شیدی
| کل آبادی | |
|---|---|
| 20,000 – 55,000 (تخمینہ) | |
| گنجان آبادی والے علاقے | |
| گجرات، مہاراشٹر، کرناٹک بھارتی ریاستاں، سندھ تے بلوچستان پاکستانی صوبے تے جنوبی ایرانی ساحلی شہر (جتھے انہاں نوں عرب سمجھیا جاندا اے )۔ | |
| زباناں | |
| گجراتی، مراٹھی، کناڈا، کونکنی، سندھی، مکرانی، بلوچی | |
| مذہب | |
| عام طور اُتے صوفی، اس دے علاوہہندو تے رومن کیتھولک اقلیتاں |
شیدی (انگریزی: Siddi؛ ہندی، مراٹھی، کونکنی: सिद्दी یا शीदि/ಸಿದ್ಧಿ؛ گجراتی: સિદ્દી؛ کناڈا: ಸಿದ್ಧಿಗಳು، ہور ناں حبشی) بھارتی ریاستاں گجرات، مہاراشٹر تے کرناٹک ہور پاکستانی صوبےآں سندھ تے بلوچستان تے جنوبی ایرانی ساحلی شہر (جتھے انہاں نوں عرب سمجھیا جاندا اے ) وچ آباد نيں۔ انہاں نوں شیدی بلوچ تے مکرانی وی کہیا جاندا اے۔ شیدیاں دے آبا و اجداد افریقہ توں پاکستان تے بھارتی ریاست گجرات آکے آباد ہوئے۔
کراچی دی منگھو پیر دی پہاڑی اُتے واقع درگاہ حضرت خواجہ حسن سخی سلطان عرف منگھو پیر انہاں سیاہ فاماں دے روحانی پیشوا نيں۔ اس لوکاں دی مزار دے احاطے وچ واقع تالاب وچ موجود اک سو توں ودھ مگر مچھاں توں خاص عقیدت اے۔
پاکستان وچ رہنے والے افریقی نسل دے سیاہ فام لوک جنہاں نوں شیدی پکاریا جاندا اے منگھو پیر وچ ہر سال ساون دے مہینے توں پہلے میلہ منعقد کردے نيں۔
میلے دے آغاز اُتے قبیلے دا سردار سب توں وڈے مگر مچھ مور صاحب دے ماتھے اُتے سندور دا ٹیکہ لگاندا اے، حلوہ تے گوشت کھلاندا اے جس دے لئی خاص طور اُتے بکرہ ذبح کر کے اس دی سری مگر مچھ نوں کھلائی جاندی اے ۔
ان شیدیاں دا عقیدہ اے کہ جے مور صاحب انہاں دا دتا ہويا گوشت نہ کھائاں تاں اوہ سال انہاں دا چنگا نئيں گزردا تے اس سال میلہ وی نئيں ہوئے گا۔
مزار اُتے آنے والے زائرین دا عقیدہ اے کہ ایہ مگر مچھ بارہويں صدی عیسوی دے بزرگ خواجہ فرید الدین مسعود شکر گنج دی جوئاں نيں جو انہاں نے منگھو پیر نوں دتیاں سن جو بعد وچ معجزے توں مگر مچھ بن گئياں۔
مگر مچھاں دے نگران سجاد خلیفہ دا کہنا اے کہ شیدیاں دے علاوہ ہور لوک وی ایتھے منت منگدے نيں ’ کئی ایداں دے سوالی ہُندے نيں جو اولاد دی منت منگدے نيں کچھ لوک کاروبار تاں کچھ روزگار دی منت لے کے آندے نيں، اوہ اپنے نال حسب توفیق گوشت لاندے نيں جو ست مرتبہ انہاں دے اُتے توں گزار دے انہاں مگر مچھاں نوں کھلاندے نيں جس دے بعد انہاں دی منت پوری ہوجاندی اے ‘۔
چودہ سو اسکوئر فٹ دے تالاب دے ہرے رنگ دے گدلے پانی وچ اس وقت اک سو توں ودھ مگر مچھ موجود نيں جو پاکستان وچ کِسے اک جگہ پائے جانے والے مگر مچھاں دی سب توں وڈی تعداد اے۔ خلیفہ سجاد دا کہنا اے کہ جے انہاں مگر مچھاں وچوں کوئی مر جائے تاں اسنوں غسل دے کے، عطر لگانے دے بعد اس دی عزت اوہ احترام توں تدفین کيتی جاندی اے۔
مگر مچھ دے گوشت کھانے اُتے خوشی وچ تالاب دے کچھ فاصلے اُتے واقع اک چھوٹے توں میدان وچ اک ڈرم نما ڈھول بجنے لگدا اے، اس ڈھول نوں مگرمان کہیا جاندا اے۔ مگرمان شیدیاں دے لئی صرف ناچنے گانے دا ساز نئيں بلکہ انہاں دا روحانی ساز اے۔
سیاہ فام مرد تے خواتین مخصوص انداز وچ رقص کرنے لگدے نيں جس دوران وچ انہاں اُتے وجدانی کیفیت طاری ہوجاندی اے تے ایہ اک دوسرے دے گلے وی لگ جاندے نيں، انہاں سب دے پیر ننگے ہُندے ہُندے نيں تے سر اُتے رومال بندھا ہُندا اے جدوں کہ ہتھوں وچ فقیری ڈنڈے ہُندے نيں۔
مگرمان دی تھاپ دے نال نال ایہ مرد تے عورتاں اک خاص ورد کردے نظر آئے جس دے اکثر لفظاں شاید اوہ خود وی نئيں جاندے مگر پرکھاں توں سنی ہوئی ایہ آوازاں سینہ بہ سینہ چلی آ رہیاں نيں۔
میلے دے منتظم غلام اکبر شیدی دا کہنا اے کہ ایہ سواہلی بولی اے جو افریقہ وچ اج وی بولی جاندی اے۔ ’سواہلی سانوں آندی وی نئيں کیونجے نہ دادا اُتے دادا زندہ نيں تے نہ کوئی سواہلی بولنے والا۔ ایہ وی ہوئے سکدا اے اسيں سواہلی دے ایداں دے لفظ بول رہے ہاں جو سرے توں ہاوہی نہ‘۔ شیدیبرژعیر آنے توں پہلے اپنا وطن افریقہ دسدے نيں۔
دھمال کرنے والے فقیراں نوں لوک پھُلاں دے ہار پہناتے نيں، انہاں دے بارے وچ انہاں دا عقیدہ اے کہ انہاں دے اندر جنات یا روحاں اتر آئیاں نيں، لوک انہاں توں اپنی پریشانیاں تے مستقبل دے بارے وچ سوال کردے نيں تے تبرک دے طور اُتے دعا دے دھاگے تے تعویذ وی دیندے نيں۔
ان شیدیاں دا کہنا اے کہ جدوں عرب سپہ سالار محمد بن قاسم نے سندھ اُتے حملہ کیتا تاں انہاں دی فوج وچ شیدی سپاہی وی موجود سن، مگر تریخ نویساں دا کہنا اے کہ اس خطے وچ سیاہ فام غلاماں دی تجارت ہُندی سی، جنہاں نوں مسقط توں کراچی تے بھارت دی بندرگاہاں اُتے لیایا جاندا سی۔ اٹھارہ سو تینتالیس وچ جدوں انگریزاں نے سندھ نوں فتح کر ليا تاں انہاں سیاہ فام لوکاں نوں غلامی توں آزادی نصیب ہوئی۔
شیدی میلے دے آرگنائزر اکبر شیدی دا کہنا اے کہ ’شیدی پسماندہ کمیونٹی اے، مگر ساڈے بھائیاں ساتھیاں تے بزرگاں نے فٹ بال، باکسنگ تے سائیکلنگ کھیلی یا محنت مزدوری کيتی۔ اج شیدی جس مقام اُتے نظر آندے نيں اوہ اپنی محنت توں نيں۔ ساڈے ملک وچ نہ تاں ہماریا کوئی آقا اے تے نہ ہی وڈا اے ‘