برج غلطہ
برج غلطہ اپنے زمانے دا سب توں بلند ترین ٹاور کہلاندا سی ایہ ٹاور گولڈن ہارن دے شمالی ساحل اُتے واقع اے ایہ اِنّا قدیم تے طویل ٹاور اے کہ مورخین دے مطابق پراں دے ذریعے فضاء وچ اڑنے دا دوسرا کامیاب تجربہ وی ایتھے اُتے ہويا سی برج غلطہ جسنوں بازنطینی "برج مسیح" تے "برج عظیم" وی کہیا کردے سن استنبول ترکی (قدیم قسطنطنیہ) وچ شاخ زريں دے نزدیک واقع اک مینار اے ایہ شہر دے قدیم علاقے غلطہ دے اہم آثار قدیمہ وچوں اک اے ایہ مینار ۱۳۴۸ء وچ جینووا دے قابضین نے بنام "برج مسیح" تعمیر کيتا سی دراصل بازنطینیاں دا تیار کردہ قدیم برج غلطہ چوتھی صلیبی جنگ دے دوران مسیحیاں دی آپسی لڑائی وچ تباہ ہو گیا سی جس دے بعد جینووا دے قابضین نے ایہ نواں مینار کھڑا کيتا نو منزلہ برج غلطہ دی کل بلندی ۶۶٫۹۰ میٹر اے تے ایہ اپنے قیام دے بعد شہر دی بلند ترین تعمیر سی برج دا قطر وسیع اے جدوں کہ اس دی دیواراں کافی موٹی نيں اک مسلمان مہم جو ”خدافین احمد“ نے ستارہويں صدی عیسوی وچ ايسے بُرج توں پراں دے ذریعے باسفورس اُتے پرواز دی سی اوہ باسفورس دے ایشیائی ساحل ”اسکودار“ توں ہُندا ہويا ”اسکوتاری“ تک گیا سی ایہ تقریباً اٹھ میل دا فاصلہ بندا اے ایہ عثمانی خلیفہ سلطان مراد چہارم دا دور سی برج دا اوپری حصہ عثمانی دور وچ متعدد بار تعمیر نو دے مراحل توں گزریا معروف عثمانی مورخ تے سیاح اولیاء چلبی دے "سیاحت نامہ" دے مطابق ہزارفن احمد چلبی نے مصنوعی پراں دے ذریعے اس مینار توں پرواز دی تے آبنائے باسفورس دے پار قسطنطنیہ دے ایشیائی علاقے وچ بحفاظت اتر گیا انہاں دونے بھائیاں دا ذکر ۱۶۳۸ء وچ جان ولکنز دی کتاب "ڈسکوری آف اے ولڈ اِنہاں مون" وچ وی ملدا اے تریخ وچ انسان نے پر لگا کے ہوا وچ اُڑنے دے کئی تجربات کيتے نيں پہلا تجربہ اسماعیل بن حماد نامی شخص نے کيتا سی ایہ تجربہ ناکام رہیا سی تے اوہ اس وچ مرگیا سی اس دے بعد وی کئی تجربات ہُندے رہے نيں غلاطہ ٹاور توں جو اک مسلمان مہم جو ”خدا فین احمد“ نے کيتا سی اوہ کامیاب تجربہ سی اوہ اٹھ میل تک اُڑنے وچ کامیاب رہیا سی اس دے بنائے ہوئے اوہ پردہ نما پَر اج وی ايسے غلاطہ ٹاور دی اٹھويں منزل اُتے موجود نيں غلاطہ ٹاور باہر توں وی قدیم نظر آندا اے اس دی ظاہری ہیئت توں معلوم ہُندا اے کہ ایہ دنیا دا قدیم تے بلند ٹاور اے اس دی ضروری مرمت ہُندی رہندی اے لیکن اس دی اصلیت باقی اے غلاطہ ٹاور اُتے اک تختی آویزاں اے اس اُتے اس دی مکمل تریخ وی درج اے غلاطہ ٹاور ”نوںغلاطہ“ کہنے دی وجہ توں تسمیہ ایہ اے کہ جتھے ایہ ٹاور اے ایتھے اُتے ”غلاطہ“ ناں توں اک بستی آباد سی اس بستی وچ یورپ دے تاجر رہیا کردے سن جدوں ایہ ٹاور بنا تاں ايسے ناں توں مشہور ہوگیا فنِ تعمیر دا ایہ شاہکار نمونہ جو پندرہ سو صدیاں گزرنے دے باوجود ايسے طرح شان و شوکت دے نال موجود اے ۱۹۶۰ء دی دہائی وچ برج دے اندرونی اصلی لکڑی دے ڈھانچے نوں کنکریٹ توں بدل دتا گیا تے اسنوں عوام دے لئی کھول دتا گیا برج دے اوپری حصے وچ اک ریستوران تے چائے خانہ وی واقع اے جتھوں استنبول تے باسفورس دا حسین نظارہ دیکھنے نوں ملدا اے۔