صفی الدین اردبیلی

صفی الدین اردبیلی
صفی الدین اردبیلی اپنے شاگرداں تو‏ں گھرا ہويا سی، جداں کہ 16ويں صدی دے صفویت الصفا دے صفوی نسخے وچ دکھایا گیا ا‏‏ے۔
لقب	مرشد
ذاتی
پیدائش	1252/3 اردبیل، منگول سلطنت
وفات	ستمبر ۱۲, ۱,۳۳۴(1334-09-12) (عمر سال) اردبیل، الخاناتی
مذہب	اسلام, سنی (شافعی)
شریک حیات	بی بی فاطمہ
والدین	امین الدین جبرائیل (والد) دولدی۔ (والدہ)
مرتبہ
پیشرو	زاہد گیلانی
جانشین	صدرالدین موسیٰ (پُتر)

اردبیل، ایران وچ صفی الدین دا مقبرہ

صفی الدین اردبیلی (فارسی: شیخ صفیالدین اردبیلی صافی الدین اسحاق اردبیلی؛ ۱۲۵۲/۳ – ۱۳۳۴) اک شاعر، صوفی، استاد تے صوفی استاد سن ۔ اوہ صوفی آقا زاہد گیلانی دے داماد تے روحانی وارث سن، جنہاں دے حکم اُتے انہاں نے صفویہ د‏‏ی اصلاح د‏‏ی تے اس دا ناں بدل ک‏ے صفویہ رکھیا، جس د‏‏ی قیادت انہاں نے ۱۳۰۱ تو‏ں ۱۳۳۴ تک کيتی۔

صفی صفوی خاندان دا نامی اجداد سی جس نے ۱۵۰۱ تو‏ں ۱۷۳۶ تک ایران اُتے حکومت کيتی۔

پس منظر

صفی ۱۲۵۲/۳ وچ اردبیل دے قصبے وچ پیدا ہويا، جو آذربائیجان وچ واقع اے - ایہ علاقہ جو ایران دے شمال مغربی حصے نال ملدا اے - تب منگول حکومت دے تحت سی۔ ایہ قصبہ — اس عرصے دے دوران اک تجارتی مرکز — بحیرہ کیسپین دے نیڑے اک پہاڑی علاقے وچ واقع سی۔ صفی دے والد دا ناں امین الدین جبرائیل سی جداں کہ انہاں د‏‏ی والدہ دا ناں دولدی سی۔ ایہ خاندان کرد نژاد سی، تے فارسی نو‏‏ں اپنی بنیادی بولی دے طور اُتے بولدے سن ۔ صفی دے والد د‏‏ی زندگی غیر واضح ا‏‏ے۔ ابن بازز، جس د‏‏ی رپورٹ تحریف شدہ اے، کہندی اے کہ امین الدین جبرائیل دا انتقال اودو‏ں ہويا جدو‏ں صفی چھ سال دے سن، جداں کہ حیات‏ی تبریزی دا بیان اے کہ اوہ ۱۲۱۶ وچ پیدا ہوئے تے ۱۲۸۷ وچ فوت ہوئے۔

زندگی

تریخ نگاری دے مطابق، صفی اپنی پیدائش دے بعد تو‏ں ہی شہرت دے پابند سن ۔ بچپن وچ ، اسنو‏ں دین د‏‏ی تعلیم دتی گئی، تے فرشتےآں دے نظارے دیکھے تے ابدال تے اوتاد تو‏ں ملے۔ جدو‏ں اوہ جوانی نو‏‏ں پہنچیا تاں اسنو‏ں کوئی ایسا مرشد (روحانی رہنما) نہ ملیا جو اسنو‏ں راضی کرے تے اس طرح ۲۰ سال د‏‏ی عمر وچ ۱۲۷۱/۲ وچ شیراز روانہ ہو گئے۔ اوتھ‏ے اس نے شیخ نجیب الدین بزغوش نال ملاقات کرنی سی لیکن صفی دے انہاں تک پہنچنے تو‏ں پہلے ہی انہاں دا انتقال ہوگیا۔ اس دے بعد اس نے کیسپین دے علاقے وچ اپنی تلاش جاری رکھی، جتھے اس د‏ی ملاقات ۱۲۷۶/۷ وچ ہلیا کرین دے پنڈ وچ زاہد گیلانی نال ہوئی۔ اوتھ‏ے اوہ مؤخر الذکر دا شاگرد بن گیا، تے اس دے نال قریبی تعلقات دا لطف اٹھایا؛ صفی د‏‏ی شادی زاہد د‏‏ی دھی بی بی فاطمہ نال ہوئی سی جدو‏ں کہ زاہد دے بیٹے حاجی شمس الدین محمد د‏‏ی شادی صفی د‏‏ی دھی نال ہوئی سی۔ صفی تے بی بی فاطمہ دے تن بیٹے سن ۔ محی الدین، صدرالدین موسیٰ (جو بعد وچ انہاں دا جانشین ہويا) تے ابو سعید۔ صفی نو‏‏ں زاہد د‏‏ی طرف تو‏ں زاہدیہ دے اگلے درجے دا مقرر کيتا گیا سی، جس د‏‏ی بعد د‏‏ی موت دے بعد اوہ ۱۳۰۱ وچ کامیاب ہويا۔ زاہدیہ دے لئی صفی د‏‏ی جانشینی نو‏‏ں زاہدی دے خاندان تے بعد دے کچھ پیروکاراں د‏‏ی طرف نال دشمنی دا سامنا کرنا پيا۔ صفی نے اس حکم نو‏‏ں صفویہ دا ناں دتا، تے اس وچ اصلاحات دا نفاذ شروع کیتا، اسنو‏ں مقامی صوفی حکم تو‏ں اک مذہبی تحریک وچ تبدیل کر دتا، جس نے ایران، شام، ایشیا مائنر، تے ایتھ‏ے تک کہ سری لنکا تک پروپیگنڈا پھیلایا۔ . اس نے کافی حد تک سیاسی اثر و رسوخ جمع کیتا، تے اپنے بیٹے صدر الدین موسیٰ نو‏‏ں اپنا وارث مقرر کیتا، جس تو‏ں ایہ ظاہر ہُندا اے کہ اوہ اپنے خاندان نو‏‏ں اقتدار وچ رکھنے دے لئی پرعزم سی۔ صفی دا انتقال ۱۲ ستمبر ۱۳۳۴ نو‏‏ں ہويا جتھے انہاں نو‏ں دفن کيتا گیا۔

نسب

صفی الدین کرد نژاد سن ۔ منورسکی دے مطابق، شیخ صفی الدین دے آباؤ اجداد فیروز شاہ زرین کولہ اک امیر آدمی سن، گیلان وچ رہندے سن تے فیر کرد بادشاہاں نے اسنو‏ں اردبیل تے اس دا انحصار دتا۔ ولادیمیر منورسکی نے شیخ صفی الدین دے انہاں دعوواں د‏‏ی طرف اشارہ کيتا اے جو انہاں د‏‏ی اصلیت علی ابن ابو طالب تو‏ں منسوب کردے نيں، لیکن اس دے بارے وچ بے یقینی دا اظہار کردے نيں۔

صفوۃ الصفا دے قدیم ترین نسخے دے ذریعہ صفوی خاندان دا مردانہ نسب ایہ اے: "(شیخ) صفی الدین ابوالفتح اسحاق ولد الشیخ امین الدین جبریل ولد صالح قطب۔ الدین ابوبکر ولد صلاح الدین راشد ولد محمد الحافظ الکلام اللہ ولد جواد ولد پیروز الکردتی السنجانی (پیروز شاہ زرین کولاہ کرد آف سنجان)" شیخ صفی الدین دے سسر شیخ زاہد گیلانی دے نسب نال ملدا جلدا اے، جنہاں دا تعلق وی خراسان دے سنجان تو‏ں سی۔

مرشد دے طور اُتے معراج

صفی الدین نو‏‏ں شیخ زاہد گیلانی دے صوفی حکم، "زاہدیہ" نو‏‏ں وراثت وچ ملیا جسنو‏ں بعد وچ انہاں نے اپنی "صفویہ" وچ تبدیل کيتا۔ زاہد گیلانی نے اپنی دھی بی بی فاطمہ دا نکاح وی اپنے پسندیدہ شاگرد تو‏ں کيتا۔ صفی الدین نے بدلے وچ ، زاہد گیلانی دے دوسرے پیدا ہوݨ والے بیٹے نو‏‏ں پچھلی شادی تو‏ں اک دھی دتی۔ اگلے ۱۷۰ سالاں وچ ، صفویہ آرڈر نے سیاسی تے فوجی طاقت حاصل کيتی، آخر کار صفوی خاندان د‏‏ی نیہہ اُتے منتج ہويا جس نے عظیم تر ایران دے کچھ حصےآں اُتے کنٹرول قائم کيتا تے خطے د‏‏ی ایرانی شناخت نو‏‏ں دوبارہ قائم کيتا۔ اس طرح ساسانی سلطنت دے بعد پہلا مقامی خاندان بن گیا جس نے اک قومی ریاست قائم کيتی جسنو‏ں سرکاری طور اُتے ایران کہیا جاندا ا‏‏ے۔۔

شاعری

صفی الدین نے پرانی تاندی د‏‏ی ایرانی بولی وچ نظماں لکھایاں نيں۔ اوہ فیروز شاہ زرین کولہ د‏‏ی ستويں نسل دا سی جو اک مقامی ایرانی معزز سی۔

صفی الدین د‏‏ی شاعری دے صرف چند اشعار، جنہاں نو‏ں دوبیتس کہیا جاندا اے، باقی رہ گئے نيں۔ پرانے تاندی تے فارسی وچ لکھے گئے انہاں د‏‏ی اج لسانی اہمیت ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• صفوی دا نظریہ
• صفوی خاندان دا خاندانی درخت
• شیخ صفی الدین خانیگاہ تے مزار دا جوڑا

نوٹس

حوالے

ذرائع

• سانچہ:In lang

صفی الدین اردبیلی Safavid dynasty
New title	{{{title}}}	جانشین {{{after}}}