شاہ ظفر سجاد ابوالعلائی

شاہ ظفر سجاد ابوالعلائی
جم
وفات
باب اسلام

حضرت مولا‏نا شاہ ظفر سجاد ابوالعلائی خانقاہ سجادیہ ابوالعلائیہ، داناپور دے معروف سجادہ نشاں تے برصغیر دے ممتاز عالمِ دین گزرے نيں۔

پیدائش

آپ د‏‏ی پیدائش ۱۳۲۵ھ موافق ۱۹۰۷ نو‏‏ں خانقاہ سجادیہ ابوالعلائیہ وچ ہوئی۔

تعلیم و تربیت

جب چھ برس دے ہوئے توقدیم وضع دے اک مکت‏‏ب وچ داخل کيتے گئے جتھے قرآن شریف ختم کرنے دے بعد انہاں نے عربی و فارسی د‏‏ی تعلیم حاصل کرنے لگے آپ اپنے والداور خاندان دے بزرگاں د‏‏ی صحبت وچ جلا پاندے رہے ست برس د‏‏ی عمر تو‏ں نماز و غیرہ د‏‏ی پابندی ہونے لگی تربیت د‏‏ی جانب شروع تو‏ں زور دتا گیا تے نال ہی خانقاہی مزاج نے جلد آپ نو‏‏ں تربیت دا پیکر بنادتا ۔

آستانہ حضرت خواجہ بزرگ غریب نواز قدس سرہٗمیںشاہجہانی مسجد دے متصل اک حجرہ شروع تو‏ں حضرت مخدوم شاہ سجاد داناپوری  قدس سرہٗکا اذکار واشغال دے لئی وقف رہیا اے ،آپ اکثر قیام اوتھے فرماندے رہے ،جب مکت‏‏ب تو‏ں فارغ ہوئے تاں والد بزرگوار نے دارالعلوم معینیہ عثمانیہ وچ داخل کيتا جتھے مولا‏نا معین الدین معینی د‏‏ی سرپرستی وچ ہونہار طلبہ د‏‏ی جماعت وچ آپ وی شام‏ل ہوگئے ،

حضرت مولا‏نا معین الدین اجمیری صاحب اک باصلاحیت تے باشعور عالم دین سن ،مشائخ تو‏ں تعلقات نہایت دل نشاں سن، ہر خاص و عام اُنہاں تو‏ں جلد متاثر ہُندا،وہ لازوال قوتاں دے مالک تے بے شمار صلاحیتاں دے عالم سن، طلبہ انہاں دے زیر سایہ رہ ک‏ے بہت جلد علم ظاہری د‏‏ی تکمیل کیاکردے ،ایداں دے جلیل القدرمشفق استاد تو‏ں ساڈے حضرت درس نظامی حاصل کیاکردے۔

مولا‏نا معین الدین اجمیری صاحب دا تعلق شہر داناپور تو‏ں تھاوہ اک نو مسلم گھرانے نال تعلق رکھدے سن ،تریخ پیدائش ۲۵صفر المظفر ۱۲۹۹ھ اے ،آپ دے والد مولا‏نا عبدالرحمن صاحب بلیاکے رہنے والے نومسلم راجپوت سن مولا‏نا دے والد تے والدہ دونے داخل اسلام ہوئیاں سی ،ایہ وڈے زبردست عالم متبحر سن، حدیث و تفسیر دا علم خوب رکھدے ،ساڈے حضرت اُتے خاص توجہ دیندے تے جلد کمال محنت تو‏ں تحصیل علم ظاہر ی کرائی۔

ابتدائی تعلیم دے بعد علم الصغیٰ،ہدایت النحواور ہدایت الحکمت و غیرہ نو‏‏ں خصوصیت دے نال مکمل کیااجمیر شریف وچ ساڈے حضرت دا زمانۂ طالب علمی کئی اعتبار تو‏ں یادگار رہے گا اول تاں مولا‏نا معین الدین اجمیری صدر مدرس معینیہ عثمانیہ ،حافظ مولا‏نا سید حامد حسین اجمیری ،مولا‏نا عبدالحئی سرحدی تے مولا‏نا غلام علی معینی اجمیری  جداں برگزیدہ و مقدس حضرات دا فیض صحبت اک ایسی نعمت عظمیٰ سی کہ ساڈے حضرت اس بابرکت علمی صحبت دا ہمیشہ تذکرہ کردے رہے انہاں دے علاوہ انہاں مخصوص احباب جداں محدث اعظم پاکستان مولا‏نا سردار احمد خاں (متوفیٰ ۱۳۸۲ھ)،مولا‏نا حبیب الرحمن نقشبندی (متوفیٰ ۱۴۰۱ھ)،مولا‏نا غلام جیلانی میرٹھی(متوفیٰ ۱۳۹۸ھ)جداں جلیل القدر علمائے کرام د‏‏ی صحبت وی نہایت پاکیزہ تے لطیف سی اس بزم منور دے بعض افراد ایداں دے وی سن جنہاں د‏‏ی لطیف ہستیاں ساڈے حضرت جے جذبات علمی دے محرک بن گئياں۔

انہاں مقدس ہستیاں نے ساڈے حجرت د‏‏ی تعظیم و توقیر وچ کدی کسی قسم د‏‏ی کمی محسوس نہ ہونے دتی ،مولا‏نا سردار احمد خاں جو محدث پاکستان سن ساڈے حضرت د‏‏ی سیادت تے اخلاقی حمیدہ تے اوصاف کریمہ دے دلدادہ سن ،زمانۂ طالب علمی وچ آپ اپنے دوستاں تے مدرسہ وچ اک خاص مقام رکھدے سن آپ د‏‏ی باغ و بہار شخصیت محنت لگن ،ایثار اورخلوص دا نمونہ سی آپ د‏‏ی آوواز وچ رعب و جلال سی غریب طلبا دے امور احسن طریقے تو‏ں نبھاندے، استاد اورطلبہ حضرت مخدوم سجاداناپوری قدس سرہٗکے خانوادہ تو‏ں منسلک ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں سب آپ نو‏‏ں خاص توجہ دیندے رہے لیکن اوہ خود نو‏‏ں خاص طبقہ تو‏ں بہتر عام طبقہ وچ سمجھدے جو آپ د‏‏ی سب تو‏ں وڈی خوبی سی ۔

دارالعلوم معینیہ عثمانیہ اجمیرسے اپنا تعلیمی سفر دا آغاز  کیااوربعدماں اپنے نانا حضرت سید نظیر حسن داناپوری دا شہرہ آفاق مدرسہ نعمانیہ حنفیہ وچ داخلہ لیا تے اپنی تعلیم نو‏‏ں مکمل کيتا۔

آپ دے طالب علمی دا مشہور واقعہ اے کہ جدو‏ں شرح وقایہ مصنف حضرت عبد اللہ بن مسعود بن تاج الشریعہ قدس سرہٗ (متوفیٰ ۷۴۷ھ )پڑھ رہے سن تاں کتاباں فروشاں دے ایتھ‏ے شرح وقایہ دستیاب نہ ہونے اُتے آپ نے اپنے جد محترم  شاہ اکبر داناپوری دے ممتاز مرید وخلیفہ حاجی شاہ عبد اللہ ابوالعلائی الہ آبادی (متوفیٰ ۱۳۴۳ھ) نو‏‏ں اک خط لکھیا جس دا اقتباس کچھ ایہ تھا

’’سلام و دعا، عاشق اکبر ، مکرم ومحترم ،کتاب شرح وقایہ اگر

   شہر الہ آبادماں دستیاب ہوئے تاں از راہ کرم ارسال فرمادتا جائے،فقط ظفر سجادداناپوری‘‘

اُس وقت شاہ عبد اللہ ابوالعُلائی زیر علاج سن کچھ روپیے جو دوا دے لئی سی اُ سی تو‏ں کتاب خرید کر ارسال کيتا تے فرمایا کہ مرشد دے نبیرہ نے پہلی بار کچھ طلب کيتا اے تے اُسنو‏‏ں نظر انداز کرنا ایہ غیراں د‏‏ی نشانی اے اللہ نے چاہیا تاں بغیر دوا دے شفا یاب ہوجاواں گا تے حکم ربانی چند دناں بعد آپ بغیر حکیم و طیب د‏‏ی دوا دے صحیح و سالم ہوگئے۔

اخلاق و عادات

آپ دے طالب علمی دا مشہور واقعہ اے کہ جدو‏ں شرح وقایہ مصنف حضرت عبد اللہ بن مسعود بن تاج الشریعہ قدس سرہٗ (متوفیٰ ۷۴۷ھ )پڑھ رہے سن تاں کتاباں فروشاں دے ایتھ‏ے شرح وقایہ دستیاب نہ ہونے اُتے آپ نے اپنے جد محترم  شاہ اکبر داناپوری دے ممتاز مرید وخلیفہ حاجی شاہ عبد اللہ ابوالعلائی الہ آبادی (متوفیٰ ۱۳۴۳ھ) نو‏‏ں اک خط لکھیا جس دا اقتباس کچھ ایہ تھا

’’سلام و دعا، عاشق اکبر ، مکرم ومحترم ،کتاب شرح وقایہ اگر

   شہر الہ آبادماں دستیاب ہوئے تاں از راہ کرم ارسال فرمادتا جائے،فقط ظفر سجادداناپوری‘‘

اُس وقت شاہ عبد اللہ ابوالعُلائی زیر علاج سن کچھ روپیے جو دوا دے لئی سی اُ سی تو‏ں کتاب خرید کر ارسال کيتا تے فرمایا کہ مرشد دے نبیرہ نے پہلی بار کچھ طلب کيتا اے تے اُسنو‏‏ں نظر انداز کرنا ایہ غیراں د‏‏ی نشانی اے اللہ نے چاہیا تاں بغیر دوا دے شفا یاب ہوجاواں گا تے حکم ربانی چند دناں بعد آپ بغیر حکیم و طیب د‏‏ی دوا دے صحیح و سالم ہوگئے۔

  ’’حضرت شاہ ظفر سجاد صاحب علیہ الرحمہ تو‏ں میرے وڈے قدیمی تعلقات وروابط سن ایہ سلسلہ تقریباً ۱۹۵۲ء تو‏ں جاری اے ميں نے انہاں د‏‏ی زندگی دے بوہت سارے شب وروز دیکھے عظمتاں،کرامتاں دیکھو جنہاں دا تذکرہ فیر کدی کراں گا،مجھ ناچیز تو‏ں میاں حضور نو‏‏ں خاص انسیت سی میرے غریب خانے اُتے برابر تشریف لاندے یا خود مینو‏ں طلب فرماندے آپ د‏‏ی قیام گاہ اُتے پابندی تو‏ں حاضر ہُندا رہندا سی ،حضور د‏‏ی جدو‏ں طبیعت خراب ہُندی مینو‏‏ں طلب فرماندے تے میرے علاج تو‏ں میاں حضور نو‏‏ں افاقہ مل جاندا وچ بزرگاں د‏‏ی صحبت و خدمت نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے آگرہ تو‏ں کدرے باہر نئيں جانا چاہندا سی کئی بار تبادلہ دا معاملہ آیا تے ہر بار رُکوانے وچ کامیاب ہويا آخر اک بار فیروزآباد وچ تبادلہ ہاوہی گیا ،میاں حضور نو‏‏ں خبر ہوئی تاں مینو‏ں بلواکر کہیا کہ اقبال صاحب نو‏‏ں ہمراہ لے ک‏ے آپ داناپور آیئے اسيں آپ دے حق وچ دعا کرن گے تے وظیفہ پڑہاں گے اسيں لوک داناپور حاضر ہوئے آپ نے دعا فرمائی تے تبرکات اولیاء دا بکس کھلواکر زیارت وی کروائی بوسہ دلوایا جدو‏ں کہ سالانہ عرس دے علاوہ اس بکس نو‏‏ں کدی نئيں کھولیا جاندا فیر میاں حضور نے پٹکا تے رومال پہناکر دو رکعت نماز پڑھوائی آگرہ واپس آنے دے کچھ دناں بعد ایسی صورت ظاہر ہوئی کہ فیروزآباد تو‏ں فیر میرا تبادلہ آگرہ ہو گیا ایہ اے اس خاندان دے تبرکات د‏‏ی برکت ‘‘

بیعت و خلافت

  ’’حضرت شاہ ظفر سجاد صاحب علیہ الرحمہ تو‏ں میرے وڈے قدیمی تعلقات وروابط سن ایہ سلسلہ تقریباً ۱۹۵۲ء تو‏ں جاری اے ميں نے انہاں د‏‏ی زندگی دے بوہت سارے شب وروز دیکھے عظمتاں،کرامتاں دیکھو جنہاں دا تذکرہ فیر کدی کراں گا،مجھ ناچیز تو‏ں میاں حضور نو‏‏ں خاص انسیت سی میرے غریب خانے اُتے برابر تشریف لاندے یا خود مینو‏ں طلب فرماندے آپ د‏‏ی قیام گاہ اُتے پابندی تو‏ں حاضر ہُندا رہندا سی ،حضور د‏‏ی جدو‏ں طبیعت خراب ہُندی مینو‏‏ں طلب فرماندے تے میرے علاج تو‏ں میاں حضور نو‏‏ں افاقہ مل جاندا وچ بزرگاں د‏‏ی صحبت و خدمت نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے آگرہ تو‏ں کدرے باہر نئيں جانا چاہندا سی کئی بار تبادلہ دا معاملہ آیا تے ہر بار رُکوانے وچ کامیاب ہويا آخر اک بار فیروزآباد وچ تبادلہ ہاوہی گیا ،میاں حضور نو‏‏ں خبر ہوئی تاں مینو‏ں بلواکر کہیا کہ اقبال صاحب نو‏‏ں ہمراہ لے ک‏ے آپ داناپور آیئے اسيں آپ دے حق وچ دعا کرن گے تے وظیفہ پڑہاں گے اسيں لوک داناپور حاضر ہوئے آپ نے دعا فرمائی تے تبرکات اولیاء دا بکس کھلواکر زیارت وی کروائی بوسہ دلوایا جدو‏ں کہ سالانہ عرس دے علاوہ اس بکس نو‏‏ں کدی نئيں کھولیا جاندا فیر میاں حضور نے پٹکا تے رومال پہناکر دو رکعت نماز پڑھوائی آگرہ واپس آنے دے کچھ دناں بعد ایسی صورت ظاہر ہوئی کہ فیروزآباد تو‏ں فیر میرا تبادلہ آگرہ ہو گیا ایہ اے اس خاندان دے تبرکات د‏‏ی برکت ‘‘

سلسلۂ عالیہ  شطاریہ

سلسلۂ عالیہ زاہدیہ

وغیرہ جو ایتھ‏ے دے سجادگان نو‏‏ں عنایت ہُندی چلی آرہی اے ساڈے حضرت نو‏‏ں مکمل اوراد و وظائف و اشغال د‏‏ی اجازیتاں حاصل ہوئی، حِزْب البحر ،دلائل الخیرات، اورادِ فتحیہ،حصن حصین، درود طریقہ ،دعائے حیدری ، تکبیر عاشقاں،سورۂ مریم،سورۂ واقعہ تے سورۂ مزمل دے علاوہ وی کئی ایداں دے اہ‏م وظائف سن جو آپ نو‏‏ں حاصل سن عطاہوئی تے اپنا جانشین نامزد کيتا۔

اورادِ فتحیہ شریف حضرت امیر کبیر سید علی ہمدانی  قدس سرہٗ (متوفیٰ ۷۸۶ھ)کی تالیفات وچو‏ں اے ، ایہ اک ہزار چار سو اولیاکے متبرک کلام تو‏ں جمع ہويا تے فتح ہر اک د‏‏ی انہاں وچو‏ں اک کلمہ وچ ہوئی اے جو حضوری دے نال اپنے اُپر لازم کرلے اس د‏ی برکت تے صفائی مشاہدہ کرے گا واللہ ولی التوفیق ،اس دے پڑھنے والےآں دے تاثرات ،مشاہدات تے تجربات علیحدہ علیحدہ ہُندے نيں ،ساڈے حضرت ظفر المکرم دے ممتاز خلیفہ صوفی شمیم احمد ظفری صاحب اوراد فتحیہ دے بیان وچ لکھدے نيں کہ

’’لاہور دے اک صاحب محمد نذیر بٹ جو تقریباً اٹھ سال تو‏ں بے روزگار سن انہاں نے میر ے مشورے اُتے میرے شیخ دے دست ہدایت اُتے بیعت کيتی ،شیخ نے انہاں نو‏ں اوراد فتحیہ د‏‏ی اجازت دی، اج ایہ صاحب قطر وچ اک سیمنٹ فیکٹری وچ ملازم نيں تے خوشحال نيں‘‘

(انوار العُلا،ص ۲۳۴)

اسی دوران حضرت شاہ محسن قدس سرہٗ نے فرمایا کہ مینو‏ں خبر ہُندی اے کہ ہن توانو‏‏ں بیعت کرنا چاہیدا لہٰذا جو خدمت موروثی اسيں کردے چلے آئے نيں اس خدمت کيتی اجازت اسيں توانو‏‏ں وی دیندے نيں یاد رکھو ایہ اوہ خزانۂ عرفانی اے جو اس دے خرچ کرنے اُتے کم نئيں ہُندی بلکہ کثرت  تے وحدت دا سبب بندی اے توانو‏‏ں چاہیدا کہ ہن تسيں اس سلسلے دا فیضان عام و خاص تک پہونچاؤ تے اک اللہ د‏‏ی عبادت تے بندےآں د‏‏ی خدمت دا جذبہ تے ولولہ قلب وچ بساؤ ظاہری علم انسان د‏‏ی بہترین صورت اے مگر باطنی علم انسان د‏‏ی کما ل سیرت اے ہر حال وچ اپنے اخلاق دا دائرہ وسیع کرنا اساں توانو‏‏ں اپناجانشین بنادتا اے، توانو‏‏ں سلسلے د‏‏ی عظمت و نسبت دا پاسدار بنایا اے ہر حال وچ اس د‏ی فکر مند رہنا اللہ پاک توانو‏‏ں ثابت قدم فرمائے

ع درویش صفت باش وکلاہ برگی داد

ساڈے حضرت اوصاف و کمالات وچ جامع سن مگر اس نعمت تو‏ں مزین ہونے دے بعد ہور سلسلے دا رنگ چڑھ گیا، کچھ ہی دناں وچ تبلیغ رشد وہدایت د‏‏ی خاطر کمر بنھیا تے مصروف عمل ہوئے تے بقیہ زندگی اس مصرع دے موافق گزاری

ع بہر حالیکہ باشی باخدا باش

حج و زیارت

روز نامچہ تو‏ں پتہ چلدا اے کہ ۱۳۴۴ھ۱۹۲۶ء وچ آپ نے خواب وچ سواݨی جنت حضرت سیدہ فاطمہ زہرہ سلام اللہ علیہا دا دیدار کيتا تے سلام عرض کيتا جواب ملیا آپ نے عرض کيتا نانا جان تو‏ں میری شفاعت کرادیجئے اس درمیان آپ نے حج دے تمام ارکان ادا فرماے تے روضۂ رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم اُتے حاضری دتی چنانچہ ۱۳۸۲ھ ۱۹۶۳ء وچ آپ حج بیت اللہ دے شرف تو‏ں مشرف ہوئے ،محلہ شُبیکہ وچ اکثر قیام رہندا ،آپ خود فرماندے نيں کہمدینہ منورہ وچ جدو‏ں حاضر ہويا تاں دیکھیا کہ چند معذور بچے ترنم وچ

’’طلع البدرُعلینا من ثنییات الوداع

وجب الشکر علینا مادعیٰ  للہ  داعِ 

ایھا المبعوث فینا جئت بالامر المطاع

جئت شرَّفت المدینہ مرحبا یا خیر داعِ ‘‘

نہایت خوش الحان آواز وچ گنگنا رہے نيںاور لوک اُنہاں د‏‏ی مدد فراخدلی تو‏ں کررہے سن کہ مینو‏ں اوہ ساعت تے آواز وڈی پیاری لگی ميں نے وی اُنہاں دے نال بیٹھ کر گانا شروع کيتا لہذا جوسانو‏ں ملیا اوہ آخر وچ اُنئيں بچےآں نو‏‏ں دے ک‏ے بخوشی رخصت ہوااس سفر وچ مولا‏نا سید شاہ عون احمد قادری (خانقاہِ مجیبیہ ،پھلواری شریف)،مولا‏نا سیدشاہ عزالدین قادری (صدر المدرسین : مدرسہ اسلامیہ شمس الہدیٰ )وغیرہ نال رہے مولا‏نا شاہ عون احمد قادری صاحب دا بیان اے کہ

’’ہم لوک ہر دن ایہ سوچ کر سوندے سن کہ پہلے اسيں موجہہ اقدس اُتے حاضر ہوک‏ے سلام پیش کرن گے مگر سفر حج دے دوران کوئی ایسا دن خالی نہ ہويا جدو‏ں اسيں تو‏ں پہلے شاہ ظفر سجاد صاحب بیٹھے ہوئے نہ سن آپ ہرروز مراقبہ کردے سن ایتھ‏ے تک کہ ميں نے کدی آپ نو‏‏ں سوندے ہوئے نئيں پایادورانن حج آپ دا ہر لمحہ عبادت الٰہی تے احکامات د‏‏ی تکمیل وچ وقف رہیا،مسجد نبوی وچ گھنٹےآں بیٹھے رہندے اشغال و اذکار بکثرت پڑھدے سن انہاں د‏‏ی اس محبت و انسیت نو‏‏ں دیکھنے دے بعد حرم دے کچھ خاص لوکاں نے غلاف کعبہ کٹکڑا عنایت کیاتھا‘‘

واپسی اُتے غلاف خانہ کعبہ، تراب ِ مدینہ و تبرکات مقدسہ لے ک‏ے ہندوستان تشریف لیائے تاں اس مبارک سفر دے حالات مدرسہ نعمانیہ حنفیہ ،داناپور وچ بیان فرماندے ہوئے چایس سال پہلے دے خواب دا واقعہ وی بیان فرمایا۔

اک مرتبہ مواجہہ اقدس دے پاس اکھ لگ گئی ايس‏ے حالت وچ آپ نے دیکھیا کہ مولا‏نا شاہ عون احمد صاحب دے والد ماجد حضرت شاہ نظام الدین احمد رحمۃ اللہ علیہ تشریف لیائے تے فرماندے نيں کہ شاہ صاحب عون بابو نو‏‏ں دیکھیا اے کہ کتھے نيں؟،تھوڑی دیر بعد جدو‏ں اکھ کھلی تاں مولا‏نا شاہ عون احمد صاحب تو‏ں اس خواب دا تذکرہ کيتا تے خوب روئے ،ساڈے حضرت دا تعلق حضرت شاہ نظام الدین احمد تو‏ں روحانی و عرفانی سی۔

مولا‏نا شاہ عون احمد قادری ماہنامہ المجیب (ستمبر۱۹۶۳ئ)ماں ’’آستانہ نبوت و برزخ کُبریٰ‘‘کی سرخی لگاکے سفر د‏‏ی روداد قلمبند د‏‏ی اے ۔

’’اللہ دے فضل تو‏ں اس سفر وچ جنہاں حضرات د‏‏ی مَحبت و رفاقت حاصل ہوئی انہاں وچ ہر اک اپنی جگہ باکمال ،جناب شاہ ظفرسجادصاحب ابوالعُلائی داناپوری جداں نیک سیرت تے اہل دل د‏‏ی رفاقت جے حاصل سی تاں حرم نبوی نماز تے جماعت اولیٰ ،اللہ اکبرکیا کہنا اس دا …الحمداللہ الخ‘‘

حضرت ڈاکٹر سیدشاہ تقی الدین احمد فردوسی صاحب اس سفر حج وچ شریک سن دراصل اس زمانے وچ آپ جامعہ اسلامیہ مدینہ منورہ وچ سلسلۂ تعلیم وچ مشغول سن اس لئی ساڈے حضرت د‏‏ی رفاقت رہی سفر حج د‏‏ی روداد راقم تو‏ں کچھ اس طرح بیان کيتی اے ۔

’’۱۳۸۲ھ نو‏‏ں اللہ پاک نے حضرت شاہ ظفرسجاد تاج فقایہی رحمۃ اللہ علیہ نو‏‏ں مدینہ منورہ د‏‏ی حاضری دا شرف بخشا ،آپ عظیم آباد (پٹنہ)کے حجاج کرام دے نال سید حسن شیخ (معلم مکہ مکرمہ)کے گھر تو‏ں دارالحجرت پہونچے آپ دا قیام شیخ حیدرالحیدری (مزورمدینہ منورہ)کے گھر وچ ہويا جداں ہی ایہ خبرمینو‏ں ملی وچ فوراً ملاقات دے لئی نکل پيا شیخ حیدرالحیدری دا مکان حرم نبوی صلی اللہ علیہ وسلم تو‏ں بہت ہی نیڑے سی اس لئی پہونچنے وچ تاخیر نئيں ہوئی چاں کہ شیخ حیدرالحیدری دے ایتھ‏ے صرف عظیم آباد(پٹنہ)کے حجاج کرام ٹھہردے سن اس لئی شیخ حیدرالحیدری اردو اچھی جاندے سن ،حضرت شاہ صاحب نے جداں ہی سانو‏ں دیکھیا تاں خوشی دا اظہار کيتا تے حرم شریف نال گئے، شیخ حیدرالحیدری دے رفقا عظیم آباد دے حجاج کرام نو‏‏ں نماز دے بعد مواجہہ شریف لے گئے تے صلوۃ و سلام تے دعاواں کراواں حضرت شاہ صاحب د‏‏ی مسجد نبوی وچ پہلی حاضری سی مزور حضرات پہلی حاضری دے وقت یاتو خود جاندے نيں یا اپنے متعلقین وچو‏ں کسی نو‏‏ں حجاج دے نال گھلدے نيں ایہی نظام پہلے وی سی تے موجودہ دور وچ وی اس وچ کوئی تبدیلی نئيں آئی ،حضرت مواجہہ شریف د‏‏ی زیارت بعد مسجد وچ رہے تے جومعمولات سن اسنو‏ں ادا کيتا ،ماں چاں کہ جامعہ اسلامیہ دے ہاسٹل وچ رہتاتھااس لئی واپس ہاسٹل روانہ ہوگیا،جامعہ د‏‏ی طرف تو‏ں ایہ انتظام سی کہ جامعہ د‏‏ی گاڑیاں روزانہ مغرب و عشا د‏‏ی نماز پڑھنے دے لئی طلبا نو‏‏ں حرم شریف لاندی سی دوسرے دن حضرت جامعہ اسلامیہ تشریف لیائے ،حضرت دے استقبال دے لئی میرے نال میرے چند مخلص احباب وی شریک سن ،جامعہ دے وائس چانسلر شیخ عبدالعزیز بن باز تے دوسرے عمائدین تو‏ں ملے سبھی شیوخ حضرت تو‏ں مل ک‏ے خوش ہوئے ،آپ ساڈے ہاسٹل وچ تشریف لاواں جتھے ساڈے ساتھیاں نے چائے وغیرہ دا انتظام کيتا سی ،ملک عرب تے اوہ وی شہر مدینہ منورہ د‏‏ی ضیافت د‏‏ی جھلک اس چائے د‏‏ی محفل وچ نظر آئی ،حضرت اس محفل د‏‏ی شرکت تو‏ں بہت خوش ہوئے تے حاضرین نو‏‏ں دعاواں داں اس طرح ایہ محفل خیر اک تاریخی محفل بن گئی ‘‘

ساڈے حضرت حرم مقدس وچ باجماعت نماز اداکردے سن جدو‏ں کوئی مستفتر کردا تاں فرماندے کہ اوہ رب کائنات جو تمام شئے اُتے قادر مطلق اے اوہ حرم مقدس د‏‏ی حفاظت ایداں دے لوکاں کوکیو‏ں کر سونپے گا جو اس دے نافرمان تے اس دے محبوب دے گستاخ ہون گے۔

ساڈے حضرت دا الجامع الصحیہ جلد اول باب’ فضل الصلوۃ فی مسجد مکۃ والمدینہ ‘ماں اس حدیث اُتے پورا عمل تھا

حدثنا عبداللہ بن یوسف قال اخبرنا مالک عن زید بن ریاح و عبداللہ بن ابی عبداللہ الاغر عن ابی عبداللہ الاغر عن ابی ہریرۃ رضی اللہ عنہ انہاں انبی صلی اللہ علیہ وسلم قال الصلوۃ فی مسجد ھذا خبرمن الف صلوۃ الاالمسجد الحرام۔

ترجمہ: حضرت ابوہریرہ رضی اللہ عنہ روایت کردے نيں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایاکہ میری مسجد وچ نماز پڑھنا خانۂ کعبہ دے علاوہ ہور تمام مسیتاں د‏‏ی ہزار نماز تو‏ں بہتر ا‏‏ے۔

تصنیف تالیف

آپ صاحبِ تصنیف گزرے نيں، لسٹ ایہ ا‏‏ے۔

• تذکرۃ الابرار
• آل اطہار و اہلِ بیت اخیار
• آئینۂ علی
• حکومت بنو امیہ د‏‏ی سفاکیاں
• پاک نسل
• آثار موڑہ تالاب
• حاشیہ از برہان العاشقین

شعر و شاعری

شاعری وچ آپ اپنے والدحضرت شاہ محسن ؔ داناپوری تو‏ں تلمذ دا شرف رکھدے، ظفرؔ تخلص فرماندے اشعار اچھے کہندے سن تے کدی کدی اپنے لطیف انداز وچ سنایا وی کردے سن مگر افسوس کہ آپ دے کلام دا کدرے پتہ نئيں چلدا تے نہ ہی انہاں د‏‏ی شاعری د‏‏ی کاپی جو ہرے دفتی لگی مکمل کلام موجود تھاتلف ہوگیا۔     (حضرت شاہ محسن داناپوری حیات و شاعری،پی،ایچ ،ڈی مقالہ )

حضرت شاہ ظفرؔداناپوری تھلے لکھے اشعار ہمیشہ تنہائی وچ پڑھیا کردے سن ۔

شعر

ہزار شکر بدرگاہِ کار ساز کریم کہ آخر ازکر مش روئے مدعا دیدم

شعر

تادر نہ رسد وعدہ ہر کار کہ ہست سودی نہ دہد یاری ہر بارکہ ہست

شعر

مشکلاں نیست کہ آساں نہ شود مرد باید کہ ہر انساں نہ شود

رباعی

مِنت آنچہ حق بود گفتم تمام ذکر آں باشد کہ بکشاید درے

تودانی دگر بعد ازاں والسلام فکر آں باشد کہ پیش آید شئے

مصرع آفراں باد براں ہمت مردانۂ تو

ڈاکٹر سیدشاہ محمد اظہار الحسن اظہرؔہاشمی رقمطراز نيںکہ

’’داناپور محلہ چودھرانہ وچ قیام رہیا تے روزانہ نشست ہواکردی سی جس وچ شاگردان دوست و احباب تے صاحب ذوق حضرات شرکت کيتا کردے سن جداں محلہ شاہ ٹولی،داناپور تو‏ں جناب سیدشاہ اسحاق صاحب،جناب سیدشاہ محی الدین صاحب،سیدشاہ ظفرسجاد سجادہ نشیںخانقاہ سجادیہ خاص کر قابل ذکر نيں،کئی یکے بار جناب سیدشاہ محسن صاحب والد ماجد حضرت ظفر سجادنے وی شرکت کيتی اے ‘‘ (گُل گشت،ص۸)

مزیدلکھدے نيںکہ

’’شاہ ٹولی،داناپور وچ حضرت ظفرسجاد د‏‏ی سرپرستی وچ وی شعری نشست ہواکردی سی ‘‘ نمونۂ کلام حاضر خدمت ا‏‏ے۔

  قسمت نے رَسا ہوکہ رسائی بخشی               مولا نے کرم کيتا گدائی بخشی

کونین وچ اک شور ظفر ؔہے برپا         بندے کوحسین نے خدائی بخشی

رباعی

میرے مولیٰ قل ہواللہ احد دے واسطے اسمِ اعظم تے اللہ الصمد دے واسطے

اپنی ماں دے باپ دے بھائی دے جد واسطے یاحسین ابن علی پہونچو مدد دے واسطے

    رباعی

امانت ناز کردی اے امامت ناز کردی اے شجاعت ناز کردی اے سخاوت ناز رتی اے

امامت کيتا امان کيتا سخاوت کيتا شجاعت کیا   علی اوہ نيں کہ جنہاں اُتے خود رسالت ناز کردی اے

رباعی

کرنے نو‏‏ں اے انقلاب دنیاماں کوئی ہونے نو‏‏ں اے انتخاب دنیاماں کوئی

ہے دھوم کہ ہن امامِ مہدی بن کے آنے نو‏‏ں اے بے نقاب دنیامیںکوئی

رباعی

گرداب نئيں عمر دا سفینہ ہوئے گا اور موت دا ماتھے پہ پسینہ ہوئے گا

اس وقت مرے دل دے نگینے پ ظفرؔ کندہ خط طغرا وچ مدینہ ہوئے گا

(سفینہ حضرت شاہ محسن ؔ ابوالعُلائی داناپوری)

جذباتِ اکبرؔ ص ۲۱۰ (مطبوعہ ۱۳۳۳ھ، آگرہ )ماں آپ دے ناں تو‏ں اک قطعہ موجود ا‏‏ے۔

     عجب  دیوان  اے   اللہ اللہ       کہ  لفظاں تو‏ں معنی متصل اے

کہیا دل نے ایہی لکھ دو سن ِطبع    ظفرؔ دیوان جدّ پاک دل  اے

خلفائے کرام

مریدان و معتقدان دے علاوہ آپ دے خلفاء د‏‏ی تعداد وی کثیر ہوئی جوملک دے مختلف گوشےآں وچ تبلیغ رشد وہدایت دے لئی وقف ہوئے ، خلفا د‏‏ی مکمل تعداد معلوم نئيں تلاش بسیار دے بعد چند خلفائے ذیشان دے حالات میسر ہوئے نيں جنہاں دا مختصر تعارف د‏‏ی اجازت بکثرت لوکاں نے حاصل کيتی جنہاں دا حصار کرنا راقم دے بس د‏‏ی گل نئيں ۔

واضح ہوکہ حضرت حکیم سیدشاہ عزیزاحمد ابوالعلائی (سجادہ نشین: خانقاہ حلیمیہ،الہ آباد)،

حضرت حکیم سیدشاہ علیم الدین بلخی الفردوسی(سجادہ نشین: خانقاہ بلخیہ،فتوحہ)

محمد کامل خاں ابوالعُلائی اکبرآبادی (پشاو‏ر،پاکستان)

منشی قہر الدین شاہ چشتی (ارریہ)

عبدالرحیم خاں ابوالعلائی (الہ آباد)

سید انیس الرحمن ابوالعُلائی ایم ایل سی(داناپور)

مولا‏نا معیز الدین ( پٹنہ)

سید محمد ابراہیم ابوالعُلائی(ممبئی)

ڈاکٹر انوار الحق چشتی(موڑہ تالاب،بہار شریف)

مولا‏نا سیدعبدالرحمن ابوالعُلائی(بھنڈ)

سید موسیٰ رضا ابوالعُلائی(کاکوضلع جہان آباد)

مسرور خاں ابوالعُلائی(ایشرڈی ،بنگلہ دیش)

صلاح الدین ابوالعُلائی(آگرہ)

محمد نثار عالم ابوالعُلائی (آگرہ)

ڈاکٹر عبدالحئی (پٹنہ)

محمد ہاشم ابوالعلائی(کھیتولی،بھِنڈ)

منشی محمد منیف چشتی نُعمانی(دربھنگہ)

محمد کبیرالدین ظفری(ناظم آباد،کراچی)

وغیرہ نو‏‏ں اورادووظائف ،اشغال سَرمدی تے تجلیات عرفانی تو‏ں نوازہ ا‏‏ے۔

وصال

بعد نماز عصر۱رجب المرجب بروز پیر ۱۳۹۴ھ مطابق۲۲جولائی۱۹۷۴ء نو‏‏ں انتقال ہويا تے دوسرے روز بعد نماز ظہر درگاہ حضرت مخدوم سجاد پاک وچ تدفین عمل وچ آئی۔

متعلقہ لیکھ

حوالے