بنات لوط
لوط علیہ السلام دی دونے صاحبزادیاں دے ناں ریثاء تے زعوراء سن ۔ انہاں دا اشارتاً ذکر اس آیت وچ آیا اے۔
- وَجَاءهُ قَوْمُهُ يُهْرَعُونَ إِلَيْهِ وَمِن قَبْلُ كَانُواْ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ قَالَ يَا قَوْمِ هَـؤُلاء بَنَاتِي هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ فَاتَّقُواْ اللّهَ وَلاَ تُخْزُونِ فِي ضَيْفِي أَلَيْسَ مِنكُمْ رَجُلٌ رَّشِيدٌ
اور انہاں دی قوم دے لوک انہاں دے پاس دوڑدے ہوئے آئے تے اوہ پہلے ہی برے کم کردے سن لوط نے کہیا اے میری قوم! ایہ میری (قوم کی) بیٹیاں نيں، ایہ تواڈے لئی بہت پاکیزہ نيں، اللہ توں ڈرو تے میرے مہماناں دے بارے وچ مینوں شرمندہ نہ کرو، کیہ تسيں وچ کوئی نیک شخص نئيں اے ؟
ان ناواں وچ بہت اختلاف اے
بعض نے وڈی بیٹی دا ناں ربثا جدوں کہ ابن جوزی نے زاد المسیر وچ مقاتل توں روایت کردے ہوئے ريثا وزعرثا تے السدی دی روایت وچ : ریہ وعروبہ۔ لکھیا[۱] طبری 12/ 84 وچ "رثيا" و"زغردا"، اورثعلبي 7/ 51 وچ (زعورا) و (ريثا). لکھیا اے [۲] اے میری قوم! ایہ میری (قوم کی) بیٹیاں نيں، ایہ تواڈے لئی بہت پاکیزہ نيں، وچ انہاں بیٹیاں نال نکاح کرنے نوں اپنے مہماناں نوں فدیہ دیندا ہاں تے حضرت لوط (علیہ السلام) نے انہاں نوں ایہ دعوت دتی سی کہ اوہ حرام کم نوں ترک کر کے حلال نکاح کر لین۔ (جامع البیان رقم الحدیث : 14192، مطبوعہ بیروت) سعید بن جبیر نے کہیا : یعنی قوم دی عورتاں نال نکاح کرلو جو انہاں دی بیٹیاں نيں تے اوہ انہاں دے نبی نيں، کیونجے نبی امت دا بمنزلہ باپ ہُندا اے۔ قرآن مجید وچ اے : وازواجہ امھتھم (الاحزاب۔ 6) تے نبی دی ازواج امت دی ماواں نيں۔ (جامع البیان رقم الحدیث : 14188، تفسیر امام ابن ابی حاتم رقم الحدیث : 11067) مجاہد تے سعید بن جبیر دی تفسیر دے مطابق حضرت لوط نے اپنی قوم دی بیٹیاں نوں نکاح دے لئی پیش کيتا تھا اور اس اُتے حسب ذیل وجوہ توں استدلال کيتا گیا اے :
- (1) کوئی شریف انسان اپنی بیٹیاں نوں اوباش تے بدمعاش قسم دے لوکاں دے نال نکاح دے لئی پیش نئيں کردا تاں اِنّے عظیم نبی دے متعلق ایہ کِداں تصور کيتا جاسکدا اے کہ اوہ اپنی بیٹیاں نوں بے حیا تے بدفطرت لوکاں دے نال نکاح دے لئی پیش کرن گے۔
- (2)حضرت لوط (علیہ السلام) نے فرمایا سی : ایہ میری بیٹیاں جو تواڈے لئی بہت پاکیزہ نيں تے ظاہر اے کہ جِنّے بدمعاش اپنی ہوس پوری کرنے دے لئی ٹُٹ پئے سن انہاں سب دے نال نکاح دے لئی حضرت لوط (علیہ السلام) دی بیٹیاں ناکافی سن۔ ايسے لئی لازمی طور اُتے ایہ مراد لینا پئے گا کہ ایہ میری قوم دی بیٹیاں نيں انہاں نال نکاح کر کے تسيں اپنی خواہش پوری کرلو۔
- (3) حضرت لوط (علیہ السلام) دی دو بیٹیاں سن۔ زندا تے زعوراء تے حضرت لوط نے فرمایا سی کہ ایہ میری بنات نيں تے جمع وچ اصل ایہ اے کہ اس دا اطلاق گھٹ توں گھٹ تن اُتے ہُندا اے تے اگرچہ دو اُتے وی مجازاً جمع دا اطلاق ہوئے سکدا اے لیکن کسی شرعی مانع دے بغیر مجاز دا ارتکاب درست نئيں اے [۳]