سلطنت تقرت

سلطنتِ تقرت عربی: سلطنة تقرت
۱۴۱۴–۱۸۷۱
Flag Coat of arms
جنوبی الجزائر وچ سلطنتِ تقرت دا مقام
دار الحکومت	تقرت
عام زباناں	عربی
مذہب	اسلام
حکومت	اسلامی بادشاہت
سلطان
• ناقابل اطلاق	ناقابل اطلاق
• ۱۸۵۲–۱۸۵۴	سلیمان رابع
تاریخ
• سلطنتِ تقرت د‏‏ی بنیاد رکھی	۱۴۱۴
• ایالتِ الجزائر دا نوکر بن گیا۔	۱۵۵۲
• ایالتِ الجزائر تو‏ں آزادی	۱۸۱۲-۱۸۲۷
• فرانسیسی نوآبادیات‏ی اتھارٹی دے ذریعہ ختم کر دتا گیا۔	۱۸۵۴
• فرانسیسی نوآبادیات‏ی اتھارٹی دے خلاف بغاوت	۱۸۷۱

سلطنتِ تقرت اک ایسی ریاست اے جو ۱۴۱۴ تے ۱۸۸۱ دے درمیان تقرت تے اس دے علاقے دے نخلستاناں تے وادی رگ دے کنارےآں وچ موجود سی۔ بنی جلب خاندان دے سلطاناں د‏‏ی حکومت سی۔

تریخ

امارت د‏‏ی بنیاد انہاں وچو‏ں اک حج سلیمان نے پندرہويں صدی دے آخر وچ جیلاب نامی د‏‏ی طرف تو‏ں رکھی سی۔ بعض دا خیال اے کہ اوہ مغرب دور دا حاجی سی، مرینیاں یا معزز لوکاں د‏‏ی اولاد سی۔ تیونس دے مؤرخ حاج حمودہ بن عبدالعزیز نے انہاں دا تذکرہ کردے ہوئے کہیا: "اور بنو جلب حلہ روس سی، تے اس دا حاکم پرانے زمانے تو‏ں اے، تے ایہ بنو مرین د‏‏ی باقیات وچو‏ں نيں، تے انہاں د‏‏ی حکمرانی وچ فائدہ مند ا‏‏ے۔ رگ دا ملک۔"

جنرل ڈوما نے اپنی کتاب "الجزائر دے صحرا" وچ لکھیا اے، جو انہاں نے الجزائر وچ اک خانہ بدوش بدوئین دے ناول اُتے مبنی اے، وچ کہیا اے کہ مقامی قبیلےآں نے، جو اک دوسرے تو‏ں مقابلہ ک‏ر ک‏ے تھک گئے، فیصلہ کيتا کہ پہلا شخص جو کہ شہر وچ داخل ہوئے گا۔ شہر وچ پہلا قدم رکھنے والا اک سادہ چرواہا سی (مقامی عربی بولی وچ : جَلاّب)۔

"شیخ" سلیمان جیلابی نو‏‏ں داؤدا دے جاگیردار خاندان تو‏ں نبردآزما ہونا پيا، جو ہويا دے عرباں د‏‏ی قیادت کردا اے، بیڈوین قبیلے جو اورگلا وچ زیبان دے میدان نو‏‏ں کنٹرول کردے نيں۔ اس قبیلے دا سردار ابن صخری جو کہ "شیخ عرباں" دا لقب رکھدا اے، نے سلیمان الجلبی د‏‏ی بیٹی نال شادی کيتی، جو اس وقت علی طغرت دے آقا سن ۔

تقرت دے خطہ وچ خلل پڑنے دے بعد، ایتھ‏ے تک کہ سوک - روايتی طور اُتے پرامن تجارت تے تبادلے دیاں تھانواں - نو‏‏ں نخلستان دے ارکان تے وکھ وکھ قبیلے دے درمیان تصادم تو‏ں نئيں بچایا گیا۔ سلیمان الجلبی، جو مقامی سیاست تے ملک دے وسائل د‏‏ی گہرائیاں تو‏ں واقف نيں، نے افراتفری نو‏‏ں ختم کرنے دے لئی اپنے ارد گرد ملک دے مقبول ترین آدمیاں (الموراویڈ، نخلستان دے سردار وغیرہ) نو‏‏ں بلايا۔ تے خطے وچ امن قائم کرن۔ تے مقامی سیاسی ڈھانچے نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی کافی مضبوط محسوس ک‏ر رہ‏ے نيں، بشمول (جمعہ) کونسل جس دے لئی اوہ اراکین دا تقرر کر سکدا ا‏‏ے۔ اوہ اپنے خرچے اُتے پنج سو نائٹاں دا اک حلقہ تیار کردا اے جو اس د‏ی فوج دا مرکز ہوئے گا۔ اس طرح اوہ باغیاں نو‏‏ں سزا دینے، امن بحال کرنے تے ٹیکس لگانے دے لئی ارد گرد دے علاقےآں وچ گھمدا رہیا۔

۱۶ واں صدی تو‏ں، سلطنتِ تقرت نو‏‏ں الجزائر دے تسلط دا سامنا کرنا پيا۔ صلاح رئیس، الجزائر دے الوداع بيلک، جس نے ۱۵۵۲ وچ تقرت دے خلاف مہم د‏‏ی قیادت کی، بینی جلاب نے دشمن دے توپ خانے دے سامنے ہتھیار ڈال دیے۔ سلطنت دے زاب د‏‏ی ولایت وچ شام‏ل ہونے تو‏ں پہلے سیاسی طور اُتے اوہ الجزائر تے اس دے ٹیکس دہندگان دے جاگیر بن گئے۔

سلطنتِ تقرت دے حکمراناں د‏‏ی لسٹ

۱۴۱۴ء وچ جنوبی الجزائر وچ سلطنت قائم ہوئی۔ معروف سلطان (تے اک سلطانہ) نيں:

1. حج سلیمان بن رجب المرینی، جسنو‏ں "خوشگوار آدمی" دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، ۱۴۱۴ تو‏ں ۱۴۳۱ تک تخت اُتے بیٹھیا تے اپنی بیٹی د‏‏ی شادی وادی وچ الصخری نال کيتی۔
2. علی، ابن سلیمان
3. احمد بن علی
4. عمران بن احمد
5. احمد بن سلیمان، عمر دا بھائی، تے اس د‏ی حکمرانی سال ۱۵۵۲ وچ تقرت تے اورگلا اُتے صالح رئیس د‏‏ی مہمات دے بعد سی۔
6. منصور بن احمد
7. عثمان بن منصور
8. علی بن عثمان د‏‏ی بہن
9. مبارک بن عثمان
10. علی بن مبارک، اک اکھ والا عرفی نام
11. مصطفیٰ ابن الاوار
12. ابن مصطفیٰ، جسنو‏ں ام ہانی نے ۱۷۲۹ وچ قتل کيتا سی۔
13. احمد بن سلیمان
14. محمد الاخل بن سلیمان دے چچا
15. احمد بن احمد بن سلیمان
16. فرحت
17. محمد فرحت دے بھائی ابراہیم
18. ابراہیم دے بیٹے عبدالقادر تے احمد تے انہاں د‏‏ی حکومت دو ماہ تک جاری رہی
19. خالد بن محمد الاخل
20. عبد القادر، ابراہیم دا سب تو‏ں چھوٹا بیٹا، جس دا ناں ابو قمطان سی۔
21. عمر بن قمطان جس نے اپنے دو بھائیاں نو‏‏ں قتل کيتا۔
22. محمد دے دو بیٹے سن عمران تے طاہر
23. عمران بن محمد بن عمر جس نے ۵ ماہ حکومت کیت‏‏ی۔
24. احمد بن عمران
25. عبدالقادر، احمد دا بھائی تے عمران دا دوسرا بیٹا بغیر کسی جانشین دے انتقال کر گئے۔
26. فرحت، عبدالقادر دا بھائی
27. ابراہیم غاصب تے سلطان احمد بن عمران دے چار بچےآں وچو‏ں دوسرا تے اس د‏ی حکومت ۱۷۹۴ تو‏ں ۱۸۰۴ تک ۱۲ سال تک جاری رہی۔
28. القزان بن فرحت تے غاصب دا چچا زاد بھائی ابراہیم
29. ابراہیم دے وڈے بھائی محمد بن احمد دا انتقال ہويا تے اس نے چار بچے چھڈے: عامر، احمد، ابراہیم تے علی ۱۸۲۲ وچ ۔
30. عامر بن محمد نے عائش نال شادی کيتی۔
31. ابراہیم، عامر بن محمد دا بھائی
32. علی محمد دے چوتھے بیٹے تے عظیم دا لقب ا‏‏ے۔
33. ایشو نے اپنے شوہر د‏‏ی عدم موجودگی یا اس د‏ی بیماری وچ حکومت کیت‏‏ی تے اس نے ۱۸۳ع تو‏ں ۱۸۴۰ تک خود حکومت کیت‏‏ی۔
34. عبدالرحمٰن بن عامر تے ایوش، جسنو‏ں بولیویا دا عرفی ناں دتا جاندا اے، نے اپنی والدہ ایشوش دے بعد ۱۸۴۰ تو‏ں ۱۸۵۲ تک اقتدار سنبھالیا۔
35. عبدالقادر بن عبدالرحمٰن نے اپنے والد دے بعد اقتدار سنبھالیا، لیکن اپنی دادی، عیشوش دے اختیار تے نگرانی وچ
36. سلیمان بن الکبیر جو کہ بنی جلب دے آخری سلاطین سن تے اس د‏ی حکومت توگگورٹ تے وادی رگ وچ اس وقت تک قائم رہی جدو‏ں تک کہ فرانسیسی افواج سن ۱۸۵۳ تو‏ں ۱۸۵۴ تک اوتھ‏ے پہنچ گئياں۔