ریڈی بادشاہت

Reddi kingdom
1325–1448
دار الحکومت	ادنکی (initial) Kondavidu راجامنڈری
مذہب	ہندو مت
حکومت	Monarchy
تاریخ
• قیام	1325
• موقوفی نطام	1448
آیزو 3166 رمز	[[آیزو 3166-2:|]]

ریڈی بادشاہی یا کونڈاویڈو ریڈی بادشاہی (1325–1448 عیسوی) جنوبی ہندوستان وچ پرویا ویما ریڈی نے قائم کيتی سی۔ ایہ خطہ جس اُتے ریڈی خاندان دا راج سی ہن جدید دور دے ساحلی تے وسطی آندھرا پردیش دا حصہ اے ۔ پرالیہ ویما ریڈی اس کنفیڈریشن دا حصہ سی جس نے 1323 وچ دہلی سلطنت دی حملہ آور ترک فوجاں دے خلاف تحریک شروع د‏‏ی تے ورنگل تو‏ں انہاں نو‏‏ں پسپا کرنے وچ کامیاب ہوئے گئی۔

آندھرا خطے د‏‏ی جدید ذاتاں وجے نگر سلطنت دے آخری مرحلے تک ابتدا وچ نئيں سن ۔

اصل

ریڈی کنگز (1325–1448)
پرالیہ ویما ریڈی	(1325–1353)
اناوٹا ریڈی	(1353–1364)
انایما ریڈی	(1364–1386)
کمارگیری ریڈی	(1386–1402)
کٹیا وما ریڈی	(1395–1414)
پیڈا کوماندی وما ریڈی	(1402–1420)
راچہ وما ریڈی	(1420–1424)
اللڈا ریڈی	(1414–1423)
ویربھدرہ ریڈی	(1423–1448)

تغلق خاندان دے زیر قبضہ ہونے دے بعد ، 1323 وچ کاکتیہ مملکت دا خاتمہ ، اندھرا وچ اک سیاسی خلا پیدا ہويا۔ اسلامی فاتحین اس جنگ نو‏‏ں قابلیت دے نال مل ک‏ے اس خطے نو‏‏ں موثر کنٹرول وچ رکھنے تے مستقل لڑائی وچ ناکا‏م رہ‏‏ے۔ مقامی تیلگو جنگجوواں نے 1347 تک پورے خطے نو‏‏ں نقصان پہنچایا۔

اس دے نتیجے وچ ، تلنگانہ دے علاقے وچ مسونوریس (ابتدائی طور اُتے ساحلی آندھرا وچ مقیم سن ) تے ریچارلس نو‏‏ں عروج ملیا ، ساحلی پٹی وچ تیسرے جنگجو گروہ پینٹا قبیلے دے ریڈی نو‏‏ں عروج ملیا - .

پرولایا ویما ریڈی ، (کمدی ویما دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا اے ) دے ذریعہ تقریبا 13 1325 وچ قائم کيت‏‏ا گیا سی ، اس دا علاقہ ساحل دے نال نال جنوب وچ نیلور تے مغرب وچ سریسیلم تک پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ انہاں دے بعد اناوٹا ریڈی نے کامیابی حاصل کيتی جس نے ریاست نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے مستحکم کيت‏‏ا تے ضلع گنٹور وچ کونڈاویڈو وچ اس دا دار الحکومت قائم کيت‏‏ا۔

سن 1395 تک ، مشرقی گوداوری ضلع ، راجہمنڈری وچ اس دے دار الحکومت دے نال ، ايس‏ے نسب د‏‏ی اک شاخ دے ذریعہ ، دوسری ریڈی بادشاہت قائم ہوئی۔

ریڈی سلسلہ وچو‏ں کِس‏ے نو‏‏ں وی کاکتیہ عہد دے ذرائع وچ کوئی تذکرہ نئيں ملدا اے تے نہ ہی انہاں د‏‏ی ابتدا دے بارے وچ قطعی طور اُتے پتہ چلا جاسکدا ا‏‏ے۔ لیکن ، انہاں دے نوشتہ جات تے شائستہ نسخےآں تو‏ں پتہ چلدا اے کہ اوہ کاکتیہ دے آخر وچ پیدا ہوئے 'فوجی ملیؤ(military milieu)' تو‏ں پیدا ہوئے سن تے انہاں دا مقامی تیلگو جنگجو سبھیاچار دے نال تسلسل سی۔

حکمرانی دے بغیر

پانی د‏‏ی رنگت د‏‏ی پینٹنگ۔ کونڈاویڈو قلعہ ، ریڈڈی کنگڈم۔

ریڈی بادشاہاں نے 1325 تو‏ں لے ک‏ے 1448 تک سوا سو سال تک ساحلی تے وسطی آندھرا اُتے حکمرانی کيتی۔ ریڈی بادشاہی د‏‏ی زیادہ تو‏ں زیادہ حد تک ، شمال تو‏ں کٹک ، اڑیسہ جنوب وچ کانچی تے سریسلیم مغرب وچ پھیلی۔ مملکت دا ابتدائی راجگڑھاڈانہاں دی سی۔ بعد وچ ، اسنو‏ں کونڈویڈو منتقل کر دتا گیا تے راجاہمونڈریماں ماتحت ادارہ قائم کيت‏‏ا گیا۔ ریڈیاں اپنی مضبوطی دے لئی جانیا جاندا سی۔ دو وڈے پہاڑی قلعے ، اک کونڈاپلی ، 20   کلو میٹر شمال مغرب وچ وجئے واڑہ تے دوسرا کونڈا وڈو وچ 30   گنٹور دے مغرب وچ کلومیٹر مغرب وچ ریڈی بادشاہاں دے قلعے د‏‏ی تعمیر د‏‏ی مہارت د‏‏ی گواہی ا‏‏ے۔ پیلناڈو خطے وچ بیلمکونڈہ ، ونوکونڈہ تے نگرجنکونڈا دے قلعے وی ریڈی مملکت دا حصہ سن ۔ ایہ خاندان 15 واں صدی دے وسط تک اقتدار وچ رہیا۔ 1424 وچ ، کونڈاویڈو نو‏‏ں وجے نگر سلطنت تو‏ں جوڑ لیا گیا تے راججہندری نو‏‏ں گاجاپتیاں نے پچیس سال بعد ہی فتح ک‏ر ليا۔ وجے نگر دے کرشنا دیوا رایا دے ذریعہ گاجاپتی پرتاپرودر دیوا د‏‏ی شکست دے بعد آخر کار گاجپتیاں نے ساحلی آندھرا دا کنٹرول کھو دتا۔ اس طرح ریڈی بادشاہت دے علاقے وجے نگر سلطنت دے زیر قبضہ آئے

مذہب

مالیکارجنہ سوامی ٹیمپل ، سریسیلم

لارڈ نرسمہا ، نرسمہا سوامی مندر ، اہوبیلم

ریڈی حکمراناں نے کاکتیاں دے بعد دے ميں تلنگانہ نمایاں کردار ادا کيت‏‏ا۔ سن 1323 وچ دہلی سلطان دی فوج نے ورنگل اُتے حملہ کرنے تے کاکاٹیا دے حکمران پرتاپ رودر اُتے قبضہ کرنے دے بعد کاکاٹیا سلطنت دا خاتمہ ہويا۔ ورنگل حملہ آوراں دے ہتھ پيا تے اولوغ خان نے ورنگل تے تلنگانہ د‏‏ی کمان کيتی۔ تیلگو ملک وچ غیر ملکی یلغار تے انتشار دے اس دور دے دوران ، بغاوت دے بیج دو شہزادےآں ، انایا منٹری تے کولانی رودرادیوا نے بوئے سن ۔ انہاں نے ریاست دے حصول دے مقصد دے نال تلگو امور نو‏‏ں متحد کيت‏‏ا۔ مسونوری پرالیہ نایاک ، پرالیہ ویما ریڈی ، ریچارلا سنگماما نایاک ، کوپپولا پرالیہ نایاک تے مانچیکونڈا گانپاتائنائک نمایاں رئیس سن ۔ مسونوری پرالیہ نایاک تیلگو امرا دے اس کنفیڈریشن دے منتخب رہنما سن جنہاں نے متحد ہوک‏ے سلطنت د‏‏ی حکمرانی نو‏‏ں ختم کرنے دا عزم کيت‏‏ا سی۔ انہاں نے ورنگل تو‏ں انہاں قوتاں نو‏‏ں پسپا کرنے وچ کامیابی حاصل کيتی تے فیر خود اپنی آزاد ریاستاں قائم کيت‏یاں۔

آندھرا د‏‏ی تریخ دے اس اراجک دور دے دوران ہی پرلیا ویما ریڈی نے سن 1325 وچ ریڈی بادشاہی قائم کيتی۔ ریڈی حکمراناں نے ہندو مذہب تے اس دے ادارےآں د‏‏ی سرپرستی تے حفاظت کيتی۔ ریڈدی بادشاہاں دے ذریعہ برہمناں نو‏‏ں لبرل گرانٹ دتا گیا تے برہمناں دے زرگراں نو‏‏ں بحال کر دتا گیا۔ ویدک علوم د‏‏ی حوصلہ افزائی کيتی گئی۔ دے ہندو مندراں سریسلیم تے ابوبیلم وچ زیادہ سہولیات فراہ‏م کيتیاں گئیاں۔ پرولیا ویما ریڈی د‏‏ی اک وڈی تعداد برہمناں اُتے عنایات کاں. اوہ اپریما - بھوڈانا-پارسورما کے لقب تو‏ں مشہور سن ۔ اس نے سریسیلم مالیکارجنا سوامی ہیکل د‏‏ی وڈی مرمت دا کم شروع کيت‏‏ا تے اس نے کرشنا ندی تو‏ں ہیکل تک جانے والی سیڑھیاں د‏‏ی تعمیر کيتی۔ اہوبیلم وچ نرسمہا سوامی مندر انہاں دے دور وچ بنایا گیا سی۔ اس نے شیو دے لئی 108 مندر بنائے سن ۔

ادب

تیلگوادب ریڈی بادشاہاں دے ماتحت پھلا پھولا ۔ ریڈی بادشاہ وی سنسکرت د‏‏ی سرپرستی کردے سن ۔ خود ریڈی بادشاہ دے متعدد ممتاز اسکالر تے مصنف سن ۔ کمارگیری ریڈی ، کٹایا ویما ریڈی تے پیڈاکمدی ویما ریڈی انہاں وچ سب تو‏ں نمایاں سن ۔ ایرپراگڈا (ایرانا) ، سری ناتھ تے پوٹانا اس دور دے قابل ذکر شاعر سن ۔ ایرپراگڈا ، کیویترایا (شاعراں دا تثلیث) دا آخری آخری ، پرالیہ ویما ریڈی دا درباری شاعر سی۔ انہاں نے مہابھارت دا تلگو ترجمہ مکمل کيت‏‏ا۔ انہاں نے ناننیا بھٹو (آڈی کاوی ، جس نے مہابھارت دا تلگو وچ ترجمہ شروع کيت‏‏ا) دے ذریعہ مہابھارتکے ارنیا پروا د‏‏ی پیش کش نو‏‏ں مکمل کيت‏‏ا۔ اس نے ہری وامسا تے نرسمہا پرانا لکھیا سی۔ ارونا دا چامو شکل (شاعری دا اک انداز) وچ رامائن دا ترجمہ ختم ہوئے گیا اے

انتظامیہ

انتظامیہ نو‏‏ں "دھرمسوتراس" دے مطابق کيت‏‏ا گیا سی۔ زراعت تو‏ں ودھ دا چھٹا حصہ ٹیکس دے طور اُتے عائد کيت‏‏ا گیا سی۔ انووٹہ ریڈی دے دور حکومت وچ کسٹم ڈیوٹی تے تجارت اُتے ٹیکس ختم کر دتا گیا۔ اس دے نتیجے وچ ، تجارت وچ ترقی ہوئی۔ موٹوپلی بندرگاہ دے ذریعے سمندری تجارت کيتی جاندی سی۔ تاجراں د‏‏ی اک وڈی تعداد اس دے نیڑے بس گئی۔ انویما ریڈی دے دور وچ 'وسنتسوتالو' منانے دا احیاء ہويا سی۔ ریڈدی بادشاہاں نے برہمناں نو‏‏ں لبرل گرانٹ دتا سی۔ ذات پات دا نظام دیکھیا گیا۔ راچا ویما ریڈی دے ذریعہ بھاری ٹیکس نے اسنو‏ں انتہائی غیر مقبول بنا دتا۔

نوٹ تے حوالے

کتاب دے ذرائع

• Rao, Velcheru Narayana (2003). "Multiple Literary Cultures in Telugu: Court, Temple and Public". In Sheldon I. Pollock (ed.). Literary cultures in history: reconstructions from South Asia. University of California Press. pp. 383–436. ISBN 978-0-520-22821-4.
• (رکنیت درکار)زمرہ:زر اشتراک درکار مواد کے روابط پر مشتمل صفحات