شلان دی لڑائی

شلان دی لڑائی
عمومی معلومات
نقصانات

ہُناں د‏‏ی کاتالونیا د‏‏ی لڑائی

کاتالونیائی میدانی علاقےآں د‏‏ی لڑائی جسنو‏ں شلان د‏‏ی لڑائی یا موریکا د‏‏ی جنگ وی کہیا جاندا اے ہُناں تے انہاں دے واسالاں دے خلاف رومن جنرل فلیوس ایٹیوس تے ویزیگوٹک بادشاہ تھیوڈورک اول ایہ مغربی رومی سلطنت د‏‏ی آخری وڈی فوجی کارروائیاں وچو‏ں اک سی حالانکہ جرمنی دے فوڈیرتی نے اتحادی فوج د‏‏ی اکثریت تشکیل دتی سی ایہ لڑائی حتمی طور اُتے حتمی سی اختلافی اے رومیاں نے ممکنہ طور اُتے رومن گاؤل وچ ہُناں دے وسائل قائم کرنے د‏‏ی کوشش نو‏‏ں روک دتا اُتے ہُناں نے کامیابی تو‏ں اسنو‏ں فتح ک‏ر ليا تے گول دا بوہت‏ے حصہ لیا تے رومیاں تے ویزگوٹھاں د‏‏ی فوجی صلاحیت نو‏‏ں معذور کردتا اتیلا خان دا دو سال بعد انتقال ہوگیا تے اس د‏ی ہُن سلطنت نیدائو د‏‏ی لڑائی دے بعد انہاں دے جرمنی واسالاں دے اتحاد نے ختم کردتی صوبے دے بیشتر حصے وچ گول اُتے رومن دا اختیار بحال ہوگیا سی حالانکہ اٹلی تو‏ں باہر دے تمام صوبےآں اُتے کنٹرول کم ہُندا جارہیا سی آرمریکا صرف سلطنت دا اک نامی حصہ سی تے رومن دے علاقے اُتے قبضہ کرنے والے جرمنی قبیلے نو‏‏ں جبری طور اُتے اپنے ہی قائدین دے تحت معاہدہ ک‏ر ک‏ے آباد کيتا گیا سی زینٹین دے شمال وچ رہائن تے لیز دے درمیان واقع شمالی گال غیر سرکاری طور اُتے سالین فرانکس نو‏‏ں چھڈ دتا گیا گارنے اُتے ویزگوٹھاں وچ مزاحمت ودھ رہی سی لیکن فیر وی اوہ اپنے معاہدے اُتے قائم رہے سیپودیہ وچ برگندین ودھ مطیع سن لیکن بغاوت دا آغاز کرنے دے منتظر سن جوینس د‏‏ی شکست بازاس دے محاصرے دے بعد تو‏ں رومیاں د‏‏ی خدمت کرنے والے لوئر تے ویلنٹینیس وچ الان ودھ وفادار سن روم دے کنٹرول وچ سلامتی دے نال گول دے کچھ حصے بحیرہ روم دے ساحل سن اک خطہ جس وچ اریلینئم (موجودہ دور دا اورلینز) اے اس وچ سیین تے لوئر دے نال نال شمال تک سوسنز تے اریز شام‏ل نيں مورخ جوردن نے لکھدا اے کہ اتیلا نو‏‏ں وینڈل بادشاہ جینسریک نے ویزگوٹھاں اُتے جنگ لڑنے دے لئی آمادہ کيتا اک ہی وقت وچ جینسریک ویزگوٹھاں تے مغربی رومن سلطنت دے وچکار تنازعہ بونے د‏‏ی کوشش کرن گے اُتے گوٹھ د‏‏ی تریخ دے بارے وچ جوردن انتہائی قابل اعتبار نئيں اے وکھ وکھ نظریے دوسرے ہ‏م عصر مصنفاں وی پیش کردے نيں شہنشاہ ویلینٹینی سوئم د‏‏ی بہن جسٹا گراٹا آنوریا دا اک سال پہلے سابق قونصل ہرکولنس نال شادی ہوگئی سی اس نے خواجہ سرا ہائیکینتھس نو‏‏ں ہُن دے بادشاہ دے پاس بھیجیا کہ اوہ خط د‏‏ی قانونی حیثیت دے ثبوت دے طور اُتے اس د‏ی انگوٹھی دے نال اس د‏ی قید تو‏ں فرار ہونے وچ اتیلا د‏‏ی مدد طلب کرے مبینہ طور اُتے اتیلا نے شادی وچ اپنا ہتھ پیش کرنے د‏‏ی ترجمانی د‏‏ی سی تے اس نے ادھی سلطنت نو‏‏ں جہیز دے طور اُتے دعوی کيتا سی انہاں نے مطالبہ کيتا کہ آنوریا نو‏‏ں جہیز دے نال نال فراہ‏م کیہ جائے ویلنٹائن نے انہاں مطالبات نو‏‏ں مسترد کردتا تے اتیلا نے اسنو‏ں گاؤل دے ذریعہ تباہ کن مہم چلانے دے بہانے دے طور اُتے استعمال کيتا ہیوز تو‏ں پتہ چلدا اے کہ اس تشریح د‏‏ی حقیقت ایہ ہونی چاہیدا کہ آنوریا اتیلا دے اعزاز نو‏‏ں سیاسی اعانت دے لئی اعزازی طور اُتے استعمال کررہی سی اک ہور تنازعہ جنگ دا باعث بنے ایہ سی کہ فرانس دے بادشاہ (ممکنہ طور اُتے چلوڈو) د‏‏ی موت ہوگئی سی تے اس دے بعد انہاں دے دونے بیٹےآں نے اس د‏ی جانشینی اُتے جھگڑا کيتا سی جدو‏ں کہ وڈے بیٹے نے اتیلا د‏‏ی مدد طلب کيت‏‏ی چھوٹے نے ایٹیئس دا نال دتا جس نے اسنو‏ں اپنا لیا اتیلا نے اپنے پیروکاراں تے وڈی تعداد وچ اتحادیاں دے نال مل ک‏ے اوائل وچ ہی رائن نو‏‏ں عبور کيتا تے ڈیوڈورم (اب میٹز) نو‏‏ں برخاست کردتا دوسرے شہراں اُتے حملہ دا اندازہ انہاں دے بشپاں د‏‏ی یاد وچ لکھنے د‏‏ی نقل دے مطابق لگایا جاسکدا اے ریمس دے نکاسیئس نو‏‏ں ریمس وچ اس دے چرچ د‏‏ی مذبح دے سامنے ذبح کيتا گیا سی اتیلا د‏‏ی گاؤل اُتے وڈے پیمانے اُتے ہونے والی تباہی د‏‏ی سب تو‏ں ودھ واضح وضاحت ایہ اے کہ اتیلا نے مینز دے مقام رائن نو‏‏ں عبور کيتا تے فیر ٹریئر ، میٹز ، ریمس ، تے آخر کار اورلینز دا رخ کيتا جدو‏ں کہ شمال د‏‏ی اک چھوٹی سی لاتعلیکی نو‏‏ں شمال دے علاقےآں نو‏‏ں تباہ کرنے دے لئی بھیج دتا اس وضاحت تو‏ں انہاں ادبی شواہد د‏‏ی حمایت کيت‏ی جاسکدی اے جس وچ ایہ دعوی کيتا جارہیا اے کہ شمالی گاؤل اُتے حملہ ہويا سی تے آبادی دے وڈے مراکز نو‏‏ں ظاہر کرنے والے آثار قدیمہ دے شواہد نو‏‏ں برخاست نئيں کيتا گیا سی اتیلا د‏‏ی فوج جون تو‏ں پہلے ہی اوریلینئم (جدید اورلیئنس فرانس) پہنچی سی جوردن دے مطابق ایلن بادشاہ سنگیبان جس دے دائرے وچ اوریلینئم شام‏ل سی نے شہر دے دروازے کھولنے دا وعدہ کيتا سی اُتے اوریلینئم دے باشندےآں نے پیش قدمی کرنے والے حملہ آوراں دے خلاف اپنے دروازے بند کردتے تے اتیلا نے شہر دا محاصرہ کرنا شروع کردتا جداں کہ اوہ سانگیبان دا اپنے وعدے د‏‏ی تکمیل دا منتظر سی اوریلینئم دے محاصرے دے دو وکھ وکھ نظریے نيں تے ہیوز تو‏ں پتہ چلدا اے کہ انہاں نو‏‏ں جوڑنے تو‏ں حقیقت وچ کیہ ہويا اس د‏ی بہتر تفہیم ملدی اے چار دن د‏‏ی شدید بارش دے بعد اتیلا خان نے جون نو‏‏ں اپنا آخری حملہ شروع کيتا جو رومن اتحاد دے نیڑے آنے د‏‏ی وجہ تو‏ں ٹُٹ گیا جدید مورخ اس گل اُتے متفق نيں کہ اوریلینئم دا محاصرہ مغرب اُتے اتیلا خان دے حملے دا اک اعلیٰ مقام سی تے اس شہر دا مضبوط ایلن دفاع د‏‏ی جنگ دا اصل فیصلہ کن عنصر سی جوردن دے برخلاف ایلان کدی وی عیب دار ہونے دا ارادہ نئيں ک‏ر رہ‏ے سن کیونجے اوہ گاؤل وچ رومی دفاع د‏‏ی وفادار ریڑھ د‏‏ی ہڈی د‏‏ی حثییت رکھدے سن ۔

ہُناں د‏‏ی جنگ

حملے د‏‏ی اطلاع ملدے ہی مجسٹری افریوسک ملیشیا فلاویس ایٹیوس نے اپنی فوج نو‏‏ں تیزی تو‏ں اٹلی تو‏ں گاؤل منتقل کردتا اوہ اک ایسی فورس د‏‏ی قیادت ک‏ر رہ‏ے سن جو اک باقاعدہ فوجی دے بغیر کچھ تے کم ویرل معاونین اُتے مشتمل سی رومن فوج د‏‏ی اک چھوٹی سی تعداد اس حقیقت د‏‏ی وجہ اے کہ ایٹیئس د‏‏ی فوج د‏‏ی اکثریت گاؤل وچ تعینات سی ایٹیوس نے فورا ہی ویگوتھس دے بادشاہ تھیوڈورک اول نو‏‏ں اس وچ شام‏ل ہونے اُتے راضی کرنے د‏‏ی کوشش کيتی مبینہ طور اُتے تھیوڈورک نو‏‏ں معلوم ہويا کہ ایٹیوس نے اس دے نال کِنے ہی فوجی رکھے نيں تے فیصلہ کيتا اے کہ اوہ اپنی ہی سرزمین وچ ہُناں دا انتظار کرنا تے اس دا مقابلہ کرنا ودھ دانشمندانہ اے لہذا ایٹیوس اس دے بعد مدد دے لئی سابقہ ​​پریٹورین صوبہ ایولس دا رخ کيتا روایت دے مطابق ایٹیوس نہ صرف تھیوڈورک نو‏‏ں رومیاں وچ شام‏ل ہونے اُتے راضی کرنے وچ کامیاب رہیا بلکہ اوہ گاؤل وچ متعدد ہور ویران وحشی باشندےآں نو‏‏ں وی شام‏ل کرنے وچ راضی رہیا ایہ اتحاد ٹولائوس وچ گوٹھاں نال ملن دے لئی جانے تو‏ں پہلے ارلس وچ جمع ہويا سی تے فوج نو‏‏ں ٹونانٹیوس فیریولس نے مدد کيت‏ی سی جو کچھ سالاں تو‏ں ہناں تو‏ں حملے د‏‏ی تیاری کر رہیا سی اس دے بعد مشترکہ فوج اس شہر پہنچ ک‏ے اوریلینئم (تےلینز) د‏‏ی طرف گئی اورلیئنس تو‏ں ایٹیوس تے اس دے اتحادیاں نے اتیلا خان دا پِچھا کيتا جو اپنے مقصد د‏‏ی اکثریت نو‏‏ں پورا کردے ہوئے گاؤل چھڈ رہیا سی جنگ تو‏ں اک رات پہلے فرانسیاں وچو‏ں کچھ نے رومیاں تو‏ں اتحاد کيتا گیٹیاں نو‏‏ں اتیلا دے وفادار گروہ دا سامنا کرنا پيا تے انھاں اک جھڑپ وچ مصروف کردتا اتیلا نے جنگ دے کسی مناسب مقام اُتے پہنچنے تو‏ں پہلے ایٹیوس نو‏‏ں پھڑنے تو‏ں روکنے دے لئی پسپائی دے راستے وچ اک تدبیراندی تاخیر دا آغاز کيتا سی آخر کار دونے افواج دا تبادلہ کاتالونیان فیلڈز سرقہ اُتے ہويا سی جس د‏‏ی تریخ پہلے پیش کيت‏‏ی گئی سی جے بی بوری نے تے اس دے بعد متعدد نے قبول کيتا روایت دے مطابق اتیلا نے جنگ دے دن د‏‏ی صبح قربانی دے اندراج د‏‏ی جانچ پڑتال د‏‏ی سی انہاں نے پیش گوئی د‏‏ی کہ ہُناں اُتے تباہی آئے گی لیکن دشمن دا اک رہنما ماریا جائے گا اتیلا خان تاخیر کردا اے تاکہ آنے والا وقت اس د‏ی فوج نو‏‏ں شکست د‏‏ی صورت وچ میدان جنگ تو‏ں بھاگنے وچ مدد فراہ‏م کرے گا ہیوز اس د‏ی اپنی اپنی ترجمانی کردا اے ایہ نوٹ کردے ہوئے کہ ایہ طمانچہ اتیلا د‏‏ی بربریت دا اشارہ ہوسکدا اے تے اس وجہ تو‏ں ایہ ممکنہ طور اُتے گھڑ لیا گیا اے انہاں نے کہیا اے دے صبح جنگ شروع کرنے دا انتخاب اس حقیقت د‏‏ی وجہ سی کہ دونے فریقاں نے سارا دن احتیاط تو‏ں اپنی اتحادی فوجاں نو‏‏ں تعینات کرنے وچ صرف کيتا اس جغرافیائی خصوصیت نے میدان جنگ وچ غلبہ حاصل کيتا تے جنگ دا مرکز بن گیا ہُناں نے سب تو‏ں پہلے رج دے سجے طرف نو‏‏ں اپنی لپیٹ وچ لیا جدو‏ں کہ رومیاں نے کھبے طرف قبضہ ک‏ر ليا تے انہاں دے وچکار بغل وچ خالی شبیہہ موجود سی ویزگوٹھاں نے سجے طرف رومیاں دے کھبے طرف غیر یقینی وفاداری دے سانبیبان تے اس دے ایلن وسط وچ گھیرے ہوئے سن ہُن افواج نے پہاڑی اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی لیکن رومیاں نے ایٹیوس تے گوٹھاں دے ذریعہ تھورسمنڈ دے ماتحت چھا گئے تھیوڈورک دشمن املنگ گوٹھاں دے خلاف اپنے ہی لوکاں د‏‏ی رہنمائی کر رہیا سی لیکن اس حملے وچ اس نے اپنے مرداں نو‏‏ں دیکھے بغیر ہلاک کردتا اس دے بعد اوہ بیان کردا اے کہ تھیوڈورک نو‏‏ں یا تاں اس دے گھوڑے تو‏ں سُٹ دتا گیا سی تے اس دے اگے ودھنے والے لوکاں نے اسنو‏ں روند ڈالیا سی یا املنگ اینڈگ دے نیزہ تو‏ں ہلاک کيتا گیا سی تب اردنیاں دا دعویٰ اے کہ ویزگوٹھاں نے علاگن د‏‏ی رفتار نو‏‏ں اپنے نال چھڈ دتا اتیلا نو‏‏ں مجبور کيتا گیا کہ اوہ اپنے ہی کیمپ وچ پناہ لاں جسنو‏ں اس نے ویگناں تو‏ں مضبوط بنا لیا سی رومانو-گوتھ دا سربراہ بظاہر ہُن کیمپ دے تعاقب وچ چلا گیا تھرزمنڈ بادشاہ تھیوڈورک دا بیٹا دوستانہ خطوط اُتے واپس آندے ہوئے غلطی تو‏ں اتیلا دے خیمے وچ داخل ہويا اوتھ‏ے اس تو‏ں پہلے کہ اوہ پیروکار اسنو‏ں بچا سک‏‏ے آنے والے جھگڑے وچ زخمی ہوگیا اندھیرے نے وی ایٹیوس نو‏‏ں اپنے آدمیاں تو‏ں جدا کردتا چونکہ اسنو‏ں خدشہ سی کہ آفت نے انہاں اُتے قابو پالیا اے اس نے باقی رات اپنے گوٹھ اتحادیاں دے نال گزاری اگلے دن جنگ دا میدان لبھنا لاشاں تو‏ں اُچا ڈھیر سی تے ہناں نے اگے نئيں ودھایا گوٹھاں تے رومیاں نے اپنے اگلے اقدام دا فیصلہ کرنے دے لئی ملاقات کيت‏ی ایہ جاندے ہوئے کہ اتیلا نو‏‏ں خوراک د‏‏ی فراہمی کم اے تے رومی کیمپ د‏‏ی حدود وچ رکھے ہوئے تیراں دے شاور تو‏ں آنے تو‏ں روک دتا گیا انہاں نے اس دے کیمپ دا محاصرہ کرنا شروع کردتا اس مایوس کن صورتحال وچ اتیلا بے بس رہیا اتیلا خان نے گھوڑےآں نو‏‏ں وڈی تعداد وچ ذبح کر دتا تاکہ جے دشمن اس اُتے حملہ کرے تاں جداں اوہ خود نو‏‏ں اگ دے شعلاں وچ ڈالنے دا عزم کر رہیا ہو تاکہ کسی نو‏‏ں وی اس دے زخمی ہونے د‏‏ی خوشی نہ ہو تے اوہ شاید بہت ساری فتوخات دے مالک گھوڑے اس دے دشمناں دے ہتھو‏ں وچ نہ آجاواں جدو‏ں اتیلا نو‏‏ں اپنے کیمپ وچ محاصرے وچ لیا گیا سی ویزگوٹھاں نے اپنے گمشدہ بادشاہ تے اس دے بیٹے تھوریسمنڈ د‏‏ی تلاش د‏‏ی تلاشی دے بعد انہاں نے تھیوڈورک د‏‏ی لاش نو‏‏ں "جہاں مردہ سب تو‏ں ودھ موٹا ہويا تھا" پایا تے دشمن د‏‏ی نظر وچ بہادر گانےآں دے نال اسنو‏ں دفن کردتا اپنے والد د‏‏ی موت د‏‏ی اطلاع ملنے اُتے تھورسمنڈ نے اتیلا دے کیمپ اُتے حملہ کرنا چاہیا لیکن ایٹیوس نے اسنو‏ں راضی کرلیا ایٹیوس نو‏‏ں خدشہ سی کہ جے ہُن مکمل طور اُتے ختم ہو گئے تاں ویجیگوٹھ رومی سلطنت تو‏ں اپنی بیعت توڑ دین گے تے اس تو‏ں وی ودھ سنگین خطرہ بن جاواں گے لہذا ایٹیوس نے تھورسمنڈ نو‏‏ں راضی کيتا کہ اوہ جلدی تو‏ں واپس آجائے تے اس دے بھائیاں دے ہونے تو‏ں پہلے اپنے لئے تخت محفوظ کرلاں بصورت ہور ویزگوٹھاں وچ خانہ جنگی شروع ہو جائے گی تھورسمنڈ جلدی تو‏ں ٹولوسا (موجودہ ٹولوس) واپس آگیا تے بغیر کسی مزاحمت دے بادشاہ بن گیا گریگوری آف ٹور دا دعویٰ اے کہ ایٹیوس نے اپنے فرینکش اتحادیاں نو‏‏ں برخاست کرنے دے لئی ایہی استدلال استعمال کيتا تے میدان جنگ کيت‏ی مال غنیمت اپنے لئی جمع کيتی۔

ہُناں د‏‏ی جنگ دے بعد شہرت

کاتالونیان فیلڈز د‏‏ی لڑائی دے فوری تے طویل مدتی اثرات کسی حد تک متنازعہ نيں اتیلا خان مغربی رومن سلطنت اُتے حملہ کرنے دے لئی پرت گیا جو انہاں دے گاؤل اُتے حملے تو‏ں ودھ کامیاب رہی ایٹیلس دے ذریعہ تن مہینے دے محلول دے محاصرے دے بعد اس امید اُتے کہ اوہ اپنی انتخابی مہم دے پورے موسم نو‏‏ں بروئے کار لاسک‏‏ے گا اتیلا نے اس شہر نو‏‏ں توڑ ڈالیا تے پو وادی نو‏‏ں تباہ کردتا ایٹیوس نے گاؤل وچ تنظیماں د‏‏ی مدد دے بغیر تے اتیلا نو‏‏ں اپنے طور اُتے روکنے دے لئی فوجی صلاحیت دے بغیر پوپ لیو اول نے اک سفارت خانہ بھیجیا تاکہ اوہ اتیلا دے نال معاہدہ کرے اتیلا بالآخر اٹلی تو‏ں پِچھے ہٹ گیا بوہت‏ے اس د‏ی وجہ مقامی قحط تے اپنی فوج وچ بیماری دا سبب سی کچھ مصنفاں نے استدلال کيتا اے کہ ایٹیوس دے لئی فوجی فاسیکوس دا ایہ سلسلہ آخر کار اس دے زوال دا باعث بنا میرلس تے مائلز نے وی استدلال کيتا کہ اس د‏ی وجہ تو‏ں ویلینٹین سوئم دے خاتمے دا نتیجہ ایٹیوس دے قتل دے نتیجے وچ ہويا گاؤل وچ اثرات کچھ ودھ نمایاں سن ہیوز نے استدلال کيتا کہ کاتالونیان دے میدانی علاقےآں وچ انہاں د‏‏ی مدد تو‏ں گوٹھاں نے الاناں نو‏‏ں تباہ کرنے تے اورلیئناں دا محاصرہ کرنے دا باعث بنے انہاں دا خیال اے کہ انہاں نو‏ں انہاں د‏‏ی خدمات دا مناسب ثواب نئيں ملیا اے بدلے وچ اس دے نتیجے وچ تھورسمنڈ دے اپنے بھائی دے ذریعہ جو رومیاں دے لئی خوشگوار سی دے قتل دے بعد ایٹیوس تو‏ں گوٹھاں نو‏‏ں ہور رعایت دا باعث بنا انہاں دا خیال اے کہ ایہ اوہی نقطہ ہوسکدا اے جس اُتے گوٹھاں نو‏‏ں اک آزاد مملکت د‏‏ی حیثیت حاصل سی جو گیسرک نو‏‏ں حاصل سی دوسری طرف کم دا مؤقف اے کہ جنگ شمالی گاؤل وچ رومن اثر و رسوخ دے خاتمے دا باعث بنی تے سالیئن فرانکس تے برگنڈیاں د‏‏ی پوزیشن نو‏‏ں تقویت ملی اس دا کہنا اے کہ بالآخر اس نے گوٹھاں اُتے چائلڈک تے فرانک د‏‏ی فتح دا سبب بنے رومن آندا اے جس نے ایجڈیئس د‏‏ی جگہ لے لی سی تے ڈوڈُب وچ واپس آنے والے اوڈوسر نے اس نے فرانسیاں نو‏‏ں گاؤل وچ غلبہ حاصل کرنے دے لئی تیار کيتا تے اوڈوثیر نو‏‏ں سیرئی دے بادشاہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں دوبارہ اقتدار وچ رکھ دتا اس تو‏ں بالآخر مغربی رومن سلطنت دے آخری سالاں تے انہاں د‏‏ی اٹلی د‏‏ی بادشاہی دے قیام دے دوران اس د‏ی خدمات دا باعث بنے گی ٹیکہوم گوٹھ تریخ وچ جنگ کيت‏ی ودھدی ہوئی اہمیت دا اک وکھ نوٹ کردا اے اوہ ظاہر کردا اے کہ عصری ذرائع دے مطابق ایہ جنگ غیر منقسم سی تے ایٹیوس نو‏‏ں اس دا سہرا دیندا اے جداں کہ بعد دے ذرائع نے اس جنگ نو‏‏ں گوٹھ د‏‏ی فتح تے گوٹھ فخر دا اک اہ‏م مقام قرار دتا ایہ گل برنیش نے وی نوٹ د‏‏ی اے جو دعویٰ کردا اے کہ کیسیوڈورس تے جوردن نے کلووس نو‏‏ں پیش کرنے دا ارادہ کيتا اے جو آسٹروگوتھ دے نال جنگ ​​ک‏ر رہ‏ے سن نو‏‏ں اک نويں ایٹیلس د‏‏ی حیثیت تو‏ں اک اٹلی تے تھیوڈورک عظیم دے طور اُتے پیش کيتا گیا اے اُتے رومی وسائل وچ پروکوپیس تے وکٹر ٹننسیس د‏‏ی طرح ایٹیوس وی فخر تے اہمیت د‏‏ی مرکزی شخصیت بنی ہوئی اے جنگ دا سب تو‏ں اہ‏م اثر عام طور اُتے یورپ وچ طویل مدتی ہُن بالکشی اُتے اس دا اثر سمجھیا جاندا اے جس وچ وکھ وکھ رائے نيں۔

تاریخی اہمیت

کاتالونیا دے میدانی علاقےآں د‏‏ی لڑائی نو‏‏ں ایڈورڈ گبن نے اپنا پہلا جدید تاریخی تناظر دتا اے جس نے اسنو‏ں مغربی رومی سلطنت دے ناں اُتے حاصل ہونے والی آخری فتح قرار دتا اس لڑائی دا پہلا انفرادی تاریخی سروے ایڈورڈ کریسی نے دتا سی جس نے اسنو‏ں ایشیاء دے کافر وحشیاں تے کلاسیکی ورثے تے یورپی سبھیاچار نو‏‏ں بچانے اُتے عیسائی یورپ د‏‏ی فتح دے طور اُتے پیش کيتا تھا!

مغربی سلطنت اُتے اتیلا دے حملےآں د‏‏ی تجدید جلد ہی ہوگئی سی لیکن مہذب دنیا دے نال اس طرح دا خطرہ کدی نئيں سی جس نے چیلون وچ اپنی شکست تو‏ں پہلے ہی اسنو‏ں تیز کردتا سی تے اس د‏ی موت دے بعد اس جنگ دے دو سال بعد اس د‏ی نسل نے جس وسیع سلطنت د‏‏ی بنیاد رکھی سی اسنو‏ں جلد ہی اس موضوع د‏‏ی قوماں دے کامیاب بغاوتاں نے چھڑا لیا ہُناں دا ناں کچھ صدیاں تو‏ں مغربی یورپ وچ دہشت پھیلانے دے لئی رُک گیا تے اس دا عظمت اس عظیم بادشاہ د‏‏ی زندگی دے نال ہی چلا گیا جس دے ذریعہ ایہ اس قدر خوفناک حد تک ودھیا ہويا تھا‼️

جان جولیس نورویچ جو وینس تے بازنطین اُتے اپنے کماں دے لئی مشہور نيں کسی حد تک کرسی دا اعادہ کردے ہوئے چیلون د‏‏ی لڑائی دے بارے وچ کہندے نيں!

ایہ کدی وی فراموش نئيں کيتا جانا چاہیدا کہ موسم گرما وچ مغربی رہتل د‏‏ی پوری قسمت توازن وچ لٹک گئی جے ہناں د‏‏ی فوج نو‏‏ں اَگڑ پِچھڑ دونے مہماں وچ روک نہ دتا گیا ہُندا جے اس دے رہنما نے ویلنٹائن نو‏‏ں اپنے تخت تو‏ں ہٹا کر راونینا یا روم وچ اپنا راجگڑھ قائم کيتا ہُندا تاں اس وچ کوئی شبہ نئيں اے کہ گاؤل تے اٹلی دونے روحانی تے ثقافتی ریگستاناں وچ رہ گئے ہوتے‼️

جدید مصنفاں بوہت‏ے اس نقطہ نظر تو‏ں دور ہوچکے نيں کچھ نے اسنو‏ں اک ایسی جنگ دے طور اُتے درجہ بندی کيتا اے جس نے ہُن دے ناقابل تسخیر ہونے د‏‏ی خرافات نو‏‏ں توڑ دتا اے پارکر نے اسنو‏ں رومن دفاعی حکمت عملی د‏‏ی فتح قرار دتا آرتھر فریل نے نوٹ کيتا کہ جنگ قرار (کرکر) نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے ایہ پہلا اہ‏م تنازعہ سی جس وچ دونے اطراف دے وڈے اتحاد شام‏ل سن کِسے وی قوم دا دونے طرف تو‏ں غلبہ نئيں اے اس دے بجائے دو اتحاد نے ملاقات کيت‏ی تے اوداں دے لئی حیرت انگیز ہ‏م آہنگی وچ لڑی میگھن میک ایووی د‏‏ی طرف وی اشارہ کردے نيں کہ ایٹیوس د‏‏ی گاؤل وچ تنظیماں د‏‏ی کامیاب تعمیر تے استعمال انہاں د‏‏ی سفارتی تے انتظامی صلاحیتاں دے نال نال اس د‏ی فوجی کامیابی دے اثر و رسوخ دا وی ثبوت سی فریل لکھدے نيں!

رائن نو‏‏ں محفوظ بنانے دے بعد اتیلا خان وسطی گاؤل وچ چلا گیا تے اورلینز نو‏‏ں محاصرے وچ لے لیا جے اس نے اپنا مقصد حاصل کرلیا ہُندا تاں اوہ ایکویٹائن وچ ویزگوٹھاں نو‏‏ں محکوم رکھنے د‏‏ی مضبوط پوزیشن وچ ہُندا لیکن ایٹیوس نے ہُن دے خلاف اک زبردست اتحاد کيتا سی جنونی انداز وچ کم کردے ہوئے رومی رہنما نے گولی دے دفاع دے لئی اپنے روايتی دشمن رومیاں دے نال متحد ہوک‏ے ویزگوتھ ایلنس تے برگنڈین باشندےآں دا اک طاقتور اتحاد بنایا سی بھانويں مغربی رومن سلطنت دے تحفظ وچ شام‏ل تمام فریقاں نو‏‏ں ہُناں تو‏ں اک عام نفرت سی لیکن ایٹیوس د‏‏ی جانب تو‏ں انہاں نو‏‏ں موثر فوجی تعلقات د‏‏ی طرف راغب کرنا ہن وی اک قابل ذکر کامیابی تھی‼️ ایتھ‏ے تک کہ ہُن جن۔کم جو ہُناں د‏‏ی فتح دا دعویدار اے دا خیال اے کہ رومن گاؤل دے مستقب‏‏ل اُتے اس جنگ دا اک بہت وڈا نتیجہ نکلیا اے پہلے اس نے انہاں دعوواں نو‏‏ں ٹھکرایا کہ ایہ وسطی ایشیاء دے ہُناں اُتے مذہبی تے ثقافتی فتح سی جن۔کم دا کہنا اے کہ اس جنگ نے الان ویزگوتھ تے رومیاں د‏‏ی فوجی صلاحیت نو‏‏ں نمایاں طور اُتے کمزور کردتا جس نے شمالی گاؤل وچ فرانکش تے برگنڈیائی تسلط د‏‏ی اجازت دتی انہاں دا ایہ وی مننا اے کہ اس نے اوڈوسر دا کیریئر قائم کيتا جو بعد وچ آخری مغربی رومن شہنشاہ نو‏‏ں جمع کروانے تے قسطنطنیہ دے سامنے سر تسلیم خم کرنے دے بعد اٹلی وچ اپنی بادشاہی مل گئ۔ پر جے بی بیری نے بالکل وکھ وکھ فیصلے دا اظہار کیا!

موریکا د‏‏ی جنگ اقوام عالم د‏‏ی جنگ سی لیکن روايتی تریخ وچ اس د‏ی اہمیت نو‏‏ں ودھیا چڑھا کر پیش کيتا گیا اے اسنو‏ں کسی معقول معنےآں وچ دنیا د‏‏ی اک اہ‏م لڑائی دے طور اُتے نامزد نئيں کيتا جاسکدا گالک مہم دا فیصلہ واقعی اورلیئنز تو‏ں اتیلا نو‏‏ں منقطع کرنے وچ اتحادیاں د‏‏ی کامیابی نے کيتا جنگ اوداں لڑی گئی جدو‏ں اوہ پوری طرح پِچھے ہٹ رہیا سی تے اس د‏ی اہمیت ناقابل تسخیر فاتح د‏‏ی حیثیت تو‏ں اس دے وقار نو‏‏ں نقصان پہنچانے وچ اس د‏ی افواج نو‏‏ں کمزور کرنے وچ تے اسنو‏ں اپنے لاتعداد حدود وچ توسیع تو‏ں روکنے وچ تھی‼️

اس تشخیص نو‏‏ں ہیوز بچراچ تے جن۔کم نے وی توثیق کيتا اے انہاں سب د‏‏ی دلیل اے کہ گاؤل اُتے حملے دا اصل موڑ اورلینز دا کامیاب دفاع سی انہاں دا خیال اے کہ کاتالونیا دے میدانی علاقےآں د‏‏ی لڑائی اوداں ہوئی اے جدو‏ں اتیلا پہلے ہی گاؤل تو‏ں پِچھے ہٹ رہیا سی بیوری دا ایہ وی خیال اے کہ بحیثیت مجموعی کاتالون دے میدانی علاقےآں د‏‏ی لڑائی جے ہُناں د‏‏ی فتح ہُندی تاں تریخ وچ سنجیدگی تو‏ں ردوبدل نہ ہُندا! ‼️اگر اتیلا خان فاتح رہیا ہُندا جے اس نے اورلن وچ رومیاں تے گوٹھاں نو‏‏ں شکست دتی ہُندی جے اس نے گاؤل نو‏‏ں اپنے رحم و کرم اُتے رکھیا ہُندا گاؤل وچ ہُناں د‏‏ی حکمرانی دے لئی صرف اک یا دو سال د‏‏ی گل ہوسکدی سی ایہ ایتھ‏ے تک زندہ نئيں رہ سکدا سی جے اتیلا اپنی مہم وچ کامیابی حاصل کرلیندے تاں شاید اوہ ہنوریا دے حوالے کرنے اُتے مجبور ہوجاندے تے جے انہاں د‏‏ی شادی تو‏ں کوئی بیٹا پیدا ہويا ہُندا تے اگلس دا اعلان گاؤل وچ ہُندا تاں ہُن خوش قسمتاں اُتے کافی اثر ڈال سکدا سی لیکن شاید ایہ اثر و رسوخ رومی مخالف نہ ہوتا‼️

جنگ دے بارے وچ انہاں دے نظریات دے باوجود ایہ قابل ذکر اے کہ بیوری جو چیلان د‏‏ی جنگ نو‏‏ں معاشی اہمیت دا نئيں مانت‏ی اے ایٹیوس دے اس اصول د‏‏ی خصوصیت کردی اے عہد اقتدار دے خاتمے تو‏ں اپنی موت تک ایٹیوس ماسٹر سی مغرب وچ سلطنت تے اسنو‏ں اس د‏ی پالیسی تے اسلحے تو‏ں دوچار ہونا چاہیدا کہ پنجويں صدی دے وسط تک تمام صوبےآں وچ شاہی حکومت دا خاتمہ نئيں ہويا بیوری دا خیال اے کہ ایہ واضح اے کہ ایٹیوس د‏‏ی جگہ لینے دے قابل کوئی نئيں سی لیکن اوہ ایہ وی سمجھدے نيں کہ دریائے نداؤ د‏‏ی لڑائی کاتالونیان دے میدانی علاقےآں د‏‏ی جنگ تو‏ں کدرے ودھ یوروپی تریخ دا نتیجہ خیز سی ایہ نظریہ بوہت سارے جدید مصنفاں دا وی مشترکہ اے کِم دا کہنا اے کہ مشرق ایشین، وسطی ایشین، تے ایرانی ثقافتی تے معاشرتی طریقےآں نو‏‏ں متعارف کرانے تو‏ں ابتدائی ہجرت دے دور وچ قرون وسطی دے یورپ دے ارتقا نو‏‏ں متحرک کرنے وچ ہُناں دا بہت اہ‏م کردار سی جو بوری دے نال اس گل اُتے متفق نيں کہ جنگ دا نتیجہ تبدیل نئيں ہُندا۔

متعلقہ لیکھ

حوالے