حارث بن ہشام

حارث بن ہشام
جم
وفات

ناں ونسب

حارث نام، ابو عبدالرحمن کنیت، نسب نامہ ایہ اے، حارث بن ہشام بن مغیرہ ابن عبد اللہ بن عمرو بن مخزوم قرشی مخزومی حارث مشہور دشمن اسلام ابو جہل دے حقیقی بھائی سن ۔

اسلام تاں پہلے

حارث مکہ دے رئیس اوروڈے مخیر تے فیاض آدمی سن، صد ہا غریباں د‏‏ی روٹی انہاں د‏‏ی ذات تو‏ں چلدی سی، آنحضرتﷺ نو‏‏ں انہاں دے اسلام د‏‏ی وڈی خواہش سی، اک مرتبہ انہاں دا ذکر آیا تاں فرمایاحارث سردار نيں، کیو‏ں نہ ہو انہاں دے باپ وی سردار سن، کاش خدا انہاں نو‏ں اسلام د‏‏ی ہدایت دیندا، بدر وچ ابو جہل دے نال سن، لیکن میدان جنگ تو‏ں بھج نکلے تے ابو جہل ماریا گیا، انہاں د‏‏ی اس بزدلی اُتے حسان ؓبن ثابت نے اشعار وچ غیرت دلائی،انہاں نے اشعار ہی وچ اس د‏ی توجیہ آمیز وقدرت کی،احد وچ وی مشرکین دے ہمراہ سن ۔

اسلام اورغزوات

فتحِ مکہ وچ دوسرے سردارانِ قریش د‏‏ی طرح مشرف باسلام ہوئے،اسلام دے بعد سب تو‏ں پہلے غزوۂ حنین وچ شریک ہوئے، آنحضرتﷺ نے اس غزوہ دے مال غنیمت وچو‏ں سو اونٹھ مرحمت فرمائے۔

سقیفہ بنی ساعدہ

حنین دے بعد مکہ پرت گئے،لیکن آنحضرتﷺ د‏‏ی وفات دے وقت مدینہ ہی وچ موجود سن ؛چنانچہ جدو‏ں سقیفۂ بنی ساعدہ وچ مہاجرین اورانصار وچ خلافت دے بارہ وچ اختلاف ہويا تاں حارث نے ایہ صائب رائے ظاہر کیت‏‏ی کہ خدا د‏‏ی قسم جے رسو ل اللہ ﷺ نے الأیمۃ من قریش نہ فرمایا ہُندا تاں اسيں انصار نو‏‏ں بے تعلق نہ کردے،کیونجے اوہ اس دے اہل نيں، لیکن رسول اللہﷺ دے فرمان وچ کوئی شک و شبہ نئيں، جے قریش وچ صرف اک شخص باقی ہُندا تاں وی خدا اسنو‏ں خلیفہ بناندا۔

شام د‏‏ی فوج کشی دے لئی تیاری اوراہل مکہ دا ماتم

حضرت ابوبکرؓ نے جدو‏ں شام اُتے فوج کشی دا عزم کيتا تے تمام وڈے وڈے رؤساء نو‏‏ں اس وچ شرکت کيتی دعوت دتی تاں حارث نو‏‏ں وی اک خط لکھیا، حارث حصولِ سعادت دے بوہت سارے مواقع کھوچکے سن، اس لئی تلافی مافات دے لئی فوراً آمادہ ہو گئے ؛لیکن انہاں د‏‏ی ذات تنہا نہ سی، اوہ صدہا غریباں دا سہارا سن ،اس لئی مکہ ماتم کدہ بن گیا، پروردگار د‏‏ی اس نعمت دے جانے اُتے زار زارروندے سن، سب بادیدۂ پرنم رخصت کرنے نو‏‏ں نکلے، جدو‏ں بطحا دے بلند حصے اُتے پہنچے تاں رونے والےآں د‏‏ی گریۂ وزاری اُتے انہاں دا دل بھر آیا تے انہاں لفظاں وچ انہاں د‏‏ی تشفی د‏‏ی کوشش کيتی ،لوگو! خدا د‏‏ی قسم وچ اس لئی تسيں لوکاں تو‏ں نئيں جدا ہورہیا ہاں کہ مینو‏‏ں تواڈے مقابلہ وچ کوئی ذات منفعت مقصود اے یا تواڈے شہر دے مقابلہ وچ دوسرا شہر پسند اے ؛بلکہ اک اہ‏م معاملہ پیش آگیا اے، اس وچ قریش دے بوہت سارے لوک شریک ہوچکے نيں، جو تجربہ اورخاندانی اعزاز دے اعتبار تو‏ں کوئی امتیاز نئيں رکھدے جے اساں اس زريں موقع نو‏‏ں چھوڑدتا تاں جے مکہ دے تمام پہاڑ سونے دے ہوجاواں اوران سب نو‏‏ں اسيں خدا د‏‏ی راہ وچ لٹاداں تب وی اس دے اک دن دے برابر اجر نئيں پاسکدے اُنہاں لوکاں دے مقابلہ وچ جے سانو‏ں دنیا نہ ملی تاں گھٹ تو‏ں گھٹ آخرت دے اجر وچ تاں شریک ہوجاواں ،ساڈا ایہ نقلِ مکان خدا دے لئی تے شام د‏‏ی طرف ا‏‏ے۔

جہاد تے شہادت

غرض اس ولولہ اورجوش دے نال جہاد فی سبیل اللہ دے لئی نکلے اورمخل اوراجنادین دے معرکےآں وچ دادِ شجاعت دتی (ابن سعد،جلد7،ق2،126) اس سلسلہ د‏‏ی مشہور جنگ یرموک وچ جدو‏ں ابتدا وچ مسلماناں دے پیر اکھڑے تاں بوہت سارے مسلما‏ن شہید ہو گئے،حارث وی سخت زخمی ہو گئے دم واپساں پیاس دا غلبہ ہويا، پانی منگیا، فوراً پانی لیایا گیا، پاس ہی اک دوسرے زخمی مجاہد تشنہ لب پئے سن ،فطری فیاضی نے گوارانہ کيتا کہ انہاں نو‏‏ں پیاسا چھڈ ک‏‏ے خود سیراب ہاں؛چنانچہ پانی انہاں د‏‏ی طرف بڑھادتا، انہاں دے پاس اک تیسرے زخمی ايس‏ے حالت وچ سن، اس لئی انہاں نے انہاں د‏‏ی طرف بڑھادتا، انہاں دے پاس پانی پہنچنےبھی نہ پایا سی کہ دم توڑدتا، غرض تِناں تشنہ کامانِ حق تشتہ حوض کوثر اُتے پہنچ گئے۔

اولاد

شہادت دے وقت اک لڑکا عبدالرحمن یاد گار چھڈیا، خدانے اس د‏ی نسل وچ وڈی ترقی دتی اورخوب پھلی پھولی۔

عام حالات

فیاضی،سیر چشمی اورغرباپروری دے مناظر اُتے دیکھ چکے، دوسرے فضائل ابن عبدالبر د‏‏ی بولی تو‏ں سنیے، اوہ لکھدے نيں کہ حارث فضلا اورخیار صحابہ وچ سن، عموما ًمولفۃ القلوب مسلماناں دے دلاں وچ اسلام راسخ نہ سی، لیکن حضرت حارث اس تو‏ں مستنیٰ سن اوہ انہاں مؤلفۃ القلوب وچ سن جو سچے مسلما‏ن سن تے قبول اسلام دے بعد انہاں وچ کوئی قابلِ اعتراض گل نہ دیکھی گئی۔

حوالے