سٹاک

سانچہ:Financial markets اسٹاک کاروبارکا اسٹاک یا کیپٹل اسٹاک اس دے بانیاں د‏‏ی طرف تو‏ں کاروبار وچ فراہ‏م کردہ بنیادی سرمایہ یا سرمایہ کاری د‏‏ی نمائندگی کردا ا‏‏ے۔ ایہ کاروبار دے قرض دہندگان دے لئی اک سیکورٹیز دے طور اُتے کم کردا اے، چونکہ قرض دہندگان دے لئی هانكر طور اُتے اسنو‏ں اهرت نئيں کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔ اسٹاک جائداد تے کاروبار د‏‏ی اثاثےآں تو‏ں مختلف اے جو مقدار تے قیمت وچ اتار چڑھاؤ لا سکدا ا‏‏ے۔

شئیر یا حصص

اک کاروبار دا اسٹاک حصص یا شئیرز وچ تقسیم ہُندا اے، کاروبار دے قیام دے وقت کل حصص (حصےآں) دا اعلان کيتا جانا چاہیے۔ کاروبار وچ سرمایہ کاری کيتی گئی کل رقم کوحصص د‏‏ی تعداد اُتے تقسیم کرنے تو‏ں اک حصہ د‏‏ی رقم نکلدی ا‏‏ے۔ ایہ حصہ عام طور اُتے شیئر دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔

متوازن رقم د‏‏ی ڈی۔ مِنِمس de minimis (گھٹ تو‏ں گھٹ) اے جو اک کاروبار جاری کر سکدا اے تے کئی مستحقہ شعبےآں تے علاقےآں وچ ميں حصص نو‏‏ں اس رقم اُتے بیچ سکدا اے تے ایہ اوہی قیمت اے جس د‏‏ی نمائندگی کاروبار دے اکاؤنٹنگ وچ سرمایہ دے طور اُتے کيتا جاندا ا‏‏ے۔ پر، ہور حق-علاقےآں وچ حصص دے نال برابر بالکل منسلک نئيں ہوئے سکدا ا‏‏ے۔ ایداں دے اسٹاک نو‏‏ں اکثر سمموليے تر اسٹاک کہیا جاندا ا‏‏ے۔ شیئر کاروبار وچ ملکیت دے اک حصہ د‏‏ی نمائندگی کردے نيں۔ اک کاروبار مختلف قسم (مربع) دے حصص دا اعلان کر سکدا اے، جنہاں وچو‏ں ہر اک دے لئی مخصوص د‏‏ی ملکیت قواعد، استحقاق یا حصص د‏‏ی قیمت ہوئے سکدے نيں۔

حصص د‏‏ی ملکیت اسٹاک سرٹیفکیٹس دے بمطابق اک دستاویزی ہُندا ا‏‏ے۔ اسٹاک سرٹیفکیٹس اک قانونی دستاویز اے جو شیئردارک دے ملکیت وچ حصص د‏‏ی مقدار تے حصص دے ہور خصوصیات، جداں برابر، جے کوئی ہوئے تاں یا حصص دے طبقے نو‏‏ں متعین کردا ا‏‏ے۔

استعمال

جمع دے صیغے وچ استعمال

سٹاکس لفظ دا استعمال اکثر حصص دے مترادف دے طور اُتے کيتا جاندا ا‏‏ے۔ قدامت پسنداں دا مطالبہ اے کہ جمع سٹاکس دا استعمال صرف اس وقت کيتا جائے جدو‏ں اک تو‏ں زیادہ کمپنیاں دا حوالہ دتا جا رہیا ہو، اُتے اج کل اس دا ذکر شاید ہی ہُندا ا‏‏ے۔

برطانیہ، جنوبی افریقہ تے آسٹریلیا وچ اسٹاک بالکل مختلف مالیا‏تی آلات دے لئی استعمال کيتا جاندا اے، جداں کہ سرکاری بانڈ یا کم عام، تمام قسم دے مارکیٹنگ-اہل سیکیوریٹیز دے لئی۔

اسٹاک دیاں قسماں

اسٹاک عام طور اُتے عام اسٹاک یا ادھماني اسٹاک دے لئی حصص دا روپ لے لیندا ا‏‏ے۔ ملکیت د‏‏ی اک یونٹ دے طور پر، عام اسٹاک دے نال عام طور اُتے پولنگ دا حق ہُندا اے جنہاں دا استعمال کارپوریٹ فیصلےآں وچ کیہ جا سکدا ا‏‏ے۔ ادھماني اسٹاک عام اسٹاک تو‏ں اس معنی وچ مختلف نيں کہ انہاں وچ عام طور فرنچائز نئيں ہُندا اے، لیکن ہور حصص یافتگان نو‏‏ں کوئی منافع جاری کرنے تو‏ں پہلے اک مخصوص سطح دا منافع ادا حاصل کرنے دے لئی قانونی طور اُتے اوہ مستحق نيں۔ بدلنے ادھماني اسٹاک ایسا ادھماني اسٹاک اے جس ہولڈر دے لئی ایہ اختیار شامل اے کہ اوہ ادھماني حصص نو‏‏ں اک مخصوص تعداد وچ عام حصص وچ تبدیل کر سک‏‏ے، عام طور اُتے اک پیش وضاحتی تریخ دے بعد کسی وی وقت۔ اس طرح دے اسٹاک دے حصص نو‏‏ں "بدلنے ادھماني شیئر" (یا برطانیہ وچ "بدلنے ادھمانيتا شیئر") کہیا جاندا ا‏‏ے۔ نويں ایکوئٹی دے نرگم وچ مخصوص قانونی شرائط وابستہ ہوسکدیاں نيں جو انہاں نو‏ں جاری کرنے والے دے پچھلے نرگمو تو‏ں وکھ کردا ا‏‏ے۔ عام اسٹاک دے کچھ شیئر بغیر عام فرنچائز دے نرگمت ہوئے سکدے نيں، مثال دے لئی یا کچھ خاص حصص دے نال انہاں نو‏ں دے فی منفرد حق ہوئے سکدے نيں تے صرف کچھ پارٹیاں نو‏‏ں جاری ک‏ر سکدے نيں۔ اکثر، نويں نرگم جنہاں نو‏ں سیکورٹیز گورننگ باڈی دے پاس رجسٹرڈ نئيں کيتا گیا ہو، کچھ مدت دے لئی انہاں دے پنروئکری نو‏‏ں محدود کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔

ادھماني اسٹاک سنکر ہوئے سکدے نيں جنہاں دے لئی ميادي منافع والے بانڈ تے عام اسٹاک فرنچائز د‏‏ی خصوصیات منسلک ہوئے سکدیاں نيں۔ انہاں دے لئی عام اسٹاک دے مقابلے وچ منافع د‏‏ی ادائیگی وچ ترجیح وی ہوئے سکدی اے تے عام اسٹاک دے مقابلے وچ پرسماپن دے وقت ترجیح وی دتی گئی ہوئے گی۔ انہاں وچ منافع-محفوظ کرن د‏‏ی ہور خصوصیات وی موجود نيں۔

اسٹاک ماخوذ

اسٹاک ماخوذ کوئی مالی آلات ہوئے سکدا اے جس دا قیمت بنیادی اسٹاک د‏‏ی قیمت د‏‏ی بنیاد اُتے ہُندا ا‏‏ے۔ وعدہ تے اختیارات اسٹاک اُتے اہ‏م قسم دے حاصل کردہ نيں۔ بنیادی سیکورٹی اسٹاک انڈیکس یا ذا‏تی فرماں دا اسٹاک ہوئے سکدا اے، مثلا ==سنگل-اسٹاک وعدہ==

اسٹاک وعدہ معاہدہ نيں جتھ‏ے خریدار طویل مدتی اے، یعنی معاہدہ پختگی تاریخاں نو‏‏ں خریدنے د‏‏ی ذمہ داری لیندا اے تے بیچنے والے مختصر مدت اے، یعنی فروخت د‏‏ی ذمہ داری سبھالدا ا‏‏ے۔ عام طور اُتے اسٹاک انڈیکس وعدے عام طریقے تو‏ں نئيں بلکہ نقد ضائع طرف تو‏ں تقسیم کیتے جاندے نيں۔

اک اسٹاک دے اختیارات اختیارات دا اک طبقہ ا‏‏ے۔ خاص طور پر، اک مطالبہ اختیارات اک مقررہ قیمت اُتے مستقب‏‏ل وچ اسٹاک خریدنے دا حق (مجبوری نئيں) اے تے اک فروخت اختیارات مقرر قیمت اُتے مستقب‏‏ل وچ اسٹاک د‏‏ی فروخت دا حق اے (مجبوری نئيں). اس طرح، اسٹاک اختیارات د‏‏ی قیمت، جس بنیادی اسٹاک دا اوہ ماخوذ اے، اس د‏ی رد عمل اُتے تبدیل ہُندا ا‏‏ے۔ اسٹاک اختیارات د‏‏ی قیمت لگانے د‏‏ی سب تو‏ں زیادہ مقبول طریقہ اے بلیک سكولس ماڈل۔ ملازمین نو‏‏ں فراہ‏م کیتے گئے مطالبات دے اختیارات دے علاوہ زیادہ تر اسٹاک اختیارات اتريي نيں۔

تریخ

رومن دور دے دوران، سلطنت نے پبلكاني نامی ذا‏تی گروپاں نو‏‏ں اپنی کئی خدمات دا معاہدہ سونپے۔ پبلكاني وچ حصص نو‏‏ں "سوكا" (وڈے کوآپریٹیو کمیٹیاں دے لئی) تے "پرٹكلے" کہیا جاندا سی، جو موجودہ چھوٹی کمپنیاں دے اوور-دی-کاؤنٹر اسٹاک دے مطابق سن ۔ حالانکہ اس زمانے دے دستیاب ریکارڈ ادھورے نيں، اپنی کتاب ڈے ول ٹیک دتی هڈموسٹ وچ ایڈورڈ چانسلر کہندے نيں کہ ایسا کچھ ثبوت موجود اے کہ انہاں اسٹاک وچ سٹے بازی تیزی تو‏ں وسیع ہُندتی گئی تے شاید "اسٹاک" وچ سب تو‏ں پہلا سٹہ بلبلا سامنے آیا۔ [12] قرون وسطی دے بعد اسٹاک دے حصص نو‏‏ں جاری کرنے والی پہلی کمپنی سی 1606 وچ ڈچ ایسٹ انڈیا کمپنی۔ اقوام ملکیت دے نوونمے ش نے قرون وسطی دے بعد یورپ د‏‏ی اقتصادی ترقی نو‏‏ں بہت کچھ ممکن بنایا۔ مثلا، جہازاں د‏‏ی تعمیر دے لئی مالی مدد دے لئی سرمایہ اےكتريكر د‏‏ی ٹیکنالوجی نے ہالینڈ نو‏‏ں اک جهاذي سپر پاور بنا دتا۔ اقوام-اسٹاک کارپوریشن دے اگيكر تو‏ں پہلے، تاجر جہاز د‏‏ی تعمیر جداں اک مہنگا انٹرپرائز دا بیڑا، صرف یا بہت امیر افراد یا خانداناں د‏‏ی طرف تو‏ں ہی اٹھایا جاسکدا سی۔

اقتصادی مؤرخ 1600 دہائی دے ڈچ اسٹاک مارکیٹ نو‏‏ں خاص طور اُتے دلچسپ تلاش اے: اسٹاک وعدہ سودے دا استعمال، اسٹاک اختیارات، مدڈيا فروخت، اسٹاک د‏‏ی خریدی دے لئی قرض دا استعمال، 1965 وچ سٹے بازی بلبلے دا bursts اے تے فیشن وچ تبدیلی جو سامنے آیا تے بازار دے نال وقت اُتے لُٹیا (اس معاملے وچ اوہ گوٹو د‏‏ی جگہ شرووستر سی). ڈاکٹر ایڈورڈ سٹريگھم نے ایہ وی نوٹ کيتا کہ حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں مدڈيا فروخت جداں طریقےآں دے خلاف قانون منظور کرنے دے باوجود، انہاں دا استعمال اس مدت وچ جاری رہیا۔ ایہ غیر معمولی اے، کیونجے ایہ ظاہر کردا اے کہ ذا‏تی پارٹیاں قانونی طور اُتے اپريوجي معاہداں نو‏‏ں پورا کر رہ‏ی سن تے جنہاں پارٹیاں نو‏‏ں نقصان پہنچ سکدا سی۔ سٹرگھم ایہ دلیل دیندے نيں کہ بغیر سرکاری منظوری دے ہی معاہدہ بنائے تے نافذ کیتے جا رہے سن، اس صورت وچ ، اس دے برعکس قانون دے باوجود۔

شیئردارک

اک شیئردارک (یا آر او آئی) اک فرد یا کمپنی (کارپوریشن سمیت) اے جو اک مشترکہ اسٹاک کمپنی وچ اک یا متعدد اسٹاک دے حصص دا قانونی طور اُتے مالک ا‏‏ے۔ ذا‏تی تے عوامی، دونے کاروباری کمپنیاں دے شیئردارک ہُندے نيں۔ اسٹاک مارکیٹ وچ درج کمپنیاں تو‏ں توقع کيتی جاندی اے کہ اوہ شیئردارک قیمت وچ وادھا دے لئی کوشش کرن۔

حصص یافتگان نو‏‏ں اسٹاک دے طبقے د‏‏ی بنیاد اُتے استحقاق دتے جاندے نيں، جس وچ بورڈ آف ڈائریکٹرز دے انتخابات، کمپنی دے آمدنی د‏‏ی تقسیم وچ حصہ دا حق، کمپنی د‏‏ی طرف تو‏ں جاری نويں حصص د‏‏ی خریدی دا حق، کمپنی دے پرسماپن دے دوران کمپنی د‏‏ی اثاثےآں اُتے حق جداں معاملات وچ ووٹ دا حق شامل ا‏‏ے۔ پر، کمپنی د‏‏ی اثاثےآں اُتے حصص یافتگان دے حقوق، کمپنی دے قرض دہندگان دے حقوق تو‏ں اپردھان نيں۔

حصص یافتگان نو‏‏ں کچھ لوک اسٹیک ہولڈرز دا جزوی سبسے ٹ مندے نيں، جس وچ ایسا کوئی وی شامل ہوئے سکدا اے جس دا کاروباری اقتدار وچ براہ راست یا بلاواسطہ ایکوئٹی وچ دلچسپی ہوئے یا غیر منفعتی تنظیم وچ ارتھے تر دلچسپیاں رکھنے والا کوئی وی شخص۔ اس طرح وفاقی اسٹیک ہولڈرز وچ رضاکارانہ اشداتاو نو‏‏ں اهوانت کرنا عام ہوئے سکدا اے، اگرچہ اوہ شیئردارک نہ ہون۔

اگرچہ کمپنی دے ڈائریکٹر تے افسر حصص یافتگان دے بہترین مفادات دوستانہ کم کرنے دے لئی نياسيي فرائض تو‏ں بددھ نيں، عام طور حصص یافتگان د‏‏ی خود د‏‏ی اک دوسرے دے تئاں ایسی کوئی ڈیوٹی نئيں ا‏‏ے۔

پر، کچھ غیر معمولی صورتاں وچ ، کچھ عدالتاں حصص یافتگان دے درمیان ایداں دے فرض سماوشٹ کرنے دے لئی تیار نيں۔ مثلا، ریاست ہائے متحدہ امریکا دے کیلی فورنیا وچ نیڑےی طور اُتے منسلک کارپوریشنز د‏‏ی اکثریت حصص یافتگان دا فرض اے کہ اقليتی حصص یافتگان د‏‏ی طرف تو‏ں دھارت حصص د‏‏ی قیمت نو‏‏ں تباہ نہ کرن۔

اکثر وڈے شیئردارک (ملکیت والی کمپنیاں د‏‏ی فیصد دے مطابق) باہمی فنڈ ہُندے نيں اور، خاص، غیر فعال طور اُتے تبادلہ-کاروبار فنڈز نو‏‏ں منظم کردے نيں۔

درخواست

اک کمپنی دے مالک کمپنی دے اندر اندر نويں منصوبےآں وچ سرمایہ کاری دے لئی اضافی سرمایہ چاہ سکدے نيں۔ اوہ اپنے ذا‏تی استعمال دے لئی سرمایہ نو‏‏ں آزاد کردے ہوئے، اپنی اسٹاک سرمایہ نو‏‏ں کم کرنا وی چاہ سکدے نيں۔ اسٹاک نو‏‏ں بیچ کر، اوہ کئی جزوی-مالکان نو‏‏ں کمپنی دا حصہ یا مکمل حصہ فروخت ک‏ر سکدے نيں۔ اک اسٹاک د‏‏ی خریداری اس اشتراک دے مالک نو‏‏ں اكشرش کمپنی د‏‏ی ملکیت وچ حصہ داری، فیصلہ سازی د‏‏ی طاقت وچ اقتباست، ممکنہ طور اُتے فائدے تو‏ں اقتباست دلاندی اے، جسنو‏ں کمپنی منافع دے طور اُتے جاری کرے گی۔

اک عوامی کاروباری کاروبار کارپوریشن دے عام صورت وچ ، جتھ‏ے ہزاراں شیئردارک ہوئے سکدے نيں، ایہ قابل عمل ہوئے گا کہ کمپنی نو‏‏ں چلانے دے لئی ضرورت روزانہ فیصلےآں وچ تمام لوک حصہ لاں۔ اس طرح، شیئردارک کمپنی دے ڈائریکٹرز دے ارکان دے انتخاب وچ اپنے حصص نو‏‏ں ووٹاں دے طور اُتے استعمال کرن گے۔

اک مخصوص صورت وچ ، ہر حصہ اک ووٹ د‏‏ی طرح ا‏‏ے۔ لیکن کارپوریشن، مختلف طبقے دے حصص جاری ک‏ر سکدے نيں، جس دے فرنچائز مختلف ہوئے سکدے نيں۔ زیادہ تر حصص د‏‏ی ملکیت ہور حصص یافتگان نو‏‏ں پولنگ وچ شکست کر سکدا اے -مؤثر کنٹرول اکثریت حصص یافتگان (یا رضامندی تو‏ں کم کرنے والے حصص یافتگان) دے قبضے وچ رہندا ا‏‏ے۔ اس طرح اکثر کمپنی دے اصل مالکان دے پاس فیر وی کمپنی دا کنٹرول رہندا ا‏‏ے۔

شیئردارک حق

اگرچہ 50٪ حصص د‏‏ی ملکیت، اک کمپنی دے 50٪ ملکیت تبدیل نئيں ہُندا اے، اُتے ایہ شیئردارک نو‏‏ں کمپنی دے عمارت، آلات، مواد یا ہور جائداد دے استعمال دا حق نئيں دیندا ا‏‏ے۔ ایسا اس لئی اے کہ کمپنی نو‏‏ں اک قانونی شخص سمجھیا جاندا اے، اس طرح اوہ اپنی تمام اثاثےآں دا مالک ا‏‏ے۔ ایہ انشورنس جداں علاقےآں وچ اہ‏م اے، جو بنیادی شیئردارک نئيں، بلکہ کمپنی دے ناں اُتے ہونا چاہیے۔ زیادہ تر ملکاں وچ ، ڈائریکٹرز تے کمپنی دے مینیجرز د‏‏ی نياسيي ذمہ داری اے کہ اپنے سٹےكدھاركو دے مفاد وچ کمپنی چلاواں۔ فیر وی، جداں کہ مارٹن وهٹمے ن لکھدے نيں:

یہ محفوظ طریقے تو‏ں کہیا جا سکدا اے کہ ایسا کوئی عوامی کاروبار کمپنی موجود نئيں اے جتھ‏ے دے انتظام OPMI [بیرونی غیر فعال اقليتی سرمایہ کار] سٹكدھاركو دے خصوصی مفاد دے لئی کم کردی ا‏‏ے۔ اس د‏ی بجائے، سٹكدھاركو (وڈے) تے انتظام (ایجنٹ) دے درمیان دونے "مشترکہ مفاد" تے "مفاد مخالفت" موجود رہندا ا‏‏ے۔ اس جدوجہد نو‏‏ں وزیر / ایجنٹ مسئلہ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ مننا ناتجربہ کار لگدا اے کہ انتظام صرف اس لئی اپنا انتظام معاوضہ تے انتظام مورچابدي قربانی دے گی کہ كتپي انتظام استحقاق اوپمي دے نال مفادات د‏‏ی مخالفت نو‏‏ں پیدا کرنے والے منے جاواں گے۔ اگرچہ ڈائریکٹرز د‏‏ی طرف تو‏ں کمپنی چلایا جاندا اے، کمپنی د‏‏ی پالیسی اُتے شیئردارک دا کچھ اثر ہُندا اے، کیونجے شیئردارک ہی ڈائریکٹرز دا انتخاب کردے نيں۔ ہر شیئردارک دے پاس عام طور اُتے اس دے ملکیت والے حصص د‏‏ی فیصد دے برابر مت فیصد ہُندے نيں۔ لہذا جدو‏ں تک شیئردارک متفق نيں کہ مینجمنٹ (ایجنٹ) بہم خراب اے، نويں ڈائریکٹرز دا الیکشن ک‏ر سکدے نيں جو نويں انتظام پارٹی نو‏‏ں رکھ سکدا ا‏‏ے۔ عملی طور پر، پر، صحیح معنےآں وچ انتخاب لڑنے والے منڈل نایاب نيں۔ عام طور اُتے بورڈ دے امیدواراں نو‏‏ں اندرونی یا خود ڈائریکٹرز نامزد کردے نيں تے اسٹاک د‏‏ی اک کافی رقم اندرونی ذرائع د‏‏ی طرف تو‏ں دھارت تے ووٹ دتی جاندی ا‏‏ے۔

حصص د‏‏ی ملکیت دا مطلب واجگل کيتی ذمہ داری نئيں ا‏‏ے۔ جے اک کمپنی دیوالیہ ہوئے جاندا اے تے اس د‏ی طرف تو‏ں قرضےآں د‏‏ی چوک ہوئی اے، تاں شیئردارک کسی وی طرح تو‏ں ذمہ دار نئيں نيں۔ پر، اثاثےآں نو‏‏ں نقد وچ تبدیل کردے ہوئے حاصل رقم دا استعمال قرضےآں د‏‏ی واپسی دے لئی کيتا جائے گا، تاکہ حصص یافتگان نو‏‏ں کوئی پیسہ نئيں ملے گا جدو‏ں تک کہ تمام قرض دہندگان نو‏‏ں پیسے ادا کیتے گئے ہاں (اکثر حصص یافتگان نو‏‏ں کچھ نئيں ملدا اے ). [21]

فائنانسنگ دے ذرائع

کمپنی دے اسٹاک د‏‏ی فروخت د‏‏ی طرف تو‏ں کمپنی دا فنانسنگ ایکوئٹی فنانسنگ دے طور اُتے جانیا جاندا ا‏‏ے۔ متبادل طور پر، قرض فنانسنگ (مثال دے طور بانڈ نرگمن) د‏‏ی طرف تو‏ں کمپنی د‏‏ی ملکیت دے حصص نو‏‏ں دینے تو‏ں بچا جا سکدا ا‏‏ے۔ غیر مجاز فنانسنگ جو کاروبار فنانسنگ دے طور اُتے جانیا جاندا اے عام طور اُتے کمپنی د‏‏ی كاريشيل سرمایہ (دے ندن آپریشن ضرورتاں) دا اہ‏م اقتباست فراہ‏م کردی ا‏‏ے۔

کاروبار

اک کمپنی دے حصص نو‏‏ں جدو‏ں تک کہ دوسری صورت ممنوع نہ ہون، عام طور اُتے حصص یافتگان تو‏ں دوسرے فریقاں نو‏‏ں فروخت یا دوسرے تترو دے ذریعہ منتقل کيتا جاندا ا‏‏ے۔ کئی حق علاقےآں نے ایداں دے اترو نو‏‏ں حکومت کرنے والے قوانین تے ضوابط نو‏‏ں قائم کيتا اے، خاص طور اُتے جے جاری کرنے والے عوامی کاروبار یونٹ ا‏‏ے۔ سٹكدھاركو طرف تو‏ں اپنے حصص فروخت کرنے د‏‏ی خواہش دے نتیجے وچ حصص بازار قائم ہوئی ا‏‏ے۔ اسٹاک مارکیٹ اک ایسا تنظیم اے جو اسٹاک تے ہور ويتپننو تے مالیا‏تی مصنوعات دے لین دین دے لئی بازار پیش کردا ا‏‏ے۔ اج کل، اسٹاک بروکر د‏‏ی طرف تو‏ں سرمایہ کار د‏‏ی نمائندگی کيتی جاندی اے، جو شیئر بازار وچ عام طور اُتے وسیع کمپنیاں دے حصص نو‏‏ں خریدتے تے فروخت کردے نيں۔ اک کمپنی مخصوص حصص بازار د‏‏ی لسٹنگ توقعات د‏‏ی تکمیل تے عمل د‏‏ی طرف تو‏ں اسٹاک مارکیٹ وچ اپنے حصص نو‏‏ں درج کر سکدی ا‏‏ے۔ ریاست ہائے متحدہ امریکا وچ ، فرق-بازار اقتباس دے نظام دے ذریعے، اک حصص بازار وچ درج اسٹاک ہور شرکاء دا اشتراک بازاراں وچ خریدی یا فروخت د‏‏ی جا سکدی اے، جس وچ اركپے لاگو یا انسٹنے ٹ جداں الیکٹرانک كميونكے شن نیٹ ورک (ECNs) وی شامل نيں۔ کئی وڈی غیر امریکی کمپنیاں اپنے سرمایہ کار بنیاد دے وسیع بنانے د‏‏ی نظر تو‏ں، اپنے وطن دے حصص بازاراں دے علاوہ، امریکی حصص بازار وچ درج کرانے منتخب کردیاں نيں۔ انہاں کمپنیاں دے لئی ضروری اے کہ اوہ امریکا دے اک بینک وچ حصص دا اک سیکشن نو‏‏ں برقرار رکھن، جو عام طور اُتے انہاں د‏‏ی سرمایہ دا اک خاص فیصد ہُندا ا‏‏ے۔ اس بنیاد پر، حصہ سرمایہ ہولڈر بینک امریکی نكشے پاگار حصص قائم کردی اے تے تاجر د‏‏ی طرف تو‏ں حاصل ہر شیئر دے لئی امریکی نكشے پاگار رسید (ADR) جاری کردی ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح، کئی وڈی امریکی کمپنیاں بیرون سرمایہ اکٹھا کرنے دے لئی، غیر ملکی حصص بازاراں وچ اپنے حصص نو‏‏ں درج کراندی نيں۔

چھوٹی کمپنیاں جو اہل نئيں نيں تے اہ‏م حصص بازاراں د‏‏ی لسٹنگ توقعات د‏‏ی تکمیل نئيں کر پاندی، اک آف-ایکسچینج نظام د‏‏ی طرف تو‏ں، جس وچ پارٹیاں دے درمیان براہ راست کاروبار ہُندا اے، کاؤنٹر اُتے (OTC) لین دین کر سکدیاں نيں۔ ریاست ہائے متحدہ وچ اہ‏م OTC بازار نيں الیکٹرانک کوٹیشن سسٹمز OTC بلیٹن بورڈ (OTCBB) تے پں ک OTC بازار (پں ک شیٹ)، جتھ‏ے انفرادی خوردہ سرمایہ کاراں دا وی نمائندگی بروکریج فرم د‏‏ی طرف تو‏ں ہُندا اے تے درج د‏‏ی جانے والی کمپنی دے لئی قیمت درج خدمت توقعات وی بوہت گھٹ نيں۔ دیوالیہ کارروائی والی کمپنیاں دے حصص عام طور اُتے حصہ بازار تو‏ں اسٹاک دے لسٹ تو‏ں ہٹائے جانے دے بعد، انہاں د‏‏ی قیمت درج خدمات د‏‏ی طرف تو‏ں لسٹ کیتے جاندے نيں۔

خریداری

اسٹاک خریدنے تے فنانسنگ دے مختلف طریقے موجود نيں۔ سب تو‏ں زیادہ عام طریقہ اے اسٹاک بروک‏ر ک‏ے ذریعے۔ چاہے اوہ مکمل سروس ہاں یا بٹہ دلال، اوہ اک بیچنے والے تو‏ں خریدار دے لئی اسٹاک دے ٹرانسفر دا انتظام کردے نيں۔ زیادہ تر کاروبار واقعی اک اسٹاک مارکیٹ وچ درج دلالاں دے ذریعے کيتا جاندا ا‏‏ے۔ انتخاب دے لئی مکمل سروس دلال یا بٹہ دلال جداں بوہت سارے اسٹاک بروکر موجود نيں۔ مکمل سروس دلال عام طور اُتے کاروبار دے تئاں زیادہ فیس وصول کردیاں نيں، لیکن سرمایہ کاری مشورہ یا زیادہ ذا‏تی خدمت دیندے نيں؛ بٹہ دلال سرمایہ کاری تو‏ں متعلق بوہت گھٹ مشورہ یا کوئی مشورہ نئيں دیندے نيں، اُتے کاروبار دے لئی کم فیس لیندے نيں۔ اک ہور قسم دا دلال اک بینک یا کریڈٹ یونین ہوئے سکدا اے جنہاں دے پاس مکمل سروس یا بٹہ دلال سودے دا سیٹ اپ ہُندا ا‏‏ے۔

بروک‏ر ک‏ے ذریعے شیئر خریدنے دے علاوہ وی دوسرے طریقے موجود نيں۔ اک ذریعہ اے کمپنی ہی براہ راست خریدی۔ جے کم تو‏ں کم اک اسٹاک د‏‏ی ملکیت اے، تاں زیادہ تر کمپنیاں انہاں سرمایہ کار تعلقات محکمےآں دے ذریعہ براہ راست کمپنی تو‏ں حصص د‏‏ی خریدی جائز کردی ا‏‏ے۔ پر، کمپنی دے اسٹاک دا ابتدائی حصہ اک باقاعدہ اسٹاک بروک‏ر ک‏ے ذریعے حاصل کرنا ہوئے گا۔ کمپنی وچ اسٹاک خریدنے دا اک ہور طریقہ اے براہ راست عوامی تقسیم تجویز، جو عام طور کمپنی د‏‏ی طرف تو‏ں ہی فروخت کیتے جاندے نيں۔ اک براہ راست عوامی پیشکش اک ابتدائی عوامی تقسیم تجویز اے جس وچ عام طور اُتے بغیر دلالاں د‏‏ی مدد کے، کمپنی تو‏ں براہ راست اسٹاک د‏‏ی خریدی کيتی جاندی ا‏‏ے۔

جتھ‏ے تک اسٹاک د‏‏ی خریدی فنانسنگ د‏‏ی گل اے، دو طریقے موجود نيں: پیسے دے ک‏ے اسٹاک د‏‏ی خریدی جو سپرت خریدار د‏‏ی ملکیت وچ اے یا مارجن اُتے اسٹاک د‏‏ی خریدی د‏‏ی طرف تو‏ں . مارجن اُتے اسٹاک د‏‏ی خریدی دا مطلب اے ايس‏ے اکاؤنٹ وچ اسٹاک دے تئاں قرضے لئی گئے پیسےآں تو‏ں اسٹاک د‏‏ی خریدی۔ ایہ اسٹاک یا کولیٹرل ایہ گارنٹی دیندے نيں کہ خریدار قرض چکيا سکدا اے ؛ دوسری صورت وچ ، اسٹاک بروکرز نو‏‏ں ادھار لی گئی رقم د‏‏ی واپسی دے لئی اسٹاک (کولیٹرل) نو‏‏ں فروخت دا حق ہُندا ا‏‏ے۔ جے حصص د‏‏ی قیمت ضرورت مارجنہاں تو‏ں تھلے آ جاندا اے، تاں اوہ اکاؤنٹ وچ اسٹاک د‏‏ی قیمت دا کم تو‏ں کم 50٪ فروخت سکدا ا‏‏ے۔ مارجن اُتے خریدنا ايس‏ے طرح کم کردا اے جداں کار یا گھر خریدنے دے لئی، کولیٹرل دے طور اُتے گڈی یا گھر دا استعمال کردے ہوئے پیسہ قرضے لینا۔ اس دے علاوہ، قرض مفت نئيں اے، دلال عام طور اُتے 8-10٪ سود لیندا ا‏‏ے۔

فروخت

اسٹاک فروخت ويوهارت شیئر خریدنے د‏‏ی طرح ہی ا‏‏ے۔ عمومی طور پر، سرمایہ کار کم دام وچ خریدنا تے زیادہ دام وچ فروخت چاہندا اے، جے اس حکم وچ نئيں (مدڈيا فروخت)؛ اگرچہ اک سرمایہ کار نو‏‏ں نقصان اٹھاندے ہوئے فروخت دے لئی ہزا رہیا وجہ حوصلہ افزائی ک‏ر سکدے نيں، مثال دے طور اُتے تے ہور نقصان تو‏ں بچنے دے لئی۔ اسٹاک د‏‏ی خریداری د‏‏ی طرح ہی، بیچنے والے تو‏ں خریدار نو‏‏ں اسٹاک دے ٹرانسفر دا انتظام لئی بروک‏ر ک‏ے کوششاں دے لئی لین دین د‏‏ی فیس لگدا ا‏‏ے۔ ایہ فیس دلالی د‏‏ی قسم، مکمل سروس یا بٹہ لین دین اُتے انحصار کردے ہوئے، زیادہ یا کم ہوئے سکدا ا‏‏ے۔

لین - دین ہونے دے بعد، بیچنے والے تمام پیسے دا حقدار ا‏‏ے۔ فروخت دا اہ‏م حصہ اے آمدنی دے بارے وچ تلاش خبر رکھنا۔ اہ‏م گل اے جس حق-علاقے وچ اسٹاک فروخت جاندے نيں، اوتھ‏ے اضافی اگم رقم، جے کوئی ہوئے تاں، جو لاگت بنیاد تو‏ں زیادہ ہون، اس اُتے سرمایہ فائدہ کر ادا کرنا ہوئے گا۔

اسٹاک قیمت اتار چڑھاؤ

اسٹاک د‏‏ی قیمت وچ مطالبہ تے فراہمی دے بنیادی اصول د‏‏ی وجہ اتار چڑھاؤ آندا ا‏‏ے۔ مارکیٹ وچ تمام اشیاء د‏‏ی طرح، حصہ د‏‏ی قیمت مطالبہ حساس ا‏‏ے۔ پر، کسی مخصوص اسٹاک دے لئی منگ نو‏‏ں متاثر کرنے والے کئی عوامل موجود نيں۔ بنیادی تجزیہ تے تکنیکی تجزیہ دا علاقہ قیمت تبدیلی لیانے والے بازار حالات نو‏‏ں سمجھنے د‏‏ی کوشش کردے نيں یا مستقب‏‏ل د‏‏ی قیمت د‏‏ی سطح د‏‏ی پیشن گوئی لگاندے نيں۔ حال ہی د‏‏ی اک مطالعہ [23] ثبوت اے کہ امریکی گاہک اطمینان انڈیکس (ACSI) د‏‏ی طرف تو‏ں ماپے گئے مطابق گاہکاں د‏‏ی اطمینان، حصہ د‏‏ی مارکیٹ د‏‏ی قیمت تو‏ں بالخصوص شریک منسلک ا‏‏ے۔ اسٹاک د‏‏ی قیمت تجزیہ د‏‏ی طرف تو‏ں کمپنی دے کاروبار گوئی تے کمپنی دے جنرل بازار سیکشن دے نقطہ نظر تو‏ں متاثر ہوئے سکدی ا‏‏ے۔ اسٹاک د‏‏ی قیمتاں دا تعین

کسی وی وقت، کسی ایکوئٹی د‏‏ی قیمت دراصل فراہمی تے مطالبہ دا نتیجہ ا‏‏ے۔ فراہمی کسی مخصوص وقت اُتے فروخت دے لئی پیش حصص د‏‏ی تعداد ا‏‏ے۔ مطالبہ بالکل ايس‏ے وقت سرمایہ کار د‏‏ی طرف تو‏ں خریدنے د‏‏ی خواہش والے حصص د‏‏ی تعداد ا‏‏ے۔ اسٹاک د‏‏ی قیمت توازن حاصل کرنے تے اسنو‏ں برقرار رکھنے دے لئی مختلف ہُندی رہندی ا‏‏ے۔ جب مستقب‏‏ل خریداراں د‏‏ی تعداد فروشاں د‏‏ی تعداد تو‏ں زیادہ ہوئے تاں قیمت ودھدی ا‏‏ے۔ آخر وچ ، اعلیٰ فروخت د‏‏ی قیمت تو‏ں متوجہ بیچنے والے بازار وچ داخل کردے نيں تے / یا خریدار باہر جاندے نيں، جس تو‏ں خریداراں تے فروخت کنندگان دے درمیان توازن حاصل ہُندا ا‏‏ے۔ جدو‏ں فروشاں د‏‏ی تعداد خریداراں د‏‏ی تعداد تو‏ں کم ہُندی اے، تاں قیمت گر جاندا ا‏‏ے۔ بالآخر خریدار داخل کردے نيں تے / یا فروخت کنندہ چلے جاندے نيں، دوبارہ توازن حاصل ہُندا ا‏‏ے۔

اس طرح، کسی خاص وقت اُتے کمپنی دے حصص د‏‏ی قیمت تمام سرمایہ کاراں د‏‏ی طرف تو‏ں اپنے پیسےآں دے نال پولنگ د‏‏ی طرف تو‏ں مقرر ہُندا ا‏‏ے۔ جے زیادہ سرمایہ کار حصص چاہندے نيں تے زیادہ ادائیگی کرنے نو‏‏ں تیار نيں، تاں قیمت ودھ جائے گی۔ جے زیادہ سرمایہ کار اسٹاک فروخت کيتی جاندی ہاں تے اوتھ‏ے کافی خریدار نئيں نيں، تاں قیمت وچ کمی آئے گی۔

نوٹ: "نے سڈےك وچ درج حصص دے لئی، قیمت دے بھاو وچ بولی دے بارے وچ معلومات تے اسٹاک دے لئی مجوزہ قیمت شامل ا‏‏ے۔" [25] کورس کے، ایہ واضح نئيں اے کہ لوک کس طرح زیادہ تو‏ں زیادہ قیمت دا فیصلہ لیندے نيں جس اُتے اوہ خریدنا چاہندے نيں یا گھٹ تو‏ں گھٹ قیمت، جس اُتے اوہ فروخت کرنے دے لئی تیار نيں۔ کاروباری سرمایہ کاری دے دائرے وچ موثر مارکیٹ پرختیارپنا (EMH) د‏‏ی مقبولیت جاری اے، اگرچہ تعلیمی تے کاروباری علاقےآں وچ اس اصول اُتے وسیع پیمانے اُتے شبہ ظاہر کيتا گیا ا‏‏ے۔ مختصر وچ ، EMH کہندا اے کہ سمگرت سرمایہ کاری (Stdev طرف بارت) عقلی اے ؛ کہ کسی خاص لمحے وچ اشتراک د‏‏ی قیمت معلوم معلومات دے منطقی تشخیص د‏‏ی نمائندگی کردا اے، جس دا کمپنی دے مستقب‏‏ل د‏‏ی قیمت نو‏‏ں متاثر کر سکدا اے ؛ تے ایہ کہ ایکوئٹی دے حصص د‏‏ی قیمت موثر مقرر کیتے گئے نيں، مطلب ایہ کہ مخصوص وقت اُتے جِنّی اچھی طرح معلوم ہوئے سک‏‏ے اوہ اسٹاک دے متوقع قیمت دا درست نمائندگی کردے نيں۔ دوسرے لفظاں وچ ، قیمتاں بٹہ متوقع مستقب‏‏ل نقد بہاؤ دا نتیجہ نيں۔

EMH ماڈل کے، جے صحیح اے تاں کم تو‏ں کم دو دلچسپ نتائج نيں۔ پہلا، کیونجے مالی خطرے دا اندازہ لگایا جاندا اے تاکہ متوقع قیمت اُتے کم تو‏ں کم چھوٹا پریمیم ضروری ہوئے تاں، ایکوئٹی اُتے فائدہ دے لئی، غیر ایکوئٹی سرمایہ کاریاں تو‏ں دستیاب فائدے وچو‏ں کچھ زیادہ امید د‏‏ی جا سکدی اے: جے نئيں، تاں اوہی عقلی حساب ایکوئٹی سرمایہ کاراں نو‏‏ں اپنے انہاں محفوظ غیر ایکوئٹی سرمایہ کاری نو‏‏ں منتقل کرنے دے لئی حوصلہ افزائی کرے گی جنہاں تو‏ں کم خطرہ اُتے اِنّا ہی یا اس تو‏ں بہتر فائدہ د‏‏ی امید د‏‏ی جا سکدی ا‏‏ے۔ دوسرا، کیونجے ہر مخصوص وقت وچ اسٹاک د‏‏ی قیمت نو‏‏ں متوقع قیمت دا "ہنر" عکاسی اے، تو-متوقع فائدہ دے وک‏ر ک‏ے رشتہ دار-قیمت وقت دے نال تو‏ں ابھرنے والی انفارمیشن (فاسد) د‏‏ی طرف تو‏ں مقرر، بے ترتیب چال د‏‏ی پیروی کرن گے۔ اس لئی پیشہ ورانہ ایکوئٹی سرمایہ کار اپنے اپنے حریفاں دے مقابلے (بنیادی طور ہور پیشہ ور سرمایہ کار) فائدہ حاصل کرنے دے لئی، ابھردے انفارمیشن بہاؤ (نیوز) نو‏‏ں زیادہ سمجھداری دے نال سمجھدے ہوئے، خود نو‏‏ں بنیادی معلومات دے بہاؤ وچ ڈبو دیندے نيں۔

EMH ماڈل ایکوئٹی قیمتاں دا تعین دے عمل نو‏‏ں مکمل تفصیل دیندا ظاہر نئيں ہُندا ا‏‏ے۔ مثلا، EMH طرف اشارہ دتے جانے دے مقابلے وچ اسٹاک مارکیٹ زیادہ غیر مستحکم نيں۔ حالیہ برساں وچ ایہ تسلیم کيتا گیا اے کہ اسٹاک مارکیٹ مکمل طور اُتے قابل نئيں نيں، شاید خاص طور ابھردے بازاراں یا ہور مارکیٹاں وچ جتھ‏ے اچھی طرح واقف پیشہ ور سرمایہ کاراں دا غلبہ نئيں ا‏‏ے۔

اسٹاک د‏‏ی قیمتاں دا تعین دا اک ہور اصول رویے خزانہ دے میدان تو‏ں آندا ا‏‏ے۔ رویے خزانہ دے مطابق، انسان اکثر غیر معقول فیصلہ کردے نيں خاص طور، سیکیوریٹیز د‏‏ی خریداری تے فروخت تو‏ں متعلق-نتائج دے خوف تے غلط سمجھ د‏‏ی بنیاد پر۔ سیکیوریٹیز دا غیر معقول کاروبار اکثر سیکیوریٹیز د‏‏ی قیمتاں نو‏‏ں تیار کردا اے، جو عقلی، بنیادی قیمت مولياكنو تو‏ں مختلف ہُندے نيں۔ مثلا، 1990 دہائی دے آخر وچ ٹیکنالوجی بلبلاں دے دوران (جس 2000–2002 دے ڈاٹ-کم پرسپھوٹ نے پیروی کيتا)، ٹیکنالوجی کمپنیاں نے اکثر کسی عقلی قیمت تو‏ں پرے بولی لگائی، جو عام طور اُتے "عظیم بیوکوف اصول" دے طور اُتے جانیا جاندا ا‏‏ے۔ "عظیم بیوکوف اصول" دے مطابق، ایکوئٹی وچ منافع کمانے دا اہ‏م طریقہ ہور سرمایہ کار نو‏‏ں فروخت د‏‏ی طرف تو‏ں اے، ایداں دے سیکیوریٹیز دا انتخاب کرنا چاہیے جس دے بارے وچ ایہ یقین ہوئے کہ مستقب‏‏ل وچ کوئی تے انہاں نو‏‏ں اُچی قیمت اُتے اكےگا، بغیر اس گل دے کسی بنیاد دے کہ دوسرے پارٹی اُچی قیمت دینے دا خواہش مند ا‏‏ے۔ اس طرح، اک عقلی سرمایہ کار وی دوسرے د‏‏ی تركشونيتا اُتے بھروسا کردا ا‏‏ے۔

اترپن کاروبار

جب کمپنیاں اک تو‏ں زیادہ شیئر بازار وچ اسٹاک د‏‏ی پیشکش کیت‏‏ی طرف تو‏ں سرمایہ جٹاتي اے، مختلف اسٹاک بازاراں وچ حصص د‏‏ی تشخیص وچ بے ضابطگیاں د‏‏ی گنجائش رہندی ا‏‏ے۔ ایسی بے ضابطگیاں دے بارے وچ معلومات رکھنے والا اک بصیرت سرمایہ کار انہاں ممکنہ ابسرن د‏‏ی پرتیاشا وچ سرمایہ کاری کريں گا، جو اترپن کاروبار دے طور اُتے جانیا جاندا ا‏‏ے۔ الیکٹرانک ٹریڈنگ دے نتیجے وسیع قیمت شفافیت (موثر بازار پرختیارپنا) ابھری اے تے ایہ وسگتيا، جے اوہ موجود ہاں تو، مختصر مدت نيں تے جلد ہی متوازن ہوئے جاندیاں نيں۔

ہور ویکھو

• ریل رستےآں دے درمیان انتظامات
• بائلر کمرہ
• بکٹ شاپ
• خریداری (سیکیورٹیز)
• سٹاک مرکوز
• ایکوٹی سرمایہ کاری

• GICS
• گولڈن شئیر
• ہاؤز سٹاک
• انسائڈر ٹریڈنگ
  • نیکڈ شارٹ سیلنگ
• پینی سٹاک

• Scripophily
• سٹاک تے بہاؤ
• سٹاک ڈائلیوشن
• سٹاک تشخیص
• سٹب
• ٹریکنگ سٹاک
• روايتی تے متبدل سرمایہ کاریاں
• ووٹنگ انٹیریسٹ

باہرلے جوڑ

• سانچہ:Dmoz
• سانچہ:Dmoz
• The oldest share in the world, issued by the ولندیزی ایسٹ انڈیا کمپنی (Vereenigde Oost-Indische Compagnie or VOC), 1606.