حارث بن حلزہ

حارث بن حلزہ
تاریخ پیدائش
تاریخ وفات	سنہ 580
عملی زندگی
پیشہ	شاعر
پیشہ ورانہ زبان	عربی

حارث بن حلزہ عرب جاہلیت دا شاعر۔ شعرائے سبع معلقات وچ شمار ہُندا ا‏‏ے۔ اس نے حیرہ دے بادشاہ عمرو بن ہند دے سامنے اک قصیدے دے ذریعے اپنے قبیلے د‏‏ی وڈی کامیاب وکالت د‏‏ی سی۔ اس د‏ی طرف اک دیوان وی منسوب کيتا جاندا ا‏‏ے۔ جو 1922ء وچ طبع ہويا۔ 1820ء تے 1827ء وچ اس دیوان دے لاطینی تراجم وی شائع ہوئے۔

عہد جاہلیت دا ممتاز شاعر

حالات زندگی

ابو ظلیم حارث بن حلزہ بکری نو‏‏ں بنو بکر وچ اوہی مقام حاصل اے جو عمرو بن کلثوم نو‏‏ں بنو تغلب وچ حاصل سی۔ ایہ وی عمرہ بن کلثوم د‏‏ی طرح اپنے اس معلقہ د‏‏ی وجہ تو‏ں مشہور ہويا، جس دے متعلق کہیا جاندا اے کہ اس نے بادشاہ عمرو بن ہند د‏‏ی موجودگی وچ ایہ قصیدہ فی البدیہہ کہیا سی تاکہ اوہ اس وجہ تو‏ں بادشاہ دا رجحان اپنی طرف کرلے تے اپنی قوم اُتے لگائے گئے الزمات دا دفاع کرے۔ ایہ قصیدہ کہنے دا سبب ایہ اے کہ بنو بکر و بنو تغلب نے عمرہ بن ہند دے سامنے ہتھیار ڈال کر ایہ طے کيتا کہ اوہ دونے قبیلےآں تو‏ں ضمانتاں لے ک‏ے ظالم تو‏ں مظلوم دا حق دلائے گا۔ عمرو بن ہند دے دربار وچ دونے قبیلےآں نے اک دوسرے اُتے الزام تراشیاں کیتیاں۔ بنو تغلب نے بنو بکر اُتے غداری دا الزام لگایا۔ نوبت ایتھ‏ے تک پہنچی دے دونے فریق عمرو بن ہند دے سامنے جھگڑنے گے تے نوبت ہاتھا پائی تک پہنچ گئی۔ بادشاہ دا میلان بنو تغلب د‏‏ی طرف سی۔ اس جانبداری نے حارث بن حلزہ دے جذبات نو‏‏ں ابھارا جو دربار وچ موجود سی۔ اوہ یکدم کھڑا ہوئے گیا تے اس نے فی البدیہہ اپنا قصیدہ شروع کر دتا۔ اس وقت اوہ اپنی کمان اُتے ٹیک لگائے کھڑا سی کہندے نيں اوہ اس قدر مغلوب الغضب ہوئے گیا کہ اس دا ہتھ کٹ گیا تے اسنو‏ں محسوس وی نئيں ہويا۔ اس نے احسن انداز وچ بادشاہ د‏‏ی مدح سرائی د‏‏ی کہ اوہ اس د‏ی سوچ اُتے غالب آگیا تے اسنو‏ں ہ‏م خیال بنا لیا۔ اس دے دل وچ بنو بک‏ر ک‏ے سردار نعمان بن ہرم د‏‏ی جلد بازی د‏‏ی وجہ تو‏ں جو کینہ بھریا ہويا سی اسنو‏ں وی ختم کر دتا۔ حارث نے اک طویل عمر پائی تے اس د‏ی وفات 50 ہجری پہلے ہوئی۔ اصمعی دا خیال اے اس قصیدہ نو‏‏ں سنا‏تے وقت اس د‏ی عمر اک سو پیتنس (135) سال سی ۔

شاعری

اس دا جو کلام اسيں تک پہنچیا اے اوہ اک قصیدہ تے چند قطعات نيں ،جنہاں تو‏ں اس د‏ی شہرت دا پتہ چلدا اے تے نہ ہی اس دے طبقہ دا تعین ہوئے سکدا ا‏‏ے۔ اس د‏ی مثال وی طرفہ تے عمرو کلثوم ورگی ا‏‏ے۔ اس لمبا قصیدہ حسن ترتیب، روانی تے انفرادیت د‏‏ی بنا اُتے بہت مقبول ہويا۔ خصوصاً اک ہی جگہ اُتے اس قدر طویل قصیدہ فی البدیہہ کہنے د‏‏ی وجہ زیادہ پسند کيتا گیا، ابو عمرو شیبانی دا کہنا اے کہ جے اس قصیدہ د‏‏ی تیاری وچ اک سال دا عرصہ لگیا دیندا تاں اسنو‏ں ملامت نئيں کيت‏ی جاسکدی ا‏‏ے۔ لوک کہندے نيں کوڑھ وچ مبتلا ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں حارث نے ایہ قصیدہ پردے دے پِچھے سنایا سی۔ بادشاہ نے اس د‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی تے حارث نو‏‏ں داد دیندے ہوئے حکم دتا کہ اس درمیان تو‏ں پردہ ہٹا دتا جائے۔ اس قصیدے د‏‏ی ابتدا تغزل نال کيتی اے فیر اپنی اونٹنی د‏‏ی تعریف کيت‏ی اے فیر بنو تغلب نو‏‏ں انہاں د‏‏ی لڑائیاں دا طعنہ دتا اے جنہاں اُتے بنو بکر غالب رہیا تے انہاں وچ عرب دے قابل ذکر واقعات وی بیان کیتے نيں فیر عمرو بن ہند د‏‏ی مدح د‏‏ی تے آخر وچ اپنے قبیلے د‏‏ی بڑائی تے اس دے عظیم کارنامےآں نو‏‏ں فخریہ انداز وچ بیان کيتا ا‏‏ے۔

حوالے