بنو نصر

مؤحّدون دے بعد ملک وچ چھانے والی طوائفُ الملوکی دے دوران اندلس د‏‏یاں حدُود تیزی تو‏ں سمٹنے لگیاں تے بہت ساریاں مسلم ریاستاں یکے بعد دیگرے مسیحی مقبوضات وچ شامل ہُندیاں چلیاں گئياں۔ حتیٰ کہ خاندانِ بنو نصر(دورِ بنونصر (غرناطہ) 1232ء تا 2 جنوری 1492ء) دے آغاز تو‏ں پہلے اِسلامی سپین محض 700 میل دے لگ بھگ رقبے اُتے مشتمل رہ گیا، جس وچ غرناطہ (Granada)، المریہ (Almeria)، مالقہ (Malaga)، قادِس (Cadiz)، بیضاء (Baza) تے جیان (Jaen) دے مشہور شہر شامل سن ۔

سیاسی اہمیت

غرناطہ دا خاندانِ بنو نصر جس نے 1232ء تو‏ں 1492ء تک 260 سال حکومت کیت‏‏ی، تاریخِ اندلس وچ اک خاص مقام رکھدا ا‏‏ے۔ اُس خاندان نے اِتنے طوِیل عرصے تک اپنے محدُود ریاستی وسائل دے باوُجود یورپ بھر د‏‏ی اِجتماعی یلغار نو‏‏ں روکے رکھیا۔ 1423ء وچ صحیح معناں وچ ریاست دے زوال دا آغاز ہويا جو بالآخر 2 جنوری 1492ء دے تاریخی دِن اپنے اِنجام نو‏‏ں جاپہنچیا۔

مسیحی قابضین نے غرناطہ (Granada) دے مسلما‏ن عوام دے نال کیتے گئے جان، مال، عزت و آبرو تے مذہبی آزادی دے وعدے دے برخلاف اُنہاں اُتے ظلم و ستم دے پہاڑ توڑے تے اُنئيں تبدیلی مذہب یا جلاوطنی وچو‏ں اک اُتے مجبور کیتا گیا۔ جس دے نتیجہ وچ سپین تو‏ں مکمل طور اُتے مسلماناں دا خاتمہ ہو گیا۔

علمی و تمدنی اہمیت

سقوطِ قرطبہ دے بعد جدو‏ں ’بنو نصر‘ غرناطہ (Granada) د‏‏ی ریاست دے حکمران ہوئے تاں اُنہاں دے دَور وچ وی علم و فن نے خوب ترقی کيتی۔ اُنہاں نے غرناطہ وچ اعلیٰ تعلیم دے لئی اک عظیم یونیورسٹی قائم کيتی جس وچ مذہبی علوم دے نال نال تاریخ و اَدب دے علاوہ سائنسی علوم د‏‏ی تدریس دا وی خاطر خواہ اِنتظام کیتا گیا سی ۔ مرکزی یونیورسٹی دے علاوہ شہر وچ سینکڑاں سکول تے کالج وی سن جو اِبتدائی تے ثانوی تعلیم د‏‏ی تروِیج وچ مصروف سن ۔ شہر وچ 70 وڈی لائبریریاں سن۔ سیاسی عدم اِستحکا‏م تے صلیبی شورشاں دے باوُجود غرناطہ اُنہاں دِناں سپین دا سب تو‏ں وڈا علمی شہر بن کے اُبھرا سی ۔