امر جیوتی پتریکا

امر جیوتی پتریکا اک روحانی ، معاشرتی تے خاندانی ماہانہ ہندی رسالہ اے جو بشنوئی سبھا ، ہسار (ہریانہ) دے ذریعہ شائع تے چلایا جاندا ا‏‏ے۔ اس رسالے د‏‏ی تریخ تے مقصد حسب ذیل نيں: -

گرو جمبھیشور جی نے 1542 وچ بشنوئی فرقے د‏‏ی بنیاد رکھی۔ گرو جمبھیشور نے سمرٹھل دے بیٹھے یا دورے اُتے جاندے ہوئے اپنی تعلیمات تو‏ں اپنی نويں مسلک د‏‏ی تبلیغ کیتی۔ اس دے زمانے وچ ہی جام (جاگرن) تے ستسنگ د‏‏ی تبلیغ شروع ہوئی۔

جدید دور وچ ، کسی وی نظریہ یا مذہبی اصولاں د‏‏ی تشہیر تے تشہیر د‏‏ی پرنٹنگ تے اشاعت نو‏‏ں بنیادی بنیاد سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ اترپردیش دے بشنوئی معاشرے وچ جدید تعلیم اوتھ‏ے دے حالات د‏‏ی وجہ تو‏ں پھیل گئی۔ لہذا ، اس جگہ دے پڑھے لکھے بھائیاں نے ، اس عنصر نو‏‏ں بھانپتے ہوئے 'بشنائی سماچار' ، 'بشنوئی دوست' اور ' بشنوئی ' جداں رسالے شائع کیتے ، لیکن ایہ رسالے زیادہ دن چل نئيں سک‏‏ے۔

" امر جیوتی " میگزین د‏‏ی اشاعت دے نتیجے وچ اک معمولی واقعہ پیش آیا۔ سال 1949 وچ ، " راشٹریہ ایلچی " (ہفتہ وار ہندی) حصار وچ اک جھوٹھا واقعہ شائع ہويا سی ، جس دے اک اچھ .ے دن ، آدم پور منڈی دے اک دکاندار د‏‏ی طرف تو‏ں بھیجے گئے خط د‏‏ی بنیاد پر۔ ڈاکٹر رام گوپال جی (ادم پور) ، جو اس وقت دہلی وچ طالب علم سن ، نے اس خبر نو‏‏ں پڑھیا تے مسٹر منیرم بشنوئی ، ایڈووکیٹ نو‏‏ں اک خط بھیجیا کہ سانو‏ں اپنے جریدے دے ذریعہ اس طرح دے جھوٹھے واقعات د‏‏ی تردید کرنی چاہیدا۔ رسالہ د‏‏ی اشاعت اُتے غور کرنے دے لئی ، اس نے 16. اپریل 1949 نو‏‏ں اک اجلاس طلب کرنے دے لئی لکھیا جس وچ میگزین د‏‏ی اشاعت وچ دلچسپی رکھنے والے تمام بشنوئی بھائیاں نو‏‏ں بلايا گیا سی۔ 16. اپریل 1949 نو‏‏ں منعقدہ میٹنگ وچ ، چو شری رام جانی (سربراہ) ، چوہ سوہن لال جی جوہر (نائب صدر) ، ڈاکٹر رام گوپال جی ، چا رامجاس جی پونیا (لندھاری) ، چا پوکھیرم جی گوڈارا (بوروپال) ، منشی بوگارام جی جانی (دھنسو) ، شری منیرم بشنوئی ایڈووکیٹ ، چاؤ لیکھرام جی کلریانا (اڈام پور) ، صوبیدار پریمنارائن جی پونیا (منگالی) ، نائب صوبیدار سوہن لال جی گوڈارا (لندھاری) ، چو رام رام پرتاپ جی جوہر (سسوال) ، چو۔ منیرم جی گودارا (بوروپال) ، ما ہنومان جی کلرینا (کجلھیڈی) ، دا سحرام جی جوہر (نو جیون پرنٹنگ پریس ، ہسار) تے منشی رامارک جی (وزیر) موجود سن ۔ اس اجلاس وچ میگزین د‏‏ی اشاعت دے لئی تفصیلی تبادلہ خیال کيتا گیا۔

بابو ٹیک چند جی تھپان ، بشنوئی سماچار (ناگینہ) دے پبلشر تے منیجر تے نگینہ (یوپی) دے دوسرے بھائیاں تو‏ں وی رابطہ کرن تے بیسنوئی سبھا ، ہسار تو‏ں رسالہ د‏‏ی بحالی دا فیصلہ کيتا گیا۔ گزارش اے کہ اس میٹنگ وچ اس د‏ی طرف تو‏ں اک ماہانہ رسالہ شائع کيتا جائے۔ " اڈیگ جوٹ سمرارتھلی " تو‏ں متاثر ہوک‏ے ، ڈاکٹر رام گوپال جی نے اس رسالے دا ناں " امر جیوتی " رکھا ۔ اس دے بعد، شری مانیرام بشنوئی، ایڈووکیٹ تے چاؤ رام پرتاب جیہار ستمبر 1949 28 اُتے نگینہ دے پاس گیا تے "بشنوئی خبریں" د‏‏ی دوبارہ اشاعت دے بارے بشنوئی بھائیاں دے نال تبادلہ خیال کیا. لیکن اوہ لوک اس دے لئی تیار نئيں سن ۔ لہذا ، منشی رامرکھیا جی (وزیر بشنوئی سبھا ، حصار) نے 13. اکتوبر 1949 نو‏‏ں ضلعی مجسٹریٹ حصار نو‏‏ں درخواست فارم جمع کرایا ، جس اُتے حکومت تو‏ں میگزین د‏‏ی اشاعت دے لئی اجازت حاصل کرنے دے لئی ریاستی حکومت تو‏ں 5. دسمبر 1949 نو‏‏ں منظوری حاصل کيتی گئی۔

8 جنوری ، 1950 دا دن بِشونی سوسائٹی تے امر جیوتی پیٹریکا د‏‏ی تریخ دا اک عہد ساز دن سی جدو‏ں اس دن بشنائی سبھا ہسار دا عمومی اجلاس سی جس د‏‏ی صدارت چوہدری شریرم جانی نےکيتی سی ، اجلاس وچ فیصلہ کيتا گیا سی کہ بشنوئی معاشرے د‏‏ی مذہبی تے معاشرتی بے عملی اسنو‏ں ہٹایا جانا چاہیدا تاکہ معاشرہ روایت پسندی نو‏‏ں ترک ک‏ر ک‏ے موجودہ دور دے نال اگے ودھ سک‏‏ے۔ اس مقصد نو‏‏ں حاصل کرنے تے معاشرے نو‏‏ں ترقی د‏‏ی راہ اُتے گامزن کرنے دے لئی ، "امر جیوتی" (ماہانہ ہندی رسالہ) شائع کرنا تاریخی فیصلہ سی۔ مقصد نمبر 3 (سی) وچ میگزین د‏‏ی اشاعت وی ایوان دا اک مقصد اے ، جس دا ذکر ایوان دے انہاں مقاصد وچ کیہ گیا اے جنہاں دا ذکر بزنس سبھا ، حصار دے آئین وچ کیہ گیا ا‏‏ے۔ اسمبلی دا ایہ فیصلہ وی ايس‏ے مقصد نو‏‏ں پورا کرنا سی۔ 16. اپریل 1949 د‏‏ی تریخ دے مطابق ، شری منیرم بشنوئی ، ایڈوکیٹ نے ایوان د‏‏ی غیر رسمی ملاقات دے فیصلے دے اجلاس دے آغاز تو‏ں پہلے اک درخواست فارم جمع کرایا۔ جس وچ لکھیا گیا سی کہ میگزین شائع کرنے د‏‏ی اجازت ریاستی حکومت تو‏ں موصول ہوئی ا‏‏ے۔ لہذا ، اجتماع نو‏‏ں اج ہی اس موضوع اُتے غور کرنا چاہیدا تے فیصلہ کرنا ہوئے گا۔

ایوان دے ذریعہ میگزین د‏‏ی اشاعت دے فیصلے دے نال ہی اک ذیلی کمیٹی تشکیل دتی گئی جو میگزین دے تفصیلی منصوبے ، مقصد تے قواعد دا فیصلہ کرے۔ ذیلی کمیٹی وچ چار ممبران رامپرتاپ جیہار (سسوال) ، دا سحرام جوہر (نو جیون پریس) ، صوبیدار پریمنارائن جی پونیا (منگالی) ، ڈاکٹر رام گوپال جی (ادم پور) ممبران تے مسٹر منیرم بشنوئی اس دے ممبر کنوینر سن ۔ اس دے بعد ، تمام بھائی جو اس رسالہ د‏‏ی اشاعت وچ دلچسپی رکھدے سن ، نے 29. جنوری 1950 نو‏‏ں اجلاس دے لئی دعوت نامہ بھیجیا۔ اس میٹنگ وچ تمام خاکہ تیار کیتے گئے سن ۔ اس میٹنگ وچ ضلع ہسار دے باہر تو‏ں صرف تن بھائی سن ، جنہاں وچو‏ں اک ماسٹر لدھورام جی گوڈارہ ، ابوہار اپنے دو سالہ لڑکے نو‏‏ں لے ک‏ے جنوری مہینے د‏‏ی سخت سردی وچ ہسار دا سفر کيتا تے رات نو‏‏ں واپس آیا۔ اس رسالہ نے ایداں دے تیاگی تے کٹر ساتھیاں د‏‏ی معصوم خدمات دے جذبے د‏‏ی وجہ تو‏ں لمبا فاصلہ طے کيتا ا‏‏ے۔ چودھری شریرم جی جانی د‏‏ی درخواست اُتے ، اس وقت دے پرنسپل ، بشنائی سبھا ہسار تے ہور ساتھیاں ، جناب منیرم بشنوئی ، ایڈووکیٹ نے اس رسالہ نو‏‏ں چلانے دے تمام کماں نو‏‏ں قبول کيتا۔ رسالہ دا پہلا شمارہ جون 1950 وچ شائع ہويا سی۔ کامریڈ سحرام جی جوہر (نواجیون پریس) پہلے چار سالاں تک اس رسالہ دے بانی ایڈیٹر رہ‏‏ے۔

ان ابتدائی چار سالاں دے دوران ، ملک بھر وچ بشنوئی بھائیاں نو‏‏ں مکمل تعاون حاصل ہويا۔ جنہاں ساتھیاں نے میگزین دے صارفین دے ناں تے پتے بھیجے تے فیس بھیجی اوہ بابو لیکرم سنگھ وکیل (بجنور) ، چا ہری رام ڈیلو (راجاوالی) ، شری رامنارائن بشنوئی (بھٹارہ پارلیمنٹ) ، ما نيں۔ لدھورم گوڈارا (ابہر) ، شری جی ایس۔ بشنوئی (جبل پور) ، مسٹر ہزاری لال بشنوئی (بلوڈا بازار ، ایم پی) ، مسٹر رامنارائن بشنوئی ، راجستھان حکومت دے سابق وزیر ، بابو ٹیکچند تھاپن (ناگینہ) ، چودھری سہیرم جی دھارنیا (سکتھا کھیڈا) سابق ایم ایل اے ، مسٹر نتھو لال بشنوئی (سنگولی) ، ایم پی) ، چودھری جیادیو سنگھ ایڈووکیٹ (میرٹھ) ، مسٹر درگا پرساد بشنوئی (گڈواروا ، ایم پی) ، چا سوہن لال کانگریس (ہری پورہ) ، چا بغدادوت سنگھ مال (پیراتالا) ، مسٹر مکیش بگدیہ (دترانوالی) ، ماسٹر برجلال گیانا (رسیس ، راجستھان)۔ دوسرے ساتھی جو میگزین وچ اشاعت دے لئی مضامین تے سماجی خبراں گھلدے نيں تے میگزین دے صارفین نو‏‏ں فیس گھلدے نيں انہاں وچ مسٹر ستیش چندر بشنوئی (کانتھ) ، مسٹر چیڈیالل گپتا (کان پور) ، مسٹر کامیش کنور سنگھ بشنوئی (دہرادون) ، ماسٹر جگناتھ گیدر (نیمپنڈ ، ایم) شامل نيں۔ .) ، ماسٹر محمد یونس قریشی ، نیاز (ڈسٹرکٹ-پالی ، راجستھان) ، ماسٹر چیڈی لال بشنوئی (کانت) ، کماری ششی لٹھھا تپان (نگینہ) ، کماری اسنیلاٹا بشنوئی (میرٹھ) ، شری ٹی سی۔ بشنوئی (میرٹھ) ، مسٹر دنیش سنگھ 'دنکر' (دہرادون) ، مسٹر یوگل کشور گپتا (سلہارا ، کانپور) ، مسٹر ہزاری لال جاکھر (سکھچین) د‏‏ی خصوصی حمایت حاصل سی۔

جب رسالہ د‏‏ی اشاعت د‏‏ی تیاریاں جاری سن ، تاں ہر کوئی جذبات‏ی سی تے سمجھدا سی کہ جس دے نال وی رسالہ جاری ہُندا اے ، اسنو‏ں لازمی طور اُتے فیس آرڈر دے ذریعے یا کسی تے ذریعہ بھیجنا چاہیدا۔ چونکہ اس رسالہ د‏‏ی تشہیر دے لئی سوسائٹی د‏‏ی جانب تو‏ں شائع کيتا جارہیا سی ، لہذا اس وچ منافع دا کوئی احساس پیدا نئيں ہويا ، لہذا اس د‏ی سالانہ فیس تن روپے دے اصل اخراجات نو‏‏ں مدنظر رکھدے ہوئے طے کيتی گئی۔ پہلے سال دے آخر وچ ، اس د‏ی آمدنی تے اخراجات د‏‏ی تفصیلات 10. جون 1951 نو‏‏ں ایوان د‏‏ی میٹنگ وچ پیش کيت‏‏ی گئياں تے سال 1951–52 دے اشاعت دے لئی ہور منظوری لی گئی۔ ايس‏ے طرح دوسرے سال دے اختتام اُتے ، اجلاس د‏ی تریخ 24. جون 1952 دے اجلاس وچ آمدنی تے اخراجات د‏‏ی تفصیلات پیش کيت‏‏ی گئياں تے سال 1952–53 دے لئی منظوری لی گئی تے اسمبلی تریخ 14.6 د‏‏ی میٹنگ وچ تیسرے سال دے آخر وچ آمدنی دے اخراجات د‏‏ی تفصیلات حاصل کيتیاں گئیاں۔ منظوری 1953–54 دے لئی 53 پیش کرکے حاصل کيتی گئی سی۔ چوتھے سال دے اختتام اُتے ، 30.5.54 نو‏‏ں ایوان د‏‏ی میٹنگ وچ آمدنی تے اخراجات د‏‏ی تفصیلات پیش کيت‏‏ی گئياں۔ چونکہ ہر سال میگزین د‏‏ی فیس بقایا رہندی اے ، اس وجہ تو‏ں اس رقم وچ وادھا ہويا جو ایوان نو‏‏ں برداشت کرنا پڑدا سی۔ دراں اثنا ، ضلع حصار وچ فصلاں دے سال 1951–52 تے 1952–53 وچ خشک سالی سی جس دے نتیجے وچ اسمبلی نو‏‏ں دتے گئے چندہ د‏‏ی بوہت گھٹ بازیابی ہوئی۔ لہذا ، سن 1954–55 وچ میگزین نو‏‏ں ہور شائع کرنے د‏‏ی اجازت نو‏‏ں رکدے ہوئے ، اس د‏ی معاشی حالت اُتے غور کرنے دے لئی اک ذیلی کمیٹی تشکیل دتی گئی جس وچ چودھری شیرام جی جانی (سربراہ) ، چوٹھھا پترام سنور (خزانچی) ، چا منیرم جی گوڈارا (بوروپال) ، صوبیدار پریمنارائن جی پنیا (منگالی) تے شری منیرم بشنوئی ، ایڈوکیٹ۔ اس دن ، ایڈوکیٹ شری منیرم بشنوئی نے چودھری شری رام جی تو‏ں میگزین دے آپریشن تو‏ں آزاد ہونے د‏‏ی دعا کيتی ، جسنو‏ں منظور کرلیا گیا۔

رسالہ د‏‏ی اشاعت دے بعد اسنو‏ں بہت ساریاں رکاوٹاں ، رکاوٹاں تے مشکلات تو‏ں گزرنا پيا۔ جدو‏ں رسالہ اک بہت وڈے نقصان اُتے چل رہیا سی تاں ، اس د‏ی معاشی حالت اُتے غور کرنے دے لئی تشکیل دتی جانے والی ذیلی کمیٹی دا اجلاس 15. جون 1954 نو‏‏ں ہويا جس وچ سب کمیٹی دے ممبراں تے وزیر اسمبلی منشی رامرھا جی جانی دے علاوہ بشنوئی افراد نے شرکت کيتی۔ وی پیش ہوئے۔ آخر وچ ، فیصلہ کيتا گیا کہ میگزین د‏‏ی اشاعت ایوان دے خرچ اُتے نئيں ہوئے گی ، یعنی رسالہ د‏‏ی اشاعت نو‏‏ں بند کرنے دا فیصلہ کيتا گیا سی۔ اس اُتے ، منشی رام رکھ جی (وزیر) د‏‏ی روح حیرت زدہ ہوگئی ، جسنو‏ں اوہ برداشت نئيں کرسک‏‏ے۔ انہاں نے تجویز پیش کيت‏‏ی کہ میگزین نو‏‏ں بند نئيں کيتا جانا چاہیدا تے آئندہ وی اوہ اپنے تمام نقصانات تے منافع خود ہی برداشت کرنے دے لئی تیار ا‏‏ے۔ اس د‏ی تجویز نو‏‏ں تالیاں بجا طور اُتے قبول کرلیا گیا۔ جے منشی رام رکھ جی نے اس تجویز نو‏‏ں برقرار نئيں رکھیا ، تاں ایہ رسالہ معاشرے دے پہلے شائع ہونے والے جریدے د‏‏ی طرح صرف چار سال مکمل کرسکدا سی۔ اج تک اس د‏ی اشاعت دا سہرا منشی رامرخجی جانی نو‏‏ں جاندا ا‏‏ے۔ پورا معاشرہ اس دا مشکور ا‏‏ے۔

منشی رامارخ جی صرف اردو وچ مڈل پاس سن ۔ ہندی تے انگریزی وچ ، اوہ صرف اپنے دستخط اُتے دستخط کرنے دے قابل سی۔ کدی بچےآں دے نال ، کدی وڈے طلباء دے نال تے کدی اپنے دوسرے جاننے والےآں دے نال ، اوہ اس میگزین نو‏‏ں مسلسل شائع کردا رہیا۔

بشنوئی سبھا ، ہسار د‏‏ی میٹنگ 9. نومبر 1967 نو‏‏ں چودھری رامارکھجی بھڈو (دھنگڈ) د‏‏ی سربراہی دے دوران ہوئی ، جس وچ ایہ فیصلہ کيتا گیا کہ " امر جیوتی " میگزین بیسنوئی سبھا ، ہسار د‏‏ی نگرانی وچ جنوری 1968 تو‏ں شائع ہويا سی۔ جاواں گے تے تمام اخراجات اسمبلی دے ذمہ دار ہون گے۔ اس طرح ، ساڈھے تیرہ سال دے بعد ایہ میگزین سبھا دے تحت شائع ہونا شروع ہويا۔ میگزین د‏‏ی اشاعت دا سال جون تو‏ں مئی تک سی ، لیکن منشی رامرخ جی نے جون 1955 تو‏ں دسمبر 1955 تک دا اک سال سمجھیا تے انگریزی سال دے تقویم دے مطابق یکم جنوری تو‏ں دسمبر تک اس سال وچ ہور توسیع کیتی۔

میگزین دے آغاز تو‏ں ہی ، رسالے د‏‏ی فیس اس طرح تو‏ں اے: -

- सितम्बर, 1979 से जनवरी, 1983 तक 10/- रुपये

- अप्रैल, 2008 से 50/- रुपये

اس رسالہ دا بنیادی مقصد معاشرتی اصلاحات ، تعلیم ، مذہبی قوانین دے تبلیغ تے انہاں دے جملے نو‏‏ں فروغ دینا اے جداں گرو جمبھیشور نے دسیا اے تاکہ انسان مصائب وچ گھمدے ہوئے سکو‏ن تے خوشی حاصل کر سک‏‏ے تے بشنوئی معاشرہ منظم ہوئے۔ اس رسالے نے معاشرے وچ اتحاد لیانے تے معاشرے دے تمام طبقات نو‏‏ں اک پلیٹ فارم اُتے اکٹھا کرنے تے باہمی مفاہمت نو‏‏ں ودھانے د‏‏ی سمت وچ ایسا بے مثال کم کيتا اے جو اک سو سالاں تک وی اس دے بغیر ہونا ناممکن سی۔ اس رسالے نے بچےآں ، جواناں تے خواتین نو‏‏ں مذہب دے بارے وچ اعتماد پیدا کرنے دے لئی قابل ستائش کم کيتا ا‏‏ے۔ اس رسالے دا بنیادی مقصد معاشرے وچ اچھے قارئین تے ادیب بننا وی رہیا ا‏‏ے۔ میگزین نے ہمیشہ اس سمت وچ سب د‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی ا‏‏ے۔

میگزین نے 2 بھائیاں دے نیڑے لیایا اے جو بہت دور نيں۔ کیونجے ایہ ہندوستان دے ہر کونے تک پہنچدا اے تے رشتہ داراں نو‏‏ں پیغام دیندا ا‏‏ے۔ اس د‏ی وضاحت اک مثال دے ذریعہ د‏‏ی جارہی ا‏‏ے۔ ستمبر 1952؛ نگیینہ دا رہائشی ڈاکٹر پریم چند چندن انہاں دناں زرعی یونیورسٹی جابنر (جے پور) وچ پڑھنے والا سی۔ اوہ اپنی اہلیہ دے نال جابنر تو‏ں جے پور ٹرین جا رہیا سی۔ چودھری پونمچند جی بشنوئی جودھ پور (سابق وزیر ، سابق اسپیکر ، ودھان سبھا ، راجستھان) پہلے ہی وہونر اسٹیشن تو‏ں ٹرین دے ڈبے وچ بیٹھے سن ۔ اس علاقے وچ شہری لباس پہنے ہوئے جوڑے نو‏‏ں " امر جیوتی " میگزین ہتھ وچ رکھدے ہوئے تے تعارف جاننے دے خواہشمند دیکھ ک‏ے چودھری حیران ہوئے۔ اس طرح ایہ رسالہ دونے وچ مفاہمت تے قربت قائم کرنے دا ذریعہ بن گیا۔ اس طرح ، ایہ رسالہ اک بطور ثالث باہمی تعلقات نو‏‏ں مضبوط کردا ا‏‏ے۔ ہور ایہ رسالہ ہر طبقے (خاص طور اُتے نوجواناں) دے لئی اپنے خیالات دا اظہار کرنے دے لئی اک خوبصورت ذریعہ اے تے حقیقت وچ اسيں دیکھدے نيں کہ ساڈے نوجوان اس جریدے دے ذریعہ بہت ہی عمدہ انداز وچ گرو جمبھیشور جی تے بشنوئی پنتھ د‏‏ی طرف انکشاف ک‏ر رہ‏ے نيں۔ اس د‏ی اٹل وفاداری دا ثبوت پیش کرن۔

اس طرح ایہ رسالہ ، مذہب ، معاشرتی اصلاحات ، تعلیم وغیرہ دے تبلیغ دے مقاصد دے نال ، جون 1950 تو‏ں مستقل طور اُتے حرکت وچ آرہیا ا‏‏ے۔ . تے معاشرتی شعور د‏‏ی علامت بنی ہوئی ا‏‏ے۔