وکیپیڈیا

"<span lang="ur">بھونچال</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

Browse history interactively
→ پراݨی سودھنویں لکھائی →
Content deleted Content added
ویژوئلWikitext
Lakhpaal (گل بات | حصے داری)
۲۶,۰۴۰ edits
No edit summary
Lakhpaal (گل بات | حصے داری)
۲۶,۰۴۰ edits
No edit summary
لیک ۱ –
[[File:Quake epicenters 1963-98.png|thumb|left|250px]]
'''بھونچال''' یازلزلہیا زلزلا [[زمین]] دی کھل چوچ اچانک طاقت دا نکلنا اے جیدےجیہدے نال زمین ہلدی اے۔ اے زمین دے چھلڑ اندر پڑیاں دے تیز ہلن نال ہوندا اے۔ زلزلیاں نوں سیسمومیٹر نال ناپیا جاندیا اے۔ رکٹر ناپ زلزلے دے زور نوں ناپن دا عام ناپ اے۔ ایس ناپ تے 3 یا ایس توں تھلے دے زلزلے نوں وڈا زلزلہ نئیں منیا جاندا تے 7 ناپ دا زلزلہ تباہی پھیلا سکدا اے۔
 
[[فائل:Kashmir earthquake.jpg|thumb|200px|[[زلزلۂ کشمیر 2005ء|زلزلۂ کشمیر]]]]
 
'''زلزلہ''' [[قشر (ارضیات)|قشر الارض]] تو‏ں [[توانائی]] دے اچانک اخراج کى وجہ تو‏ں رونما ہُندے ہيں۔ جس کى وجہ تو‏ں [[زلزلی امواج|زلزلياتى لہريں]] پيدا ہوتى ہيں۔ يہ توانائى اکثر [[آتش فشاں|آتشفشانى]] [[لاوا|لاوے]] کى شکل ميں [[سطح]] [[زمين]] اُتے نمودار ہوتى ا‏‏ے۔ اس توانائى (آتشفشانى لاوے) دے قوت اخراج تو‏ں [[قشر (ارضیات)|قشر الارض]] کى [[ساختمانی تختیاں|ساختمانى تختياں]] ميں حرکت پذيرى پيدا ہوتى ا‏‏ے۔ لہذا اپنے دوران حرکت يہ تختياں آپس ميں ٹکراتى ہيں جس کى وجہ تو‏ں سطح زمين دے اُتے جھٹکے (tremours) پيدا ہُندے ہيں۔ تے زلزلے رونما ہُندے ہيں۔<br />
زلزلےآں کي [[پیمائش]] ايک پيمانے پرکي جاتي اے جسنو‏ں [[ريکٹراسکيل]] کہیا جاندا اے - 1280 ميں، "زلزلےآں" نو‏‏ں امريکہ ميں "ايورتھکوئيکينج" کہیا جاندا سی۔
 
دنيا د‏‏ی تاريخ حادثات تے قدرتی آفات تو‏ں بھری پئی ا‏‏ے۔ انہاں ميں تو‏ںوچوں بعض قدرتی آفتاں نے تاں انسانی آبادی دے وڈے حصّے نو‏‏ں ديکھدے ہی ديکھدے صفحۂٔ ہستی تو‏ں مٹاکر رکھ ديا۔ يہ حقيقت اے کہ حادثات تے قدرتی آفات ميں زلزلے تو‏ں ودھ ک‏ے کوئی دہشت ناک نہيں، اس لئی کہ يہ کسی پيشگی اطلاع دے بغير ايک دم نازل ہُندا اے، ياں ذہنی طور اُتے اس دا سامنا کرنے د‏‏ی تياری دا کسی نو‏‏ں وی وقت نہيں ملدا۔▼
== زلزلے کياں آندے ہيں؟ ==
ياں وی انسانی زندگی اُتے زلزلے دے اثرات ديگر قدرتی آفات مثلاً سيلاب، طوفان، وبائی بيمارياں تے جنگاں وغيرہ دے مقابلے ميں کہيں زيادہ گہرے تے ديرپا ہُندے ہيں، زلزلےآں د‏‏ی ہلاکت خيزی وی جنگاں تے وبائی امراض تو‏ں کہيںکِتے زيادہ ا‏‏ے۔ نفسياندینفسياتی ماہرين دا تجزيہ اے کہ زلزلے تو‏ں زندہ بچ جانےجان والے افراد اُتے برساں شديد حزن و ملال، پژمردگی، خوف تے ڈراؤنے خواب مسلط رہندے ہيں۔نيں۔▼
 
معلوم تاريختريخ دے مطالعے دے بعد ايک اندازہ لگايا گيا اے ہن تک آنےآون والے زلزلے اٹھ کروڑ انساناں نو‏‏ں ہلاک کرچکے ہيں۔نيں ۔ مالی نقصانات دا تاں شايد کوئی حساب ہی نہيں کياکيتا جاسکدا جاسکدا۔۔▼
▲دنيا د‏‏ی تاريخ حادثات تے قدرتی آفات تو‏ں بھری پئی ا‏‏ے۔ انہاں ميں تو‏ں بعض قدرتی آفتاں نے تاں انسانی آبادی دے وڈے حصّے نو‏‏ں ديکھدے ہی ديکھدے صفحۂٔ ہستی تو‏ں مٹاکر رکھ ديا۔ يہ حقيقت اے کہ حادثات تے قدرتی آفات ميں زلزلے تو‏ں ودھ ک‏ے کوئی دہشت ناک نہيں، اس لئی کہ يہ کسی پيشگی اطلاع دے بغير ايک دم نازل ہُندا اے، ياں ذہنی طور اُتے اس دا سامنا کرنے د‏‏ی تياری دا کسی نو‏‏ں وی وقت نہيں ملدا۔
اٹھ اکتوبر 2005 د‏‏ی صبح 8 بج کرکے 50 منٹ اُتے جو قيامت خيز زلزلہ آيا، اس نے جتھے آزاد کشمير تے صوبہ سرحد دے ہزارہہزارا ڈويژن ميںوچ تباہی پھيلائی وہيں پاکستان دا راجگڑھ [[اسلام آباد]] وی اس ہلاکت آفريں زلزلے د‏‏ی زد ميں آگيا۔ زلزلے دے ابتدائی جھٹکے اس قدر شديد تے خوفناک سن کہ اسلام آباد تے راولپنڈی دے تمام لوک گھراں، دفترو ں تے کاروباری مراکز تو‏ں خوفزدہ ہوک‏ے سڑکاں اُتے آ گئے تے فیر کئی گھنٹےآں تک سڑکاں اُتے ہی رہ‏‏ے۔▼
▲ياں وی انسانی زندگی اُتے زلزلے دے اثرات ديگر قدرتی آفات مثلاً سيلاب، طوفان، وبائی بيمارياں تے جنگاں وغيرہ دے مقابلے ميں کہيں زيادہ گہرے تے ديرپا ہُندے ہيں، زلزلےآں د‏‏ی ہلاکت خيزی وی جنگاں تے وبائی امراض تو‏ں کہيں زيادہ ا‏‏ے۔ نفسياندی ماہرين دا تجزيہ اے کہ زلزلے تو‏ں زندہ بچ جانے والے افراد اُتے برساں شديد حزن و ملال، پژمردگی، خوف تے ڈراؤنے خواب مسلط رہندے ہيں۔
زلزلے کياں آندے ہيں؟ [[آتش فشاں]] پہاڑ کياں پھٹتے ہيں؟ تے دنيا دے کچھ حصّاں ميں اس قسم دے واقعات زيادہ کياں رونما ہُندے ہيں؟نيں؟ انہاں جيسے بوہتبہت سارے سوالات 8 اکتوبر دے2005 توں بعد اکثر لوکاں دے ذہناں ميںوچ شدوّمد تو‏ںنال گردش ک‏ر رہ‏ے ہيں!۔۔۔۔نيں ۔▼
▲معلوم تاريخ دے مطالعے دے بعد ايک اندازہ لگايا گيا اے ہن تک آنے والے زلزلے اٹھ کروڑ انساناں نو‏‏ں ہلاک کرچکے ہيں۔ مالی نقصانات دا تاں شايد کوئی حساب ہی نہيں کيا جاسکدا۔
▲اٹھ اکتوبر د‏‏ی صبح 8 بج کر 50 منٹ اُتے جو قيامت خيز زلزلہ آيا، اس نے جتھے آزاد کشمير تے صوبہ سرحد دے ہزارہ ڈويژن ميں تباہی پھيلائی وہيں پاکستان دا راجگڑھ [[اسلام آباد]] وی اس ہلاکت آفريں زلزلے د‏‏ی زد ميں آگيا۔ زلزلے دے ابتدائی جھٹکے اس قدر شديد تے خوفناک سن کہ اسلام آباد تے راولپنڈی دے تمام لوک گھراں، دفترو ں تے کاروباری مراکز تو‏ں خوفزدہ ہوک‏ے سڑکاں اُتے آ گئے تے فیر کئی گھنٹےآں تک سڑکاں اُتے ہی رہ‏‏ے۔
▲زلزلے کياں آندے ہيں؟ [[آتش فشاں]] پہاڑ کياں پھٹتے ہيں؟ تے دنيا دے کچھ حصّاں ميں اس قسم دے واقعات زيادہ کياں رونما ہُندے ہيں؟ انہاں جيسے بوہت سارے سوالات 8 اکتوبر دے بعد اکثر لوکاں دے ذہناں ميں شدوّمد تو‏ں گردش ک‏ر رہ‏ے ہيں!۔۔۔۔
 
صدياں پہلے لوک زلزلے دے بارے ميں عجيب وغريب رائے رکھدے سن، مثلاً عيسائی پادرياں دا خيال سی کہ زلزلے خدا دے باغی تے گنہگار انساناں دے لئی اجتماعی سزا تے تنبيہ ہُندے ہيں بعض قديم اقوام سمجھدی تھيں [[مافوق الفطرت]] قوتاں دے مالک ديوہيکل درندے جو زمين دے اندر رہندے ہيں، زلزلے پيدا کردے ہيں قديم جاپانياں دا عقيدہ سی کہ ايک طويلِالقامت چھپکلی زمين نو‏‏ں اپنی پشت اُتے اُٹھائے ہوئے اے تے اس دے ہلنے تو‏ں زلزلے آندے ہيں کچھ ايسا ہی عقيدہ امريکی ريڈ انڈينز دا وی سی کہ زمين ايک بہت وڈے کچھوے د‏‏ی پيٹھ اُتے دھری اے تے کچھوے دے حرکت کرنے تو‏ں زلزلے آندے ہيں سائیبيريا دے قديم باشندے زلزلے د‏‏ی ذمّہ داری ايک قوی البحثّہ برفانی کتے دے سر تھوپتے ہيں، جو انہاں دے بقول جدو‏ں اپنے بالاں تو‏ں برف جھاڑنے دے لئی جسم نو‏‏ں جھٹکے ديتا اے تاں زمين لرزنے لگتی اے ہندوواں دا عقيدہ اے کہ زمين ايک گائے دے سينگاں اُتے رکھی ہوئی اے، جدو‏ں اوہ سينگ تبديل کردی اے تاں زلزلے آندے ہيں۔
"https://pnb.wikipedia.org/wiki/بھونچال" توں لیا