بڑو صاحب
گربانی دا فرمان اے، "تعلیم ویچاری تاں پراپکاری۔" انگریزی راج ویلے پڑھائی ول کوئی دھیان ہی نہیں دتا جاندا سی۔ سکول تاں کسے کسے پنڈ وچ ہی ہندے سن۔ گوردواریاں وچ گرنتھی، مندراں وچ پجاری اتے مسجداں وچ مولوی بچیاں نوں اپنے دھرم مطابق چار اکھر پڑھن لکھن جوگی تھوڑی جہی تعلیم دے دیا کردے سن۔ ویہویں صدی دے مہان سنت مہاں-پرکھ بابا اتر سنگھ جی مستوآنا نے جتھے اپنا سارا جیون شبد-گرو دا نصیحت دے کے لکھاں ہی پرانیاں نوں امرت پان کروا کے گورو-گھررو نال جوڑیا، سچ دے رستہ تے چلن لئی راغب کیتا، اتھے دنیاوی سائنسی تعلیم تے روحانی تعلیم دے سمیل دے نویکلے ڈھنگ دی شروعات کیتی۔۔
اوہناں دے اساری سیوک سنت تیجا سنگھ جی نے اس مشن نوں جاری رکھیا۔ اوہناں 1956 وچ ہمالیا دے پہاڑی کھیتر وچ خفیہ تپو بھمی نوں ظاہر کیتا تے 400 ایکڑ زمین خرید کے اتھے 1965 وچ کلغیدھر ٹرسٹ دا قیام کیتا۔ ایہہ تھاں ہن دیس ودیش وچ بڑو صاحب وجوں جانیا جاندا اے۔اتھے اوہناں نے چار طالب علماں نال اک سکول شروع کیتا سی تے 1986 وچ 10+2 انگریزی زریعہ والا پبلک سکول قائم کیتا جو ہن تعلیم دے نال نیتک قدراں قیمتاں تے روحانی سکھیا دا مہان مرکز بن چکا اے، جس دی سوبھا دیس ودیشا وچ جتھے وی پنجابی رہندے ہن، پہنچ رہی اے۔ اس صحافی نے بڑو صاحب دو دن رہِ کے دیکھیا کہ اکال اکیڈمی وجوں جانی جاندی اس ادارہ وکھے اس ویلے 1538 طالب علم ہن، جہناں وچوں لگبھگ 200 طالب علم غیرملکی ہن۔ ہر طالب علم لئی امرت ویلے اٹھ کے گرودوارہ صاحب آ کے نت نیم دا پاٹھ کرنا اتے شام نوں رہراس دا پاٹھ کرنا ضروری اے (غیر- سکھ طالب علماں لئی لازمی نہیں)۔
سارے سکھ طالب علم امرتدھاری ہن اتے بہت سادہ لباس (وردی) پہندے ہن، کڑیاں سمیت سارے طالب علم سر اتے سفید گول دستار سجاؤندے ہن۔ کلغیدھر دسمیش پیؤ دے ایہہ گرسکھ بچے اک بہت ہی الوکک نظارہ پیش کردے ہن۔ پنجویں جماعت تک کو-ایجوکیشن اے، اگوں کڑیاں تے منڈیاں لئی وکھ وکھ تعلیم دا پربندھ اے۔ جے کر سکے بھین بھرا وی اتھے پڑھدے ہن،تا اوہ وی صرف ایتوار والے دن اک دوجے نوں مل سکدے ہن۔
سنت تیجا سنگھ توں بعد ہن بابا اقبال سنگھ جی اوہناں تے سنت اتر سنگھ جی دے مشن نوں کامیابی-پوربک اگے تور رہے ہن۔اس ویلے کلغیدھر ٹرسٹ اتری بھارت دے دور دراڈے علاقیاں دے غریب، پچھڑے طبقےآں اتے پینڈو لوکاں دی سیوا وچ نیتک قدراں-قیمتاں ؟تے بیسڈ تعلیم، کردار نرمان،سکارتمک جیون-سٹائل، صحتَ،سماج-سدھار، نشہ-مکتی اتے پینڈو ترقی ورگے موضوعاں اتے سرگرم اک بہمکھی سماجی، روحانی اتے تعلیمی ادارہ اے، جو اکال اکیڈمیاں دی اک لڑی شروع کر رہی اے۔ہماچل،ہریانہ تے راجستھان توں بنا پنجاب وچ وی اس ویلے لگبھگ دو درجن اکیڈمیاں قائم کیتیاں جا رہیاں ہن۔ اکال اکیڈمی دی خاصیت ایہہ اے کہ انگریزی زریعہ راہیں جدید سائنسی تعلیم دین توں علاوہ ایہہ طالب علماں نوں اتم وشو-شہری بنن وچ معاون ہندیاں ہن۔ جتھے جتھے وی اکال اکیڈمیاں قائم ہوئیاں ہن، اس علاقے وچ پتتپن اتے نشیاں دی لعنت نوں وی ٹھلھ پئی اے۔اس ویلے بڑو صاحب وکھے اکال اکیڈمی توں بنا گرمتِ تُ سنگیت ودیالا،اک انجنیئرنگ اینڈ ٹیکنالوجی کالج، 65 بستریاں والا اکال چیریٹیبل ہسپتال اے اتے پچھلے ورھے نرسنگ سکول شروع کیتا گیا اتے اکال یونیورسٹی دا قیام لئی کم چل رہا اے،جو 2010-11 تک ہوند وچ آ جان دی آس اے۔اتھے سال وچ تن واری فری میڈیکل چیک-اپّ کیمپ لگائے جاندے ہن،جہناں وچ چنڈی گڑھ،پٹیالہ،دلی تے جالندھر توں وکھ وکھ بیماریاں دے ماہر ڈاکٹر تے سرجن سوے-اچھک نشکام سیواواں ددے ہن۔بابا اقبال سنگھ جی دا کہنا اے کہ کلغیدھر ٹرسٹ ولوں پنجاب دے سارے پنڈ ہی نہیں، سگوں سارے اتری بھارت نوں کور کرن دی سکیم اے۔
بڑو صاحب چ بنی پہلی سکھ یونیورسٹی
سودھوکلغیدھر ٹرسٹ بڑو صاحب (ہماچل پردیش) دے چیئرمین بابا اقبال سنگھ نے جلندر وکھے چونویں پترکاراں نال گل بات کردیاں اگست 2008 وچ دسیا کہ دنیا دی پہلی سکھ یونیورسٹی اتے ہماچل پردیش دی پہلی پرائیویٹ یونیورسٹی بڑو صاحب وکھے قائم کیتی گئی اے۔ اس وچ 16 کالج ہونگے جس دے سینٹر دیس بھر وچ بنائے جانگے۔ اتھے اک انجینیئرنگ کالج وی کھولھیا گیا اے۔ ایہہ کالج پچھلے سال چالو ہویا سی۔ ہن چھیتی ہی اک اکال نرسنگ کالج وی قائم کیتا جاویگا جس وچ 60 سیٹاں ہونگیاں۔ اوہناں ہور دسیا کہ بڑو صاحب وکھے چل رہی اکال اکیڈمی وچ 1400 طالب علم پڑھائی کر رہے ہن۔ ایہناں وچ 16 ملکاں دے طالب علم شامل ہن جہناں وچ 100 امریکہ دے ہن۔ اوہناں کیہا کہ اتری بھارت وچ اوہناں دے سی۔ بی۔ ایس۔ ای۔ نال متعلق 40 (انگریزی زریعہ) دے پنڈاں وچ سکول چل رہے ہن۔ کل ملا کے تیہہ ہزار طالب علم ایہناں سکولاں وچ تعلیم حاصل کر رہے ہن۔ بابا اقبال سنگھ جو خود ہماچل پردیش دے ریٹائرڈ ڈائریکٹر کھیتی باڑی ہن، نے کیہا کہ اوہناں دا مشن بچیاں، خاص کرکے بچیاں نوں ودھیا معیاری سکھیا دینا، نوجواناں نوں نشیاں توں دور رکھنا، اوہناں نوں گرو گرنتھ صاحب تے گربانی نال جوڑ کے مقابلے دے امتحاناں وچ بیٹھن والے طالب علم تے چنگے انسان بناؤنا اے۔ انہاں ہور کیہا کہ ساڈا نشانہ اتری بھارت دے 150 پنڈاں وچ سکول کھولہنا اے جہناں وچوں 41 کھلھ چکے ہن۔ اک کانپور وی کھلہیگا۔ ایہناں لئی زمین دانیاں نے دان کیتی اے۔ بابا جی نے دسیا کہ ساڈے تعلیمی مرکزاں وچ سارے بچے چوڑیدار پزاما کرتا تے اپر گول دستار سجاؤندے ہن۔ لڑکیاں دی وی ایہو وردی اے۔ ایہہ وردی بھارتی سبھیاچار دی نشانی اے۔ اوہناں واضع کیتا کہ ساڈے سکول مدرسے' نہیں ہن۔ ایہہ سارے سی۔ بی۔ ایس۔ ای۔ نال جڑے ہوئے ہن۔ غریب بچیاں نوں مفت پڑھائی کروائی جاندی اے۔ کھیڈاں ول وی پورا دھیان دتا جاندا اے۔ وڈے افسراں تے ججّ صاحبان دے بچے وی پڑھدے ہن۔ جالندھر وچ دھنال کلاں (نیڑے وڈالا چوک) جو سکول بنایا گیا اے، اس وچ اس سال پڑھائی شروع ہو گئی اے۔ ساڈے سکولاں وچ ہر دھرم دے بچے پڑھدے ہن۔ خاص دھیان انگریزی دی پڑھائی ول دتا جاندا اے۔ نشہ چھڈاؤ مرکز اُتے 200 بستریاں دا اک ہسپتال وی اے جتھے ہر سال اکھاں تے جنرل بیماریاں دے علاج لئی کیمپ لگدے ہن۔ اوہناں دسیا کہ سکھ یونیورسٹی دا ناں اٹرنل (اکال) یونیورسٹی رکھیا گیا اے تے ہماچل اسمبلی اس لئی پروانگی دے چکی اے۔
بڑو صاحب دا نشہ چھڑاؤن وچ یوگدان
سودھومارچ 2011 چھٹیاں دوران اکال اکیڈمی چیمہ صاحب دے 408 طالب علم، 150 دے قریب استاد اتے سیواداراں دے جتھے نوں سچکھنڈ سری حضور صاحب ابچلنگر صاحب نندیڑ (مہاراشٹر) لئی ڈاکٹر: ہرکیش سنگھ سدھو، ڈی۔ سی۔ سنگرور نے سنگرور ریلوے سٹیشن توں ہری جھنڈی دے کے روانہ کیتا۔ رستے وچ طالب علماں لئی کھان-پین دے پختہ پربندھ کیتے گئے سن۔ نندیڑ پہنچن تے ساریاں نے سری حضور صاحب وکھے متھا ٹیکیا۔ اس موقعے تے مہاراشٹر دے سابقہ ڈی۔ جی۔ پی۔، تخت سری حضور صاحب دے چیئرمین پروندر سنگھ پسریچا اتے س: دوندرپال سنگھ سپرڈینٹ تخت سری حضور صاحب، گیانی بخشیش سنگھ جتھیدار اکھنڈ پاٹھ، بابا اوتار سنگھ قوم بابا بدھیچندیئے مہانمرد، بابا پریم سنگھ مکھ سیوادار گرودوارہ ماں صاحب کور دیواں بڈھا دل اتے ہور وی سنتاں-مہانمرداں نے حاضری بھری، جہناں نوں کلغیدھر ٹرسٹ بڑو صاحب ولوں سروپاؤ اتے سنمان-چنہ دے کے اعزازی کیتا گیا۔ پنرسیپل میڈم کشپندر کور، پنرسیپل شندر کور اتے منجیت کور نوں حضور صاحب ولوں اعزازی کیتا گیا اتے بابا اقبال سنگھ لئی وی اعزاز بھیجیا۔ طالب علماں نے سچکھنڈ سری حضور صاحب دے دربار صاحب وکھے روزانہ سویرے شبد کیرتن اتے شام سکھ اتہاس نال متعلق ڈھاڈی واراں سنا کے گروہ سادھ-سنگت نوں نہال کیتا۔ طالب علماں نے گتکے دے جوہر دکھا کے بڑو صاحب دا ناں چمکایا۔ اگلے دن طالب علماں نے نشیاں اتے ہور سماجی کریتیاں متعلق لوکاں نوں آگاہ کرن لئی سماج سدھار انقلاب ماتحت وڈا جاگروکتا ریلی کڈھی، جس نوں س: ڈی۔ پی۔ سنگھ سپرڈینٹ تخت سری حضور صاحب نے جھنڈی دے کے روانہ کیتا اتے لوکاں توں بریاں عادتاں چھڈاؤن لئی پرتگیا کوپن وی بھروائے۔ اس توں بعد بچیاں نوں آسے-پاسے دے تریخی گوردواریاں دے فلسفہ کروائے۔ خالصہ ہائی سکول وکھے بچیاں دے ہاکی مقابلے کروائے، سنت گاڈکے بابا ریزیڈینشیئل آدیواسی سکول وکھے سکول دے پنرسیپل وائی۔ ایف۔ پردیسی نے بچیاں نال گل بات کیتی۔ اس توں بعد بچے استاداں سمیت کرناٹک دے بدر شہر وچ پیندے گرو نانک سکول وکھے گئے، جتھے سکول دے وائس چیئرپرسن میڈم ریشما کور نے ساریاں دا نگھا استقبال کیتا اتے اکیڈمی دے طالب علماں دے وکھ-وکھ کھیتراں وچ کلا دے جوہر دیکھ کے بہت متاثر ہوئے۔ اگلے دن طالب علماں نے آلے-دوآلے دے علاقے دے پنڈ شیکارگھاٹ، وزیر آباد، کامٹا، پاپڑگانو، کاپٹا، قاصر کھیڑا، جیری اتے نندیگرام دے لوکاں نوں مل کے اتھوں دے سبھیاچار، کتا، معلم پدھر، رہن-سہن، آب و ہوا حالت، مٹی اتے چٹاناں، جیو-جنتو، لوکاں دے سکھ دھرم بارے وچار، درکھتاں اتے الوپ ہو رہیاں پرجاتیاں آدی بارے جانکاری حاصل کیتی۔ اگلی سویر بچے سری وی۔ جے۔ وارواٹکر (آئی۔ ایف۔ ایس۔) ڈپٹی کنزرویٹر ڈیپارٹمنٹ دی اگوائی وچ ملے، جہناں نے وکھ-وکھ درکھتاں، جڑی بوٹیاں دے میڈیکل ورتوں بارے بچیاں نوں وستھارپوروک جانکاری دتی۔ طالب علماں نے ماحول نوں صاف-ستھرا بنائی رکھن لئی پودے وی لگائے۔ سری ایس۔ پی۔ پاٹل (سول سرجن نندیڑ) دی اگوائی وچ پنڈ ترکٹی وکھے میڈیکل کیمپ لگایا، جس وچ وکھ-وکھ بیماریاں نال متعلق لوکاں دا سرویکھن کیتا۔ اگلے دن طالب علماں دی ٹیم استاداں سمیت مہان شخصیتاں جتھیدار سنگھ صاحب گیانی کلونت سنگھ، میت جتھیدار بھائی جوتئندر سنگھ، بھائی ہردیال سنگھ، بھائی دھرم سنگھ اتے بھائی امر سنگھ نال ملاقات کیتی، جہناں نے تخت دی پوتر مریادا، نت نیم اتے اتہاس بارے جانکاری دتی۔ اگلی سویر طالب علماں نے دربار صاحب وکھے متھا ٹیکن مگروں گھر واپسی لئی چالے پا دتے۔ سنگرور ریلوے سٹیشن تے ہی سری سکھمنی سیوا سوسائٹی ولوں طالب علماں لئی گر دا پربندھ کیتا گیا۔ مگروں نگر کیرتن دا انعقاد کیتا گیا۔ ڈی۔ سی۔ ہرکیش سنگھ سدھو نے پنج پیاریاں نوں سروپاؤ دے کے استقبال کیتا۔ نگر کیرتن دا ابھاوال، نمول، شیروں، شاہ پور، جھاڑوں دیاں سنگتاں نے نگھا استقبال کیتا۔ انت گرودوارہ جم استھان چیمہ صاحب وکھے پجا۔ اس طرحاں ایہہ سفر تریخی ہو نبڑی۔