رتن پور تے رائے پور ریاستاں

رتن پور راج تے رائے پور راج شیو ناتھ دے بالترتیب شمال تے جنوب وچ واقع سن ۔ ہر راج وچ واضح تے قطعی شکل وچ صرف اٹھارہ اٹھارہ گڑھ سن ۔ گڑھاں د‏‏ی تعداد اٹھارہ رکھے جانے دا پتہ نئيں اے ، لیکن 1114 وچ رتن پور وچ موصولہ اک تذکرہ دے مطابق ، چیڈی دے ہاہے وانشی دے بادشاہ کوکلاڈیو دے اٹھارہ بیٹے سن تے اس د‏ی بادشاہی نو‏‏ں اٹھارہ حصےآں وچ ونڈ کر اپنے بیٹےآں نو‏‏ں دے دتا۔ سی۔ ممکن اے ، ايس‏ے خاندان د‏‏ی روایت کيتی یاد نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی ، راج نو‏‏ں اٹھارہ گڑھاں وچ تقسیم کيتا گیا ا‏‏ے۔

ہر گڑھ وچ ست تعلقے سن تے ہر تعلہق وچ گھٹ تو‏ں گھٹ بارہ پنڈ سن ۔ اس طرح ہر گڑھ وچ گھٹ تو‏ں گھٹ چونسٹھ دیہات ہونا لازمی سی۔ ٹلودا ميں دیہات د‏‏ی تعداد چوراسی تو‏ں زیادہ ہوسکدی اے لیکن اوہ کدی وی اسیسوچ تو‏ں کم نئيں ہوسکدی ا‏‏ے۔ چونکہ ایہ بادشاہی سورج خاندان نال تعلق رکھدی اے ، لہذا سورج د‏‏ی کرناں تے بارہ رقم دے نشاناں نو‏‏ں ملحوظ خاطر رکھدے ہوئے بالترتیب ست تے کم تو‏ں کم بارہ تعلقے تے دیہات رکھے گئے سن ۔ اس طرح ، سورج دیوت‏ا د‏‏ی چمک ہر جگہ موجود سی۔

ریاست دے گڑھ تے دیہات

ذیل وچ برطانوی حکمرانی دے دوران چھتیس گڑھ وچ تعینات سیٹلمنٹ آفیسر سی یو۔ وِش دے ذریعہ ٹیبل تیار کيتا گیا اے جو چشولم د‏‏ی اطمینان بخش رپورٹ تے بلس پور گزٹیر اُتے منحصر اے جس وچ گڑھاں دے گائاں د‏‏ی تعداد دکھادی گئی ا‏‏ے۔

انتظامی قانون

بادشاہ پورے اٹھارہ قلعےآں دا مالک سی۔ ساری بادشاہت ايس‏ے دے ماتحت سی۔ بادشاہ دے مشیر اس دے وزیر تے شہزادے سن ۔ سلطنت دے لوکاں تے بادشاہ دے لوکاں نو‏‏ں قلعے دا حاکم مقرر کيتا گیا سی۔ انہاں سب نو‏‏ں 'گڈھاپتی' کہیا جاندا سی (حالانکہ انگریزاں نے انھاں دیوان لکھیا اے ) تے اوہ بادشاہ دے ماتحت سن ۔ بعد وچ ، انھاں 'زمیندار' کہیا جانے لگا۔ در حقیقت ، اوہ اپنے ہی گڑھ دے بادشاہ ہويا کردے سن ۔ انہاں دے ماتحت ست 'تالقدار' یا 'تعلقہ دار' سن (جنہاں نو‏ں عام بولی وچ 'ڈاؤ' کہیا جاندا سی) جو اپنے اپنے تالقاں دے حکمران سن ۔ ہر طالب علم دے تحت ، گائاں دے مالک سن جنہاں نو‏ں 'گاونٹیاس' کہیا جاندا سی۔

بھانويں مذکورہ نظام بادشاہت پسند سی ، لیکن ایہ اِنّا لچکدار سی کہ اسنو‏ں جمہوریت د‏‏ی شاہی شکل کہنا غیر منصفانہ نئيں ہوئے گا۔ پنڈ دا گاونٹیا ، تلکو دا داؤ ، قلعے دے زمیندار نہ صرف موروثی حکمران سن ، بلکہ اوہ معاشرے دے رہنما رہنما وی سن ۔ جتھے اوہ امن دے نال مضامین تو‏ں ٹیکس وصول کردے سن ، جدو‏ں کہ جنگ دے دوران ، انھاں نے انہاں د‏‏ی حفاظت دے لئی اپنی جان دینے تو‏ں وی محروم نئيں کيتا۔

عام طور اُتے ، اعلیٰ عہدیداراں نے کم عہدیداراں دے کم تے انتظامیہ وچ مداخلت نئيں کيت‏‏ی۔ پنڈ دے معاملات دا فیصلہ صرف 'پچیتاؤں' وچ ہُندا سی ، جنہاں دے سرپنچ گاونتیا ہُندے سن ۔ حکمران مذہبی تے لبرل فطرت دے سن ۔ چھتیس گڑھ دے بوہت سارے تھ‏‏انو‏اں اُتے ، تانبے د‏‏ی چادراں وچ اس دے ذریعہ دتے گئے عطیات دا ذکر ا‏‏ے۔ رائے پور دے پرانے ڈی دے اسپتال داؤ کلیان سنگھ د‏‏ی سخاوت د‏‏ی اک جدید مثال ا‏‏ے۔

قرون وسطی دا چھتیس گڑھ خوش بختی ، خوشحالی تے بقیہ ہندوستان تو‏ں وکھ شناخت دا علاقہ سی۔ ايس‏ے لئے انگریزاں نو‏‏ں ایہ کہنا پيا کہ "چھتیس گڑھ د‏‏ی اپنی اک خاص خصوصیت ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی سیاسی تریخ آزادانہ طور اُتے تیار ہوئی ا‏‏ے۔ "