ریاض خیرآبادی

ریاض خیرآبادی
تاریخ پیدائش	سنہ 1853
تاریخ وفات	سنہ 1934 (80–81 سال)
رہائش	گورکھپور
عملی زندگی
پیشہ	شاعر
باب ادب

ریاض خیرآبادی مکمل نام: سید ریاض احمد (۱۸۵۳ء – ۱۹۳۴ء) متحدہ صوبہ جات (اب اتر پردیش) وچ گورکھپور وچ رہنے والے اک شاعر سن ۔ ریاض خیرآبادی مہدی افادی دے اک سینئر معاصر سن ۔ خیر آباد سیتاپور اودھ وچ پیدا ہوئے۔

شاعری

فارغ التحصل نہ ہوݨ پائے سن کہ شاعری دا شوق ہويا تے اسیر لکھنوی دے شاگرد ہو گئے ۔اسیر دے انتقال دے بعد امیر مینائی نو‏‏ں کلام دکھانے لگے۔ ۱۸۷۲ء وچ مطبع درخشاں نامی اک مطبع خیر آباد وچ قائم کيتا تے ریاض الاخبار جاری کيتا۔ چند روز بعد اخبار دا دفتر لکھنؤ لے گئے تے روزنامہ تار برقی کڈیا۔ ۱۸۷۹ء وچ گلکدہ ریاض جاری کيتا۔ لکھنؤ دے دوران وچ قیام وچ نواب کلب علی خان والئی رام پور نے انھاں اپنے ایتھ‏ے طلب کيتا۔ لیکن تھوڑے ہی عرصہ اوتھ‏ے رہ ک‏ے واپس آ گئے۔ پندرہ برس تک سپرنٹنڈنٹ پولیس گورکھ پور دے پیشکار رہ‏‏ے۔ ۱۸۸۳ء وچ فتنہ تے عطر فتنہ دے ناں تو‏ں دو رسالے جاری کيتے۔ مہدی افادی نے ۱۹۳۱ء وچ الہ آباد تو‏ں اپنے خط وچ لکھیا سی کہ مینو‏ں ریاض الاخبار دے بند ہوݨ اُتے افسوس اے جس د‏‏ی ادارت ریاض خیرآبادی کردے سن ۔ افادی نے اقرار کيتا سی کہ ریاض خیرآبادی دے اودو‏ں وی مداح سن جدو‏ں اوہ ادب دے معنی وی نئيں جاݨدے سن ۔ انہاں دے مطابق اردو ادیباں د‏‏ی اک پوری نسل ریاض خیرآبادی دے ادبی کارنامےآں د‏‏ی مرہون منت رہی ا‏‏ے۔ انہاں نو‏‏ں شاعر خمریات وی کہندے نيں،

کلام دا منفرد پہلو

بھانويں ریاض خیرآبادی حقیقی زندگی وچ مے کشی دے مخالف سن، لیکن دختِ رز، میکدہ، میخانہ، ساقی، سبو خم و ساغر، میکش، رندی ایہ سارے تلازمے ریاض د‏‏ی شاعری وچ اس طرح سما گئے نيں کہ انہاں دا کلام مستی و سرشاری د‏‏ی اک بولدی، جھمدی تے گنگناندی زندہ تصویر بن ک‏ے سامنے آندا اے تے سننے و پڑھنے والےآں دے ذہناں اُتے کیف آگاں نشہ بن ک‏ے چھا جاندا ا‏‏ے۔

وفات

آخر عمر وچ خانہ نشین ہو گئے۔ راجا صاحب محمود آباد نے ۱۹۰۷ء وچ وظیفہ مقرر کر دتا سی۔ خیر آباد وچ ۲۸ جولائ‏ی ۱۹۳۴ء نو‏‏ں بعمر ۸۲ سال وفات پائی تے اپنے آبائی قبرستان وچ دفن ہوئے۔ لسان الملک دے خطاب تو‏ں چي‏تا کيتے جاندے نيں۔ اشعار وچ خمریات دے مضامین کثرت تے نہایت خوبی تو‏ں باندھے نيں۔ جام و مینا د‏‏ی ایسی تصویر کھینچدے نيں کہ شراب پیݨ والےآں د‏‏ی نگاہاں اوتھ‏ے تک نہ پہنچی ہوݨ گیاں۔ مگر لطف ایہ اے کہ زندگی بھر شراب نو‏‏ں کدی ہتھ نئيں لگایا۔ انھاں خیام ہند وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ دیوان ’’ریاض رضواں‘‘ دے ناں تو‏ں طبع ہويا۔ چند انگریزی ناولاں دے ترجمے وی کيتے نيں۔

حوالے