اپرنٹس شپ

شاگردی ،Apprenticeship اک سکھلائی دی پرنالی ہے۔اس وچّ آؤن والی نسل دے سکھاندروآں نوں کسے وپار،دوکانداری جاں کتے دی سکھلائی ، اصلی کم دی تھاں تے ،کدے نال نال مطالعہ ( سوے-پڑھائی جاں پاٹھشالا پڑھائی) کروا کے ، دتی جاندی ہے۔اس نال سکھاندروآں نوں قنون راہیں نینترت کتیاں دا قنونی ادھیکار ملنا اسان ہو جاندا ہے۔ سکھلائی دا زیادہ حصہ کسے کم جاں کتا مالک کول نوکری دوران دتا جاندا ہے۔ مالک جاں شاہ ، شگرد دی ، اک متھے سمیں دیاں سیواواں بدلے .، اس نوں وپار جاں کتا سکھن دی مدد کردا ہے جس نال کہ اس کول اک گنن منن جوگی مہارت آ جاوے۔شاگردی دا سماں 3 توں 6 سال تکّ وی ہو سکدا ہے۔

اصل کم تے سکھلائی دوارا مہارت حاصل کرن دا سنکلپ ہریک کاریگری والی مشقت وچّ موجود ہے ۔اس دے نال ہی شاگردی/شاہ-گماستا پرنالی دیاں حداں اکثر وپارک سنگٹھناں جاں گلڈاں دے ادھین ہی آندیاں ہن۔

وکاس

1. 

   مدھکال دے سمیں دا اک نانبائی اپنے شگرد نال

شاگردی پرنالی ہندوستان ورگے پوربی ملکاں وچّ مڈھ قدیم توں ہے۔ پچھم دے پربھاو توں پہلاں پاندھا پڑھائی دی ودیک پرنالی سی تے کتا مکھی کاریگر سکھلائی ،دوکانداری ، بتکاری، بنکری، کویشری آدی شاگردی دوارا ہی گرہن ہندی سی۔پر ایہناں دی سرکار دوبارہ نگرانی کرن دا رواج نہیں سی، کیونکہ گوروکل اپنے مان-سنمان دوارا نینترت ہندے سن تے ماہر کاریگر اپنی پرسدھی دوارا۔پچھم وچّ شاگردی پرنالی دی شروعات مدھ-کال وچّ ہوئی ، اس دی نگرانی ستھانک سرکاراں جاں دستکاری بورڈاں جاں گلڈاں دوارا کیتی جاندی سی۔ اک ماہر کاریگر کول روٹی،کپڑا، مکان بدلے تے کتے دی رسمی سکھلائی بدلے مفت مزدوری کروان دا حق ہندا سی۔زیادہ تر مرد ہی سکھاندرو ہندے سن پر درزیانی، نانبائی،موچی، سٹیشنر ورگے کتیاں وچّ عورتاں وی شاگرد بندیاں سن۔، شگرد زیادہ تر 10 جاں 15 سال دی عمر وچّ کم شروع کردے سن تے ماہر کاریگر دے گھر وچّ ہی رہندے سن۔. زیادہ شگرد ٹھیکہ مکن ( عامَ کرکے ستّ سال) تے آپ ماہر بننا لوچدے سن ، لیکن اوہناں وچوں بہوتیاں نوں اپنی دستکاری ستھاپت کرنا نصیب نہیں ہندا سی تے دہاڑیدار کاریگر جاں مزدور بن کے رہِ جاندے سن۔

یو.کے. دے کووینٹری وچّ ستّ سال سوداگراں کول شاگردی کرن بعد اوہناں نوں شہر دے ستنتر دہاڑیدار کاریگر ہون دا حق مل جاندا سی۔.

بعد وچّ سرکاری نینترن تے تکنیکی کالجاں تے کتامکھی پڑھائی دے لسنس جاری کرن نال شاگردی نے رسمی ودئک پرنالی دا رتبہ حاصل کر لیا۔

یونیورسٹیاں نال سمروپتا تے کتامکھی وکاس

ادھنک انٹرنشپ دا سنکلپ شاگردی نال ملدا جلدا ہے۔

وشودیالے اجکل وی شاگردی سکیماں دی ورتوں اپنے ودوان پیدا کرن لئی ورتدے ہن۔سناتک دی ترقی ماسٹر ڈگری وچّ تے پھر اک نگران دی نگرانی ہیٹھ کھوج پتر تے تھیسس لکھن توں بعد یونیورسٹیاں دے سنگٹھن اک ڈاکٹریٹ دے معیار دی اپلبدھی نوں مانتا دیندیاں ہن۔اس پرنالی نوں گریجو ایٹ دی شگرد نال، ڈاکٹری اپادھی دی منجورشدا دہاڑیدار نال تے پروفیسراں دی ماہر ماسٹر کاریگر نال سمانتا وجوں دیکھیا جا سکد ہے۔

پچھلے کال وچّ ، سمست یورپ وچّ 7 سال دا سماں شاگردی دے لئی بہتیرے ہنراں لئی اک منی پرمنی معیاد سی۔اجہیاں سبھ پاٹھشالاواں جتھے شاگردی کروائی جاندی سی نوں یونیورسٹیاں کیہا جاندا سی۔پرانے شہراں دے ودھاناں وچّ درزیاں دی یونیورسٹی، لہاراں دی یونیورسٹی، بنکری دی یونیورسٹی وکھ وکھ دستکاریاں دی یونیورسٹی ورگی شبداولی عامَ دیکھن وچّ آئی ہے۔کسے ماہر دے بنن تکّ اس دا شاگردی ہیٹھ 7 سال رگڑائے جانا تہہ ہندا سی۔ اسے طرحاں ادھیاپک جاں ڈاکٹریٹ بنن لئی 7 سال کسے یوگتا پراپت ماسٹر ادھین سکھیا پراپت کرنا ضروری سی۔

کتا وکاس پربندھاں وچّ حساب کتاب،انجیئنری تے قنون آدک کتیاں دے کھیتر وچّ کتا وکاس پربندھاں دی تلنا شاگردی پرنالی نال کیتی جا سکدی ہے۔انگریزی حکومت دے کلرکی دی سکھیا پرنالیاں اس دی اداہرن ہے۔ادھنک کتامکھی کلرکی (حساب کتاب)ہٹیاں جاں قنوندان فرماں وچّ سکھیارتھیاں دی بھرتی دی تلنا پرمپراگت شاہ-گماستا ماڈلاں نال کیتی جا سکدی ہے۔نوَ-بھرتی نوں اک جاں ودھیرے ساتھی تجربیکار کرمیاں نال اپنے ہنر دیاں بریکیآں سکھن لئی لگایا جاندا ہے۔

بھارت

بھارت وچّ اینپرینٹسشپ ایکٹ 1961 وچّ لاگوُ کیتا گیا ۔ ایہہ ایکٹ صنعتاں وچّ سہولتاں دا پورا استعمال کردے ہوئے ، شگرداں دے سکھلائی پروگرام نوں کیندری ایپرینٹسشپ کونسل ولوں نردھارت سلیبس، کورس دی معیاد آدی انوسار نینترت کردا ہے ، تاکِ صنعتاں دی نپن کاریگراں دی منگ دی پورتی ہو سکے۔ 1961 والا ایکٹ 1962 وچّ پوری طرحاں عمل وچّ لیاندا گیا ۔شروع وچّ ایہہ کیول مزدوراں تے تکنیشناں لئی ہی سی ، 1973 وچّ اس وچّ گریجو ایٹ تے ڈپلوما انجیئنراں دی سکھلائی نوں شامل کیتا گیا،1986 وچّ ہور بدلاء راہیں 10+2 کتامکھی سکھیارتھی دھارا راہیں کتامکھی ( تکنیکی) تکنیشن سکھلائی نوں اس ادھین لیاندا گیا۔

بھارت وچّ شاگردی کورس

سمبندھت سرکاری وبھاگ

٭اجکل ہنر وکاس تے ادمی ادیوگکتا وزارت ادھین ڈائریکٹوریٹ آف ٹریننگ (پہلاں لیبر تے ایپلائمینٹ وزارت ادھین آنؤدا ،ڈائریکٹر جنرل اینپلائمینٹ اینڈ ٹریننگ) ؛ادارہ، آئی ٹی آئی ، ٹکنیشن کورساں دی دیکھ ریکھ کردا ہے ۔ بھاویں ایہہ ادارے راج سرکاراں ادھین آنؤدے ہن ، ایہہ سنستھان روائتی ہنر مکینک، فٹر ، الیکٹریشن، مشینسٹ ،ٹیلیکام آدک ہنراں دے سکھلائی کورس زیادہ کرکے چلا رہے ہن۔ ڈی جی ای ٹی ادھین 3 سکھلائی سکیماں مکھ ہن ٭٭کراپھٹسمین ٹریننگ سکیم سی ٹی عکساین سی وی ٹی دوارا نردھارت 70 انجیئنری تے 63 نان-انجیئنری ٹریڈاں وچّ سرکار دوارا چلا ئے جاندے آئی ٹی آئی وچّ ایہہ سکیم دے کورس اپلبدھ ہن۔ ٭٭ایپرینٹسشپ ٹریننگ سکیم اے ٹی ایسایہہ سکیم ایپرینٹسشپ ایکٹ 1961 ادھین ہے۔سیکٹر انوسار نردھارت ٹریڈاں وچّ صنعتاں نوں ایپرینٹس لینے پہندے ہن تے ٹریننگ دوران سٹائیپینڈ دینا ہندا ہے جسدا ادھا حصہ ( باقی رہندی بارہویں پنج سالا یوجنا دوران 31.03.2017 تکّ سرکار ایپررینٹسپ پروتساہن سکیم راہیں) سرکار دیندی ہے۔آئی ٹی آئی پاس ، ٹریڈ ایپرینٹس، (10+2) پاس ٹیکنیشن (ووکیشنل) ایپرینٹس،ڈپلوما پاس ٹیکنیشن ایپرینٹس تے گریجو ایٹ انجیئنر گریجو ایٹ ایپرینٹس کہلاؤندا ہے۔254 صنعتاں وچّ 259 ٹریڈ سپر-بازار ہن۔ ٭٭ سکل ڈولپمینٹ انیشئیٹو سکیمسکل ڈولپمینٹ انیشئیٹو ( ایس ڈی آئی) ادھین رہا 2007 وچّ شروع کوتی رہا سکیم سکل ڈولپمینٹ منسٹری ادھین ڈائریکٹوریٹ آف ٹریننگ دوارا نینترت ووکیشنل ٹریننگ پرووائیڈر دوارا چلائی جاندی ہے۔این سی وی ٹی دوارا صنعتاں دی بھاگیداری نال ماڈولر اینپلائبل سکلز (ایم ای ایس) نردھارت کیتیاں گئیاں ہن ۔پوری سکیم لئی فنڈ کیندر سرکار دوارا مہیا کروائے جاندے ہن۔ ٹریننگ پارٹنر پرائیویٹ پبلک پارٹیسیپیشن (پی پی پی) انوسار 49٪ تکّ سرکاری بھاگیداری انوسار سکھلائی پراجیکٹ چلانؤدے ہن۔ تے' ٭٭ ومن ٹریننگ سکیمایہہ سکیم کیول عورتاں دے سکھلائی کیندراں وچّ اوہناں دی کتامکھی سکھلائی لئی کیندر تے راج سرکاراں دوارا ہے۔ ڈائریکٹوریٹ آف ٹریننگ دس سکیم دی نیتی گھڑدا ہے۔ ٭ ہنر وکاس تے ادمی ادیوگکتا وزارت ( skill development and Enterpreunership) دوارا وکھ وکھ سیکٹراں وچّ ترجیح دے ادھار تے سکھلائی دے ٹیچے متھے گلے ہن۔اس ادھین مکھ ادارے ہن ٭٭ڈائریکٹوریٹ آف ٹریننگ ٭٭نیشنل سکل ڈولپمینٹ کارپوریشن ٭٭ نیشنل سکل ڈولپمینٹ ایجینسی ٭٭سیکٹر سکل کوسلاں

کورس لبھن لئی سہائک ہن:

نشانہ سادھو

حاصل کیتی یوگتا انوسار نشانہ سادھو۔ ایہہ نہیں کہ کہڑا ودھیا کورس اپلبدھ ہے بلکہ ایہہ کہ یوگتا تے رچی مطابق کی چاہیدا ہے۔

پتے حاصل کرو

آؤن والی چھماہی وچّ کہڑیاں کمپنیاں کورس چلا رہیاں ہن؟ ٭ایپلائمینٹ ایکسچینج وچّ کمپنیاں دی لسٹ مل سکدی ہے۔ ٭اپلبدھ کورساں دی فرست انٹرنیٹ راہیں مل سکدی ہے۔ ٭اخباراں وچّ اشتہار راہیں پتے مل سکد ہن ٭سرکاری وزارت دی پورٹل توں کورساں دی فرست ٭اداہرن لئی ایپرل تے ہوم پھرنشنگ سیکٹر سکل کونسل دے سنگٹھناں دی فرست ٭بھارت سرکار دی سکھلائی کیندراں دی فرست

پنجاب راج دے ہریانہ دی تلنا وچّ شاگردی کورس

راجا دوارا چالت ڈائریکٹوریٹ آف ٹریننگ ادھین آئی ٹی آئی تے ہور سنستھاناں توں علاوہ بھارت دے پنجاب راج وچّ دس سمیں لگبھگ 200 ہنر سکھلائی کیندر ،15 ٹریننگ دین والیاں نجی سنستھاواں ولوں سکل ڈولپمینٹ کارپوریشن نال بھائیوالی کرکے چلا ئے جا رہے ہن۔ ایہناں وچّ سبھ توں زیادہ سیکیورٹی سیکٹر وچّ انسٹیچؤٹ آف اڈوانس سیکیورٹی ٹریننگ تے مینیجمینٹ دوارا چلاؤندے جا رہے 83 کیندر ہن جو زیادہ کرکے پینڈو کھیتراں وچّ ہن۔دوسرے نمبر تے آئی ٹی اینڈ آئی ٹی ای ایس سیکٹر ہے جس وچّ 45 کیندر ہن تے بہتے اے آئی ایس ای سی ٹی سنستھا دوارا لگبھگ 26 ہن۔رہا کیندر چھ جاں اٹھ ہفتیاں دے چھوٹی معیاد دے کورس چلانؤدے ہن جو سمیں دی منگ انوسار پرسنگاں ہن۔ہریانہ راج وچّ وی لگبھگ 200 کیندر ہن جس وچوں ہیلتھ کیئر سیکٹر دے 53 تے اؤرگینازڈ رٹیل دے 24 مکھ ہن۔

باہری سروت

http://swisseducation.educa.ch/en/vocational-education-and-training-0

ASTM Archived 2016-11-15 at the وے بیک مشین

حوالے