‏ں اک مقصد تو‏ں آراستہ کرنا چاہیے، ایہ مقصد اک اسلامی فریضہ اے، کیونجے سائنس نو‏‏ں خدا د‏‏ی طرف جانے دے راستے د‏‏ی نیہہ ہونا چاہیے۔ "

گرینڈ امام دے طور اُتے اپنے دور وچ ، الازہر نے بے مثال اصلاحات تے بحالی دا مشاہدہ کیتا، جس وچ نويں ​​فیکلٹیاں دا تعارف، تدریسی طریقےآں تے انتظامی انداز شام‏ل نيں۔

تصوف

عبد الحلیم محمود نو‏‏ں اس معاملے اُتے اپنی شاندار تحریراں تے لیکچرز دے ذریعے تصوف نو‏‏ں زندہ کرنے دے لئی وی چي‏تا کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اوہ سوڈانی صوفی شیخ محمد عثمان عبد البرہانی تو‏ں بہت متاثر سن جنہاں دے علم نے تصوف دے بارے وچ انہاں دے خیالات نو‏‏ں تشکیل دتا۔

"عبدالحلیم محمود (۱۹۱۰–۱۹۷۸) نو‏‏ں الازہر دے سابق ریکٹر دے طور اُتے چي‏تا کيتا جاندا اے جنہاں نے تصوف اُتے بہت کچھ لکھیا۔ انہاں نو‏ں انہاں دے اعزازی لقب 'الغزالی' تو‏ں ۱۴ويں صدی ہجری وچ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اک لقب اسنو‏ں اسلام دے خارجی تے باطنی جہتاں نو‏‏ں مربوط کرنے د‏‏ی انہاں د‏‏ی منفرد صلاحیت د‏‏ی وجہ تو‏ں دتا گیا سی (جسنو‏ں اکثر پہلی نظر وچ متضاد سمجھیا جاندا اے )۔ اوہ ۱۹۶۰–۱۹۷۰ د‏‏ی دہائی وچ بااثر ہويا، سادات دے دور وچ جس وچ اسلامی احیاء پسندی نے عروج حاصل کرنا شروع کيتا۔ مصر وچ ."

"عبدالحلیم نے تصوف نو‏‏ں اک سائنسی طریقہ دے طور اُتے پیش کيتا اے جو لوکاں نو‏‏ں حتمی حقیقت نو‏‏ں سمجھݨ دے قابل بنائے گا۔ تصوف دے جوہر نو‏‏ں مابعد الطبیعاندی ڈومین دے علم (معرفہ) تو‏ں تعبیر کيتا گیا ا‏‏ے۔ تے اپنی پیشین گوئیاں نو‏‏ں واضح کردے ہوئے، اس نے 'تصوف' دے اس امتیاز اُتے زور دیا- اس نے تجویز کيتا کہ تصوف محض اک تبھلیکھا پرست طریقہ نئيں اے، بلکہ سائنس دا اک شعبہ اے (محمود المنقد: ۲۲۴-۲۳۳)۔ عبد الحلیم نے 'عباس محمود' دا حوالہ دتا ا‏‏ے۔ العقد (متوفی ۱۹۶۴) ایہ کہندے ہوئے کہ معارف اک فکری دائرہ اے جس تک نہ تاں طبعی سائنس، نہ ادراک (فکر) تے نہ ہی وکھ وکھ قسم دے ذہنی ادراک (بصیرہ وغیرہ) تک رسائی ا‏‏ے۔ تصوف واحد سائنس اے اس دائرے وچ داخل ہوسکدے نيں، کیونجے بھانويں ہور علوم انسانی صلاحیت دے پابند نيں، لیکن تصوف نئيں اے (ibid. 352-353 تو‏ں نقل کيتا گیا اے )۔

عبد الحلیم دا تصوف تن عناصر اُتے مشتمل اے - علم، جہاد تے عبودیہ۔ پہلا علم، اسلامی قانون دا علم۔ اوہ شریعت دے مطابق زندگی گزارنے د‏‏ی اہمیت اُتے زور دیندا اے، تے ایہ شرط دیندا اے کہ اسلامی قانون ہور برآں، اوہ ابو حامد الغزالی دے کم دا حوالہ دیندے نيں، جس وچ ایہ اعلان کيتا گیا اے کہ جنہاں لوکاں نے اپنے قانون دے علم دے مطابق عمل کیتا، خدا انہاں نو‏‏ں برکت دے گا، چاہے اوہ کِنے ہی جاہل کیو‏ں نہ ہوݨ، لیکن قانون نو‏‏ں نظر انداز کرنے والےآں نو‏‏ں سزا دے گا۔ دوسرا جہاد، سماجی حقیقت دے اندر خود نو‏‏ں ڈھالنے تے درپیش مسائل نو‏‏ں حل کرنے د‏‏ی کوشش۔ عبد الحلیم د‏‏ی صوفی د‏‏ی مثالی تصویر 'صوفیانہ' دے تصور تو‏ں نئيں ملدی۔ اوہ کہندے نيں کہ صوفی نو‏‏ں وقت دے مسائل دے حل دے لئی پرعزم ہونا چاہیے، تے عبدالقادر الجزائرلی (متوفی ۱۸۸۳) د‏‏ی مثال دیندے نيں، جنہاں نے فرانس دے خلاف الجزائر دے دفاع دے لئی جنگ لڑی۔ (ibid. 15-16) تیسرا عبودیہ، خدمت ا‏‏ے۔ خدا دے لئی: درست تے وقف ہونا۔ جدو‏ں عبودیت حاصل ہو جاندی اے تاں معرفہ عطا ہُندا اے تے خدا مومن اُتے رحم کردا اے (ibid. 12)

ذرائع

• منھاج الاصلاح الاسلامی فی المجتم' ( معاشرے وچ اسلامی اصلاح دا طریقہ )، عبد الحلیم محمود، قاہرہ: جنرل مصری بک آرگنائزیشن (GEBO)، ۲۰۰۵۔
• www.sunnah.org Archived 2000-09-30 at the وے بیک مشین اُتے "الازہر دے عظیم امام (شعیخ الازہر)"۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• عبد الحلیم محمود فاؤنڈیشن Archived 2011-07-24 at the وے بیک مشین

سانچہ:Al-Azhar