حکم بن عمرو غفاری
حکم بن عمرو غفاری | |
---|---|
جم |
|
وفات |
|
ترمیم |
ناں ونسب
سودھوحکم نام، باپ دا ناں عمرو ،نسب نامہ ایہ اے، حکم بن عمرو بن مجدع بن حذیم بن حارث ابن ثعلبہ بن ملیک بن حمزہ بن بکر بن مناۃ بن کنانہ۔
اسلام
سودھوانہاں دے اسلام دا زمانہ متعین نئيں کسی وقت آنحضرتﷺ دے دستِ حق اُتے ست اُتے مشرف باسلام ہوئے اوراسلام لیانے دے بعد آپ دے دامن توں وابستہ ہو گئے،فیر بصرہ آباد ہونے دے بعد ایتھے بود وباش اختیار کرلئی- [۱]
شیخین دے بعد مسلماناں وچ وڈی خانہ جنگیاں ہوئیاں،لیکن حکم نے کسی وچ حصہ نہ لیا، جنگِ صفین وچ حضرت علیؓ نے کہلا بھیجیا کہ اس جنگ وچ تسيں اُتے ساڈی امداد دا زیادہ حق اے، حکم نے جواب دتا کہ ميں نے اپنے دوست تے آپ دے ابن عم توں سنیا اے کہ جدوں ایسا تے اس قسم دا کوئی معاملہ پیش آئے تاں لکڑی دی تلوار بنالینا۔[۲]
معاویہݪدے زمانہ وچ زیاد نے انہاں نوں خراسان دا گور نر بنانا چاہیا انہاں نے اسنوں قبول کر ليا تے نہایت ایمانداری تے سچائی دے نال اس خدمت نوں انجام دینے لگے ؛لیکن جدوں کدی اسلامی اصول تے حکومت دے اصول وچ تعارض ہوجاندا تاں حکم حکومت دے اصول نوں ٹھکرادیندے خراسان دی گورنری دے زمانہ وچ کِسے جنگ وچ بہت سا مالِ غنیمت ہتھ آیا، زیاد نے لکھ بھیجیا کہ امیر المومنین دا فرمان آیا اے کہ سونا چاندی انہاں دے لئی محفوظ کر ليا جائے، اس لئی سونا چاندی لوکاں وچ تقسیم نہ کرنا، چونکہ ایہ حکم اسلامی اصول دے خلاف سی، اس لئی انہاں نے نہایت صاف جواب لکھیا، السلام علیک ، اما بعد تواڈا خط جس وچ تسيں نے امیر المومنین دے حکم دا حوالہ دتا اے ملیا لیکن امیر المومنین دے مکتوب دے پہلے مینوں اللہ دی کتاب ملی چکی اے، (یعنی مال غنیمت وچ عام مجاہدین دا وی حصہ اے ) خدا دی قسم جے کسی بندہ نوں آسمان و زمین گھیر لاں تے اوہ خدا توں ڈردا ہوئے تاں اوہ اس دی رہائی دا ضرور کوئی نہ کوئی سامان کردیگا،یعنی اس عدول حکمی اُتے جو عین حکم خدا دے مطابق اے کہ مینوں کوئی نقصان نئيں پہنچیا سکدے، ایہ جواب لکھ کے مجاہدین نوں حکم دتا کہ اپنا اپنا حصہ لے لو۔[۳]
گوانہاں نے خراسان دی گورنری قبول کرلئی سی، لیکن اس زمانہ دے محدثات توں کدی متاثر نہ ہوئے؛بلکہ نالاں رہے،خدا توں دعا کردے رہندے کہ ،خدایا جے تیرے ایتھے میرے لئی بھلائی اے تاں تو مینوں بلالے، اک مرتبہ کہہ رہے سن کہ اے طاعون مینوں اٹھالے کسی نے کہیا ایسی دعا کیوں کردے نيں جدوں کہ آنحضرتﷺ دا ایہ ارشاد موجود اے کہ اسيں لوکاں نوں کسی مصیبت دی وجہ توں موت دی تمنا نہ کرنی چاہیے، فرمایا جو کچھ تسيں نے سنیا اے، اوہ ميں نے وی سنیا اے، لیکن میں چاہندا ہاں کہ چھ چیزاں دے دیکھنے توں پہلے دنیا توں اُٹھ جان، حکم (فیصلہ) دی تجارت ،پولیس دی کثرت، نو عمر لڑکےآں دی حکومت، خون ریزی،قطع رحم تے ایسی نسل جو قرآن نوں مزا میر بنا ئے گی۔ [۴]
وفات
سودھوخدانے انہاں دی دعا قبول کيتی تے ایداں دے وقت آنے توں پہلے ہی معاویہ دے عہد خلافت 50 ھ وچ خراسان وچ وفات پاگئے، (ابن سعد،جلد7،ق اول،صفحہ:18)آخر عمر وچ بال پک گئے سن، مہندی دا خضاب لگاندے سن ۔ [۵]
فضل وکمال
سودھوفضل وکمال دے اعتبار توں کوئی خاص تذکرہ نئيں ملدا،پر انہاں دی روایات توں حدیث دیاں کتاباں بالکل خالی وی نئيں نيں، ابو الشعثاء اورحسن نےان توں روایت کيتی اے ۔ [۶]