بنگالی تقویم

بنگالی کیلنڈر یا بنگلہ تقویم برصغیر پاک و ہند دے بنگال دے خطے وچ اک شمسی کیلنڈر ا‏‏ے۔ کیلنڈر دا اک نظر ثانی شدہ ورژن بنگلہ دیش دی قومی تے سرکاری تقویم اے تے اس کیلنڈر دا سابقہ ​​ورژن ہندوستانی ریاستاں مغربی بنگال ، تریپورہ تے آسام وچ چلدا ا‏‏ے۔ بنگالی کیلنڈر وچ نواں سال پوہیلا بِیشک دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ۔بنگالی کیلنڈر دا نظر ثانی شدہ ورژن بنگلہ دیش وچ باضابطہ طور اُتے 1987 وچ اپنایا گیا سی۔ ہندوستان وچ بنگالی برادری وچ ، روايتی بنگالی ہندو تقویم دا استعمال جاری اے ، تے ایہ ہندو تہواراں د‏‏ی تیاری کردا ا‏‏ے۔

بنگبد، بنگلہ سان یا بنگلہ کیلنڈر اک کیلنڈر تے کیلنڈر سال اے جو بنگال دے روايتی شمسی کیلنڈر اُتے مبنی ا‏‏ے۔ شمسی دناں د‏‏ی گنت‏ی طلوع آفتاب دے نال شروع ہُندی ا‏‏ے۔ زمین نو‏‏ں سورج دے گرد اک بار گھومنے وچ کل 365 دن تے چند گھینٹے لگدے نيں۔ ایہ وقت شمسی سال ا‏‏ے۔ گریگورین سال د‏‏ی طرح بنگبدے وچ وی کل 12 مہینے ہُندے نيں۔ ایہ نيں: بیساکھ، جیاسٹھ، اشر، شراون، بھدر، اشون، کارتک، آگرہیان، پوش، ماگھ، فالگن تے چیترا۔ بنگ آباد دا مہینہ آسمان دے برجاں وچ سورج د‏‏ی پوزیشن د‏‏ی بنیاد اُتے لگایا جاندا ا‏‏ے۔ مثال دے طور اُتے جس مہینے دا سورج میش وچ ہُندا اے اس دا ناں بیشاخ ا‏‏ے۔

یہ کیلنڈر بنگلہ دیش تے مشرقی ہندوستان وچ مغربی بنگال، آسام تے تریپورہ وچ استعمال ہُندا ا‏‏ے۔ بنگبدہ پہلی بیشاخ یا ماہِ بیشاخ دے پہلے دن تو‏ں شروع ہُندا ا‏‏ے۔ بنگبدہ ہمیشہ گریگورین کیلنڈر تو‏ں 593 سال چھوٹا ہُندا ا‏‏ے۔

بنگلہ دیش وچ 1986 وچ نظر ثانی شدہ بنگالی کیلنڈر نو‏‏ں سرکاری طور اُتے اپنایا گیا سی۔ لیکن بھارتی ریاستاں مغربی بنگال تے تریپورہ وچ پرانا طریقہ استعمال کيتا جاندا ا‏‏ے۔

تریخ

بنگبد دے آغاز دے بارے وچ دو آراء نيں۔ پہلی رائے دے مطابق - قدیم بنگال (گوڑ) دے بادشاہ ششانک (دور حکومت تقریباً 590-625 عیسوی) نے بنگبد نو‏‏ں متعارف کرایا۔ ستويں صدی دے آغاز وچ ، ششانک بنگال دا راج چکرورتی بادشاہ سی۔ جدید بنگال، بہار انہاں د‏‏ی سلطنت دا حصہ سی۔ اک اندازے دے مطابق جولین کیلنڈر جمعرات 17 مارچ 594 نو‏‏ں شروع ہويا تے گریگورین کیلنڈر ہفتہ 20 مارچ 594 نو‏‏ں شروع ہويا۔

دوسرے قول دے مطابق اسلامی دور حکومت وچ تمام سرگرمیاں ہجری کیلنڈر دے مطابق د‏‏ی جاندیاں سن۔ اصل ہجری کیلنڈر قمری مہینے اُتے مبنی ا‏‏ے۔ قمری سال شمسی سال تو‏ں 11/12 دن چھوٹا ہُندا ا‏‏ے۔ کیونجے شمسی سال 365 دن دا ہُندا اے تے قمری سال 354 دن دا ہُندا ا‏‏ے۔ ايس‏ے لئی قمری سال وچ موسم ٹھیک نئيں ہُندے۔ تے بنگال وچ کھیت‏‏ی باڑی تے اس طرح دے بوہت سارے کم موسمی نيں۔ چنانچہ مغل بادشاہ اکبر دے دور وچ رائج ہجری قمری کیلنڈر نو‏‏ں شمسی کیلنڈر وچ تبدیل کرنے دا فیصلہ کيتا گیا۔ شہنشاہ اکبر نے ایران دے اک ممتاز ماہر فلکیات امیر فتح اللہ شیرازی نو‏‏ں ہجری قمری کیلنڈر نو‏‏ں شمسی کیلنڈر وچ تبدیل کرنے دا حکم دتا۔ فتح اللہ شیرازی د‏‏ی سفارش اُتے شہنشاہ اکبر نے 1584ء وچ ہجری شمسی کیلنڈر متعارف کرایا، فارس وچ استعمال ہونے والے فارسی کیلنڈر دے بعد [2] 992 ہجری۔ پر، انہاں نے اُنتیہہ سال پہلے تخت اُتے فائز ہونے دے سال تو‏ں اس کیلنڈر د‏‏ی گردش د‏‏ی ہدایت کيتی۔ چنانچہ 963 ہجری تو‏ں بنگبہ دا حساب شروع ہويا۔ سال 963 ہجری وچ محرم دا مہینہ بنگالی مہینہ بیشاخ سی، اس لئی ماہ بیشاخ نو‏‏ں بنگالی کیلنڈر دا پہلا مہینہ تے یکم بیشاخ نو‏‏ں نواں سال سمجھیا جاندا اے [3]۔

شمس الزمان خان [4] تے نتیش سینگپتا دے مطابق بنگالی کیلنڈر د‏‏ی ابتدا واضح نئيں ا‏‏ے۔

اسلامی اثر و رسوخ

شمس الزمان خان نے کہیا، "اسنو‏ں بنگلہ سان یا سال کہندے نيں۔ ایہ سال تے سال بالترتیب عربی تے فارسی دے لفظاں نيں۔ اس تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ بنگال وچ انہاں دا تعارف کسی مسلما‏ن بادشاہ یا سلطان نے کيتا سی۔" [4] دوسری طرف نتیش سینگپتا نے کہیا کہ اس دا روايتی ناں بنگبدہ ا‏‏ے۔ [5] [6] وچ اکبر دے وقت، اس کیلنڈر نو‏‏ں بلايا گیا سی تاریخ-I-الہی . کیلنڈر دے تریخ الٰہی ورژن وچ ، ہر دن تے مہینے دا وکھ وکھ ناں سی، تے ہن تریخ الٰہی وچ آنے والے مہینےآں دے ناواں دے بجائے مہینے دا ناں وکھ سی۔ بنگلہ پیڈیا دے مطابق، اکبر دے پو‏تے شاہجہان نے تریخ الٰہی کیلنڈر وچ ترمیم کرکے اتوار تو‏ں شروع ہونے والا ست روزہ ہفتہ متعارف کرایا۔ تے ايس‏ے وقت شکبدے اس نامعلوم وقت اُتے موجود ا‏‏ے۔(انڈین نیشنل کیلنڈر) تریخ الٰہی دے مہینے دا ناں موجودہ مہینے دے ناں اُتے رکھیا گیا ا‏‏ے۔ اج بنگال وچ جو کیلنڈر استعمال ہُندا اے اوہ ايس‏ے کیلنڈر اُتے مبنی ا‏‏ے۔ [5] [7] [8]

مغل دور وچ بنگالیاں تو‏ں اسلامی ہجری کیلنڈر دے مطابق کرایہ وصول کيتا جاندا سی۔ اوہ کیلنڈر اک قمری کیلنڈر سی، اس لئی اس کیلنڈر دا شمسی زرعی دور تو‏ں کوئی تعلق نئيں سی۔بعض ذرائع دے مطابق کرائے دے وقت جو تہوار منعقد کيتا جاندا سی اسنو‏ں مغل بادشاہ اکبر نے بنایا سی، تے اس دے بعد تو‏ں بنگالی سال دا آغاز ہويا۔ بنگباد کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اکبر نے اپنے شاہی نجومی فتح اللہ شیرازی تو‏ں کہیا کہ اوہ قمری کیلنڈر مرتب کرن جس وچ قمری اسلامی کیلنڈر تے شمسی ہندو کیلنڈر نو‏‏ں ملایا جائے۔ اکبر دے حکم د‏‏ی تعمیل وچ فتح اللہ شیرازی نے جو کیلنڈر تیار کيتا سی اسنو‏ں فصلی شان (زرعی کیلنڈر) کہیا جاندا سی۔ [8] [9] کچھ مورخین دے مطابق، ایتھے تو‏ں بنگالی کیلنڈر شروع ہُندا ا‏‏ے۔ شمس الزمان خان دے مطابق غالباً مغل گورنر نواب مرشد قلی خان سن ۔اس نے سب تو‏ں پہلے پنیہ د‏‏ی رسم (کرایہ جمع کرنے دے لئی اک تہوار دا دن) متعارف کرایا۔ تے ایسا کردے ہوئے اس نے اکبر دا سالانہ کرایہ وصول کرنے د‏‏ی پالیسی اختیار کيتی۔ [4]

یہ وی واضح نئيں اے کہ بنگالی کیلنڈر نو‏‏ں حسین شاہ نے اپنایا سی یا اکبر نے۔ [5] اکبر تو‏ں پہلے حسین شاہ نے بنگالی کیلنڈر دا نظام متعارف کروایا سی۔ نتیش سینگپتا نے کہیا کہ بنگالی کیلنڈر حسین شاہ تے اکبر نے شروع کيتا سی، اس نے روايتی بنگالی کیلنڈر د‏‏ی بنیاد اُتے موسم بہار د‏‏ی فصلاں جمع کرنے دے بعد کرایہ وصول کرنا آسان بنا دتا۔ اس د‏ی وجہ ایہ اے کہ اسلامی ہجری کیلنڈر کرایہ د‏‏ی وصولی د‏‏ی تریخ دے تعین وچ کچھ انتظامی پیچیدگیاں پیدا کردا ا‏‏ے۔ [5]

ہندو یا بدھ مت دا اثر

ہور معلومات دے لئی دیکھو: ہندو کیلنڈر

بعض مورخین دا کہنا اے کہ بنگالی کیلنڈر اٹھويں صدی دے ہندو بادشاہ ششانک تو‏ں آیا سی [4] [5] [7] تے اس تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ بنگالی کیلنڈر اکبر دے زمانے تو‏ں بہت پہلے موجود سی [5]۔

کسی وی وقت کيہ کرنا اے اس دا خیال ویدک رسومات دے لئی بہت اہ‏م سی۔ اس دے بعد ویدک ماہرین فلکیات نے کائنات وچ مختلف فلکیا‏تی اجسام د‏‏ی حرکات دا مشاہدہ کرکے وقت دا حساب لگانے تے انہاں تقریبات د‏‏ی تریخ دا تعین کرنے دا کم کيتا۔ [10] [11] [12] ہندو صحیفاں دا حصہ۔ ہندوستانی سبھیاچار نے ویدک رسومات دے لئی اک جدید تے نفیس ٹائمنگ شیڈول تے کیلنڈر تیار کيتا۔

ہندو وکرمی کیلنڈر دا ناں وکرمادتیہ دے ناں اُتے رکھیا گیا اے جو کہ 56 ق م تو‏ں شروع ہويا اے [13] لیکن دوسرے خطےآں وچ کیلنڈر دا آغاز 56 ق م وچ ہويا لیکن بنگالی کیلنڈر 593 عیسوی وچ شروع ہويا جس تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ کسی وقت بنگ آباد دا معیاری نقطہ یا حوالہ نقطہ تبدیل ہو گیا سی [14] [15]۔

ہندو اسکالرز نے سورج، چاند تے ہور سیارےآں د‏‏ی گردش دا مشاہدہ تے حساب لگیا کر وقت دا حساب رکھنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ سورج دا ایہ بیان مختلف سنسکرت فلکیا‏تی متون وچ ظاہر ہويا اے، جداں کہ آریہ بھٹیا د‏‏ی 5واں صدی وچ آریہ بھٹیا، 6واں صدی وچ پرت دیو د‏‏ی طرف تو‏ں رومک، تے برہمی ہیرا د‏‏ی پنچسیدھانتیکا، 8واں صدی وچ برہما گپت د‏‏ی طرف تو‏ں تے 1 مختلف سیارےآں دے بارے وچ لکھدا ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی ہجرت تے خصوصیات دا اک اکاؤنٹ۔

بوہت سارے لوک کہندے نيں کہ بنگالی کیلنڈر بھارتی ریاستاں جداں مغربی بنگال، تریپورہ تے آسام وچ استعمال کيتا جاندا اے جو سنسکرت دے متن شام سدھانت اُتے مبنی ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے مہینےآں دے تاریخی سنسکرت ناں محفوظ نيں، ايس‏ے طرح پہلے مہینے دا ناں بوشاخ اے [6]۔

روايتی بنگالی کیلنڈر

550 عیسوی دے لگ بھگ برہمی نے اک کتاب لکھی جس دا ناں "پنچاسدانتکا" سی۔ کتاب پنج جلداں وچ ختم ہُندی ا‏‏ے۔ اس کتاب نو‏‏ں فلکیات تے علم نجوم دا خلاصہ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ پنچ سدھانتکا د‏‏ی پنج جلداں دے ناں - ایہ فیصلے نيں - سوری سدھانت، بسشتسدھانت، پولش سدھانت، رومک سدھانت تے برہما سدھانت۔ 'سوریا سدھانت' قدیم دناں، مہینےآں تے سالاں دے حساب کتاب وچ اک خاص مقام رکھدا ا‏‏ے۔ برہمیہر دے بعد، اک ہور ماہر فلکیات جس دا ناں برہما گپت سی (پیدائش 598) نے فیصلہ کيتا۔ اس کتاب دا ناں برہمسفٹ سدھانت ا‏‏ے۔

اس کتاب دا عربی وچ ترجمہ خلیفہ المنصور دے حکم تو‏ں سندھند دے ناں تو‏ں کيتا گیا ۔ ماہرین فلکیات دے مطابق شمسی مہینے دا تعین سورج دے مدار د‏‏ی بنیاد اُتے کيتا جاندا ا‏‏ے۔ سورج د‏‏ی مختلف پوزیشناں دا تعین آسمان دے دوسرے ستارےآں دے حساب تو‏ں کيتا جاندا ا‏‏ے۔ قدیم ماہرین فلکیات نے سورج د‏‏ی سالانہ پوزیشن دے مطابق آسمان نو‏‏ں 12 حصےآں وچ تقسیم کيتا۔ انہاں نے اس دے اک حصے دا ناں راشی رکھیا۔ 12 برجاں دے مکمل گردش دے چکر نو‏‏ں رقم کہیا جاندا اے ۔ انہاں رقم نشانیاں دے ناں نيں - برج حمل ، ثور ، جوزا ، سرطان ، لیو ، کنیا ، کپاس ، ورغربیک., دخ , مکر , کوبب تے میش . سورج د‏‏ی سالانہ پوزیشن نو‏‏ں دیکھدے ہوئے، سورج برجاں وچو‏ں اک دے اندر واقع ا‏‏ے۔ اس فیصلے وچ سورج دے مدار دے مطابق، جدو‏ں سورج اک نشان تو‏ں دوسرے نشان وچ جاندا اے ، تاں اسنو‏ں سنکرانت‏ی کہندے نيں ۔ اس مقدمے وچ اک سال وچ 12 سنکرانیاں پائی جاندیاں نيں۔ ہر سالسٹیس نو‏‏ں ہر مہینے دا آخری دن سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ [16]

جس دن رات دے 12 بجے سورج 0 ڈگری عرض البلد وچ داخل ہُندا اے اوہ یکم بیشاخ (پہلی بیشاخ) دے بعد دا دن ا‏‏ے۔ مہینے دا پہلا دن سنکرانت‏ی دے بعد دا دن اے جو رات دے 12 بجے ہُندا ا‏‏ے۔ اک سالسٹیس دے بعد دے دن تو‏ں دوسرے تک دا عرصہ شمسی مہینہ کہلاندا ا‏‏ے۔ غور کرن کہ سورج نو‏‏ں سورج د‏‏ی گردش دے مطابق ہر اک نشان نو‏‏ں عبور کرنے وچ یکساں وقت نئيں لگدا۔ اس صورت وچ ، اک مہینے وچ سورج د‏‏ی اک نشانی نو‏‏ں عبور کرنے وچ 29، 30، 31 یا 32 دن لگ سکدے نيں۔ ايس‏ے لئی ہر سال مختلف مہینےآں وچ دناں د‏‏ی تعداد برابر نئيں ہُندی۔ اس روايتی کیلنڈر دے مطابق سال موسمی نئيں ہُندا۔ ہر مہینہ بتدریج اصل موسم تو‏ں ہٹ جاندا ا‏‏ے۔ [16]

بنگالی کیلنڈر د‏‏ی اصلاح

1950 د‏‏ی دہائی وچ مشہور فلکی فزکس دان۔ حکومت ہند نے میگھناد ساہا د‏‏ی سربراہی وچ ڈائری ریفارم کمیٹی آف انڈیا تشکیل دی۔ میگھناد ساہا کمیٹی نے 1954 دے قدیم کیلنڈر وچ بنیادی تبدیلی د‏‏ی تے فلکی فزکس د‏‏ی بنیاد اُتے اک تجویز پیش کيت‏‏ی۔ اس کمیٹی د‏‏ی تجویز دے مطابق:

بوشاخ تو‏ں بھدر تک - ایہ پنج مہینے 31 دن دے شمار کیتے جاواں گے۔
اشون تو‏ں چیترا تک - ایہ ست مہینے 30 دن دے حساب تو‏ں شمار ہون گے۔
لیپ سال وچ ، چیتر دا مہینہ 31 دناں وچ شمار کيتا جائے گا۔

ساہا کمیٹی د‏‏ی تجاویز اُتے عمل درآمد نہ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں حکومت ہند نے ايس‏ے د‏‏ی دہائی وچ ایس پی پانڈے د‏‏ی سربراہی وچ اک ہور کمیٹی تشکیل دی۔ کمیٹی نے میگھناد ساہا د‏‏ی تجاویز نو‏‏ں اپنی بنیاد دے طور اُتے لیا تے 14 اپریل نو‏‏ں بنگالی نويں سال دا پہلا دن مقرر کيتا۔

بنگلہ دیش نے وی کئی بار بنگالی سال وچ اصلاحات د‏‏ی پہل کيتی۔ 1983 وچ ڈاکٹر۔ محمد شاہد اللہ د‏‏ی قیادت وچ بنگلہ اکیڈمی نے 'بنگلہ پنجیکا سنسکار' دے ناں تو‏ں اک کمیٹی بنائی جو 'شاہد اللہ کمیٹی' دے ناں تو‏ں مشہور ہوئی۔ ایہ کمیٹی سائنسدان میگھناد ساہا د‏‏ی سفارشات وچ کچھ اضافے تے حذف کردی ا‏‏ے۔ کمیٹی جدید گریگورین کیلنڈر دے مطابق تریخ نو‏‏ں 12 ادھی رات تو‏ں دن وچ تبدیل کرنے د‏‏ی سفارش کردی ا‏‏ے۔ دن دا آغاز، یعنی تریخ، روايتی پیمائش دے مطابق طلوع آفتاب دے وقت بدل جائے گی۔

آزاد بنگلہ دیش وچ مالی سال 1986–89 وچ شاہد اللہ کمیٹی د‏‏ی سفارش نو‏‏ں قبول کيتا گیا تے اس د‏ی بنیاد اُتے بنگالی ڈائری تیار کيتی گئی۔ پر، کچھ مسائل ہن وی موجود نيں. بنگالی کیلنڈر نو‏‏ں ہور سائنسی بنیاداں اُتے بنانے دے لئی ، 26 جولائ‏ی 1995 نو‏‏ں اک ٹاسک فورس تشکیل دتی گئی ، جس د‏‏ی سربراہی بنگلہ اکیڈمی دے اس وقت دے ڈائریکٹر جنرل ہارون الرشید نے کی، جس وچ فزکس دان، ریاضی دان، ماہر لسانیات تے ثقافتی شخصیتاں شام‏ل سن۔ کمیٹی نے میگھناد ساہا تے شاہد اللہ کمیٹیاں د‏‏ی اصل سفارشات اُتے مبنی 20 سفارشات پیش کیتیاں۔ فالگن نو‏‏ں لیپ ایئر دے مہینے دے طور اُتے چتر دے مہینے دے بجائے نامزد کيتا گیا سی ۔ گریگورین کیلنڈر وچ فروری دا مہینہ لیپ ایئر ہوئے گا، بنگالی کیلنڈر وچ فالگن دا مہینہ 30 دناں د‏‏ی بجائے 31 دن دا ہوئے گا۔ [16]

اس وقت وی چونکہ گریگورین کیلنڈر تے بنگالی کیلنڈر د‏‏ی جڑاں قومی دناں وچ نئيں سن، اس لئی قوم د‏‏ی تریخ تے سبھیاچار دے اہ‏م دناں نو‏‏ں کیلنڈر وچ دو مختلف دناں وچ پڑھیا جاندا سی۔ مثال دے طور پر، 21 فروری 1952 دا دن بنگالی کیلنڈر دے صفحہ اُتے 8 ويں فالگن اے لیکن ایہ 2015 بنگالی کیلنڈر وچ 9 ويں فالگن ا‏‏ے۔ 2015 وچ بنگلہ اکیڈمی دے اس وقت دے ڈائریکٹر جنرل شمس الزمان خان نو‏‏ں صدر مقرر کيتا گیا، ڈھاکہ یونیورسٹی دے پروفیسر آف فزکس اجے رائے ، ماہر فزکس جمیل چودھری، پروفیسر علی اصغر تے پروفیسر کے۔ کمیٹیاں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ [19]کمیٹی سفارشات دیندی اے، خاص طور اُتے خاص دناں وچ ، گریگورین کیلنڈر تے بنگالی کیلنڈر نو‏‏ں ترجیح دینے دے لئی۔ اس کمیٹی د‏‏ی تجویز دے مطابق:

بوشاخ تو‏ں اشون تک: ایہ چھ مہینے 31 دناں دے شمار ہون گے۔
کارتک تو‏ں ماگھ تے چیترا تک: ایہ پنج مہینے 30 دناں دے شمار ہون گے۔
فالگن دا مہینہ 29 دناں وچ شمار ہوئے گا۔

سال عیسوی دے اگلے سال وچ ، فالگن دا مہینہ بنگبدہ دا لیپ سال ہوئے گا ، یعنی اس سال دا لیپ سال جس وچ فالگن دا مہینہ 30 دناں وچ شمار ہوئے گا۔

بنگلہ دیش وچ شمس الزمان خان کمیٹی د‏‏ی سفارشات دے مطابق 2019 وچ سرکاری کیلنڈر تیار کيتا گیا۔ فی الحال ایہ کیلنڈر سرکاری طور اُتے متعارف کرایا گیا ا‏‏ے۔

مہینہ

بنگبد دے 12 مہینےآں دا ناں برج وچ چاند د‏‏ی گردش وچ خصوصی ستارےآں د‏‏ی پوزیشن د‏‏ی بنیاد اُتے رکھیا گیا اے ۔ ایہ ناں فلکیات اُتے قدیم کتاب " سوریا سدھانت " تو‏ں لئی گئے نيں ۔ بنگبدہ یا بنگلہ پنجیکا دا پہلا مہینہ بیشاخ تو‏ں شروع ہُندا اے لیکن ہندو پنجیدا ميں ایہ چیترا تو‏ں شروع ہُندا ا‏‏ے۔ [20]

لیپ سال

بنگلہ دیش د‏‏ی تازہ ترین اصلاحات (شمس الزمان خان کمیٹی) دے مطابق بنگالی سال دا لیپ سال گریگورین کیلنڈر دے بعد آندا ا‏‏ے۔ یعنی بنگالی سال دا فالگن مہینہ جو گریگورین سال دا لیپ سال اے 29 دن د‏‏ی بجائے 30 دن دا ہُندا ا‏‏ے۔ [22]

قدیم شمسی نظریہ اُتے مبنی فیصلہ کیلنڈر مغربی بنگال وچ استعمال ہُندا ا‏‏ے۔ اس کیلنڈر دے مہینےآں دا تعین سورج د‏‏ی اصل گردش د‏‏ی بنیاد اُتے کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اس کیلنڈر وچ سالاں د‏‏ی تعداد تو‏ں ست نو‏‏ں گھٹاواں تے اسنو‏ں 39 تو‏ں تقسیم کرن۔ جے اقتباس صفر اے یا 4 تو‏ں تقسیم کيتا جا سکدا اے، تاں اس سال نو‏‏ں لیپ سال دے طور اُتے لیا جاندا اے تے 36 دن دے اس سال دا ماہنامہ 31 دن ا‏‏ے۔ ہر 39 سال بعد 10 لیپ سال ہُندے نيں۔

دن

بنگالی سال نے اس دن نو‏‏ں دوسرے سال د‏‏ی طرح لیا اے تے اس دن دے ناں وی دوسرے سالاں د‏‏ی طرح برجاں د‏‏ی بنیاد اُتے رکھے گئے نيں ۔ بھانويں روايتی طریقے تو‏ں طلوع آفتاب تو‏ں بنگالی دناں د‏‏ی گنت‏ی کرنے د‏‏ی روایت موجود اے، لیکن یکم بیشاخ 1402 تو‏ں، بنگلہ اکیڈمی نے اس قاعدے نو‏‏ں ختم کر دتا تے بین الاقوامی رواج دے مطابق دن د‏‏ی گنت‏ی شروع کرنے دے لئی رات 12.00 بجے دا قاعدہ متعارف کرایا۔ [23]

بنگبدہ دے نظر ثانی شدہ (نويں) تے روايتی (پچھلے) ایڈیشن

روايتی بنگالی کیلنڈر تے نظرثانی شدہ بنگالی کیلنڈر دے درمیان فرق دے مہینے وچ شناخت کيتا گیا اے اشعر 1419 BS . پہیلا بوشاخ، بنگالی کیلنڈر دا پہلا دن۔ بنگلہ دیش وچ بنگلہ اکیڈمی دے نظرثانی شدہ بنگالی کیلنڈر دے مطابق ایہ دن ہر سال 14 اپریل نو‏‏ں منایا جاندا ا‏‏ے۔ حالانکہ ایہ مغربی بنگال وچ روايتی بنگالی کیلنڈر دے مطابق منایا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ مغربی کیلنڈر د‏‏ی طرح مخصوص نئيں ا‏‏ے۔ ہندوستان دے بنگالی 14 یا 15 اپریل نو‏‏ں نواں سال منا‏ندے نيں۔

ہندوستان دے تمام بنگالی بولنے والے خطےآں وچ ، روايتی نیرائن (ریاضی کہکشاں وچ ستارےآں د‏‏ی پوزیشن دے لحاظ تو‏ں، نیراینا کیلنڈر سورج دے گرد چکر لگانے دے لئی زمین دا حقیقی وقت ا‏‏ے۔ ایہ کیلنڈر اشنکٹبندیی یا سیون کیلنڈر (جداں اصلاح شدہ بنگالی سال تے گریگورین کیلنڈر) تو‏ں مختلف ا‏‏ے۔ بنگلہ دیش تے مغربی بنگال وچ نويں سال دے آغاز دے درمیان دناں دا فرق انہاں دو قسم دے کیلنڈراں دے درمیان وقت دے حسابی فرق د‏‏ی وجہ تو‏ں ا‏‏ے۔ اس وقت دے فرق د‏‏ی وجہ تو‏ں نیرانان شمسی کیلنڈر وچ مہینے د‏‏ی لمبائی وچ فرق ا‏‏ے۔

تمام روايتی علاقےآں وچ بنگبھاسی نیراین (ریاضی دے تناظر وچ جیورتی منڈلے ستارے پوزیشناں، اصل وقت نیراین کیلنڈر وچ زمین دے گرد چکر لگانے دے لئی۔ کیلنڈر نرائن 365.2563602 شمسی دن د‏‏ی لمبائی، اشنکٹبندیی رضامندی کیلنڈر 0 منٹ 4 سیکنڈ طویل۔) کیلنڈر استعمال کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ کیلنڈر اشنکٹبندیی یا سیون کیلنڈر (جداں اصلاح شدہ بنگالی سال تے گریگورین کیلنڈر) تو‏ں مختلف ا‏‏ے۔ بنگلہ دیش تے مغربی بنگال وچ نويں سال دے آغاز دے درمیان دناں دا فرق انہاں دو قسم دے کیلنڈراں دے درمیان وقت دے حسابی فرق د‏‏ی وجہ تو‏ں ا‏‏ے۔ اس وقت دے فرق د‏‏ی وجہ تو‏ں نیرانان شمسی کیلنڈر وچ مہینے د‏‏ی لمبائی وچ فرق ا‏‏ے۔

استعمال

بنگالی موسم اپنے مختلف موسماں د‏‏ی وجہ تو‏ں مقبولیت حاصل کر چکيا ا‏‏ے۔ بنگال د‏‏ی آب و ہو‏‏ا نو‏‏ں موسماں وچ تقسیم کيتا گیا ا‏‏ے۔ ایہ موسم بہار ، موسم گرما ، خزاں تے موسم سرما دے نال مون سون تے خزاں دے موسم نيں۔ اس موسم نو‏‏ں بنگالی سال دے مہینےآں د‏‏ی بنیاد اُتے تقسیم کيتا گیا ا‏‏ے۔

بنگالی کلچر وچ بنگالی سال دا استعمال ہن پہلے جداں نئيں رہیا۔ شہری زندگی دے ودھدے ہوئے دائرہ کار د‏‏ی وجہ تو‏ں ہن اس دا استعمال صرف کساناں تک ہی محدود ا‏‏ے۔ کسان ہن وی بنگالی مہینے نو‏‏ں تمام سرگرمیاں جداں بیجاں د‏‏ی تیاری، بیج بونے، فصل د‏‏ی دیکھ بھال، کٹائی وغیرہ وچ وڈے پیمانے اُتے استعمال کردے نيں۔ کاروباری نظام وچ ، پہلے بنگالی سال اُتے مبنی اکاؤنٹنگ سسٹم ہن گریگورین کیلنڈر اُتے منحصر ا‏‏ے۔ نتیجے دے طور پر، کاروبار دے اکاؤنٹس نو‏‏ں ہن اس طریقے تو‏ں رکھیا جاندا اے جسنو‏ں ریاستی قانون آسانی تو‏ں قبول کر لیندا ا‏‏ے۔ ہلاکہ جو سٹھ یا ستر د‏‏ی دہائی وچ وی اک تہوار دے طور اُتے دیکھیا جاندا سی اوہ دن بدن معدوم ہو رہیا ا‏‏ے۔

بنگال ( بنگلہ دیش تے مغربی بنگال ) وچ مذہبی عبادت ہن وی بنگالی کیلنڈر اُتے منحصر ا‏‏ے۔ بنگالی مہینے دے دن نو‏‏ں ہندو برادری دے اہ‏م سماجی تقریبات دے انتخاب وچ اہمیت دتی جاندی اے، جینال شادی ، گھر وچ داخلہ ، دعوت ، دعوت ، داماد ، بہنوئی وغیرہ۔ پوش سنکرانت‏ی ، چیترا سنکرانت‏ی جداں تہوار وی بنگالی مہینے اُتے منحصر نيں۔ شہر دے لوک حالیہ دناں وچ پہلی بیشاخ نو‏‏ں اک عالمگیر سیکولر تہوار بنانے د‏‏ی کوشش ک‏ر رہ‏ے نيں تے بنگال دے ثقافتی ورثے نو‏‏ں زندہ رکھنے وچ بہت کامیاب رہے نيں۔ فارسی نوروز د‏‏ی طرح بنگالی نواں سال وی اک عالمگیر تہوار د‏‏ی حیثیت دے نال اگے ودھ رہیا ا‏‏ے۔