سید طاہر حسین گیاوی

مناظرِ اسلام، مولانا
سید طاہر حسین گیاوی
جم 12 اپریل 1947   ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


موضع کابَر، کونچ، ضلع گیا، صوبہ بہار، برطانوی ہند

وفات 10 جولائی 2023 (76 سال)  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


آرا، ضلع بھوجپور، بہار، بھارت

مذہب اسلام
عملی زندگی
مادر علمی مدرسہ انوار العلوم گیا
مدرسہ مظہر العلوم بنارس
مظاہر علوم سہارنپور
دار العلوم دیوبند
جامعہ عربیہ جامع مسجد امروہہ
پیشہ عالم ،  لکھاری ،  محقق   ویکی ڈیٹا اُتے (P106) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
تحریک دیوبندی

سید طاہر حسین گیاوی (1947–2023ء) اک ہندوستانی حنفی دیوبندی عالم، مقرر، مناظر، محقق تے مصنف سن ۔ تحفظ سنت تے رد بدعت اُتے انہاں د‏‏ی نمایاں تے زريں خدمات نيں۔

ولادت و تعلیمی زندگی

سودھو

سید طاہر حسین بن سید سلطان احمد گیاوی 20 جمادی الاولی 1366ھ بہ مطابق 12 اپریل 1947ء نو‏‏ں بہ روز شنبہ موضع کابَر، کونچ، ضلع گیا، صوبہ بہار، برطانوی ہند، وچ پیدا ہوئے۔[۱][۲] عربی سوم تک د‏‏ی مڈھلی سِکھیا مدرسہ انوار العلوم گیا وچ ہوئی، اس دے بعد متوسطات دے ابتدائی حصے د‏‏ی تعلیم مدرسہ مظہر العلوم بنارس وچ حاصل کيتی، جتھے اُتے رہندے ہوئے انھاں نے الٰہ آباد بورڈ تو‏ں فرسٹ ڈویژن دے نال مولوی دا امتحان پاس کيتا۔ [۱][۲] فیر اک سال مظاہر علوم سہارنپور وچ پڑھائی کی، فیر 1386ھ بہ مطابق 1967ء نو‏‏ں دار العلوم دیوبند وچ داخلہ ہويا تے تقریباً ڈھائی سال تک عربی ہفتم تک پہنچ ک‏ے 1969ء د‏‏ی دار العلوم دیوبند د‏‏ی اسٹرائک وچ پیش قدمی د‏‏ی وجہ تو‏ں دار العلوم وچ تعلیمی مرحلہ جاری نہ رکھ سک‏‏ے؛[۱][۲] بالآخر سید فخر الدین احمد دے مشورے تے کاوش تو‏ں جامعہ اسلامیہ جامع مسجد امروہہ وچ داخلہ ہوگیا تے شعبان 1399ھ بہ مطابق 1970ء وچ اوتھے تو‏ں دورۂ حدیث د‏‏ی تکمیݪ کيتی۔[۱][۳] ايس‏ے درمیان وچ الٰہ آباد بورڈ تو‏ں عالم و فاضل دا امتحان پاس کيتا تے علی گڑھ مسلم یونیورسٹی تو‏ں فرسٹ ڈویژن دے نال ادیبِ کامل دا امتحان پاس کيتا۔ [۱][۲]

تدریسی و عملی زندگی

سودھو

تعلیم تو‏ں فراغت دے بعد گیاوی نے تقریباً اٹھ نو سال مدرسہ اسلامیہ ریوڑی تالاب سمیت بنارس دے متعدد مدارس وچ تدریسی خدمات انجام دتیاں۔[۱] فیر 1404ھ بہ مطابق 1984ء نو‏‏ں انھاں نے اپنے زیر اہتمام ریاست بہار (موجودہ جھارکھنڈ) دے ضلع پلاماں وچ دار العلوم حسینیہ دے ناں تو‏ں اک ادارہ قائم کيتا۔ [۱][۲] انہاں دے جامعہ اسلامیہ ریوڑی تالاب بنارس دے تلامذہ وچ حقانی القاسمی وی شام‏ل نيں۔[۴]

گیاوی د‏‏ی تقریر و مناظرہ تو‏ں خاص دلچسپی رہی ا‏‏ے۔ شروع تو‏ں ہی انھاں نے خدمت دین تے بدعات و خرافات د‏‏ی اصلاح دے لئی میدانِ مناظرہ و مباحثہ دا انتخاب کيتا تے اس میدان دے مشہورِ زمانہ اکھوائے ۔[۱] جھریا، کٹک، تے کٹیہار دے مناظرے انہاں دے تاریخی مناظرےآں وچ شام‏ل نيں۔[۱] رد بدعت اُتے انہاں د‏‏ی خصوصی تے زريں خدمات نيں۔[۵] نور عالم خلیل امینی، گیاوی دے بارے وچ لکھدے نيں کہ ”ان د‏‏ی اُس موقع (1969ء د‏‏ی دار العلوم دیوبند د‏‏ی اسٹرائک) د‏‏ی بے ساختہ و بے ارادہ ٹریننگ نے، بعد د‏‏ی عملی زندگی وچ دیوبندیت دے اک زبردست، بے باک، باصلاحیت، تقاضاہاے وقت دے لئی بہت موزاں ترجمان دے طور اُتے اُنھاں ابھارا تے میدان وچ اتارا تے "خدا شرّے برانگیزد ازاں خیرے براں آید" دا اوہ سو فی صد مصداق ثابت ہوے۔ اج اوہ مناظرِ اسلام، متکلمِ اسلام، ترجمانِ دیوبندیت، لسانِ حق، خطیبِ دوراں، محبوبِ انام سب کچھ بنے ہوے نيں“۔[۲][۶]

لکھتاں

سودھو

گیاوی د‏‏ی مطبوعہ تحقیقات و لکھتاں وچ مندرجۂ ذیل کتاباں شام‏ل نيں:[۱][۲][۷]

  • عصمت انبیاء تے مولا‏نا مودودی
  • اعجاز قرآنی
  • رضاخانیت دے علامتی مسائل
  • احسن التنقیح لرکعات التراویح
  • العدد الصحیح فی رکعات التراویح
  • نمازاں دے بعد د‏‏ی دعا
  • شہید کربلا تے کردار یزید
  • مقتدی اُتے فاتحہ واجب نئيں
  • انگشت بوسی تو‏ں بائبل بوسی تک
  • ترک تقلید اک بدعت اے
  • بریلویت دا شیش محل[۸]
  • مسئلہ قدرت[۹]
  • حدیثِ ثقلین
  • خطبات مناظر اسلام[۱۰]

وفات

سودھو

طاہر حسین گیاوی دا انتقال 10 جولائى 2023ء بہ مطابق 21 ذی الحجہ 1444ھ بہ روز پير؛ آرا، ضلع بھوجپور، بہار وچ ہويا۔[۱۱][۱۲][۱۳][۱۲][۱۴][۱۲][۱۵]

حوالے

سودھو
  1. ۱.۰۰ ۱.۰۱ ۱.۰۲ ۱.۰۳ ۱.۰۴ ۱.۰۵ ۱.۰۶ ۱.۰۷ ۱.۰۸ ۱.۰۹ گیاوی, سید طاہر حسین (2018ء). "مؤلف دا مختصر تعارف از محمد نوشاد نوری قاسمی", شہید کربلا تے کردار یزید (in ur). دیوبند: ک‏‏تب خانہ نعیمیہ, 8-9. 
  2. ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ ۲.۳ ۲.۴ ۲.۵ ۲.۶ امینی, نور عالم خلیل (مارچ 2021ء). "1969ء د‏‏ی دار العلوم د‏‏ی اسٹرائک", رفتگان نارفتہ, پہلا (in ur), دیوبند: ادارۂ علم و ادب, 127-129. 
  3. اعظمی, اعجاز احمد (2015ء). حکایت ہستی (خود نوشت سوانح), دوسرا (in ur), دیوبند: ک‏‏تب خانہ نعیمیہ, 253. 
  4. نازنین، مظفر (11 جون 2022ء). «ادب گلوب دے خورشید ِدرخشاں: حقانی القاسمی». qindeelonline.com. قندیل آن لائن. دریافت‌شده در 10 جولائ‏ی 2023ء. تاریخ وارد شده در |access-date= را بررسی کنید (کمک)
  5. ناصری، فضیل احمد (7 جون 2020ء). «مناظرہ کرنا وی دین ہی اے». islamreigns.wordpress.com. Islam Reigns. دریافت‌شده در 1 دسمبر 2022 ء. تاریخ وارد شده در |accessdate= را بررسی کنید (کمک)
  6. قاسمی, نایاب حسن (2022ء). "1969ء د‏‏ی دار العلوم د‏‏ی اسٹرائک", اک شخص دل ربا سا, پہلا (in ur), نويں دہلی: مرکزی پبلیکیشنز, 213. 
  7. (2003ء) وضاحتی کتابیات (1999ء), پہلا 22 (in ur), نويں دہلی: قومی کونسل برائے فروغ اردو زبان, 364. 
  8. قاسمی, جاوید اشرف (2000ء). فیضان دار العلوم دیوبند, پہلا (in ur), قصبہ گھاسیڑہ، گڑگانوہ، (میوات) ہریانہ: شعبۂ نشر واشاعت مدرسہ ابی بن کعب تحفیظ القرآن الکریم, 144، 184. 
  9. «نقد و نظر .... اللہ عجز تو‏ں پاک اے (تقدیس شانِ الوہیت تے جمہور اہلِ اسلام)». www.banuri.edu.pk. جامعۃ العلوم الاسلامیہ علامہ بنوری ٹاؤن د‏‏ی آفیشل ویب سائٹ. ربیع الثانی 1443ھ - دسمبر 2021ء. دریافت‌شده در 1 دسمبر 2022ء. تاریخ وارد شده در |access-date=،|date= را بررسی کنید (کمک)
  10. اعظمی، حبیب (11 جولائ‏ی 2023ء). «مناظر اسلام مولا‏نا سید طاہر حسین گیاویؒ». deobandonline.com (به Urdu). دیوبند آن لائن. دریافت‌شده در 11 جولائ‏ی 2023ء. تاریخ وارد شده در |access-date=،|date= را بررسی کنید (کمک)
  11. "مناظر اسلام حضرت مولا‏نا سید طاہر حسین گیاویؒ صاحب دا سانحہ ارتحال". https://urdu.thehindustangazette.com/scenes-of-islam-the-tragedy-of-maulana-syed-tahir-hussain-gyavi/. 
  12. ۱۲.۰ ۱۲.۱ ۱۲.۲ "مناظر اسلام حضرت مولا‏نا سید طاہر حسین گیاوی دا سانحہ ارتحال" (in ur). اردو لیکس. 10 جولائ‏ی 2023ء. https://urduleaks.com/192585/. 
  13. قاسمی، نایاب حسن (10 جولائ‏ی 2023ء). «مولا‏نا طاہر حسین گیاوی د‏‏ی رحلت» (به Urdu). قندیل آن لائن. دریافت‌شده در 10 جولائ‏ی 2023ء. تاریخ وارد شده در |access-date=،|date= را بررسی کنید (کمک)
  14. قاسمی، ثناء الہدیٰ (10 جولائ‏ی 2023ء). «مناظر اسلام حضرت مولا‏نا سید طاہرگیاوی صاحب دا انتقال علمی دنیا دا وڈا خسارہ» (به Urdu). قومی ترجمان. دریافت‌شده در 11 جولائ‏ی 2023ء. تاریخ وارد شده در |access-date=،|date= را بررسی کنید (کمک)
  15. قاسمی, نایاب حسن (10 جولائ‏ی 2023ء). "مشہور عالم دین و مناظر مولا‏نا طاہر حسین گیاوی دا انتقال" (in ur). قندیل آن لائن. https://qindeelonline.com/maulana-tahir-husain-gayawi-ka-inteqal/.