راہی فدائی
| راہی فدائی | |
|---|---|
| فائل:Rahee Fidaee profile.jpg | |
| پیدائش | 9 اپریل 1949ء کڈپہ، آندھرا پردیش، انڈیا |
| پیشہ | ادب سے وابستگی، |
| وجہِ شہرت | شاعری |
| مذہب | اسلام |
ظہیر احمد دا قلمی ناں راہی فدائی اے آپ دی پیدائش 9 نومبر 1949ء کڈپہ وچ ہوئی آپ نے مولوی فاضل، ادیب فاضل، افضل العلماء دے علاوہ میسور یونیورسٹی توں ایم۔ اے (اردو) دی سند حاصل کيتی بعد ازاں ایس۔وی۔ یونیورسٹی توں پی ایچ۔ ڈی دی سند حاصل کيتی۔ آپ نے اپنی شاعری دا سفر غالباً سنہ 1965ء وچ شروع کیتا۔ فی الحال آپ اسلامک اسٹڈیز وچ B.S.A کالج توں وظیفہ یاب پروفیسر نيں۔ آپ نے شاعری دے فنی لوازات حاصل کرنے دے لئی مولانا فدوی باقوی دے اگے زانوئے ادب تہ کیتا۔
شاعری
سودھوڈاکٹر راہی فدائی اک نقاد، محققشاعرو ادیبکی حیثیت توں ادبی دنیا وچ جانے پہچانے جاندے نيں۔ ابتدا ہی توں اوہ جدید یت دے قائل نيں۔ انہاں دے کلام وچ جدید رجحانات دی عکاسی پائی جاندی اے۔ سنہ 1974ء وچ اشتراکی مجموعہ ’’لہجے‘‘ دے ذریعے انھاں نے جدیدیت وچ اک وکھ پہچان بنائی اے انہاں دی ہن تک کئی نثری تے شعری کتاباں منظر عام اُتے آچکيتیاں ناں۔ نثری کتاباں دی نوعیت تحقیقی و تنقیدی اے انہاں دیاں لکھتاں دی تفصیل درج ذیل اے:
نثر
سودھوانہاں نے علمی تحقیقی اورتنقیدی نثر لکھنے وچ وی کمال مہارت دا ثبوت پیش کیااے۔ خاص کر باقیات الصالحات تے اس دے علمی کارنامے،کڈپہ وچ اردو انہاں دی شخصیت دے شناخت نامے نيں جنہاں دی اہمیت توں انکار نئيں کیاجاسکدا۔
لکھتاں
سودھو- ’’لہجے (اشتراکی شعری مجموعہ) سنہ اشاعت 1974ء
- انتسللہ(اشتراکی شعری مجموعہ)سنہ اشاعت 1978ء
- باقیات ایک جہاں (تحقیق)سنہ اشاعت 1980ء
- تصنیف (شعری مجموعہ) سنہ اشاعت 1981ء
- انامل (شعری مجموعہ) سنہ اشاعت 1987ء
- تجزیہ (تحقیق) سنہ اشاعت 1988ء
- ترقیم (شعری مجموعہ) سنہ اشاعت 1990ء
- اکتساب نظر (تحقیق) سنہ اشاعت 1991ء
- مسلک باقیات (تحقیق) سنہ اشاعت 1991ء
- کڑپہ میں اردو (تحقیق) سنہ اشاعت 1992ء
- مصداق (شعری مجموعہ) سنہ اشاعت 1993ء
- اوراق جاویداں (مخطوطات کا مجموعہ)سنہ اشاعت 1994ء
- ویلور تاریخ کے آئینے میں (تحقیق) سنہ اشاعت 1996ء
- مدرسۂ باقیات کے علمی و ادبی کارنامے (تحقیق) سنہ اشاعت 1996ء
- دار العلوم لطیفہ کا ادبی منظر نامہ (تحقیق) سنہ اشاعت 1997ء
- اینھاس (شعری مجموعہ) سنہ اشاعت 1998ء
- جوئے شیر (شعری مجموعہ) سنہ اشاعت 2000ء
- نبراس (شعری مجموعہ) سنہ اشاعت 2003ء
- یاصاحب الجمال (منظوم سیرتِ نبی) سنہ اشاعت 2006ء
- قلم رو فکر تحقیقی (عمی، تحقیقی مضامین کا مجموعہ)سنہ اشاعت 2006ء
- فبیھا ( کلیات اول) (شعری مجموعہ) سنہ اشاعت 2008ء
- ناعت و منعوت ( کلیات اول) (شعری مجموعہ) سنہ اشاعت 2008ء
- محبت انوار (نعتیہ مجموعہ) سنہ اشاعت 2009ء
- قدیم ہندوستان میں علومِ دین کے سرچشمے (تحقیقی ) سنہ اشاعت2009ء
- استدراک (شعری مجموعہ) سنہ اشاعت 2011ء
- اسعجاب (شعری مجموعہ) سنہ اشاعت 2012ء
- استیعاب ( کلیات دوم) (شعری مجموعہ) سنہ اشاعت 2015ء[۱]
شاعری دا تجزیہ
سودھوموصوف نے فکر و احساسنوں اپنے تجربے دے سانچے وچ ڈھال کر فنی حسن و خوبی عطا کيتی اے اس لئی انہاں دی شاعری نوں اک ذہنی تحریک دے طور اُتے اخذ کرسکدے نيں انہاں دی شاعری وچ آزادی اظہار دا عکس جابجا پایا جاندا اے چند شعر ملاحظہ ہاں:
| ” | آج معکوس ہے آئینہ ایام جہاں
نیم میں رنگ حنا زور تپش بارش میں |
“ |
| ” | دیکھیں گے ہم تیرا کرشمہ
پانی میں انگارے بوجا |
“ |
| ” | رنگ و روغن سخاوت کرو گے راہیاؔ
آب کی مانند بے رنگ و بو ہو جاوگے |
“ |
| ” | کہاں ہر ہر قدم اس کو بچاتا
مرا سایہ مرے قبضے میں کب تھا |
“ |
موصوف دے شعری مجموعہ ’’ایھاالناس‘‘ وچ پروفیسر شمس الرحمن فاروقی نے راہی فدائی دے کلام دی خصوصیات بیان کردے ہوئے لکھیا اے: ’’راہی فدائی نے جدید غز ل دے اک خاص رنگ نوں اپنایا تے جس طرح اوہ اس رنگ نوں بے تکان برتتے چلے گئے نيں اسنوں دیکھ کے کہیا جاسکدا اے کہ اس وچ ہن انھاں نفس مطمئنہ حاصل اے۔ جو رنگ انھاں نے اپنایا اوہ ہر کس و ناکس دے بس دا نئيں تے اس وچ اخلاقی مضامین دی توقیر نے غزل گوئی دیاں منزلاں تے مشکل کر دتیاں۔۔۔ کہ راہی فدائی نے جدید غزل وچ اپنی جگہ نمایاں کرلئی اے ۔‘‘ [۲] راہی فدائی نے علائم دے ذریعے اپنی مخصوص جذباتی کیفیات نوں اجاگر کرنے وچ کامیابی حاصل کيتی اے۔ موصوف دی شاعری دی لفظیات وچ نواں پن اے و ہور تراکیب وچ موصوف نوں کماحقہ عبور حاصل اے۔ بندہ بے دام و رعم، خواہ ازل، صبر دا سکہ، سوال کج، بانجھ تمنا، رونق زر، بنت عنکبوت، رونق زر، عابدانِ جدید ورگی تراکیب توں تجرباں دا اک مورتاں سجایا اے۔ چند شعر ملاحظہ ہاں:
| ” | رونق زر پہ اس نے جاں دے دی
تیرگی کا ہدف کہیں اس کو |
“ |
| ” | دست بستہ ہے سحر شب کی اجازت کے لیے
اب کے خوددار طبیعت نہ رہی تابش میں |
“ |
| ” | قتل خورشید کے آثار نمایاں ہر سمت
بحر و بر ہیں وہ کھرا رنگ شفق ہے یا شیخ |
“ |
روايتی لفظاں توں چھٹکارا پانے دے لئی نويں لفظاں خصوصاً کیڑاں، مکوڑاں، جانوراں تے پرندےآں دے ناواں نوں جدید شاعری وچ استعمال کیتا گیا اے۔ موصوف نے وی سمک بندر، بلی، اسد، مار، کژدم، چیل، سگ، روبا، زاغ، بلبل، کوئل وغیرہ ناں نوں اپنی شاعری وچ استعمال کیتا اے اورا س دے نال نال انہاں دی شاعری وچ لطیف طنز دی عکاسی وی پائی جاندی اے۔ دو شعر ملاحظہ ہاں:
| ” | اخلاق کی سند بھی چبا کر نگل گئے
جوع البقر ہے آج کے بندر ہیں بوالعجب |
“ |
| ” | گلے میں علم کے لکنت کا ایک طوق پہنا کر
وہ کون جہل کو حسنِ مقال دیتا ہے |
“ |
ڈاکٹر راہی فدائی دا ناں شہر کڑپہکے جدید شاعر دی لسٹ وچ سرلسٹ آندا اے انھاں نے جدید اسلوب نوں اپنا کر اردو ادب دی دنیا وچ اعلیٰ مقام حاصل کیتا اے۔
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ ڈاکٹر ظہیر احمد راہی فدائی دیاں لکھتاں انہاں دی ویب سائٹ : /http://www.rahifidai.in Archived 2018-03-27 at the وے بیک مشین توں ڈاؤن لوڈ کيتی جاسکدی نيں۔
- ↑ (ایھاالناس، شعری مجموعہ از راہی فدائی، ص: 11)
- ایہ مضمون امام قاسم ساقی دا تیسرا مجموعہ ‘تاسیس‘ توں لیا گیا اے صفہ 39 تا 43