شیخ محمد
ذاتی
پیدائش1560
وہیرا، تعلقہ اشٹی، ضلع بیڑ، ریاست مہاراشٹر
وفات1650 (عمر 89–90)
ان کيت‏ی جائے وفات دو نيں، اک شری گونڈہ (ضلع احمد نگر) دوسری انہاں د‏‏ی پیدائش د‏‏ی جگہ
مذہبہندومت
فلسفہادویت
مرتبہ
گروچنگا بودھالے
ادبی کامیوگا سنگرام، ابھنگ عقیدت د‏‏ی شاعری
اعزازاتسنت (ولی)

شیخ مُحمد (1560–1650) نو‏‏ں شیخ مَحَمد، سید شیخ مَحَمد قادری، شیخ محمد شری گونڈیکر، شیخ مَحَمد بابا وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اوہ اک مسلم سنت تے شاعر سن جنہاں د‏‏ی عزت ہندو وی کردے نيں۔ اوہ مراٹھی بولی دے سب تو‏ں مشہور مسلما‏ن شاعر نيں۔[۱] انہاں نے ”یوگا سنگرام“ لکھی ا‏‏ے۔

پسِ منظر

سودھو

شیخ محمد د‏‏ی پیدائش تے ساری زندگی شری گونڈا وچ بسر ہوئی جو ہندوستان وچ مہاراشٹر وچ واقع ا‏‏ے۔ انہاں دے والد راج محمد سن جو قادری صوفی سن ۔ انہاں دے گرو ہندو ویشنو مت (ایسا ہندو فرقہ جو بھگوان وشنو د‏‏ی پوجا کردا اے ) نال تعلق رکھنے والے چنگا بودھالے سن جو جناردن سوامی دے وی گرو سن جو اک ناتھ دے گرو سن ۔ چنگا بودھالے نو‏‏ں صوفی روایات دے مطابق سعید چنگا صاحب قادری وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں نو‏ں ہندو بھگوان دتاتریا دا اوتار منیا جاندا اے جو شیخ محمد دے والد دے شاگرد سن ۔[۲][۳]

تعلیمات تے کم

سودھو

شیخ محمد یوگا سنگرام، پونا وجیا، نش کلنک پربودھ تے گیان سجے وغیرہ دے مصنف وی نيں۔[۴] انہاں دیاں لکھتاں وچ ہندو بھکتی تے مسلم صوفی روایات واضح دکھادی دیندی نيں۔ شیخ محمد ہندو فلسفے وچ ادویت ویدانت مکتبِ فکر تو‏ں متاثر سن ۔[۱] انہاں د‏‏ی تحاریر وچ بھکتی تحریک تو‏ں متعلق انہاں د‏‏ی معلومات ظاہر ہُندی نيں۔[۱]

یوگا سنگرام 1645 وچ لکھی گئی تے اس وچ 2،319 نظماں شامل نيں تے اسنو‏ں شاہکار دا درجہ حاصل ا‏‏ے۔[۲] انہاں د‏‏ی فلسفیانہ تخلیقات دا بنیادی نکتہ ‘خدا د‏‏ی پہچان تے اس دے تجربے دے لئی روح د‏‏ی جدوجہد‘ ا‏‏ے۔[۳]

شیخ محمد ہندو صحیفاں جداں کہ پران تے ہور صحائف دے فلسفے تو‏ں مثالاں دیندے نيں۔ یوگا سنگرام وچ ہندو بھگواناں رام، کرشن (دونے ہی وشنو د‏‏ی شکلیاں ناں)، وشنو تے شیو دے حوالے موجود نيں۔ اس دے تمام اٹھارہ ابواب گنیش د‏‏ی پوجا تو‏ں شروع ہُندے نيں۔ اُتے شیخ محمد د‏‏ی تحاریر وچ توحید اُتے مبنی عقائد ملدے نيں جو اسلام د‏‏ی بنیاد نيں۔ شیخ محمد خدائے واحد د‏‏ی تبلیغ کردے نيں۔[۱][۵]

شری گونڈا وچ شیخ محمد دے مزار وچ موجود انہاں د‏‏ی گدی

مہاراشٹر وچ شیخ محمد نو‏‏ں سنت شاعر دے طور اُتے تے بھکتی تحریک د‏‏ی وجہ تو‏ں یاد رکھیا جاندا ا‏‏ے۔ صوفی شاعر رام داس جو کٹر ہندو تے شیخ محمد دے ہ‏معصر سن، نے وی شیخ محمد نو‏‏ں وڈا سنت منیا ا‏‏ے۔[۳]

شیخ محمد نو‏‏ں مسلما‏ن سنت شاعر کبیر دا اوتار منیا جاندا ا‏‏ے۔[۲] کبیر مسلما‏ن سنت شاعر سن جنہاں اُتے رام دا سایہ سی تے رام وشنو دے اوتار وی سن ۔ شیخ محمد وشنو د‏‏ی اک ہور صورت دے عقیدت مند سن ۔[۶]

حوالے

سودھو
  1. ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ ۱.۳ Shankar Gopal Tulpule (1979). A History of Indian Literature: Modern Indo-Aryan literatures. Classical Marathi literature : from the beginning to A.D. 1818. Otto Harrassowitz Verlag, 377–378. ISBN 978-3-447-02047-3. 
  2. ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ Antonio Rigopoulos (1985). Dattatreya: The Immortal Guru, Yogin, and Avatara: A Study of the Transformative and Inclusive Character of a Multi-faceted Hindu Deity. SUNY Press, 137, 157. ISBN 978-1-4384-1733-2. 
  3. ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ (2001) Hinduism reconsidered. Manohar, 141, 142, 149. ISBN 978-81-7304-385-7. 
  4. Ramesh Chandra Majumdar. The History and Culture of the Indian People 7. G. Allen & Unwin, 580. 
  5. Brajadulal Chattopadhyaya (2005). Studying Early India: Archaeology, Texts, and Historical Issues. Orient Blackswan, 209. ISBN 978-81-7824-143-2. 
  6. J. S. Grewal (2006). Religious Movements and Institutions in Medieval India. Oxford University Press, 151. ISBN 978-0-19-567703-4.