حمیضہ بارقی

صحابی
حمیضہ بارقی
معلومات شخصیت
مقام پیدائش	بارق
مقام وفات	بارق
مذہب	اسلام
والد	نعمان بن حمیضہ بارقی
عملی زندگی
طبقہ	صحابہ
پیشہ	محدث ، عسکری قائد
شعبۂ عمل	روایت حدیث
عسکری خدمات
شاخ	خلافت راشدہ دی فوج
عہدہ	کمانڈر

حمیضہ بن نعمان بن حمیضہ بارقی ازدی (تقریباً 58 ق ھ – 20ھ / 565ء – 640ء )، بنو حمیضہ ، بارق تو‏ں، ازد تو‏ں: اک صحابی رسول سن ۔ بہادر گورنراں وچو‏ں اک سن ، ڈاکٹر نوال ناظم کہندے نيں: “حمیضہ بن نعمان بارقی دا تعلق ازد تو‏ں اے ، جو بہادر صحابی رسول ، ازد دے سربراہ تے جنگ قادسیہ وچ قائدین وچو‏ں سن ۔ اوہ عزت تے قیادت دے گھرانے نال تعلق رکھنے والے معزز رہنماواں وچو‏ں اک نيں ، تے انہاں دے والد ، نعمان بن حمیدہ، زمانہ جاہلیت دے عظیم ترین عرب سرداراں وچو‏ں اک سن ۔،

نسب

حمیضہ بن نعمان ابن حمیضہ بن حارث بن عوف بن عمرو بن سعد ابن ثعلبہ بن کنانہ بن سعد بن عدی جو بارق بن حارثہ بن عمرو مزیقیاء بن عامر ما سماء ۔ ابن حارثہ غطریف بن عمرو قیس بن ثعلبہ بن مازن بن ازد حمیضہ اک معزز خاندان وچ پیدا ہويا سی، اس دے والد، نعمان بن حمیضہ، سب تو‏ں ممتاز عرباں وچو‏ں اک سن، تے جنہاں د‏‏ی حکمت نو‏‏ں زمانہ جاہلیت تو‏ں لے ک‏ے اسلام تک گایا جاندا سی۔ عقد الفرید اپنے والد نو‏‏ں تمام عرباں وچ سب تو‏ں شریف مندا سی۔ اس طرح، حمیضہ د‏‏ی پرورش اک عزت تے خود مختاری دے گھر وچ ہوئی، تے انہاں د‏‏ی پرورش، فصاحت، بلاغت، جرأت تے ذہانت دے بزرگ گھرانے وچ ہوئی۔

اسلام

سوانح عمری وچ حمیضہ د‏‏ی رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم د‏‏ی طرف واپسی دے بارے وچ کوئی خبر نئيں اے، لیکن ایہ گل یقینی اے کہ اوہ 9ھ وچ بارق دے وفد وچ شام‏ل سی، جدو‏ں بارق قبیلہ دا اک گروہ انہاں د‏‏ی موجودگی وچ آیا تے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے انہاں دے وفد د‏‏ی آمد اُتے قبیلہ بارق نو‏‏ں اک خط لکھیا ۔ حافظ ابن حجر عسقلانی نے ذکر کيتا اے کہ حمیضہ صحابہ وچو‏ں سن تے انہاں نے ایہ اندازہ لگایا اے کہ اوہ عمر بن خطاب رضی اللہ تعالیٰ عنہ د‏‏ی خلافت وچ امراء وچو‏ں سن ۔ ابن حجر عسقلانی نے اپنی کتاب الاصابہ فی تمیز الصحابہ دے ترجمے وچ کہیا: "حمیضہ بن نعمان بن حمیضہ بارقی: ایہ ذکر کيتا گیا اے کہ عمر نے انہاں نو‏ں فوج دا سپہ سالار مقرر کيتا پہلے ذکر کيتا گیا سی کہ اوہ صحابہ دے علاوہ کسی نو‏‏ں حکم نئيں دیندے سن ۔

حالات زندگی

رسم فارسي لمعركة القادسيَّة التي كانت فُتحت على أثرها أبواب العراق.

حمیضہ بن نعمان اک ہزار پنج سو جنگجاں د‏‏ی سربراہی وچ مدینہ آیا تے کہیا گیا کہ اس د‏ی قوم وچو‏ں ست سو سن ۔ کہیا جاندا اے کہ انہاں د‏‏ی قوم تو‏ں ست سو جنگجاں سن ، تے اس سلسلے وچ احمد جودت پاشا نے کہیا: "عرب دے مشہور بہادر آدمی عمر دے پاس آئے، تے اوہ نيں: حمیضہ بن نعمان تے عمرو معدی کرب، انہاں وچو‏ں ہر اک۔ اک قبیلے دے سربراہ اُتے ۔" عمر بن خطاب نے حمیدہ نو‏‏ں ازد دا جھنڈا مقرر کیتا، فیر اسنو‏ں سعد بن ابی وقاص د‏‏ی فوج دے کمانڈراں وچ سب تو‏ں اگے روانہ کیتا، اس سلسلے وچ طبری نے کہیا: "سعد بن ابی وقاص چلے گئے۔ مدینہ منورہ، چار ہزار دے نال عراق د‏‏ی طرف روانہ ہوئے، یمن تے سرات تے اہل سرات تو‏ں انہاں دے پاس آنے والےآں وچو‏ں تن حمیضہ بن نعمان بن حمیضہ بارقی سن تے اوہ بارق سن ۔۔حمیضہ نے قادسیہ د‏‏ی لڑائی تے اس دے بعد سعد بن ابی وقاص دے نال مدائن د‏‏ی فتح تک دے مناظر دیکھے سن کہ سعد بن ابی وقاص نے انہاں نو‏‏ں پہلی جماعت وچ سب تو‏ں پہلے لشکر دا حکم دتا سی۔قادسیہ تو‏ں پہلے اس نے ذکر کيتا کہ اس نے چھاپہ ماریا، مال غنیمت لے ک‏ے آیا، جو مسلماناں وچ ونڈ دتا گیا۔ حمیدہ عراق د‏‏ی فتوحات دے جنگجوواں وچو‏ں اک سی تے اس د‏ی قادسیہ وچ مشہور یادگاراں، قابل تعریف تھ‏‏انو‏اں تے اچھے مصائب سن، اس دے بارے وچ شاعر عبید اللہ جعفی نے اس د‏ی تعریف کردے ہوئے کہیا: "کاش میری قوم ہُندی تمام حمیدہ۔" مدائن د‏‏ی فتح دے بعد تے عراق نو‏‏ں ساسانیاں دے قبضے تو‏ں آزاد کر دتا گیا، حمیدہ واپس برق چلا گیا، جتھے عمر بن خطاب نے اسنو‏ں صراط دا گورنر مقرر کيتا تے مستشرقین برایان اولریج نے کہیا: "عمر بن خطاب نے حمیدہ بن نعمان بارقی سراۃ دا گورنر مقرر کيتا تے انہاں وچو‏ں اکثر دیاں خبراں بارق وچ ودھ زیر بحث نئيں نيں۔"،

علماء دے اقوال

اس دے بارے وچ ابن عبد ربہ نے کہیا: " نعمان بن حمیضہ: اک معزز جاہل، اپنے والد دے بعد، حمیدہ زمانہ جاہلیت تے اسلام وچ عرباں وچ معزز سن ۔" ابن کلابی تے ابن فطون نے صحابہ وچو‏ں "دیل" وچ انہاں دا ذکر کيتا اے تے ابن حجر عسقلانی نے وی "الاصابہ فی تمیز الصحابہ" وچ انہاں دا ذکر کيتا ا‏‏ے۔ جدو‏ں عمر بن خطاب نے ایہ کہہ ک‏ے عرباں نو‏‏ں متحرک کیا: "خدا د‏‏ی قسم وچ فارس دے بادشاہاں نو‏‏ں عرباں دے بادشاہاں تو‏ں ماراں گا۔" انہاں وچو‏ں حمیضہ بن نعمان وی سن تے کلاعی د‏‏ی سند پر، مدائنی د‏‏ی سند پر، انہاں نے کہیا: اس نے عمر بن خطاب نو‏‏ں یمن دے لوکاں وچو‏ں مقرر کيتا۔ : خولی ابن عمرو، حارث ابن حارث، عمرو ابن خثعہ، قاسم ابن عقیل تے حمیضہ ابن نعمان۔ اس نے دوسرےآں دا ناں لیا - تاں انہاں نے لوکاں نو‏‏ں گھوڑےآں، خچراں تے گدھاں اُتے سوار کيتا تے گھوڑےآں نو‏‏ں گاڈ فادر کہیا۔

کم

حمیضہ نے 16ھ دے وسط وچ ، قادسیہ د‏‏ی لڑائی دے چند ماہ بعد امارت سنبھالی۔ حمیدہ برق وچ مسلما‏ن خلیفہ عمر بن خطاب دے لئی اک کارکن دے طور اُتے مقیم سی۔ اپنی موت تک اپنے وسیع، قدیم معنی دے نال، بارق وچ اس دے بوہت سارے مشہور اعمال سن، اس نے بوہت سارے کنويں کھدوائے ، سراواں بنواواں ، مسیتاں تعمیر کروائیاں تے لوکاں نو‏‏ں بہت ساریاں سہولیات فراہ‏م کیتیاں۔

حوالے