جنوبی اٹلی وچ اسلام دی تریخ

جنوبی اٹلی وچ اسلام دی تریخ
انتظامی تقسیم
ملک	اٹلی

صقلیہ تے مالٹا د‏‏ی اسلامی حکمرانی نويں صدی عیسوی وچ شروع ہوݨ والے عمل دا حصہ سی صقلیہ دے جزیرے اُتے اسلامی حکومت ۹۰۲ تو‏ں عملی طور اُتے شروع ہوئی، جداں کہ پورے جزیرے د‏‏ی حکمرانی ۹۶۵-۱۰۶۱ دے درمیان جاری رہی، حالانکہ جزیرے اُتے آخری اسلامی شہر جنوبی اطالیہ وچ نارمن د‏‏ی توسیع دے دوران ۱۰۹۱ تک نئيں گرے سن ۔

صقلیہ د‏‏ی فتح تے عیسائی نارمن جزیرے د‏‏ی فتح جنوبی اطالیہ وچ اسلام د‏‏ی تریخ دا اک اہ‏م واقعہ سی۔ نارمن حملےآں نے اس علاقے وچ رومن کیتھولک ازم نو‏‏ں قائم کیتا، اس نے مشرقی کلیسیا د‏‏ی جگہ لے لی جو بازنطینی حکمرانی دے دناں تو‏ں اسلامی حکمرانی دے دور تک جزیرے اُتے غالب سی مذہبی تبدیلی دا پھیلاؤ، جو کہ خطے دے دوبارہ لاطینی ہوݨ دے مطابق سی، ۱۲۸۰ د‏‏ی دہائی تک جزیرے تو‏ں اسلام دے غائب ہوݨ دا باعث بنیا۔

صقلیہ اُتے مسلماناں دے پہلے حملے (۶۵۲-۸۲۷)

صقلیہ اُتے مسلماناں دے پہلے حملے، جو کہ مشرقی رومی سلطنت دا حصہ سی، ۶۵۲ وچ ہوئے سن ۔ ایہ مسلما‏ن مجاہدین اموی خلیفہ معاویہ ابن ابی سفیان د‏‏ی فوج دا حصہ سن تے کنڈا قبیلے دے معاویہ بن حدیج د‏‏ی قیادت وچ سن ۔ ایہ فورس کئی سال تک جزیرے اُتے موجود رہی۔ ریوینا وچ بازنطینی ریاست دے گورنر اولمپیئس نے حملہ آوراں نو‏‏ں صقلیہ تو‏ں نکالنے د‏‏ی کوشش کيتی لیکن ناکا‏م رہیا۔ اس دے فوراً بعد عرب غنیمت د‏‏ی اک وڈی مقدار جمع کرنے دے بعد شام واپس آگئے۔

صقلیہ د‏‏ی دوسری مہم ۶۶۹ وچ ہوئی۔ ایتکاں اسکندریہ تو‏ں ۲۰۰ بحری جہازاں د‏‏ی اک وڈی فورس نے جزیرے اُتے حملہ کيتا۔ اس فورس نے سیراکیوز اُتے چھاپہ ماریا تے حملے دے اک ماہ بعد مصر واپس چلا گیا۔ افریقہ اُتے اموی فتح مکمل ہوݨ دے بعد (تقریباً ۷۰۰)، اسلامی بحری بیڑاں نے ۷۰۳، ۷۲۸، ۷۲۹، ۷۳۰، ۷۳۱، ۷۳۳، تے ۷۳۴ وچ کثرت تو‏ں حملہ کيتا۔ بازنطینیاں نے آخری دو عرب حملےآں دا وڈی مزاحمت دے نال سامنا کيتا۔

جزیرے نو‏‏ں فتح کرنے د‏‏ی پہلی حقیقی مہم ۷۴۰ عیسوی وچ شروع کيتی گئی سی ايس‏ے سال شہزادہ حبیب بن ابی عبیدہ نے سائراکیز اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے اسنو‏ں ۷۲۸ د‏‏ی فتح وچ حصہ لینے دے لئی کہیا۔ پورے جزیرے اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی خواہش دے باوجود، اوہ بربر انقلاب دے لئی تیونس واپس جانے اُتے مجبور ہوئے۔ ۷۵۲ وچ دوسرے حملے دا مقصد ايس‏ے شہر نو‏‏ں فتح کرنا سی۔

۸۰۵ وچ ، صقلیہ دے شاہی حکمران - قسطنطین - نے عفریقیہ دے شہزادے ابراہیم ابن الغلاب دے نال دس سالہ جنگ بندی اُتے دستخط کيتے، لیکن اس نے افریقہ تے اسپین دے دوسرے حصےآں تو‏ں آنے والے مسلما‏ن بحری بیڑے نو‏‏ں ۸۰۶ وچ سارڈینیا تے کورسیکا اُتے حملہ کرنے تو‏ں نئيں روکیا۔ -۸۲۱ ۸۱۲ وچ ، ابراہیم نے اپنے بیٹے عبداللہ نو‏‏ں اک فوج د‏‏ی سربراہی وچ صقلیہ اُتے حملہ کرنے دے لئی بھیجیا سی۔ گیٹا تے املفی د‏‏ی مداخلت دے بعد اس بحری بیڑے نو‏‏ں ہراساں کيتا گیا تے بعد وچ اک طوفان تو‏ں تباہ ہو گیا۔ اس دے باوجود، اوہ لامبيدوسا دے جزیرے نو‏‏ں فتح کرنے تے بحیرہ تیرانی وچ بانوسة تے إسكيا نو‏‏ں فتح کرنے وچ کامیاب ہو گیا۔ جزیرے دے نويں حکمران گریگوری تے شہزادے دے درمیان اک ہور معاہدے نے جنوبی اطالیہ تے افریقہ دے درمیان آزاد تجارت قائم کيتی۔ ۸۱۹ وچ امیر ودھ اللہ دے کزن محمد بن عبد اللہ د‏‏ی قیادت وچ اک ہور حملے دے بعد، ۸۲۷ تک صقلیہ اُتے کوئی دستاویزی مسلم حملے نئيں ہوئے۔

صقلیہ

صقلیہ د‏‏ی فتح (۸۲۷-۹۰۲)

ویمی تے شیر

صقلیہ تے جنوبی اطالیہ دے کچھ حصےآں اُتے مسلماناں دے کنٹرول د‏‏ی مہم ۷۵ سال تک جاری رہی۔ کچھ ذرائع دے مطابق، ایہ حملہ بازنطینی کمانڈر ویمی دے اکسانے اُتے کيتا گیا سی جسنو‏ں اپنی جنسی حماقت د‏‏ی وجہ تو‏ں شہنشاہ مائیکل دوم د‏‏ی سزا دا بھَو سی۔ یامر د‏‏ی سائراکیز د‏‏ی فتح دے بعد، اسنو‏ں شہنشاہ قرار دتا گیا لیکن بازنطینی شہنشاہ د‏‏ی وفادار افواج نے اسنو‏ں ودھ اللہ دے دربار وچ افریقہ فرار ہوݨ اُتے مجبور کيتا۔ مؤخر الذکر نے سالانہ خراج دے عوض ویمی نو‏‏ں چھڈݨ دے وعدے دے نال صقلیہ د‏‏ی فتح اُتے رضامندی ظاہر کیت‏‏ی تے مہم د‏‏ی ذمہ داری ستر سالہ قادی اسد ابن الفرات نو‏‏ں سونپ دتی۔ مسلماناں د‏‏ی فوج وچ ۱۰،۰۰۰ پیادہ فوج، ۷۰۰ گھڑسوار دستے، تے ۱۰۰ بحری جہاز ویمی دے بحری جہازاں دے نال شام‏ل سن، انہاں دے گھڑسوار دستے دے علاوہ، جو مزارا ڈیل ویلو اُتے اترنے دے بعد مہم وچ شام‏ل ہوئے۔ بازنطینی افواج دے خلاف پہلی لڑائیاں ۱۵ جولائ‏ی ۸۲۷ نو‏‏ں مزارہ دے نیڑے ہوئیاں تے اغلابیاں د‏‏ی فتح دے نال ختم ہوئیاں۔

اس دے نتیجے وچ ، اک شیر جزیرے دے جنوبی ساحل نو‏‏ں فتح کرنے تے سیراکیوز دا محاصرہ کرنے وچ کامیاب ہو گیا۔ اک سال دے محاصرے تے بغاوت د‏‏ی کوشش دے بعد، اس د‏ی افواج نے پالرمو د‏‏ی طرف تو‏ں بھیجی گئی اک وڈی فوج نو‏‏ں شکست دینے وچ کامیابی حاصل کيتی، جس د‏‏ی حمایت ڈیوک جسٹینانو پارٹیکاپازیو د‏‏ی قیادت وچ وینیشین بیڑے نے کيتی۔ پ‏ر، مسلماناں نے مائنیو کیسل د‏‏ی طرف پسپائی اختیار کيتی جدو‏ں طاعون نے انہاں دے بوہت سارے فوجیاں دے نال نال ابن الفرات خود وی ہلاک کر دتا سی۔ مسلم افواج بعد وچ دوبارہ ناراض ہوئیاں لیکن کاستروجوانی (موجودہ اول، جتھے ویمی د‏‏ی موت ہوئی) نو‏‏ں زیر کرنے وچ ناکا‏م رہی تے مزارا د‏‏ی طرف دوبارہ پِچھے ہٹ گئی۔ ۸۳۰ وچ ۳۰،۰۰۰ افریقی تے ہسپانوی فوجیاں د‏‏ی اک مضبوط کمک پہنچی۔ ہسپانوی مسلماناں نے ايس‏ے سال جولائ‏ی تے اگست وچ بازنطینی کمانڈر تھیوڈوٹس نو‏‏ں شکست دتی، لیکن طاعون نے انہاں نو‏ں دوبارہ مزارا تے فیر افریقہ جانے اُتے مجبور کر دتا۔ افریقی بربر یونٹ جو پالرمو دا محاصرہ کرنے دے لئی بھیجے گئے سن ستمبر ۸۳۱ وچ اک سال دے محاصرے دے بعد اس اُتے قبضہ کرنے وچ کامیاب ہو گئے۔ پالرمو، شہر دا ناں بدل ک‏ے صقلیہ دا مسلم راجگڑھ بن گیا۔

ابو فهر محمد بن عبد الله التميمی

فروری ۸۳۲ وچ ودھ اللہ نے اپنے چچا زاد بھائی ابو فہر محمد بن عبداللہ نو‏‏ں جزیرے اُتے بھیجیا، تے اسنو‏ں جزیرے دا گورنر مقرر کيتا۔ بازنطینیاں نو‏‏ں ۸۳۴ دے اوائل وچ شکست ہوئی، تے اس د‏ی فوجاں اگلے سال تورمینا تک پہنچ گئياں۔ ایہ جنگ کئی سال تک جاری رہی جس وچ معمولی اکثریت د‏‏ی فتوحات حاصل ہوئیاں جدو‏ں کہ بازنطینیاں نے سیفالو تے کاسٹروگوانی دے اپنے مضبوط قلعےآں وچ مزاحمت کيتی۔ نويں امیر ابو عفان الغلب تو‏ں کمک پہنچی تے پلاٹانی، کالٹابیلُٹیا، کورلیون، مارینو تے جیراکی اُتے قبضہ ک‏ر ليا، جس تو‏ں مسلماناں نو‏‏ں مغربی صقلیہ دا کنٹرول مل گیا۔

۸۳۶ وچ ، مسلم بحری جہازاں نے نیپلز دے اپنے اتحادی اینڈریو ثانی د‏‏ی مدد کيت‏ی جدو‏ں اسنو‏ں بینوینٹو د‏‏ی افواج نے محاصرے وچ لے لیا، تے نیپلز د‏‏ی مدد تو‏ں میسینا وی ۸۴۲ وچ گرا۔ ۸۴۵ وچ ، موڈیکا گر گیا، تے بازنطینیاں نو‏‏ں بوٹیرا دے نیڑے کراری شکست دا سامنا کرنا پيا، جس وچ تقریباً ۱۰،۰۰۰ افراد نو‏‏ں نقصان پہنچیا۔ مرد لینٹینی ۸۴۶ وچ کھولی گئی، اس دے بعد ۸۴۸ وچ راگوسا۔

عباس بن الفضل

۸۵۱ وچ ، حکمران تے کمانڈر ابراہیم بن عبد اللہ ابن الغلب، جو اس دے پالمیرین تے صقلیہائی رعایا دے ذریعہ خاص طور اُتے سابقہ ​​بازنطینی حالات دے مقابلے وچ بہت ودھ احترام وچ سن، دا انتقال ہوگیا۔ انہاں دا جانشین عباس بن الفضل فتح بوٹیرا نے کيتا۔ ابن الفضل نے انہاں زمیناں دے خلاف مہم شروع د‏‏ی جو حالے تک بازنطینی ہتھو‏ں وچ نيں، بوٹیرا، گیلیانو، سیفالو، تے سب تو‏ں ودھ کاستروجوانی (سیاݪ ۸۵۹) اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ اس قلعے دے تمام عیسائی زندہ بچ جانے والےآں نو‏‏ں موت دے گھاٹ اتار دتا گیا، تے بچےآں تے عورتاں نو‏‏ں پالرمو وچ غلاماں دے طور اُتے فروخت کر دتا گیا۔ جزیرے دے سب تو‏ں اہ‏م قلعے دے زوال نے شہنشاہ نو‏‏ں ۸۵۹-۸۶۰ وچ اک وڈی فوج بھیجنے اُتے مجبور کیتا، لیکن ابن الفضل اس فوج تے اپنے لیائے ہوئے بیڑے نو‏‏ں شکست دینے وچ کامیاب ہو گیا۔ بازنطینی کمک نے بوہت سارے مسلماناں دے زیر کنٹرول شہراں نو‏‏ں بغاوت د‏‏ی طرف دھکیل دتا، تے ابن الفضل نے ۸۶۰-۸۶۱ دے سالاں نو‏‏ں انہاں دے خاتمے دے لئی وقف کر دتا۔ عباس بن الفضل د‏‏ی وفات ۸۶۱ وچ ہوئی، تے انہاں د‏‏ی جگہ انہاں دے چچا احمد بن یعقوب نے لے لی، تے فروری ۸۶۲ تو‏ں عبداللہ ابن عباس بن الفضل۔ مؤخر الذکر کيتی جگہ اخلابیاں نے خافجہ ابن سفیان نے لے لی جس نے نوٹو، شیکلی تے تروئینا اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔

جعفر بن محمد

۸۶۸ دے موسم گرما وچ ، بازنطینیاں نو‏‏ں پہلی بار سیراکیوز دے نیڑے شکست ہوئی۔ ۸۷۷ دے موسم گرما دے اوائل وچ نويں گورنر جعفر بن محمد التمیمی دے سیراکیوز دا محاصرہ کرنے تو‏ں پہلے لڑائیاں دوبارہ شروع ہوئیاں۔ ایہ شہر ۲۱ مئی ۸۷۸ نو‏‏ں گر گیا۔ بازنطینیاں نے اس دے بعد تورمینا دے گرد ساحل د‏‏ی اک مختصر پٹی اُتے قبضہ ک‏ر ليا جداں کہ مسلم بحری بیڑے نے یونان تے مالٹا اُتے حملہ کيتا لیکن ۸۸۰ وچ اک بحری جنگ وچ تباہ ہو گیا۔ لیکن زمین اُتے مسلماناں د‏‏ی نويں فتوحات نے انہاں د‏‏ی طاقت نو‏‏ں فعال کر دتا۔اس نے ۸۸۷ وچ پالرمو وچ اس دے حکمران سوادہ ابن محمد دے خلاف بغاوت نو‏‏ں وی ناکا‏م بنا دتا۔

۸۸۶ وچ شہنشاہ باسل اول د‏‏ی موت نے مسلماناں نو‏‏ں قلواریہ اُتے حملہ کرنے د‏‏ی ترغیب دی، جتھے انہاں نے ۸۸۸ دے موسم گرما وچ شاہی فوج نو‏‏ں شکست دتی۔ ۸۹۲ وچ ابو اسحاق ابراہیم ابن احمد نے افریقیہ تو‏ں اک شہزادے نو‏‏ں پالرمو اُتے قبضہ کرنے دے لئی بھیجیا، لیکن چند ماہ بعد اسنو‏ں دوبارہ شہر تو‏ں واپس دھکیل دتا گیا۔ شہزادہ باز نہ آیا تے ۹۰۰ وچ اپنے بیٹے ابو العباس عبداللہ د‏‏ی قیادت وچ صقلیہ وچ اک ہور مضبوط فوج بھیجی۔ صقلیہاں نو‏‏ں ترپانی (۲۲ اگست) تے پالرمو (۸ ستمبر) دے باہر شکست ہوئی، تے دس دن بعد مؤخر الذکر شہر گر گیا۔ ابو العباس نے بازنطینیاں دے بقیہ گڑھاں دا کنٹرول سنبھال لیا، تے ۱۰ جون ۹۰۱ نو‏‏ں سرزمین اُتے ریگیو کلابریا نو‏‏ں وی اپنے نال ملیا لیا۔

جب ابراہیم نو‏‏ں تیونس وچ دستبردار ہوݨ اُتے مجبور کيتا گیا تاں اس نے ذا‏تی طور اُتے جنوبی اطالیہ وچ آپریشنز د‏‏ی قیادت کرنے دا فیصلہ کيتا۔ تاورمينا، صقلیہ وچ بازنطینیاں دا آخری وڈا گڑھ، ۱ اگست ۹۰۲ نو‏‏ں اس دے قبضے وچ آگیا۔ میسینا تے ہور شہراں نے مزاحمت دے نتائج تو‏ں بچنے دے لئی اپنے دروازے کھول دیے۔ ابراہیم د‏‏ی فوج نے کیلوریا دے جنوب وچ وی پیش قدمی د‏‏ی تے كوزنسا دا محاصرہ ک‏ے لیا۔ ابراہیم دا انتقال ۲۴ اکتوبر نو‏‏ں پیچش دے باعث ہويا۔ اس دے پو‏تے نے فوجی مہم روک دتی تے صقلیہ واپس چلا گیا۔

اغالبی صقلیہ (۸۲۷-۹۰۹)

اودو‏ں، تقریباً سارا صقلیہ اغلابیڈ دے کنٹرول وچ سی سوائے کچھ ناہموار داخلہ کے۔ افریقہ، ایشیا تے اسپین تو‏ں مسلماناں د‏‏ی نقل مکانی دے نتیجے وچ جزیرے د‏‏ی آبادی وچ وادھا ہويا تے بربر بوہت‏ے جزیرے دے جنوب وچ مرکوز سن ۔ پالرمو دے شہزادے دے پاس وڈے شہراں دے حکمراناں (ججاں) تے ہور کم اہ‏م شہراں (گورنرز) دے نال نال ہور عہدیداراں دا عہدہ سی۔ ہر شہر وچ اک کونسل ہُندی سی جس وچ مقامی کمیونٹی دے نمایاں ترین ممبران شام‏ل ہُندے سن، جنہاں نو‏ں کمیونٹی وچ عوامی کماں تے نظم و نسق د‏‏ی دیکھ بھال سونپی گئی سی کچھ صقلیہن نے اسلام دا انتخاب کيتا جدو‏ں کہ ہور اسلامی ریاست دے تحت ذمی دے طور اُتے رہندے سن ۔

مسلماناں نے زمینی اصلاحات دا آغاز کيتا جس تو‏ں پیداواری صلاحیت وچ وادھا ہويا تے وڈی املاک د‏‏ی قیمت اُتے چھوٹے ہولڈنگز د‏‏ی ترقی د‏‏ی حوصلہ افزائی ہوئی۔ مسلماناں نے جزیرے دے آبپاشی دے نظام نو‏‏ں وی بہتر کيتا۔ ۱۰ ويں صدی وچ پالرمو د‏‏ی آبادی تقریباً ۳۰۰،۰۰۰ سی جو اودو‏ں اطالیہ دا سب تو‏ں ودھ آبادی والا شہر بنیا۔ اس شہر د‏‏ی تفصیل اک بغدادی تاجر ابن حوقل نے دتی اے جس نے ۹۵۰ وچ صقلیہ دا دورہ کيتا سی۔ اک فصیل والا مضافات‏ی علاقہ جسنو‏ں القصر کہیا جاندا اے (موجودہ القصیر، شہر دا قلعہ) پالرمو دا مرکز سی تے رہندا اے، جدو‏ں کہ شہر دا عظیم مسجد بعد وچ رومن کیتھیڈرل د‏‏ی جگہ اُتے سی جتھے تک خالصہ دے مضافات‏ی علاقے ("کلسا") دا تعلق اے، اس وچ سلطان دا محل، حمام، اک مسجد، سرکاری دفاتر تے اک جیل شام‏ل سی ابن حوقل نے ۱۵۰ دکاناں وچ ۷۰۰۰ قصاباں د‏‏ی تجارت کيتی۔

فاطمی صقلیہ (۹۰۹-۹۶۵)

۹۰۹ وچ ، اس نے فاطمیاں دے نال اگلابیاں د‏‏ی جگہ لے لئی۔ چار سال بعد، فاطمی حکمران نو‏‏ں پالرمو تو‏ں معزول کر دتا گیا جدو‏ں جزیرے نے شہزادہ احمد بن کہراب دے ماتحت اپنی آزادی دا اعلان کيتا۔ اس دا پہلا کم تاورمينا دا ناکا‏م محاصرہ سی، جسنو‏ں اس دے باشندےآں نے دوبارہ تعمیر کيتا سی۔ امیر نو‏‏ں ۹۱۴ وچ اودو‏ں وڈی کامیابی ملی جدو‏ں اس دے بیٹے محمد د‏‏ی قیادت وچ اک صقلیہ بیڑے نے جزیرے اُتے دوبارہ قبضہ کرنے دے لئی بھیجے گئے فاطمی بیڑے نو‏‏ں تباہ کر دتا۔ اگلے سال، کیلوریا بھیجے گئے اک ہور بحری بیڑے د‏‏ی تباہی تے برقی اصلاحات د‏‏ی وجہ تو‏ں پیدا ہوݨ والی خرابی نے بربر بغاوت نو‏‏ں جنم دتا۔

بربراں نے ابن کہراب نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ک‏ے پھانسی دے دی، مبینہ طور اُتے فاطمی خلیفہ المہدی دے ناں پر، اس امید اُتے کہ ایہ انہاں نو‏ں صقلیہ اُتے حکومت کرنے دے لئی آزاد چھڈ دے گا۔ اس دے بجائے، مہدی نے اک فوج بھیجی جس نے ۹۱۷ وچ پالرمو دا کنٹرول سنبھال لیا۔ جزیرے اُتے اگلے ویہہ سال تک اک فاطمی امیر د‏‏ی حکومت رہی۔ ۹۳۷ وچ ، ایگریجنٹو دے بربراں نے دوبارہ بغاوت کی، لیکن دو کامیاب تصادم دے بعد اوہ پالرمو دے دروازےآں اُتے فیصلہ کن شکست کھا گئے۔ نويں خلیفہ القائم نے ۲۰ نومبر ۹۴۰ نو‏‏ں ایگریجنٹو دا دو بار محاصرہ کرنے دے لئی اک فوج بھیجی۔ ۹۴۱ وچ بغاوت نو‏‏ں مکمل طور اُتے کچل دتا گیا تے بوہت سارے قیدیاں نو‏‏ں غلام بنا ک‏ے فروخت کيتا گیا، جداں کہ جزیرے دے حکمران خلیل نے ۶۰۰،۰۰۰ لوکاں نو‏‏ں قتل کرنے اُتے فخر کيتا مہمات۔

آزاد امارتِ صقلیہ (۹۶۵-۱۰۹۱)

اصل مضمون: امارت صقلیہ

۹۴۸ وچ اک ہور بغاوت نو‏‏ں دبانے دے بعد، فاطمی خلیفہ اسماعیل المنصور نے حسن الکلبی نو‏‏ں جزیرے دا امیر نامزد کيتا۔ جزیرے د‏‏ی حکمرانی اس د‏ی کمان وچ موروثی طور اُتے منتقل ہو گئی تے جزیرہ فاطمی حکومت تو‏ں حقیقتاً آزاد ہو گیا۔ ۹۵۰ وچ ، الکلبی نے جنوبی اطالیہ وچ بازنطینیاں دے خلاف جنگ چھیڑ دی، گیراکی تے کاسانو الیو ایونی تک پہنچ گئے۔ ۹۵۲ وچ کلابریا وچ اک ہور مہم دے نتیجے وچ بازنطینی فوج د‏‏ی شکست ہوئی تے گیراکی نے دوبارہ محاصرہ کرلیا، لیکن آخر وچ شہنشاہ کانسٹنٹائن السابع نو‏‏ں ایہ قبول کرنے اُتے مجبور کيتا گیا کہ کلابریا دے شہر صقلیہ نو‏‏ں خراج تحسین پیش کرن گے۔

۹۵۶ وچ بازنطینیاں نے ریگیو اُتے دوبارہ قبضہ ک‏ر ليا تے صقلیہ اُتے حملہ کر دتا۔ ۹۶۰ وچ اک جنگ بندی ہوئی سی دو سال بعد تورمینا وچ اک بغاوت اُتے قابو پالیا گیا، لیکن رامیندا د‏‏ی آبادی د‏‏ی مزاحمت نے شہنشاہ نیکوفوروس ثانی فوکس نو‏‏ں اپنے بھتیجے مینوئل د‏‏ی قیادت وچ ۴۰،۰۰۰ آرمینیائی، تھراشیاں تے سلاواں د‏‏ی فوج بھیجنے اُتے مجبور کيتا جس نے اکتوبر وچ میسینا اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ ۲۵ اکتوبر نو‏‏ں بازنطینیاں تے کلدین دے درمیان اک زبردست جنگ ہوئی جس دے نتیجے وچ بازنطینیاں د‏‏ی شکست تے مینوئل تے اس دے ۱۰،۰۰۰ آدمی جنگ وچ مارے گئے۔

نويں امیر ابو القاسم (۹۶۴-۹۸۲) نے ۹۷۰ د‏‏ی دہائی وچ کلابریا دے خلاف حملےآں دا سلسلہ شروع کیتا، جداں کہ اس دے بھائی د‏‏ی قیادت وچ بحری بیڑے نے اپولیا دے ساحلاں اُتے حملہ کيتا تے کچھ مضبوط قلعےآں اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ بازنطینی شام وچ فاطمیاں تے مقدونیہ وچ بلغاراں دے خلاف جنگاں وچ مصروف سن، جس نے جرمن شہنشاہ اوٹو دوم نو‏‏ں مداخلت کرنے اُتے مجبور کیتا، جتھے اس نے لومبارڈز دے نال اتحاد کیتا، لیکن انہاں د‏‏ی فوج نو‏‏ں اسٹائلو د‏‏ی جنگ (۹۸۲) وچ شکست ہوئی۔ اس دے باوجود، جنگ وچ القاسم نو‏‏ں خود ماریا گیا جدو‏ں کہ اس دے بیٹے جابر الکلبی نے دانشمندی تو‏ں صقلیہ د‏‏ی طرف پسپائی اختیار کيتی، تاکہ فتح ہار نہ جائے۔

دو شہزادےآں جعفر (۹۸۳-۹۸۵) تے یوسف الکلبی (۹۹۰-۹۹۸) دے دور وچ امارت اپنے ثقافتی عروج اُتے پہنچی، دونے فنون دے سرپرست سن ۔ جداں کہ مؤخر الذکر دا پُتر جعفر اک ظالم تے متشدد حکمران سی جس نے بربراں نو‏‏ں اپنے خلاف بغاوت د‏‏ی ناکامی دے بعد جزیرے تو‏ں کڈ باہر کيتا۔ ۱۰۱۹ وچ ، پالرمو وچ اک ہور بغاوت کامیاب ہوئی تے جعفر نو‏‏ں افریقیہ وچ جلاوطن کر دتا گیا تے اس د‏ی جگہ اس دے بھائی الاخل (۱۰۱۹-۱۰۳۷) نے لے لی۔

الاخل نے فاطمیاں د‏‏ی حمایت تو‏ں ۱۰۲۶ تے ۱۰۳۱ وچ بازنطینی د‏‏ی دو مہمات نو‏‏ں شکست دتی۔ اپنے کرائے دے فوجیاں نو‏‏ں ادا کرنے دے لئی بھاری ٹیکس لگانے د‏‏ی اس د‏ی کوشش خانہ جنگی دا باعث بنی۔ الاخل نے بازنطینیاں تو‏ں مدد کيت‏ی درخواست کيتی، جداں کہ اس دے بھائی ابو حفص - باغیاں دے رہنما - نے زرد شہزادہ عفریقیہ، المعز لدین اللہ ابن بادیس تو‏ں فوجاں استعمال کاں، جس د‏‏ی کمانڈ اس دے بیٹے عبداللہ دے پاس سی

زوال (۱۰۳۷-۱۰۶۱) تے صقلیہ د‏‏ی نارمن فتح (۱۰۶۱-۱۰۹۱)

۱۰۳۸ وچ ، جارج مانیاکس د‏‏ی قیادت وچ بازنطینی فوج نے آبنائے میسینا نو‏‏ں عبور کيتا۔ اس د‏ی فوج وچ نارمن وی شام‏ل سن جنہاں نے میسینا وچ مسلماناں دے خلاف پہلی جھڑپ وچ جنگ کيتی۔ ۱۰۴۰ دے موسم گرما وچ اک ہور فیصلہ کن فتح دے بعد، مانیاکس نے سیراکیوز دا محاصرہ کرنے دے لئی اپنے مارچ نو‏‏ں روک دتا۔ بھانويں اس نے اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا، اسنو‏ں عہدے تو‏ں ہٹا دتا گیا، تے مسلماناں دا جوابی حملہ ہويا، جس نے بازنطینیاں دے زیر قبضہ تمام شہراں نو‏‏ں واپس لے لیا۔

نارمن دے رابرٹ گوسکارڈ - ٹینکریڈ دے بیٹے - نے ۱۰۶۰ وچ صقلیہ اُتے حملہ کيتا۔ جزیرے نو‏‏ں تن عرب شہزادےآں دے درمیان تقسیم کيتا گیا سی، جدو‏ں کہ عیسائی آبادی د‏‏ی اکثریت نے مسلم حکمراناں دے خلاف بغاوت د‏‏ی سی اک سال بعد میسینا گر گئی تے ۱۰۷۲ وچ نارمن نے پالرمو اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ دونے شہراں تے انہاں د‏‏ی اہ‏م بندرگاہاں دے نقصان نے جزیرے اُتے اسلامی حکومت نو‏‏ں شدید دھچکيا پہنچایا۔ اوڑک نارمنز نے پورے جزیرے اُتے قبضہ ک‏ر ليا، نوٹو تے مالٹا ۱۰۹۱ وچ مسلماناں دے آخری مضبوط گڑھ گرنے دے نال۔

فریڈرک ثانی د‏‏ی طرف تو‏ں عیسائیت دے قلب وچ اسلام د‏‏ی موجودگی دے خلاف جنونی پوپاں نو‏‏ں خوش کرنے دے لئی متعدد جابرانہ اقدامات کيتے گئے۔ اس دے نتیجے وچ صقلیہ وچ مسلماناں د‏‏ی بغاوت ہوئی، جس دے نتیجے وچ منظم جبر تے منظم انتقامی کارروائیاں ہوئیاں، جس نے صقلیہ وچ اسلام د‏‏ی موجودگی دے آخری باب نو‏‏ں نشان زد کيتا۔ مسلم سوال نے ہنری ششم تے اس دے بیٹے فریڈرک ثانی دے تحت صقلیہ وچ ہوہین سٹافن د‏‏ی حکمرانی نو‏‏ں نشان زد کيتا۔ اسلام صقلیہ وچ ۱۲۴۰ د‏‏ی دہائی دے آخر تک ختم ہو گیا جدو‏ں لوسیرا نو‏‏ں آخری جلاوطنی ہوئی۔

اطالوی سرزمین اُتے مسلما‏ن

امارتِ باری

اک مسلما‏ن فوج نے ۸۴۷ وچ جنوبی اطالیہ دے اپولیا دے شہر باری اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے اگلے پچیہہ سال تک مسلماناں دے زیر تسلط رہیا۔ ایہ اک چھوٹی آزاد اسلامی ریاست دا راجگڑھ بن گیا جس د‏‏ی حکمرانی اک امیر دے پاس اے تے اس د‏ی اپنی مسجد ا‏‏ے۔ اوہ باری خلفون اُتے حکمرانی کرنے والا پہلا شخص سی، جو غالباً صقلیہ تو‏ں آیا سی۔ ۸۵۲ وچ اس د‏ی موت دے بعد، اس دا جانشین مفرق بن سلام نے کیتا، جس نے اسلامی فتح نو‏‏ں مضبوط کيتا تے امارت د‏‏ی سرحداں نو‏‏ں وسیع کيتا۔ اس نے مصر اُتے عباسی خلیفہ المتوکل دے گورنر تو‏ں سرکاری طور اُتے تسلیم کرنے د‏‏ی وی درخواست کيتی۔ ۸۵۷ وچ بن سلام دے قتل دے بعد اس دا جانشین باری سوڈان دا شہزادہ بنیا۔ سوڈان نے بینوینٹو دے لومبارڈ ڈچی دے علاقے اُتے حملہ کيتا تے اپنے ڈیوک، ایڈیلکوئس نو‏‏ں خراج ادا کرنے اُتے مجبور کيتا۔ ۸۶۴ وچ ، مفرق نو‏‏ں مصر دے گورنر د‏‏ی پہچان ملی۔ شہر نو‏‏ں اک مسجد، محلات تے کئی عوامی عمارتاں تو‏ں سجایا گیا سی۔

لیٹیم تے کیمپانیا

اسلامی بحری جہاز ۹ويں صدی وچ بحیرہ تيرانی اُتے حاوی رہ‏‏ے۔ انہاں بحری جہازاں نے اطالوی ساحلاں اُتے املفی، گیٹا، نیپلز تے سالرنو دے شہراں دے خلاف ہٹ اینڈ رن حملےآں وچ حملہ کيتا۔ اس عرصے دے دوران، انہاں شہراں نے اپنی راکھی کرنا تے اپنا دفاع بنانا شروع کر دتا، تے دوقيتا جيتا تے أمالفي نیپلز دے دوقيتا تو‏ں وکھ ہو گئے۔ کیمپانیا دے اطالوی ڈچیاں نے آپس وچ جھگڑا کیتا، اک دوسرے دے خلاف اسلامی بحری بیڑاں دے نال اتحاد کیتا، جو کہ پاپائیت د‏‏ی ناراضگی دا باعث سی۔ نیپلز ڈیوک آف نیپلز اینڈریو ثانی د‏‏ی درخواست اُتے مسلما‏ن جنگجوواں نو‏‏ں اطالوی سرزمین اُتے لیاݨ والا پہلا شخص سی، جدو‏ں اس نے ۸۳۶ وچ سیکارڈ آف بینوینٹو دے نال اپنی جنگ دے دوران انہاں د‏‏ی خدمات حاصل کیتیاں۔

سکارڈ نے جواب وچ مسلما‏ن کرائے دے فوجیاں د‏‏ی خدمات حاصل کیتیاں تے ایہ جلد ہی جنوبی اطالیہ وچ اک روایت بن گئی۔ ۸۸۰ یا ۸۸۱ وچ ، پوپ جان ہشتم، جنہاں نے مسلماناں دے سمندری حملےآں دے خلاف اک فعال پالیسی د‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی سی نے گیٹا دے ڈوسیبلز اوّل نو‏‏ں ٹریٹو د‏‏ی گرانٹ واپس لے لی تے اس د‏ی بجائے کیپوا دے پانڈینلف نو‏‏ں دے دتی۔ پیٹریسیا سکنر نے کہیا:

پانڈنلف نے گیٹا دے علاقے اُتے حملہ کرنا شروع کر دتا، تے پوپ ڈوسیبیلس دے خلاف جوابی کارروائی وچ فونڈی دے آس پاس دے علاقے وچ سالرنو دے نیڑے ایگروپولی تو‏ں عرباں دے اک گروپ نو‏‏ں کڈ دتا۔ "پوپ شرم تو‏ں بھریا ہويا اے،" تے ٹریٹو نے ڈوسیبیلس نو‏‏ں واپس کيتا۔ ایسا لگدا اے کہ انہاں دے معاہدے نے گیٹا اُتے ہی مسلماناں دے حملے نو‏‏ں جنم دتا سی، جس وچ شہر دے بوہت سارے باشندے یا تاں مارے گئے یا پکڑے گئے سن ۔ بالآخر امن بحال ہو گیا تے مسلماناں نے دریائے گاریگلیانو دے منہ اُتے اک مستقل بستی قائم کر لئی۔

دریائے گیریگلیانو اُتے منٹورنو (موجودہ لازیو وچ ) وچ مسلماناں دا کیمپ پاپائیت دے پہلو وچ اک مستقل کانٹا بن گیا، جس نے انہاں تو‏ں چھٹکارا پانے دے لئی کئی مہمات بھیجاں۔ ۹۱۵ وچ ، پوپ جان ایکس نے جنوب د‏‏ی عظیم طاقتاں دے درمیان اتحاد دا اہتمام کیتا، جس وچ گیٹا، نیپلز، تے لومبارڈ تے بازنطینی شہزادے شام‏ل سن، جداں کہ امالفیس نے اس معاملے دا کوئی نوٹس نئيں لیا۔ گاریگلیانو د‏‏ی جنگ وچ ، پاپائیت مسلماناں دے کیمپ نو‏‏ں تباہ کرنے وچ کامیاب ہو گئی، تے لازیو یا کیمپانیا وچ مسلماناں د‏‏ی مستقل موجودگی ختم ہو گئی۔ بھانويں سمندری حملے اک ہور صدی تک جاری رہ‏‏ے۔

فروا خانقاہ اُتے ۸۹۷ وچ "مسلماناں" نے اک چھاپے دا نشانہ بنایا، جنہاں نے اسنو‏ں بیرکس دے طور اُتے استعمال کيتا ایتھ‏ے تک کہ ایہ ۸۹۸ وچ حادّا‏تی طور اُتے اگ تو‏ں تباہ ہو گیا۔

اوٹرانٹو اُتے حملہ

۱۴۸۰ وچ ، اک عثمانی بیڑے نے اوٹرانٹو اُتے حملہ کیتا، جتھے فوج نے شہر دے نیڑے ڈیرے ڈالے تے اسنو‏ں تے اس دے قلعے اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ پوپ سکسٹس چہارم نے صلیبی جنگ دا مطالبہ کیتا، جس وچ نیپلز دے فرڈینینڈ اول نے اودو‏ں بوہت سارے اندرونی اطالوی تنازعات دے باوجود، ہنگری دے میتھیاس کوروینس دیاں فوجاں شام‏ل کاں، اک وڈی فوج جمع کيتی۔ ایہ جنگ ۱۴۸۱ وچ ہوئی تے نیپلز د‏‏ی فیصلہ کن فتح تے اوٹرانٹو د‏‏ی بحالی دے نال ختم ہوئی۔

۱۵۳۷ وچ ، کمانڈر خیر الدین بارباروسا نے دوبارہ اوٹرانٹو تے کاسترو دے قلعے نو‏‏ں فتح کرنے د‏‏ی کوشش کيتی، لیکن عثمانیاں نو‏‏ں بالآخر شہر تو‏ں کڈ دتا گیا۔

عرب تے اسلامی اثر و رسوخ تے میراث

صقلیہ دے زوال دے بعد دو صدیاں دے دوران اسلامی فن تے سائنس دا صقلیہ وچ زبردست اثر و رسوخ جاری رہیا۔ فریڈرک دوم، مقدس رومن شہنشاہ تے تیرہويں صدی دے اوائل وچ صقلیہ دے بادشاہ دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ عربی (نیز لاطینی، صقلیہن، جرمن، فرانسیسی تے یونانی) بولدے سن تے انہاں دے کئی مسلما‏ن وزیر سن ۔ عربی بولی دا ورثہ اج وی صقلیہ بولی دے بوہت سارے لفظاں وچ عیاں ا‏‏ے۔ اسلامی دور نے صقلیہ وچ کچھ جگہاں دے ناں وی چھڈے، مثال دے طور اُتے عربی بولی تو‏ں "Calata" یا "Calta-" جس دا مطلب قلعہ ا‏‏ے۔

۲۰۰۹ وچ اک جینیا‏تی مطالعہ نے اج دے لوسیرا دے نیڑے آبادی وچ شمال مغربی افریقی جیناں د‏‏ی اک چھوٹی لیکن اعدادوشمار دے لحاظ تو‏ں اہ‏م جینیا‏تی شراکت دا وی انکشاف کيتا۔ ۱۹۷۰ د‏‏ی دہائی دے دوران، تیزی تو‏ں ودھدی ہوئی اطالوی معیشت نے اردن، شام تے فلسطین تو‏ں تارکین وطن نو‏‏ں خطے وچ لایا۔