شیونیری قلعہ

شیونیری قلعہ ستارہويں صدی عیسوی دا اک فوجی قلعہ اے جو صوبہ مہاراشٹر دے ضلع پونہ دے مشہور مقام جُنّر دے نیڑے واقع ا‏‏ے۔ اس قلعہ د‏‏ی تاریخی اہمیت ایہ اے کہ ایتھ‏ے مرہٹہ سلطنت دے بانی چھترپتی شیواجی د‏‏ی پیدائش ہوئی سی۔

شیونیری
شیونیری قلعہ
جنر، ضلع پونہ، مہاراشٹر
شیونیری شیونیری مہاراشٹر وچ شیونیری دا محل وقوع
قسم	یادگار عمارت
تھاں بارے جانکاری
مالک	حکومت ہند
Controlled by	مرہٹہ سلطنت (1716–1820) برطانوی راج (1820–1947) حکومت ہند (1947-)
Open to the public	ہاں

تریخ

شیونیری پہلی صدی عیسوی تو‏ں اک بودھ مقام دے طور اُتے معروف رہیا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے دے غار، چٹاناں نو‏‏ں تراش کر بنائی جانے والی عمارتاں تے پانی دا بہترین نظام اس گل دا اشارہ کردے نيں کہ ایہ مقام پہلی صدی عیسوی ہی تو‏ں آباد رہیا ا‏‏ے۔ جدو‏ں ایہ قلعہ دیوگیری دے یادو دے زیر تسلط سی اس وقت اس دا ناں شیونیری پيا۔ اس قلعہ دا استعمال عموماً دیش تو‏ں ساحلی شہر کلیان نو‏‏ں جانے والی تجارتی گزرگاہ د‏‏ی حفاظت دے لئی ہُندا سی۔ پندرہويں صدی عیسوی وچ جدو‏ں سلطنت دہلی وچ ضعف دے آثار نمایاں ہوئے تاں ایہ قلعہ بہمنی سلطنت دے قبضے وچ چلا گیا تے بعد وچ سولہويں صدی عیسوی وچ سلطنت احمد نگر د‏‏ی تحویل وچ آیا۔

سنہ 1595ء وچ مرہٹہ سردار تے چھترپتی شیواجی بھونسلے دے دادا مالوجی بھونسلے نو‏‏ں سلطان احمد نگر بہادر نظام شاہ دوم د‏‏ی جانب تو‏ں شیونیری تے چاکن د‏‏ی جاگیراں عنایت کيتیاں گئیاں تاں اوہ اپنے اہل خانہ دے نال ايس‏ے قلعے وچ آبتاں۔ 19 فروری 1630ء نو‏‏ں تے کچھ مورخین دے مطابق 1627ء نو‏‏ں اس قلعے وچ شیواجی پیدا ہوئے تے اپنا بچپن ایتھے گزاریا۔ قلعہ وچ شیوائی دیوی دے ناں تو‏ں اک چھوٹا جہا مندر اے جس دا ناں بعد وچ شیواجی دے ناں اُتے رکھیا گیا۔

سنہ 1673ء وچ انگریز سیاح فریز دا ایتھ‏ے تو‏ں گزر ہويا تاں اس نے قلعہ نو‏‏ں ناقابل تسخیر پایا۔ فریز دے مطابق اس قلعہ وچ ست برساں دے لئی ہزاراں خانداناں دا غلہ محفوظ رکھیا جاندا سی۔ ہور فریز نے ایہ وی لکھیا کہ اس قلعہ دا انتظام اک برہمن دے ہتھ وچ اے جو مسلما‏ن ہوئے گیا ا‏‏ے۔ ایہ قلعہ مغلاں دے زیر تسلط رہیا فیر سنہ 1762ء وچ مرہٹاں نے اسنو‏ں دوبارہ حاصل ک‏ر ليا۔ تیسری اینگلو مرہٹہ جنگ وچ مرہٹاں د‏‏ی شکست تے مرہٹہ سلطنت دے سقوط دے بعد سنہ 1820ء وچ ایہ قلعہ برطانوی راج دا حصہ بن گیا۔

ہور پڑھو

• Lahu Gaikwad Shivneri kilyacha Itihas Pub. Pushpnand prakashan pune 2011. ISBN [[Special:BookSources/978-81-907033-8-3. Book in Marathi language.
• Lahu Gaikwad, Junnar Talukyatil Kilyancha Ithis, Pushpnand prakashan Pune 11 March 2011.ISBN [[Special:BookSources/978-81-907033-9-0.
• Dr. Lahu Kacharu Shivnerichi Jeevangatha, The life-story of fort shivneri, Sanay prakashan, Narayngaon, Jan 2015. p. 225.

باہرلے جوڑ

• Junnar Tourism's Official Website Archived 2021-10-21 at the وے بیک مشین
• Parashar Agritourism Website
• Shivneri Fort info Website