گولاگ
گولاگ سوویت یونین دے تعزیری جبری مشقت دی خیمہ گاہاں (کیمپاں) نوں چلان والا حکومتی ادارہ سی ۔ گولاگ روسی نام Главное управление исправительно-трудовых лагерей и колоний، نقل حرفی: Glavnoye upravlyeniye ispravityel'no-trudovih lagyeryey i koloniy دا سرنامیہ اے جس دا مطلب "اعلیٰ انتظامیہ برائے اصلاحی مشقتی خیمہ گاہان و نو آبادیات" اے۔
"گولاگ: اک تاریخ" (Gulag: A History) دی مصنفہ اینی ایپلبام (Anne Applebaum) کہندی نیں کہ "ایہ قومی سلامتی دے شعبے دی اک شاخ سی جو جبری مشقت دیاں خیمہ گاہاں تے متعلقہ حراستی تے عبوری خیمہ گاہاں تے قید خانےآں دا انتظام چلاندی سی۔ حالانکہ انہاں خیمہ گاہاں وچ تمام قسماں دے مجرم ہندے سن، لیکن گولاگ نظام نوں بنیادی طور تے سیاسی قیدیاں تے سوویت ریاست دے سیاسی مخالفاں نوں دبان دے عمل دے طور تے جانیا جاندا اے۔ حالانکہ اس نظام دے تحت لکھاں افراد نوں قید کیتا گیا لیکن ایہ ناں مغرب وچ اس وقت مشہور ہویا جدوں الیکزیندر سولژینتسن (Aleksandr Solzhenitsyn) نے 1973ء وچ اپنی کتاب "مجموعہ الجزائر گولاگ" (انگریزی: The Gulag Archipelago) لکھی ، جس وچ ملک بھر وچ پھیلیاں انہاں خیمہ گاہاں نوں"جزائر دی زنجیر" نال تشبیہ دتی گئی سی۔ [۱]
ایسیاں کم از کم 476 خیمہ گاہاں سن جنہاں وچ سینکڑےآں توں ہزاراں تک قیدی رکھے جاندے سن۔ [۲][۳] سب توں زیادہ بدنام زمانہ اوہ خیمہ گاہاں سن جو قطبی تے نیم قطبی علاقےآں وچ قائم کیتیاں گئیاں سن۔ روس دے قطبی علاقےآں وچ نورلسک، وورکوتا، کولیما تے مگادان دے اہم صنعتی شہر انہاں خیمہ گاہاں دے قیدیاں دے بنائے گئے شہر نیں۔ [۴]
1929ء توں 1953ء دے دوران اک کروڑ 40 لکھ توں ودھ لوک اس جبری نظام وچوں گزرے جبکہ ہور 60 توں 70 لکھ نوں جبراً روس دے دور دراز علاقےآں وچ وطن بدر کر دتا گیا۔ [۵] سوویت اعداد و شمار دے مطابق 1934ء توں 1953ء دے دوران 10 لکھ 53 ہزار 829 لوک گولاگ دے دوران جان توں ہتھ دھو بیٹھے،[۶]
انہاں وچ جبری مشقت دی نو آبادیات وچ تے رہائی دے فوراً بعد مرن والے افراد شامل نہیں بلکہ ایہ تعداد صرف انہاں لوکاں اُپر مشتمل اے جو خیمہ گاہاں وچ بد ترین سلوک دا نشانہ بنے۔ [۷] اینی ایپلبام لکھدی اے کہ "دستاویزات تے آپ بیتیاں دونے ظاہر کردیاں نیں کہ کئی خیمہ گاہاں وچ ایہ عام عمل سی کہ خیمہ گاہاں وچ موت دے اعداد و شمار نوں گھٹ رکھن لئی جاں بہ لب افراد نوں رہا کر دتا جاندا سی۔ [۸] ان خیمہ گاہاں دی کل آبادی 5 لکھ 10 ہزار 307 (1934ء وچ) توں 17 لکھ 27 ہزار 970 (1953ء وچ) دے درمیان سی۔ [۶]
گولاگ دے بوہتے لوک سیاسی قیدی نہيں سن، البتہ سیاسی قیدیاں دی تعداد ہمیشہ کافی رہی۔ [۹] بغیر کسی وجہ دے کم توں غیر حاضری، معمولی چوری یا حکومت مخالف لطیفے ورگے معمولی کماں تے وی گولاگ خیمہ گاہاں وچ قید کیتا جا سکدا سی۔ [۱۰] سیاسی قیدیاں دی ادھ توں ودھ تعداد نوں بغیر کسے مقدمے دے گولاگ وچ قید کرلیا گیا؛ سرکاری اعداد و شمار ظاہر کردے نیں کہ قید دیاں 26 لکھ توں ودھ سزاواں ایسیاں نیں جنہاں وچ خفیہ پولیس نے، 1921ء توں 1953ء دے دوران، مقدمےآں دی تفتیش کیتی۔ [۱۱] 1953ء وچسٹالن دے مرن دے بعد گولاگ دے حجم وچ بہت تیزی نال کمی واقع ہوئی، لیکن گورباچوف دے ویلے تک سوویت روس وچ سیاسی قیدی بدستور موجود رہے۔ [۱۲]
اج ہر سال 30 اکتوبر نوں روس وچ مظالم دا نشانہ بنن والے افراد دا یادگاری دن منایا جاندا اے۔ اس موقع تے ماسکو تے سینٹ پیٹرز برگ وچ قائم گولاگ یادگاراں اُپر لوکاں دی وڈی گنتی آندی اے۔
حوالے سودھو
- ↑ Applebaum, Anne (2003) Gulag: A History. Doubleday. ISBN 0-7679-0056-1
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Gulag The Columbia Electronic Encyclopedia, 6th ed.
- ↑ Gulag: a History of the Soviet Camps"۔
- ↑ Robert Conquest Victims of Stalinism: A Comment. Europe-Asia Studies، Vol. 49, No. 7 (Nov.، 1997)
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ Getty, Rittersporn, Zemskov. Victims of the Soviet Penal System in the Pre-War Years: A First Approach on the Basis of Archival Evidence. The American Historical Review, Vol. 98, No. 4 (Oct.، 1993)، pp. 1017–1049, see also http://www.etext.org/Politics/Staljin/Staljin/articles/AHR/AHR.html Archived 2008-06-11 at the وے بیک مشین Politics Stalin, Mario Sousa
- ↑ Ellman, Michael. Soviet Repression Statistics: Some Comments Europe-Asia Studies. Vol 54, No. 7, 2002, 1151–1172
- ↑ Applebaum, Anne (2003) Gulag: A History. Doubleday. ISBN 0-7679-0056-1 pg 583
- ↑ "Repressions"۔ Publicist.n1.by http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_gulag2.html
- ↑ "What Were Their Crimes?"۔ Gulaghistory.org. http://gulaghistory.org/nps/onlineexhibit/stalin/crimes.php Archived 2007-11-05 at the وے بیک مشین
- ↑ "Repressions"۔ Publicist.n1.by. http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_organy1.html
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
بیرونی رابطے سودھو
- گولاگ: آن لائن نمائش، مرکزِ تاریخ و ابلاغِ نو، جامعہ جارج میسن
- گولاگ: جبری مشقتی کیمپس، آن لائن نمائش، اوپن سوسائٹی آرکائیوز
- ورچوئل گولاگ میوزیم Archived 2008-06-23 at the وے بیک مشین
- گولاگ قیدی کم دے دوران، 1936-1937ء NYPL ڈیجیٹل گیلری توں تصویراں
- گولاگ روسی دستاویزات توں انکشافات، لائبریری آف کانگریس اُپر
- گولاگ 113 Archived 2019-02-27 at the وے بیک مشین، گولاگ دے استونیائی قیدیاں دے بارے وچ کینیڈا دی دستاویزی فلم
- گولاگ تصویری البم کولیما تے چوکوتکا دے جبری مشقت دے کیمپوں توں مورتاں(1951-55ء)
- کولیما دے کیمپاں تے گولاگ دے ارتقاء دے بارے وچ صفحات
- سوویت گولاگ ویلہ مورتاں وچ - 1927ء تا 1953ء Archived 2009-03-23 at the وے بیک مشین