بازی گر

بازی گر
معلومات نسلی گروہ

بازی گر (فارسی: بازیگر‎ بازی + گر) عام طور اُتے سارے شمالی بھارت اتے پاکستان وچ ملن والے قبیلیاں لئی پرچلت پنجابی شبد اے۔ مول فارسی وچ ایہہ شبد کتا-مولکا اتے ودھیرے مکمل معنےآں وچ ورتیا جاندا اے۔ اداکار لئی وی ایہی شبد اے۔

پنجاب وچ اپنے آپ لئی گوار جاں غور شبد استعمال کرن والے قبیلیاں لئی اوہناں دے بازی گری نال تعلق ہون کرکے دوسرے لوکاں نے اوہناں نوں بازی گر کہنا شروع کر دتا۔

ایہہ لوک ہورناں روما قبیلیاں وانگ مول طور اُتے راجپوت ذاتیاں نال متعلق سن اتے راجستھان دے نال لگدے علاقیاں وچ وچردے سن۔ بازی گر برادریاں دی بولی دی اتے سبھیاچار دی ولکھنتا مطالعہ دا روچک موضوع اے۔

بازی گر اکّ پچھڑیا بھائی چارا اے جس وچ پرانے ریتی رواج اتے پتھر یگ دیاں گلاں اجے تک وی پرچلت ہن۔

پنجاب دے بازی گر

بھارتی پنجاب وچ، بازی گر بھائی چارا نوں شیڈولڈ جاتی دا رتبہ حاصل اے۔ اس کھیتر وچ ایہہ مکھ طور اُتے پٹیالہ،جالندھر سنگرور اتے بٹھنڈہ ضلعیاں وچ ملدے ہن۔ ایہہ پنڈ پنڈ جا کے بازی پاؤن والے اکّ خانہ بالزام قبیلے دے لوک ہن۔ پہلاں بازی ہی ایہناں دے گزارے دا مکھ بنیاد سی۔ عام طور اُتے، ہر اکّ پروار نوں بارھاں پنڈ الاٹ کیتے جاندے سی اتے منورنجن کرن بدلے پنڈ ایہناں نوں لاگ دندا سی۔ اجکل اس قبیلے دے بہتے لوک موسمی کھیتی باڑی مزدور دے طور اُتے جاں دانہ منڈیاں وچ کم کردے ہن۔ دہاتی پنجاب وچ ٹیلیوزناں وچ وادھے دے نال ایہناں دا بازی گری دا روائتی کتا بند ہی ہو گیا اے۔ اوہناں نے اپنی روایتی بولی بازی گری نوں چھڈّ کے معیاری پنجابی اپنا لئی اے۔

• پنجاب دے بازی گر
• راوی دے بازی گر
• کھڑی دے بازی گر
• مقامی بازی گر
• بازی گر قبیلے دی بولی اتے خفیہ بولی - بازی گر قبیلے دا اپنا ہی اک بولی پربندھ اے ۔ بازی گر لوک دے رنگ بولی شبد ہن جہڑی کہ راجستھانی مول دی بولی اے ۔ اس بولی ' دی اپنی کوئی لپی نہیں اے ۔ ایہہ بولی صدیاں توں اک پیڑی توں دوجی - پیڈی تک زبانی روپ وچ چلدی آ رہی اے ۔ بھارت دے غور ، گورماٹی اتے کور بجاریاں دی بولی دا تعلق وی اسے بولی نال اے ۔ اس بولی دے لئی شبد گجراتی ، مارواڑی ، ہندی اتے برج بولی نال کافی ملدے کردے ہن ۔ بھارت وچ لگبھگ 10 % لوک غور بولی بولدے ہن ۔ اج وی راجستھان دے کوٹا ، بوندی جے پور ، جودھ پور؉ چتوڑگڑ اتے میواڑ دے علاقیاں وچ اس بولی دا تجربہ کیتا جاندا اے ۔ گریئرسن اپنے بولی سروے وچ ‘ بنجارہ ’ اتے ‘ لبانا ’ لوکاں دی بولی نوں اکو کوٹی وچ رکھدا اے ۔ مالک ہون کرکے کئی رمتے قبیلیاں دی بولی گھمکڑ تنقید بھارت دیاں وکھ وکھ بولیاں دا مپناہ اے جس وچ وکھ وکھ مقامی بولیاں دے شبد آپس وچ رچ مچ گئے ہن ۔ اس طرحاں بازی گر قبیلے دی بولی وچ وی ایہہ اثر ویکھیا جا سکدا اے ۔ بازی گر لوکاں دو مکھ دھارا نالوں ٹٹے رہن کرکے بولی اتے تہذیبی مطالعہ پکھوں انگولے رہے ہن ۔ ‘ سماج سائنسداناں دا وچار اے کہ اپرادھی قبیلیاں نوں چھڈّ کے بہت سارے ٹپریواس قبیلیاں دی بولی “ پجن ’ روپ وچ پرچلت اے ۔ پجن مول روپ وچ انگریزی شبد بزنس دا اپبھرنش اے ۔ انگرے - جدوں ویوپار لئی چین آئے تاں انگریزی اتے چینی بولی دے مپناہ ' تے جہڑی ملگوبھا انگریزی دا نکاس ہویا اسنوں ‘ بزنس انگریزی ’ । کیہا جان لگا ؛ جو چینی اچارن کرکے پجن انگریزی ہو گیا ۔ ایوں - دو بھاشک حالات ماتحت پیدا ہوئی کسے وی مشرت بولی نوں پجن کیہا جانا لگا ۔ بہت سارے قبیلے پیشہ ورانہ لوڑاں لئی پجن نوں اپناؤندے ہن ۔ تاں اسنوں کرؤل کیہا جاندا اے ۔ اجیہی بولی وچ پر اثر بولی دے وگڑے ہوئے شبد اتے علاقائی بولی دا رنگ ہندا اے پر جیہناں وچ ویوپاری بولی توں پہلاں ہی دو قسم دی بولی پرچلت ہووے ، جس نہ ہی پجن ۔ ” - قبیلے وچ بولی جان والی بولی نوں نہ کرتل کیہا جا سکدا اے ، - بازی گر قبیلے دی بولی نوں مکھ طور تے تن حصےآں وچ ونڈ کے ویکھیا جا سکدا اے : 1. کبیلو دی بول چال دی بولی ،2 ۔کبیلو دی خفیہ بولی 3 ۔ قبیلے دی جن رابطہ دی بولی 1. بازی گر قبیلے دی بول چال دی بولی بازی گر قبیلے دی بولچار دی بولی نوں ‘ غور بھاشاں ’ کیہا جادا اے ۔ بازی گر قبیلے دی بولی راجستھان دی ‘ گوار ' بولی نال کافی ملدی جلدی اے ۔ ویلے دے نال نال بولی دی ووکیبولری وچ تیزی نال آ رہا تبدیلی وی ویکھن نوں ملدا اے ۔ جدید یگ دیاں نویاں کاڈھاں اتے اوہناں لئی نویں مقررہ ناں بازی گر قبیلے ولوں اپنے طور تے ہی گھڑ لئے جاندے ہن جہڑے کہ بڑی جلدی قبیلے وچ پرچلت ہو جاندے ہن ۔ سارے بازی گر قبیلے وچ اکو طرحاں دی بولی پرچلت اے پر نال ہی اس توں تھوڑا بہتا مقامی اثر وی دیکھن نوں ملدا اے ۔ بھاویں کہ بازی گر قبیلے دے لوکاں وچ تیزی نال تعلیم دا پاسار ہو رہا اے اتے اس قبیلے نال متعلق کافی بچے انگریزی سکولاں اتے پیشاور کالجاں وچ اچّ کوٹی دی سکھیا حاصل کر رہے ہن پر پھر وی ہر بازی گر گھر وچ ‘ کور ’ بازی گر بولی ہی بولی جاندی اے ۔ ہر وقت کوئی دوجی بولی بولن والے بچے جاں انسان نوں ‘ کور ہی بن گؤ ’ قہقے جھاڑ پائی جاندی اے ۔ بازی گر قبیلے دے لوک اپنے آپ نوں ‘ غور ’ اتے قبیلے توں باہرلے انسان نوں ‘ کور کہندے ہن ۔ بازی گر قبیلے وچ ‘ کور ’ شبد نوں بہتا آدریوگ شبد نہیں سمجھیا جاندا سگوں اس طرحاں دے انسان نوں منفی نظر توں ویکھیا جاندا اے ۔ بازی گر قبیلے دے لوکاں وچ باہرلے انسان لئی اکّ ہور شبد ' ناٹی ’ کافی پرچلت اے اس پرکار قبیلے توں باہرلی عورت لئی ترتیب وار ‘ کوری ’ اتے ‘ ناٹن شبد دا تجربہ کیتا جاندا اے ۔ اسے طرحاں ہی قبیلے توں باہرلے لڑکے اتے لڑکی لئی ترتیب وار ' کوڈا ' اتے ' کوڈی ' شبد دا استعمال ہندا اے ۔ ایہناں اُتلے دوویں شبداں نوں وی بازی گر قبیلے وچ منفی نظر توں ویکھیا جاندا اے 2 بازی گر قبیلے دی خفیہ آگھار : بازی گر قبیل دی خفیہ ایہہ بولی بازی گر قبیلے وچ پر ترقی یافتہ روپ وچ پرچلت اے ۔ جیکر فتراں اتے اچارن لہجہ بازی گر قبیلے دی بول چال دی بولی توں اس بولی دی قبیلے دی بول چال نال تلنا کیتی جاوے تاں اسدی وادھا بلکل الگ اے ۔ اسدا محاورہ وی بہت نویکلا اے ۔ ایہہ بولی - قبیلے دے لوکاں اتے سیانے بزرگاں دے مطابق ایہہ بولی قبیلے دیاں - بازی گر قبیلے دی بول چال دی بولی توں بالکل الگ اے ۔ بازی گر سنکٹکالین پرحالات دی اپج اے ۔ بازی گر قبیلے دی اس خفیہ بولی کول قبیلے دی بول چال دی بولی دا پورے دا پورا ڈھانچہ موجود اے ۔ ایہہ بولی قبیلے دی بول چال دی بولی وانگ بیئدک وہاء اتے روانگی والی اے ۔ اس بولی کول ووکیبولری دا بہت وڈا بھنڈار ہو کئی واری اکّ وستو جاں انسان لئی دو دو شبد پرچلت ہن : اداہرن دے طور تے : کوئی اجنبی آیا اے اس واک لئی قبیلے وچ دو ہیٹھ لکھے وکھ وکھ واک پرچلت ہن : 1 ۔ پوریا آ گؤ چھا ( بازی گری ) 2. ناٹی ایوَ گؤ چھا ( پارسی ) بازی گر دے قہر وڈے پدھر تے قبیلے دی ایہہ خفیہ بولی قبیلے توں باہرلے اجنبی جاں اجنبیاں لئی ورتی جاندی اے جیہناں نوں قبیلے لئی غیر سمجھیا جاندا اے جاں جس نال قبیلہ گھلن ملن توں گریز کردا اے ۔ بازی گر قبیلے تے وکھ وکھ ویلے آئے سنکٹاں دوران اس خفیہ بولی نے ہی بازی گر قبیلے دی ہوند نوں بچائی رکھیا اے ۔ مغل دور اتے انگریزی راج ویلے قبیلہ اپنی گوار بولی اتے خفیہ بولی صدقہ ہی اوہناں تے ظلم توں بچیا رہا اے ۔ 1947 دی ونڈ دوران جدوں بدامنی اتے قتل و غارت ہو رہی سی تاں بازی گر قبیلے دے لوکاں نے اپنے قبیلے دے لوکاں نوں اپنی خفیہ بولی وچ زبانی سندیش بھیج بھیج کے اس حالت توں جانوُ کروایا سی اتے سارے قبیلے نوں جلدی ' توں جلدی بھارت آ جان لئی آکھیا سی ۔ اس طرحاں دے سندیساں وچوں اکّ سنیہا اس پرکار اے :                     کھدر کریب گھوگی کیوَ کرگی ٹیگ امے ایوَ ایہناں شبداں دا مطلب اے کہ : کپڑا لیڑا سبھال کے کیتیاں ۔ ایہہ بولی پیڑھی در پیڑھی زبانی روپ وچ اگے چلدی رہندی اے ۔ । اج وی کئی حالتاں وچ اس بولی دا تجربہ کیتا جاندا اے ۔ کئی وار گھر وچ چھوٹے بچیاں توں کئی گل لکاؤنی ہووے تاں خفیہ راج دا | تجربہ کیتا جاندا اے ۔ بازی گر قبیلے دیاں عورتاں نوں پڑ بولی دا : تجربہ مرداں نالوں زیادہ کردیاں ہن ۔ ایہہ بولی بھارت دی کسے وی ہور بولی نال بالکل نہیں ملدی سگوں ایہہ نویکلی اتے چتر بولی اے ۔ گوار بولی قبیلے ولوں ہنڈھائیاں سنکٹکالین حالات دی اپج اے ۔ باجگیر قبیلے دی عام بول چال دی بولی گجراتی ، مارواڑی ، راجستھانی ، ہندی اتے سنسکرت بولی دا مپناہ اے ۔ قبیلے وچ اس بولی نوں گوار بولی کیہا جاندا اے ۔ بازی گر قبیلے دے لوک ویلے دی مار سہندے ہوئے صدیاں توں وقائم ہو کے جدھروں جدھروں وی لنگھدے گئے ، اوہ اوہناں علاقیاں دی بولی دے شبد اپنی بول چال دی بولی دا حصہ بناؤندے گئے ۔ ایہہ اکّ سہج تے اچیت ورتارا ہندا اے بازی گر قبیلے دی خفیہ بولی غیرملکی حملہ آوراں اتے مغلاں دے ویلے ہوند وچ آئی منی جاندی اے ۔ مغلاں دے لگاتار حملیاں نے بازی گر قبیلے دا جنجیون است مصروف کر دتا سی ۔ مغل دور وچ ایہناں لوکاں نے اپنی ہوند اتے روایت نوں بنائی رکھن لئی اکّ وکھری دتا جاندا اے ۔ خفیہ بولی ایجاد کیتی جس نوں باجگیری بولی جاں پارسی دا ناں وی دتا جاندا اے۔ 3. جن رابطہ دی بولی : بازی گر قبیلے دے لوکاں دی جن رابطہ دی بولی متعلق کھیتر والی بولی ہندی اے ۔ قبیلے دے لوک ونج وپار اتے نرباہ کرن لئی اس بولی دا استعمال کردے ہن ۔ اس بولی وچ کجھ شبد قبیلے دی بولی دے آ جان کرکے ایہہ بولی ہائیبرڈ ( Hybrid ) قسم دی بن جاندی اے جسنوں قبیلے دے لوک اپنے سکھ اتے سودھا مطابق ورتن لگ جاندے ہن ۔ ایہہ بولی قبیلے وچ بڑی جلدی پرچلت ہو جاندی اے ۔ اس لئی کسے اچیچ جاں یتن دی ضرورت نہیں پنجابی بولی دا استعمال کردا اے ۔ پیندی ۔ اداہرن دے طور پنجاب دا بازی گر سمودائے جن رابطہ لئی پنجابی بولی دا استعمال کردا اے۔ بازی گر قبیلے دی بولی اتے خفیہ بولی پنجابی بازی گر قبیلے دی بولی پنجابی بازی گر قبیلے بازی گرقبیلے دیخفیہ
• سور سور۔ وانکلا
• لڑکا۔ چھورا۔ پوریا
• ماس۔ ماس۔ ٹوبی
• کاں۔ کاگ۔ کاگ
• چھاں۔ چھاہنی۔ چھاہنی
•                      پچھلے دنیں بھارتی ساہت اکادمی اتے سینٹر فار دا سٹڈی آف شوشل اینڈ ایکسکلوزن اینڈ انکلوسو پولسی ( سی۔ایم۔ایس۔ای۔ آئی۔پی۔ ) نیشنل لاء سکول آف انڈیا یونیورسٹی ( NLSIU ) ، | بینگلرو نے متی 3-4 مارچ نوں اک قومی گور بنجارہ کنوینشن دا انعقاد کروایا جس وچ غور بولی متعلق ہیٹھ لکھیا متا پاس کیتا گیا : غور بنجارہ بولی لپی - ناگری اپنائی جاوے گی بھارت دے آئین مطابق غور بنجارہ بولی نوں آئین دے اٹھویں شڈیول وچ شامل کیتا جاوے گا ۔ 1) بنجارہ کلچر اتے لٹریری اکادمی دا قیام کیتا جاوے گی 2) بھارتی ساہتی اکادمی ولوں غور بنجارہ لکھاریاں نوں اعزازی کیتا جاوے گا ۔ 3) بولی - غور بنجارہ بولی 4) لپی- نگری اپنائی جاوے گی ایہہ متا مشہور لکھاری اتے بھارتی ساہت اکادمی دے جنرل کونسل ممبر سری لچھمن گائکواڑ دی حاضری وچ پاس کیتا گیا جس وچ ترتیب وار موتیراج راٹھور ، بی۔ٹی للتا ، آر۔رمیش۔آریہ بڑتیا ، ہری لال پوار ، شاتا ہیرو ، سورج پرکاش بڑتیا ، اے۔آر گووندا مالک اتے گووردھن بنجارہ شامل ہوئے ۔                                         

حوالے