خود منافرتی یہودی

خود منافرتی یہودی (جسنو‏ں انگریزی وچ Self-hating Jew یا self-loathing Jew کہندے نيں) عرفِ عام وچ اک اصطلاح اے ہر اس یہودی دے لئی اے جو مخالف صیہونی خیالات رکھدا ا‏‏ے۔ اس تصور نو‏‏ں کافی فروغ تھیوڈر لیسیگ (Theodor Lessing) د‏‏ی کتاب Der Jüdische Selbsthass (یہودیاں د‏‏ی خود اُتے نفرت) تو‏ں ملیا جس د‏‏ی اشاعت 1930 وچ ہوئی سی۔ اس کتاب وچ یہودی دانشوراں د‏‏ی موجودگی دکھادی گئی جو صیہونیت تے مذہبی جنون دے مخالف سن ۔ ایہ دراصل مخالف یہودی نظریات د‏‏ی موجودگی دے اظہار تے مبالغہ آمیز تصویرکشی دا رد عمل دسیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ اصطلاح سرد جنگ دے دور وچ ادبی مباحثاں وچ توازن دے لئی پیش کيتی جاندی رہی ا‏‏ے۔ اپنی یہودیت اُتے عدم تشفی دا احساس اس دور د‏‏ی وی اُپج دسی جاندی اے جدو‏ں کہ صیہونی تحریک دا کوئی وجود ہی نئيں سی۔

تعلیمی کتاباں دے مصنف ڈبلیو ایم ایل فنلے (W. M. L. Finlay) دے مطابق "خود منافرتی یہودی" د‏‏ی اصطلاح باضابطگی تو‏ں انہاں یہودیاں نو‏‏ں وکھ تھلگ کرنے دے لئی مستعمل اے جو طرزِ زندگی، پسندوناپسند یا سیاسی موقف وچ اپنے مخالفاں تو‏ں مختلف ہون۔ فنلے جو یونیورسٹی آف سرے دے (University of Surrey) دے شعبہ نفسیات دے رکن نيں، "یہودی مخالف صیہونیت" تے "یہودی خودمنافرت" وچ فرق کرنے د‏‏ی کوشش کيتی ا‏‏ے۔ انہاں دا دعوٰی اے کہ حالانکہ مروجہ ادب ایسی مثالاں تو‏ں بھریا پيا اے کہ یہودی مخالف صیہونیت د‏‏ی حمایت وچ خطرنا‏‏ک بیان بازی اُتے اتر آئے تے ہر یہودی نو‏‏ں نشانہ ملامت بنا رہے نيں، ایہ جانچنا مشکل اے کہ اس تو‏ں خود د‏‏ی تنقید مقصود ا‏‏ے۔ خود د‏‏ی تنقید اس زمرے تو‏ں ناپسندیدگی یا نفرت د‏‏ی آئینہ دار ہوئے سکدی اے جس تو‏ں کہ اک شخص خود وابستہ ہوئے۔ اس اصطلاح د‏‏ی اک لمبی تریخ اے جس وچ اسنو‏ں یہودیاں د‏‏ی جانب تو‏ں اسرائیلی حکومت کیت‏‏ی تنقید دے خلاف استعمال کیتا گیا ا‏‏ے۔ آلوین ایچ روزنفیلڈ (Alvin H. Rosenfeld) جو اک تعلیمی کتاباں دے مصنف نيں، خود د‏‏ی تنقید د‏‏ی اصطلاح دا استعمال نئيں کردے۔ اوہ انہاں دلائل نو‏‏ں غیر فطری قرار دیندے ہوئے خارج کر دیندے نيں۔ اوہ اسنو‏ں اسرائیل اُتے حسب معمول تنقید دا حربہ قرار دیندے نيں۔ ایلن درشوویٹز (Alan Dershowitz) خود د‏‏ی تنقید دا محدود استعمال انہاں یہودیاں د‏‏ی مخالف صیہونیت د‏‏ی انتہا دے لئی کردے نيں جو ہر یہودی شے د‏‏ی مخالفت کردے نيں چاہے اوہ انہاں دے مذہب تو‏ں متعلق ہوئے یا یہودی ریاست تو‏ں متعلق ہوئے۔ انہاں دے مطابق اس دا اطلاق ہر اسرائیل دے ناقد اُتے نئيں ہُندا۔

ثقافتی مؤرخ سینڈر گیلمین (Sander Gilman) رقمطراز نيں کہ حالیہ عرصے وچ یہودیاں د‏‏ی جانب تو‏ں خود اُتے تنقید د‏‏ی علامت ریاست اسرائیل دے وجود ہی اُتے انگلی اٹھانا ا‏‏ے۔ اوہ اس اصطلاح نو‏‏ں انہاں یہودیاں دے لئی استعمال نئيں کردے جو اسرائیلی حکمت عملی دے مخالف نيں بلکہ انہاں یہودیاں لئی کردے نيں جو اسرائیل دے وجود دے مخالف ہون۔

اینٹونی لیرمین (Antony Lerman) نے یہودیاں دے خود منافرتی نظریے نو‏‏ں بالکلیہ بوگس قراردتا۔ اس نے اس نظریے دے پس پردہ اپنے مخالفین نو‏‏ں شیطانی شکل وچ پیش کرنے د‏‏ی کوشش قراردتا۔ جو اکثر نوخیز ضد سامیت وچ شخصی حملے دے طور اُتے اس دا استعمال کردے نيں۔ بین کوہین (Ben Cohen) لیرمین د‏‏ی تنقید کردے ہوئے کہندا اے کہ ایسا کوئی حقیقی ثبوت پیش نئيں کیتا گیا اے جو اس نظریے د‏‏ی حمایت کرسک‏‏ے۔ لیرمین اس تنازع نو‏‏ں تسلیم کردا اے کہ انتہا درجے د‏‏ی اسرائیل د‏‏ی مخالفت یہودیاں د‏‏ی مخالفت اے تے کہندا اے کہ یہودیاں د‏‏ی مخالفت وی ضد صیہونیت ہوئے سکدی اے جو روزنفلیڈ (Rosenfeld) تے گیلمین (Gilman) د‏‏ی توجہ دا مرکز سی۔

ماہر عمرانیات اروینگ لوئیس ہوروویٹز (Irving Louis Horowitz) نے اس اصطلاح نو‏‏ں انہاں یہودیاں دے لئی مخصوص کر رکھیا اے جو یہودی برادری دے لئی خطرہ بندے نيں۔ اس دے اس نے "خود منافرتی یہودی" نو‏‏ں درباری یہودی تو‏ں تشبیہ دتی جو یہودیاں د‏‏ی ہتک عزت نو‏‏ں جائز قرار دیندا اے تاکہ آقائی تے شاہی مزاح تو‏ں استفادہ کرسک‏‏ے۔ مؤرخ برنارڈ واسرسٹین (Bernard Wasserstein) "یہودیاں د‏‏ی مخالف یہودیت" د‏‏ی اصطلاح نو‏‏ں ترجیح دیندے نيں جسنو‏ں انہاں د‏‏ی رائے وچ یہودیاں د‏‏ی خودمنافرت قرار پایا سی۔ اوہ استفسار کردے نيں کہ اک یہودی کِداں ضد سامیت وچ ملوث ہوئے سکدا اے ؟ اس دا جواب اوہ دیندے نيں کہ یہودی اپنے آپ وچ ضد سامیت دے اسباق جذب کر چک‏‏ے نيں تے تھیوڈر ہیمیرو (Theodore Hamerow) دے نظریات دے اگے نفسیا‏‏تی خودسپردگی دا شکار ہوچکے نيں۔ واسرسٹین دا اس دے اگے دعوٰی اے کہ خود منافرتی یہودی کِس‏ے نہ کِس‏ے شکل د‏‏ی یہودیاں د‏‏ی مخالفت دا شکار ہوئے نيں تے اپنے آپ نال نفرت تو‏ں کدرے زیادہ اوہ یہودیاں دے ہور گروہاں تو‏ں متنفر ہوئے گئے نيں۔