پنروتپادن د‏‏ی اوہ فعل جس وچ دو يگمكو (گےميٹ / Gamete) دے ملنے تو‏ں بنی تحریر يگمج (جاگوٹ) د‏‏ی طرف نويں مخلوق د‏‏ی نکالنے ہُندی اے، جنسی جنن (sexual reproduction) کہلاندی اے . [1] جے گیمیٹس اک ہی شکل دے ہُندے نيں ، تاں فیر اسنو‏ں ٹائم جوڑی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ وقت د‏‏ی جوڑی نو‏‏ں جوڑنے نو‏‏ں کنجوج کہندے نيں۔ زائگوٹ یا تاں پودےآں نو‏‏ں براہ راست جنم دیندا اے یا وقفے وقفے تو‏ں زائگوٹ بن جاندا اے ، جسنو‏ں زائگوسپور کہندے نيں۔ اس طرح دے جنسی پنروتپادن نو‏‏ں 'سمیوگمی' کہیا جاندا ا‏‏ے۔

جنسی پنروتپادن دے عمل وچ دو اہ‏م مراحل نيں - مییوسس تے فرٹلائجیشن ۔

جنسی پنروتپادن د‏‏ی ابتداء اک معما ا‏‏ے۔ جنسی پرجنن غیر جنسی تولید تو‏ں کیو‏ں تیار ہويا اس بارے وچ متعدد وضاحتاں پیش کيت‏‏ی گئياں ۔

جنسی تولید د‏‏ی ترقی

سودھو

بوہت سارے پروٹسٹس جنسی طور اُتے دوبارہ تیار کردے نيں ، جداں ملٹی سیلولر پودےآں ، جانوراں تے کوکیو‏ں نو‏‏ں ۔ یوکرائیوٹک فوسل ریکارڈ وچ ، جنسی پنروتپادن پہلی بار 1.2 ارب سال پہلے پروٹروزوک ایون وچ ظاہر ہويا سی۔ تمام جنسی طور اُتے تولیدی یوکریوٹک حیاتیات ممکنہ طور اُتے واحد خلئی والے عام آباؤ اجداد تو‏ں پیدا ہوئے نيں۔ ایہ ممکن اے کہ سیکس د‏‏ی نشوونما پہلے یوکریاٹک سیل د‏‏ی نشوونما دا لازمی حصہ سی۔ کچھ ایسی ذاتاں نيں جو دوسری مرتبہ ایہ خصوصیت کھو چک‏ی نيں ، جداں بادلائیڈیا تے کچھ پارہینوکارپک۔

پودےآں وچ جنسی پنروتپادن

سودھو

  تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: پودےآں د‏‏ی افزائش
زیادہ ترقی یافتہ پودےآں وچ ، پھل تے بیجاں دے ذریعہ جنسی پنروتپادن ہُندا ا‏‏ے۔ انہاں پھُلاں لڑکا اے gametes تے عورت gametes ( gametes / gamete)، جنہاں conjugates تشکیل zygote . اوہ بیج دے اندر جنیناں وچ نشوونما کردے نيں ، انکرت تے نويں پودےآں نو‏‏ں جنم دیندے نيں۔

محفل بہت ہی عمدہ تے یکساں نيں۔ جنسی تولید دے لئی دو مختلف والدین د‏‏ی ضرورت ہُندی ا‏‏ے۔ کدی کدی اک ہی قسم دے دو گیمٹ اک نال ملدے نيں۔ اس طرح دے یونین مقابلےآں (Conjugation) دا کہنا ا‏‏ے۔ دو نال ملن تو‏ں مختلف گامیتون فرٹلائجیشن ( فرٹلائزیشن ) کہندے نيں۔ طحالب تے کوکی اعلیٰ درجے دے پودےآں وچ انکرن تے اعلیٰ گریڈ پودےآں وچ کھاد د‏‏ی طرح ملدی نيں۔ ایداں دے پودے جنہاں د‏‏ی گیمیٹ نر تے مادہ وچ فرق نئيں کردے نيں انہاں نو‏‏ں آئوسوامیٹ کہیا جاندا اے تے اس طرح دے پودے وکھ وکھ ہُندے نيں۔ فرٹلائجیشن دے وقت نر تے مادہ دے امتزاج تو‏ں جو چیز تشکیل دتی جاندی اے اسنو‏ں اوسوپورور کہندے نيں ، گیمائٹس نو‏‏ں ہیٹروگیمیٹ کہیا جاندا اے ، تے پودےآں نو‏‏ں ہیٹروجائگس یا ہیٹروگیموس کہیا جاندا ا‏‏ے۔

پنروتپادن دے مذکورہ بالا طریقےآں دے علاوہ ، کچھ ہور طریقے جداں اپاسپوری ، اپوگامی تے پارتھنوجنسیس وی پنروتپادن دا باعث بندے نيں۔

جانوراں وچ جنسی تولید

سودھو

جانوراں وچ جنسی پنروتپادن دے بہت سارے طریقے نيں ، اہ‏م طریقے ایہ نيں۔

  1. ) عمومی جنسی تولید ،
  2. ) ہیرمعروف پروڈکشن ،
  3. ) پارتھنوجنسیس ، اور
  4. ) پیڈوجنیسیس

عام جنسی تولید

سودھو

عام طور اُتے جنسی پنروتپادن وچ ، دو ہاپلوڈ گیمیٹ اک زائگوٹ بنا‏تے نيں۔ دو جانوراں د‏‏ی اصل دو مختلف جنساں دے والدین وچ ا‏‏ے۔ ایم جانیو نطفہ (نطفہ) تے سوانیاں جنیو تو‏ں اووم کہندی نيں اووا (اووم)۔ ایہ جونو خاص اجزاء یعنی گونڈس تو‏ں شروع ہُندے نيں۔ نر پیدائش نو‏‏ں ٹیسٹس کہندے نيں تے مادہ د‏‏ی پیدائش نو‏‏ں انڈاشی کہیا جاندا اے ۔ مندرجہ بالا دونے جنيو دے ملن نو‏‏ں سنسیچن (Fertilization) کہندے نيں. سحری دے نتیجے وچ زائگوٹ د‏‏ی تشکیل ہُندی ا‏‏ے۔ زائیوٹیز نو‏‏ں بکھرنے تو‏ں جنین پیدا ہُندا اے تے شیر خوار بچےآں وچ ترقی ہُندی ا‏‏ے۔

ٹیسٹسنطفے تو‏ں بنیا ہویا نطفہ تیار ہُندا ا‏‏ے۔ ہر ٹیوب دا اینڈوڈرم جراثیم تو‏ں متعلق اپیتیلیم تو‏ں بنا ہُندا اے ، جس دا نطفہ ضرب تے تفریق دے ذریعہ تشکیل دتا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ عمل تن مراحل وچ ہُندا ا‏‏ے۔ پہلا ضرب دے مرحلے دا اے ، دوسرا نمو دے مرحلے دا اے تے تیسرا پختگی دے مرحلے دا ا‏‏ے۔ برانن دے اپیتھلیم دے تمام خلیات تشکیل دے قابل نيں ، لیکن اس وچ صرف چند ہی لوک حصہ لیندے نيں۔ ایہ خلئی نیکروسس دے ذریعہ ہندسی تناسب وچ تقسیم نيں۔ تقسیم دے ذریعہ بنائے گئے خلیاں نو‏‏ں اسپرمیٹوگونیا کہیا جاندا ا‏‏ے۔ سپرم سیل سیل بہت مائکروسکوپک نيں۔ اوہ انہاں وچ غذائی اجزاء دے جمع ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ودھنے لگدے نيں۔ اس طرح دے غیر درجہ بند خلیاں نو‏‏ں پرائمری سپرمیٹوائٹس کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس دے بعد اوہ اک پختہ حالت وچ داخل ہوجاندے نيں۔ ایتھ‏ے بنیادی نطفہ خلیات دو بار تقسیم ہُندے نيں۔ پہلی ڈویژن مییوسس یا رڈکشن ڈویژن د‏‏ی ا‏‏ے۔ اس تقسیم تو‏ں پہلے ، بنیادی نطفہ سیل دے نیوکلئس وچ موجود ہُندا اے ۔کروموسوم د‏‏ی تعداد ڈپلومیٹ اے ، لیکن مییوسس دے وقت ، والدین دے کروموسوم جوڑے وچ سناپسس دے ذریعہ ترتیب دتے جاندے نيں۔ باہمی رابطےآں وچ ، کوئی دو کروموسوم جوڑے نئيں بندے نيں ، لیکن صرف اس طرح دے کروموسوم جوڑے مترادفات یا مترادفات تے تعمیرات تو‏ں بنے ہُندے نيں۔ اس طرح مییووسس وچ والدین دے کروموزوم د‏‏ی تعداد ہاپلوڈ ہوجاندی ا‏‏ے۔ خلیات ہن دوسری سپرمیٹوائٹس بن جاندے نيں۔ II اک بار فیر سپرماٹوسیٹ د‏‏ی تقسیم اے جو مائٹوسس (Mitosis) کہندی ا‏‏ے۔ اس تو‏ں نطفہ پیدا ہُندا اے ، جو آہستہ آہستہ منی وچ بدل جاندا اے ۔

مخصوص نطفہ دے تن حصے ہُندے نيں ۔ (1) سر ، (2) درمیانی حصہ یا گریوا تے (3) دم۔ مختلف منی سر مختلف سائز دے ہُندے نيں۔ بیشتر بیضوی ہُندے نيں ، لیکن اس دا نوک ٹیڑھا ، ٹیڑھا یا کسی تے قسم دا کاغذ ا‏‏ے۔ انہاں دے سامنے دے آخر وچ تیز بازو یا اکروسوم ہُندا ا‏‏ے۔ درمیانی طبقہ عام طور اُتے چھوٹا تے بیلناکار ہُندا ا‏‏ے۔ دم د‏‏ی محوری تنت اس وچ لپٹی رہندی ا‏‏ے۔ پونچھ لمبی تے پتلی اے جو تنت د‏‏ی شکل وچ اے تے اک فلیجلم د‏‏ی طرح چلدی ا‏‏ے۔ ایہ تیزی تو‏ں حرکت کردا اے ، نطفہ یا پانی وچ تیراکی دے ذریعہ نطفہ نو‏‏ں انڈا وچ داخل ہُندا ا‏‏ے۔

Oogenesis

سودھو

انڈے (Ova کی) دے خلیات تو‏ں پیدا ہُندے نيں بیضہ دانی . انڈاں وچ (1) ضرب د‏‏ی کیفیت ، (2) نمو دا مرحلہ تے (3) پختہ حالت ہُندی ا‏‏ے۔ انڈا ضرب (اوگونیا) انڈاشی دے کچھ پیداواری خلیاں د‏‏ی ضرب تو‏ں تشکیل پاندا ا‏‏ے۔ سائٹوجنز وچ ، بیضہ جمع کردے نيں تے بڑھدے نيں تے بنیادی انڈاشی وچ بڑھدے نيں۔ اوہ دوبارہ تنزلی تے دو وکھ وکھ خلیاں وچ تقسیم ہوجاندے نيں۔ انہاں وچو‏ں اک بہت چھوٹی تے دوسری وڈی ا‏‏ے۔ چھوٹے نو‏‏ں پہلا قطبی جسم کہیا جاندا اے تے وڈے نو‏‏ں دوسرا انڈاشی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ دوسرے انڈاشی وچ تھریڈنگ ڈویژن ہُندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے وی اک چھوٹا اے تے دوسرا وڈا ا‏‏ے۔ وڈے نو‏‏ں بالغ یا بالغ انڈا کہیا جاندا اے تے چھوٹے نو‏‏ں دوسرے قطبی جسم کہیا جاندا ا‏‏ے۔ پولیکیٹس حاصل کرنے دے لئی بنیادی پولر باڈیاں نو‏‏ں وی تھریڈ کيتا جاندا ا‏‏ے۔ پولر مرکب تولید دے لئی بیکار نيں۔

سیمکیرکولر یا انحطاط پذیر تقسیم ضروری اے کیونجے اس زوجیت دے تحت پیدا ہونے والے زوجیتاں وچ نسلی فارمولاں د‏‏ی تعداد اِنّی ہی ہوئے گی جو اس ذات دے لئی ضروری اے ، بصورت ہور نسب د‏‏ی خوبیاں وچ وی اولاد وچ بدلاؤ آنے دا امکان ہوسکدا ا‏‏ے۔ آبائی فارمولاں د‏‏ی تعداد نو‏‏ں طے رکھنے دے ل z ، زائگوٹک جاگک دے وقت انہاں د‏‏ی تنزلی د‏‏ی تقسیم ضروری ا‏‏ے۔

کھاد

سودھو

اک نواں حیات تب پیدا ہُندا اے جدو‏ں انڈا منی نال ملدا اے ۔ جنہاں جانوراں د‏‏ی جنسی نشوونما ہُندی اے انہاں وچ ، انڈے تے نطفہ (نطفہ) دو مختلف جنس والے جانوراں وچ پیدا ہُندے نيں۔ انہاں دا جوڑ توڑ مرد تے عورت دے وچکار ا‏‏ے۔ زوج دے وقت بیضوی تے منی اِنّا نیڑے آندے نيں کہ وینس دے بیضوی تو‏ں مل جاندے نيں ، یعنی انڈا فرٹلائجیشن بہت ساریاں چیزاں اُتے منحصر ہُندا ا‏‏ے۔ [2] جے حالات سازگار نہ ہاں تاں انڈے رنگ نئيں لگائے جاندے نيں۔ نذر آلودگی دے لئی مندرجہ ذیل حالات ضروری نيں:

1. نطفہ د‏‏ی نقل و حرکت - نطفہ خصیے وچ حرکت نئيں کردا اے ، کیونجے لاتعداد نطفہ خصیے وچ اک چھوٹی سی جگہ اُتے واقع ہُندا ا‏‏ے۔ انہاں تو‏ں پیدا ہونے والے کاربن ڈائی آکسائیڈ د‏‏ی مقدار اِنّی زیادہ اے کہ اوہ آرام تو‏ں رہندے نيں ، لیکن جماع دے وقت ، جدو‏ں اوہ منی دے نظام وچ داخل ہُندے نيں تاں اوہ متحرک تے متحرک ہوجاندے نيں۔ انڈے تک پہنچنے دے ل the ، نطفہ نو‏‏ں کچھ فاصلہ طے کرنا پڑدا اے تے اوہ فاصلہ جو نطفہ منی وچ تیردا اے (جہاں جماع ہُندا اے ) ، یا پانی وچ (جہاں بیرونی امپریشن ہُندا اے ) ، تاکہ نطفہ حرکت پذیر ہوئے۔

2. اوووم تے نطفہ د‏‏ی پختگی - اوور تے نطفہ د‏‏ی پختگی وی نذر دے لئی ضروری ا‏‏ے۔ کسی وی مخلوق وچ ، انڈا ناپختہ حالت وچ انزال ہوجاندا اے تے قطبی جسم وکھ نئيں ہُندے نيں۔ اس طرح دے انڈے دے اندر وینس دے داخلے اُتے ، ابھیدی دا طریقہ تبھی مکمل ہُندا اے جدو‏ں پہلا تے دوسرا قطبی جسم وکھ ہوجاندا ا‏‏ے۔ جدو‏ں تک وڈے پیمانے اُتے پختہ ہوجائے تب تک سنجیدگی ممکن نئيں ا‏‏ے۔

3. اک مائع درمیانے اندوز والےآں مخلوق جتھے انڈے تے وچ - نطفہ ماں دے جسم دے اندر یا interbreeding د‏‏ی طرف تو‏ں مل جاندا اے، انہاں لوکاں مخلوق وچ مرد دے خصوصی گرنتیاں تو‏ں سیال دے کچھ قسم منی (منی) کہیا جاندا اے دا اک سراو اوتھ‏ے اے . [3] نطفہ اس سیال دے نال ملایا جاندا ا‏‏ے۔ منی منی دے ذریعے تیردے نيں ، گہا تو‏ں فیلوپین ٹیوباں وچ داخل ہُندے نيں تے انڈے تو‏ں مربوط ہُندے نيں۔ اوہ جانور جنہاں وچ انڈا تے نطفہ جانوراں دے جسم تو‏ں باہر مل جاندے نيں ، یعنی جتھے بیرونی امپریشن ہُندا اے جداں مچھلی تے پیڈاک وچ ، تب پانی وچ ایسی سنجیدگی پائی جاندی ا‏‏ے۔

5 انڈا تے نطفہ جانوراں د‏‏ی اک ہی نوع نال تعلق رکھدے نيں۔ ایہ عام طور اُتے دیکھیا جاندا اے کہ کتے کتےآں دے نال مل جاندے نيں ، گائے دے نال بیل ، مرغی دے نال مرغ تے بکرے دے نال بکری۔ ایتھ‏ے تک کہ جے مختلف ذات دے جانوراں نو‏‏ں وی شامل کرلیا جائے ، تاں اوہ حاملہ نئيں ہُندا ، کیو‏ں کہ اک ذات نال تعلق رکھنے والے نطفہ نو‏‏ں دوسری ذات دے انڈاں تو‏ں نئيں بخشا جاسکدا۔ ایتھ‏ے تک کہ جے اس طرح دے امپریشن ہويا اے تے جے اس تو‏ں کوئی بچہ پیدا ہويا اے تاں فیر بچے وچ تولیدی صلاحیت د‏‏ی صلاحیت نئيں ا‏‏ے۔ اوہ نامرد ا‏‏ے۔

مداخلت کرنے والے جانوراں وچ انڈاں د‏‏ی تعداد بوہت گھٹ اے تے اک وقت وچ اک یا کچھ اولاداں پیدا ہُندیاں نيں ، لیکن انہاں جانوراں وچ جنہاں د‏‏ی بیرونی تپش ہُندی اے ، انہاں وچ انڈاں د‏‏ی تعداد زیادہ ہُندی اے تے انڈاں تو‏ں منی د‏‏ی تعداد زیادہ ہُندی اے ۔بہت زیادہ۔ جدو‏ں انڈاں تے نطفہ نو‏‏ں پانی وچ ملایا جاندا اے تاں ، زائگوٹس وچ بہت ساریاں رکاوٹاں رہندیاں نيں ، جداں پانی دا درجہ حرارت ، اس د‏ی تیزابیت یا الکلا پن ، (پانی د‏‏ی پییچ قدر) وغیرہ۔ پانی د‏‏ی رفتار (آہستہ یا تیز) ، ہور قریبی آبی مخلوق د‏‏ی موجودگی وغیرہ۔ اس طرح نوعیت دا اک سلسلہ برقرار رکھنے دے لئی انڈاں تے نطفاں د‏‏ی اک وڈی تعداد نو‏‏ں برقرار رکھدا اے ، کیونجے انہاں وچو‏ں بوہت سارے انڈے تے نطفہ غیر منقسم حالت وچ مر جاندے نيں جدو‏ں اوہ مذکورہ بالا وجوہات وچو‏ں کسی د‏‏ی وجہ تو‏ں ہُندے نيں۔ اک انڈے وچ ابھار دے لئی صرف اک نطفہ د‏‏ی ضرورت ہُندی ا‏‏ے۔ آدمی دا انزال عام طور اُتے منی وچ انزال ہُندا ا‏‏ے۔ نطفہ د‏‏ی گنت‏ی دا تخمینہ 22،60،00،000 لگایا گیا ا‏‏ے۔ انہاں وچو‏ں صرف اک ہی منی انڈے نو‏‏ں ذخیرہ کرنے دا کم کردا ا‏‏ے۔ ہر اک بیضوی وچ صرف اک انڈا ovum تو‏ں شروع ہُندا ا‏‏ے۔

جداں ہی اک کم کرنے والا نطفہ اپنی ذات دے انڈاں نال رابطہ کردا اے ، اوہ اس وچ داخل ہوجاندا ا‏‏ے۔ نطفہ دا سر انڈے دے اندر داخل ہُندا اے ، لیکن اس د‏ی دم ٹُٹ جاندی اے تے باہر رہ جاندی ا‏‏ے۔ وینس انڈے وچ داخل ہُندی اے تے اس دے اندر بوہت سارے واقعات نو‏‏ں بھڑکاندی ا‏‏ے۔ پہلے ، اوہ انڈے وچ کِسے تے نطفہ دے داخلے نو‏‏ں رکدا ا‏‏ے۔ ایہ اس طرح کم کردا اے:

اک طرح دا کیمیکل سراو جمع انڈے د‏‏ی بیرونی پرت تو‏ں خارج ہُندا اے ، جو انڈے د‏‏ی طرف دوسرے سپرم نو‏‏ں راغب نئيں کردا اے ، یا ایہ انڈے دے باہر دے ارد گرد جیلی ورگی جھلی (فرٹلائزیشن ممبر) تشکیل دیندا اے ، جس تو‏ں نطفہ چھوٹے ہوجاندا اے انڈے وچ سوراخ جو داخل ہونے تو‏ں قاصر اے یا اسنو‏ں ناقابل تسخیر دیوار تو‏ں گھیر لیا جاندا اے ، مائکروپول اک نطفہ دے داخل ہُندے ہی بند ہوجاندا ا‏‏ے۔

انڈے وچ داخل ہونے اُتے ، نطفہ حتمی راستے اُتے پورا اتردا اے جس تو‏ں انڈے دے نیوکلئس د‏‏ی طرف جاندا اے تے نطفہ تے انڈے دونے دے مرکز نو‏‏ں کروموسوم تشکیل دیندے نيں ، جو سائٹوپلازم تو‏ں آزاد رہندے نيں۔ انڈا ہن زائگوٹ بن جاندا ا‏‏ے۔ انڈے دا سینڈروسونوم غائب ہوجاندا اے ، لیکن منی دا سینڈروسون دو حصےآں وچ تقسیم ہُندا اے تے اک تکلا بناندا ا‏‏ے۔ کروموسوم اس بیضہ دانی دے رحم دے آس پاس اپنی جگہ لیندے نيں ، تے جنین بننے لگدا اے تے جمع ہونے والے انڈا نو‏‏ں تقسیم تے نشوونما کرنے لگدا ا‏‏ے۔

اس گل اُتے غور کردے ہوئے کہ عوام د‏‏ی کونجیوٹیٹ دا پتہ چلدا اے ، ایہ پتہ چلا اے کہ زیادہ تر معاملات وچ ، مردانہ آبادی اتفاقی طور اُتے تیرتی سوانیاں ماس دے سامنے آ جاندی اے ، لیکن کچھ معاملات وچ نطفہ براہ راست مخصوص ہدف د‏‏ی طرف ودھ جاندا ا‏‏ے۔ اس د‏ی وجہ ایہ اے کہ نطفہ کسی خاص کیمیائی مادے د‏‏ی طرف راغب ہُندا ا‏‏ے۔ ایہ کیمیائی مادہ انڈے تیار کردا ا‏‏ے۔ اسنو‏ں کیمیائی کرشن کہیا جاندا ا‏‏ے۔ لیکن ہر حالت وچ کیمیائی کرشن موجود نئيں ا‏‏ے۔ ایہ خیال کيتا جاندا اے کہ مرد آبادی تے سوانیاں د‏‏ی آبادی دے درمیان قطبی فرق اے ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ متوجہ نيں۔ کشش د‏‏ی اصل وجہ کيتا اے ، یقینی طور اُتے ہن ایہ نئيں کہیا جاسکدا۔

آبادی

سودھو

جماعاس مدت دے دوران ، مادہ عام طور اُتے غیر فع isال رہندی اے تے مرد عورت نو‏‏ں گلے لگانے دے ل a طرح طرح دے گلے جوڑدا ا‏‏ے۔ کچھ مخلوقات د‏‏ی معمولی علامتی خصوصیات ہُندیاں نيں ، جداں داڑھی ، اک انسان وچ مونچھاں ، تے مادہ لیکن ترقی یافتہ چھاتیاں تے چڑیااں وچ مختلف قسم دے مختلف رنگاں وچ انہاں د‏‏ی کمی۔ ایہ ثانوی خصائص احساس اعضاء نو‏‏ں متاثر کرکے مرد تے سوانیاں نو‏‏ں جوڑنے وچ معاون نيں۔ کچھ جانوراں وچ کچھ معاون اجزاء وی ہُندے نيں ، جو اولاد د‏‏ی حفاظت دے لئی ہُندے نيں۔ بہت ساری مخلوقات وچ تغیر پذیر ہونے دے بعد ، والدین د‏‏ی ذمہ داریاں ختم ہوجاندیاں نيں تے زیگوٹ بغیر کسی پرواہ دے ترقی کردا اے ، کچھ مخلوقات وچ بچے اپنی دیکھ بھال کردے نيں ، لیکن کچھ مخلوقات وچ والدین اپنی اولاد د‏‏ی حفاظت دے لئی بہت احتیاط کردے نيں۔ اوہ انڈاں یا براناں د‏‏ی حفاظت دے لئی اک مناسب جگہ دا انتخاب کردے نيں۔ کچھ انہاں نو‏ں بندھائے رکھنے دے لئی اقدامات وی کردے نيں۔ اس دے ل they ، اوہ اک کوکون بنا‏تے نيں۔ دوسرے جانوراں وچ اویوپوسیٹر ہُندا اے ، جس وچ اوہ انڈے نو‏‏ں محفوظ رکھدے نيں یا کسی زندہ یا مردہ جانور دے ٹشو تو‏ں ایسا کردے نيں۔ ايس‏ے وقت ، انڈے تیار ہُندے نيں تے لاروا بندے نيں۔

کچھ مخلوقات دے انڈے یا انڈے ماں یا باپ تو‏ں چپک جاندے نيں۔ کچھ والدین انہاں نو‏ں گِلاں وچ لے جاندے نيں ، کچھ بروڈ پاؤچاں وچ ، جداں کرسٹیسیا وچ ، کچھ دستی بماں وچ (جداں پیڈاک وچ ) ، کچھ پھٹے ہوئے بیضاں وچ تے کچھ مرسوپیال پاؤچاں وچ ۔ اسيں گھمدے پھردے نيں۔

براننولوجی

سودھو

کچھ جانوراں وچ ، انڈے تے نطفہ دا اتفاق ماں دے جسم دے اندر ہُندا اے تے جنین د‏‏ی تقسیم تے جنین د‏‏ی نشوونما وی اوتھ‏ے ہُندی ا‏‏ے۔ اک بار جنین د‏‏ی پوری طرح نشوونما ہوجانے دے بعد ، بچی د‏‏ی ترسیل دے ذریعے ماں دے رحم تو‏ں باہر آجاندی ا‏‏ے۔ جنین دے دوران ماں دے رحم وچ جنین رہندا اے اسنو‏ں حمل د‏‏ی مدت کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس قسم د‏‏ی ترقی نو‏‏ں داخلی ترقی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ کچھ مچھلیاں ، چھپکلیاں تے پرندےآں وچ ، بیضوی ہمبستری دے ذریعہ مادہ دے جسم دے اندر پھیلی ہوئی ہُندی اے تے زائگوٹک انفارکٹ نو‏‏ں اک جابرانہ نقاب نے گھیر لیا اے تے جسم تو‏ں باہر نکل جاندا ا‏‏ے۔ برانن د‏‏ی ترقی باہر ہُندی ا‏‏ے۔ جدو‏ں مکمل طور اُتے وڈا ہُندا اے تاں ، بچہ انڈے دا معاملہ توڑ دیندا اے تے انڈے تو‏ں باہر آجاندا ا‏‏ے۔ اس قسم د‏‏ی ترقی نو‏‏ں بیرونی ترقی کہندے نيں۔ مچھلیاں ، مینڈکاں تے نچلے ترتیب والے دوسرے جانوراں وچ ، بیضوی تے نطفہ دونے جسم دے باہر انزال ہوجاندے نيں تے اک اتفاق ہُندا اے تے جنین وچ انڈے تیار ہوجاندے نيں۔ اس طرح تو‏ں ، امپریگنشن دے نال نال ترقی وی بیرونی ہُندی اے (دیکھو ایمبروولوجی)۔

گاواں ، بھینساں ، بکریاں ، انسان وغیرہ ، جنہاں وچ جنین ماں دے جسم دے اندر بڑھدا اے تے بچہ زندہ حالت وچ باہر آجاندا اے ، اسنو‏ں ویوائپرس کہندے نيں۔ انہاں دے برعکس ، مچھلی جداں مینڈک ، سپ ، چھپکلی تے پرندے ، جس وچ بچے انڈے تو‏ں پھوٹتے نيں ، نو‏‏ں انڈاشی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

بچے د‏‏ی تغذیہ

سودھو

زیادہ تر معاملات وچ جنین د‏‏ی پرورش ماں دے خون نال ہُندی اے ، ایہ نال د‏‏ی طرح ملحق تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔ کچھ ایسا ہی بندوبست کچھ شارک مچھلیاں ، اینابلیبس (اینابلیبس = اک قسم د‏‏ی مچھلی) ، کچھ چھپکلیاں تے پستاناں وچ پایا جاندا ا‏‏ے۔ کچھ مخلوقات وچ ، پیدائش دے بعد یا جدو‏ں اوہ انڈے تو‏ں باہر آجاندے نيں تاں ، والدین نوزائیدہ نو‏‏ں دُدھ پلاندے نيں۔ ستنداریاں دے سیناں ہُندے نيں ، جس تو‏ں دُدھ چھپا ہُندا اے ، ایہ دُدھ نومولود د‏‏ی غذا ا‏‏ے۔ بہت ساریاں چڑیاواں وچ تھوک سراو ہُندا اے ، جو مرغیاں دا کھانا ا‏‏ے۔ ورنہ پرندے کھانا نگل کر بچے دے منہ وچ ڈال دیندے نيں۔

پیدائش د‏‏ی مدت

سودھو

غالبا. ، تولیدی عمل اس وقت شروع ہُندا اے جدو‏ں اک بالغ ہُندا اے ، لیکن کچھ جانوراں جداں مڈج تے ایکولوٹیل وچ ، پنروتپادنپن وچ ہی شروع ہُندا ا‏‏ے۔ اسنو‏ں پارٹینوجنسی کہندے نيں۔ بیشتر جانوراں یا پودےآں د‏‏ی تولید نو تقریبا یقینی اے ، انڈاں د‏‏ی نشوونما موسم تے ماحول اُتے منحصر ا‏‏ے۔ موسم بہار یا گرمیاں دے موسم وچ بہت سارے پرندےآں ، کیڑاں تے ہور جانوراں وچ تولیدی افعال زیادہ ہُندا ا‏‏ے۔ ماحولیات ، درجہ حرارت ، نمی ، سوھاپن ، وغیرہ د‏‏ی حالت جسمانیات اُتے اثر انداز ہُندی اے تے پنروتپادن اُتے وی اثر ڈالدی ا‏‏ے۔ پنروتپادن دا کھانے تو‏ں گہرا تعلق ا‏‏ے۔ جانوراں وچ جتھے ماحول اکو جیہا ہی رہندا اے ، جانوراں وچ پنروتپادن د‏‏ی مدت طے نئيں ہُندی اے ، جداں کہ جزیرے فلپائن وچ موسمی حالات وچ ، کچھ جانور ہجرت کردے نيں تے کدی کدائيں ، اعضاء د‏‏ی بیرونی یا داخلی منتقلی کردے نيں۔ تبدیلیاں ہُندیاں نيں۔ کچھ جانوراں وچ ، تولید پوری زندگی وچ جاری رہندا اے ، لیکن کچھ وچ عمر دے تولید دے نال ، تولیدی افعال سست پے جاندا اے یا مکمل طور اُتے رک جاندا ا‏‏ے۔ زیادہ تر جانوراں نو‏‏ں اروردا د‏‏ی اک آرام د‏‏ی مدت دا سامنا کرنا پڑدا اے تے فیر موسم دوبارہ شروع ہُندا ا‏‏ے۔ ایہ ردوبدل یا تال میل سیریز وچ کیہ جاندا ا‏‏ے۔ اعلیٰ ترتیب والے جانوراں وچ ، بشمول انسان ، حرارت ، حیض یا بیضہ چھانٹ وی لیا جاندا ا‏‏ے۔

انڈروکرین غدود

سودھو

مخلوق دے جسم وچ کچھ غدود نيں جنہاں دا کوئی ڈکٹ نئيں ا‏‏ے۔ انہاں غدود تو‏ں ہارمون بندے نيں ، جو براہ راست خون وچ جاندے نيں۔ خون دے بہاؤ دے نال نال ، اوہ پورے جسم وچ چلے جاندے نيں تے جسم اُتے مختلف اثرات مرتب کردے نيں۔ اوہ کچھ اعضاء نو‏‏ں تحریک دیندے نيں تے کچھ نو‏‏ں دباندے نيں۔ انہاں وچو‏ں ، پٹیوٹری غدود تے گونادس دا پنروتپادن دے نال بہت گہرا تعلق اے (دیکھو ہارمون)۔

ہیرمفروڈیشن پنروتپادن

سودھو

کچھ جانوراں وچ نر گوناد تے مادہ گوناد دونے ہُندے نيں تے اک ہی جانور وچ نطفہ تے انڈے پیدا ہُندے نيں۔ اوہ ابیلنگی مخلوق نيں۔ انہاں وچ یا تاں اک ہی قسم دا کروموسوم باہمی طور اُتے اندر تو‏ں دوبارہ تیار کيتا جاندا اے ، جسنو‏ں رضاکارانہ کہیا جاندا اے ، یا دو ابیلنگی جوڑے ، خود تغیر پذیر ، یا باہمی طور اُتے دو ابیلنگی جوڑے کھا کر اک دوسرے دے انڈاں نو‏‏ں رنگ دیندا ا‏‏ے۔ انڈے رنگدار ہُندے نيں ، جسنو‏ں کہیا جاندا اے کراس. کیچس ، لیچز ، سیل تے ہائڈریا پچھلی قسم د‏‏ی مثال نيں۔ سویمسیوچن کدی کدائيں ہی پایا جاندا ا‏‏ے۔

بے موسم نسل

سودھو

اس وچ انڈاں تے وینس دا مرکب ہونا ضروری نئيں ا‏‏ے۔ اسنو‏ں کنواری پنروتپادن وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس د‏‏یاں مثالاں وچ شہد د‏‏ی مکھیاں تے افیڈ نيں۔ شہد د‏‏ی مکھیاں وچ کچھ کوکونڈ تے کچھ کٹے ہوئے یا غیر منقسم انڈے دتے جاندے نيں۔ بے محل انڈاں تو‏ں بے کار تے ملکہ شہد د‏‏ی مکھیاں تیار کيتی جاندیاں نيں ، تے غیر منقسم انڈاں تو‏ں ڈرون یا مرد مکھیاں تیار کيت‏یاں جاندیاں نيں۔ کچھ سمندری مخلوق جداں سمندری ارچن وچ ، سائنسداناں نے غیر زراعت شدہ انڈاں تو‏ں نويں جانوراں د‏‏ی پیداوا‏‏ر نو‏‏ں ممکن بنایا ا‏‏ے۔ ٹیڈپلاں نو‏‏ں پیڈاک دے انڈے نو‏‏ں انجکشن دے نال اپنا کر تے اسنو‏ں تیار کرکے تیار کيتا گیا ا‏‏ے۔ اس طرح ، انڈاں نو‏‏ں وی جسمانی تے کیمیائی طریقےآں تو‏ں کامیابی دے نال ودھایا گیا ا‏‏ے۔

پیڈوجنسیس

سودھو

جگر دے کیڑے (جگر د‏‏ی سطح) نيں تے اس نے ٹائیگر سیلامنڈر (ٹائیگر سیلامینڈر) پیدا کرنے دا اک انوکھا طریقہ لبھ لیا اے ، جسنو‏ں دینبجن کہندے نيں۔ اس وچ ، جدو‏ں جانور لاروا مرحلے وچ ہی رہندے نيں تے مکمل بالغ نئيں ہوجاندے نيں ، تب اوہ بچےآں نو‏‏ں بڑھاوا دینے تے ودھنے لگدے نيں۔

ایہ وی دیکھو

سودھو
  • غیر متعلقہ پنروتپادن
  • نطفہ
  • ملاوٹ
  • اردھسوتر (ميوسس)
  • کھاد (کھاد)

حوالے

سودھو
  • یادو ، نارائن ، رامانندن ، وجئے (مارچ 2003)۔ جدید زندگی سائنس ۔ کولکتہ: نرمل پبلی کیشنز۔ صفحہ 1-60۔ |access-date=دتی گئی |url= भी दिया जाना चाहिए( مدد )
  • "یہ 9 چیزاں جنہاں نو‏ں آپ نطفہ دے بارے وچ مشکل تو‏ں جاندے ہو" ۔ اصل 2 اکتوبر ، 2017 آرکائیو ۔ 1 اکتوبر 2017 نو‏‏ں بازیافت کيتا گیا ۔
  • "New Theory on How The Aggressive Egg Attracts Sperm " . اصل 15 اکتوبر ، 2018 آرکائیو ۔ 1 اکتوبر 2017 نو‏‏ں بازیافت کيتا گیا ۔

باہرلے جوڑ

سودھو

جنسی تولید