جنگ ارک
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
| عمومی معلومات | |||||
| |||||
| نقصانات | |||||
| تریخ | ۱۹ جولائی ۱۱۹۵ | ||||
|
|
|||||
ترمیم  | |||||
جنگ ارک ۱۸ جولائی ۵۹۱ھ (۱۱۹۵ء) نوں موجودہ اسپین وچ مسلمان تے مسیحی بادشاہاں دے درمیان لڑی گئی جس وچ خلافت موحدین دے بادشاہ ابو یوسف یعقوب المنصور نے اسپین وچ مسلماناں دے ڈوبتے ہوئے اقتدار نوں بچانے دی کامیاب کوشش کيتی۔ یعقوب دا سامنا ارک دے مقام اُتے مسیحی ریاست قشتالہ دے بادشاہ الفانسو ہشتم توں ہويا۔ جنگ وچ مسلماناں نے فیصلہ کن فتح حاصل کيتی تے ۴ شہر ۴۰ سال تک مسیحی قبضے وچ رہنے دے بعد دوبارہ مسلم سلطنت وچ شامل ہو گئے۔
الارکوس دی جنگ (۱۸ جولائی ۱۱۹۵)، [۴] ابو یوسف یعقوب المنصور تے کاسٹیل دے بادشاہ الفانسو VIII دی قیادت وچ المحدث دے درمیان اک جنگ سی ۔ [۵] اس دے نتیجے وچ کاسٹیلین افواج دی شکست تے انہاں دے بعد ٹولیڈو دی پسپائی ہوئی ، جداں کہ الموحاد نے ٹرجیلو ، مونٹانچیز تے تلاویرا نوں دوبارہ فتح کيتا ۔ [۴]
پس منظر
سودھو۱۱۸۹ وچ المحدث خلیفہ یعقوب المنصور پرتگالیاں نال لڑنے دے لئی مراکش توں واپس آیا جنہاں نے اک عیسائی اتحاد دی مدد توں سلوز اُتے قبضہ کر ليا سی ۔ اس نے کامیابی توں شہر اُتے دوبارہ قبضہ کر ليا تے اپنے راجگڑھ واپس چلا گیا۔
الموحد تے کاسٹیل تے لیون دے عیسائی بادشاہاں دے درمیان جنگ بندی ہوئی۔ جنگ بندی دی میعاد ختم ہوݨ پر، تے ایہ خبر مݪݨ اُتے کہ یعقوب مراکش وچ شدید بیمار اے تے اس دا بھائی ابو یحییٰ، جو الاندلس دا گورنر اے ، بحیرہ روم نوں عبور کر کے خود نوں بادشاہ قرار دینے تے مراکش اُتے قبضہ کرنے دے لئی آیا اے، کاسٹیل دے الفانسو VIII نے فیصلہ کيتا ۔ ۱۱۹۴ وچ سیویل دے علاقے اُتے حملہ کرنے دے لئی ۔، صوبے وچ توڑ پھوڑ کيتی۔ اپنے بھائی دے عزائم نوں کامیابی توں کچݪݨ دے بعد، یعقوب المنصور دے پاس عیسائیاں دے خلاف اک مہم دی قیادت کرنے دے علاوہ کوئی چارہ نئيں بچا سی، جو ہن اس دی سلطنت دے شمالی صوبے نوں خطرہ بنا رہے سن ۔ [۶]
جون ۱۱۹۵ دے پہلے دن اوہ طائفہ اُتے اُتریا ۔ سیویل دے صوبے توں گزردے ہوئے، الموحاد دی مرکزی فوج ۳۰ جون نوں کورڈووا پہنچی ، جسنوں مقامی گورنراں دی طرف توں اٹھائے گئے چند فوجیاں تے پیڈرو فرنانڈیز ڈی کاسترو دے ماتحت عیسائی گھڑسوار دستے دے ذریعے تقویت ملی ، جس نے کاسٹیلین بادشاہ دے خلاف ذاتی دشمنی دی سی۔ ۴ جولائی نوں یعقوب کورڈووا توں باہر چلا گیا ۔ اس دی فوج نے مرادل (Despeñaperros) دے درے نوں عبور کيتا تے Salvatierra دے میدان توں اگے بڑھی۔ آرڈر آف کالاتراوا دی اک گھڑسوار دستہ ، تے قریبی قلعےآں توں کچھ شورویراں نے، الموحد دی طاقت تے اس دی سرخی دے بارے وچ خبراں اکٹھی کرنے دی کوشش کيتی۔ انہاں نوں مسلم سکاؤٹس نے گھیر لیا تے تقریباً قتل عام کر دتا ،حوالہ درکار ]لیکن کاسٹیلین بادشاہ نوں معلومات فراہم کرنے وچ کامیاب رہیا۔
الفانسو نے ٹولیڈو وچ اپنی فوجاں جمع کيتياں تے دریائے گوڈیانا دے نیڑے الارکوس (الاراک، عربی وچ ) دی طرف کوچ کيتا ، اک ایسی جگہ جو اس دی بادشاہی دی جنوبی حد نوں نشان زد کردتی سی تے جتھے اک قلعہ زیر تعمیر سی۔ اس نے امیر ٹیگس وادی تک رسائی نوں روکنے دا ارادہ کیندا، تے لیون دے بادشاہ الفونسو IX تے Navarre دے Sancho VII دی طرف توں بھیجی جانے والی کمک دا انتظار نئيں کيتا ۔ [۵] جدوں ۱۶ جولائی نوں الموحد میزبان نظر آیا، یعقوب المنصور نے اس دن یا اس دے بعد دے دن جنگ قبول نئيں کيتی، اپنی افواج نوں آرام دینے نوں ترجیح دتی۔ لیکن اس دے اگلے دن، بدھ، ۱۸ جولائی نوں، الموحد دی فوج لا کیبیزا نامی اک چھوٹی پہاڑی دے آلا دُوآلا جنگ دے لئی تیار ہوئی، جو الارکوس توں دو کمان دے فاصلے اُتے سی۔
جنگ
سودھویوسف یعقوب المنصور نے اپنے وزیر ابو یحییٰ ابن ابی حفص نوں اک بہت ہی مضبوط ہراول دستے دی کمان دی: پہلی صف وچ بنی مرین رضاکاراں نے ابو جلیل ماہیو ابن ابی بکر کے ماتحت، تیر اندازےآں دے اک وڈے جسم تے زینت دے نال۔ قبیلہ انہاں دے پِچھے، پہاڑی اُتے ہی، وزیر، امیر دے جھنڈے دے نال تے اس دے ذاتی راکھا، ہنتاندا قبیلے توں؛ کھبے جانب یرمون بن ریاح دے زیر قیادت عرب میزبان؛ تے سجے طرف، مقبول قاید ابن سندید دے ماتحت الاندلس دی افواج۔ یوسف یعقوب المنصور خود ریئر گارڈ دی کمان سنبھالے ہوئے سن، جو بہترین المحدث اُتے مشتمل سی۔یابر بن یوسف، عبد القوی، طلیون، محمد بن منقفاد، تے ابو جزیر یجلف العربی تے سیاہ راکھا (سیاہ افریقیاں کے) دے زیرکمان افواج۔ ایہ اک مضبوط فوج سی، جس دی طاقت الفانسو نے بری طرح کم کر دتی سی۔ کاسٹیلین بادشاہ نے اپنے بوہتے بھاری گھڑسوار دستے نوں اک کمپیکٹ جسم وچ رکھیا، جو تقریباً ۸٬۰۰۰ مضبوط سی، تے اس دی کمان ویزکیا دے مالک ڈیاگو لوپیز ڈی ہارو نوں دے دتی ۔ بادشاہ خود انفنٹری تے ملٹری آرڈرز دی پیروی کرے گا۔
عیسائی گھڑسوار فوج دا انچارج کچھ بے ترتیب سی۔ شورویراں نے زنات تے بنی مرین توں ٹکرایا تے انہاں نوں منتشر کر دتا۔ امیر دے معیار دے لوبھ وچ ، انہاں نے چڑھائی دا الزام لگایا: وزیر ابو یحییٰ نوں قتل کر دتا گیا، [۷] تے حنتاٹا تقریباً اک ایداں دے شخص اُتے گرا جو اپنی راکھی کيتی کوشش کر رہیا سی۔ بوہتے شورویراں نے اپنی کھبے طرف مڑ لیا تے سخت جدوجہد دے بعد ابن سنادید دی الاندلس افواج نوں شکست دتی۔ تن گھینٹے گزر چکے سن ۔ صرف دوپہر، شدید گرمی وچ ، اکڑیواں تے میزائل جو انہاں اُتے گردے رہندے سن، انہاں دے بکتر بند شورویراں نوں اپنی لپیٹ وچ لے لیا۔ عرب _یرمون دے سجے طرف کاسٹیلین پہلو تے عقبی حصہ لپیٹے ہوئے سن ۔ اس مقام اُتے الموحد دی بہترین فوجاں نے حملہ کیندا، جس وچ سلطان خود سامنے دی صفاں وچ صاف دکھائی دے رہیا سی۔ تے آخر کار شورویراں نوں تقریباً مکمل طور اُتے گھیر لیا گیا۔
الفانسو اپنی باقی تمام قوتاں دے نال ہنگامہ آرائی وچ اگے ودھیا، صرف اپنے آپ نوں ہر طرف توں حملہ آور تے تیراں دی بارش وچ پایا۔ کچھ دیر تک اوہ ہتھ جوڑ دے لڑدا رہیا، ایتھے تک کہ کارروائی توں ہٹا دتا گیا، تقریباً زبردستی، اپنے راکھا دے ذریعے۔ اوہ ٹولیڈو دی طرف بھجے۔ کاسٹیلین انفنٹری نوں تباہ کر دتا گیا، نال وچ بوہتے آرڈرز دے نال جنہاں نے انہاں دی حمایت دی سی۔ ویزکایا دے لارڈ نے دشمن دی فوجاں دی انگوٹھی توں اپنا راستہ زبردستی کرنے دی کوشش کيتی، لیکن آخر کار اپنے شورویراں دے صرف اک حصے دے نال الارکوس دے نامکمل قلعے وچ پناہ لینی پئی۔ محل نوں چاراں طرف توں گھیر لیا گیا سی جس وچ تقریباً ۳۰۰۰ لوک پھسے ہوئے سن، جنہاں وچوں نصف سواݨیاں تے بچے سن ۔ بادشاہ دے دشمن پیڈرو فرنانڈیز ڈی کاسترو، جس نے اس کارروائی وچ بوہت گھٹ حصہ لیا سی، نوں امیر نے بھیجیا سی۔ہتھیار سُٹن اُتے گل گل کرنا؛ لوپیز ڈی ہارو تے زندہ بچ جانے والےآں نوں جانے دی اجازت دتی گئی، ۱۲ شورویراں نوں اک عظیم تاوان دی ادائیگی دے لئی یرغمال بنا کے چھڈ دتا گیا۔
کاسٹیلین فیلڈ آرمی تباہ ہو چکی سی۔ ہلاک ہوݨ والےآں وچ تن بشپ (Avila, Segovia تے Siguenza توں) شامل سن ۔ [۵] کاؤنٹ Ordoño García de Roda تے اس دے بھائی۔ Pedro Ruiz de Guzmán تے Rodrigo Sánchez نوں شمار کردا اے۔ ماسٹرز آف دی آرڈر آف سینٹیاگو، سانچو فرنانڈیز ڈی لیمس، تے پرتگالی آرڈر آف سینٹ بینیڈکٹ ، گوکڈھو ویگاس۔ مسلماناں دے نقصانات وچ وزیر تے ابی بکر، بنی مارین دے رضاکاراں دے کمانڈر دی موت وی شامل سی، جو اگلے سال زخماں دی تاب نہ لاندے ہوئے چل بتاں۔
نتیجہ
سودھوجنگ دے نتیجے نے کئی سالاں تک سلطنت دی سلطنت دے استحکام نوں ہلیا کے رکھ دتا ۔ تمام قریبی قلعےآں نے ہتھیار ڈال دتے یا ترک کر دتے گئے: مالاگون، بیناوینٹے، کالاتراوا، [۸] کاراکول، تے ٹورے ڈی گواڈالفرزا، تے ٹولیڈو دا راستہ کھلا سی۔ پر، ابو یوسف یعقوب المنصور اپنے کافی نقصانات نوں پورا کرنے دے لئی واپس سیویل چلا گیا۔ اوتھے اس نے المنصور باللہ ('خدا دی طرف توں فاتح') دا لقب اختیار کيتا۔
اگلے دو سالاں تک، المنصور دی افواج نے Extremadura, Tagus دی وادی، La Mancha تے ایتھے تک کہ Toledo دے آس پاس دے علاقے نوں وی تباہ کر دتا۔ اوہ بدلے وچ Montánchez, Trujillo, Plasencia, Talavera, Escalona تے Maqueda دے خلاف چلے گئے۔ انہاں وچوں کچھ مہمات دی قیادت باغی پیڈرو فرنانڈیز ڈی کاسترو نے دی سی۔ پر، سب توں اہم گل ایہ اے کہ انہاں چھاپےآں توں خلیفہ دے لئی کوئی علاقائی فائدہ نئيں ہويا، حالانکہ المحدث سفارت کاری نے لیون دے بادشاہ الفانسو IX دے نال اتحاد حاصل کيتا سی (جو الارکوس دی جنگ توں پہلے اودوں ناراض ہو گئے سن جدوں کیسٹیلین بادشاہ نے اس دا انتظار نئيں کيتا سی۔ تے Navarre دی غیر جانبداری . ایہ اتحاد عارضی ثابت ہوئے۔
لیکن خلیفہ جزیرہ نما آئبیرین دے معاملات وچ دلچسپی کھو رہیا سی ۔ اس دی صحت خراب سی، اس دا اندلس اُتے قبضہ برقرار رکھنے دا مقصد مکمل طور اُتے کامیاب دکھائی دیندا سی، تے ۱۱۹۸ وچ اوہ افریقہ واپس چلا گیا ۔ فروری ۱۱۹۹ وچ انہاں دا انتقال ہويا۔
پر، جنگ دی کامیابی قلیل مدتی ثابت ہوئی۔ جدوں المحدث خلیفہ محمد النصیر نے ۱۶ سال بعد اک نويں آئبیرین حملے دے نال اس اُتے تعمیر کرنے دی کوشش کيتی تاں اسنوں لاس ناواس ڈی تولوسا دی جنگ وچ شکست ہوئی ۔ ایہ جنگ اک اہم موڑ دی نشاندہی کرنا سی جس دی وجہ توں جزیرہ نما آئبیرین وچ موریش حکمرانی دا خاتمہ ہويا ۔ الموحد سلطنت خود چند دہائیاں دے بعد منہدم ہو گئی ۔
کتابیات
سودھو- (2004) The Medieval Fortress: Castles, Forts, And Walled Cities Of The Middle Ages. Cambridge: Da Capo Press. ISBN 978-0-306-81358-0.
- Aḥmad ibn Muḥammad Maqqarī, Ibn al-Khaṭīb, The history of the Mohammedan dynasties in Spain, Vol.2, Johnson Reprint Corporation, 1843.
- Britannica.com
- King, Georgiana Goddard, A brief account of the military orders in Spain, The Hispanic Society of America, 1921.
- Medieval Iberia: an encyclopedia, Ed. E. Michael Gerli and Samuel G. Armistead, Taylor & Francis, 2003.
| وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: جنگ ارک |