افغانستان وچ خواتین
جنسی عدم مساوات دا اشاریہ[۲] | |
---|---|
قدر | ۰٫۶۵5 (2019) |
صفبندی | ۱۶۲ وچوں ۱۵۷ واں |
مادرانہ اموات (per 100,000) | ۱۵2 (2020) |
پارلیمان وچ خواتین | ۰٫۰٪ (۲۰۲۲) |
25 توں اُتے خواتین جنہاں نے ثانوی تعلیم حاصل کيتی | ۳۰٪ (۲۰۱۸) |
ملازمتاں وچ خواتین | 21.62% (2020)[۱] |
Global Gender Gap Index | |
قدر | NR (2012) |
صفبندی | NR out of 144 |
افغانستان وچ سواݨیاں دے حقوق وقت دے لحاظ توں تبدیلی آندی رہی اے۔ ۱۹۶۴ء دے آئین دے تحت سواݨیاں نوں باضابطہ طور اُتے برابری ملی۔[۳] پر، ایہ حقوق ۱۹۹۰ء دی دہائی وچ وکھ وکھ عارضی حکمراناں جداں کہ طالبان دے ذریعے جاری خانہ جنگی دے دوران کھو لئی گئے سن ۔ خاص طور اُتے طالبان دے دور وچ ، سواݨیاں نوں بوہت گھٹ آزادی سی، خاص طور اُتے شہری آزادیاں دے معاملے وچ ۔ جدوں توں امریکا وچ ۱۱ ستمبر دے حملےآں دے بعد طالبان دی حکومت ہٹائی گئی، اسلامی جمہوریہ افغانستان دے تحت سواݨیاں دے حقوق وچ بتدریج بہتری آئی، تے سواݨیاں اک بار فیر غیر قانونی سی۔[۴][۵][۶][۷][۸] ۲۰۰۴ء دے آئین دے تحت مرداں دے برابر، جو ۱۹۶۴ء دے آئین اُتے بہت ودھ مبنی سی۔[۹] پر، سواݨیاں دے حقوق ہن وی کچھ گروہاں (خاص طور اُتے پینڈو علاقےآں[۱۰]) دی وجہ توں پیچیدہ نيں جو ۱۹۶۴ء توں پہلے دی عدم مساوات دی طرف واپسی چاہندے نيں، جو بین الاقوامی تشویش دا باعث بنی ہوئی اے۔[۱۱] ۲۰۲۱ء وچ جدوں طالبان نے افغانستان دے بیشتر حصے اُتے دوبارہ قبضہ کيتا تاں ملک وچ سواݨیاں دے مستقبل دے بارے وچ تشویش ودھ گئی۔[۱۲]
جائزہ
سودھوافغانستان جنوبی ایشیاء وچ اے تے اس دی آبادی تقریباً ۳۴ ملین اے۔[۱۳] انہاں وچوں ۱۵ ملین مرد تے ۱۴٫۲ ملین سواݨیاں نيں۔ تقریباً ۲۲ فیصد افغان عوام شہری نيں تے بقیہ ۷۸ فیصد پینڈو علاقےآں وچ رہندے نيں۔ مقامی روایت دے اک حصے دے طور پر، بوہتے سواݨیاں دی شادی ہائی اسکول مکمل کرنے دے فوراً بعد کردتی جاندی اے۔ بوہت سارے اپنی باقی زندگی گھریلو سواݨیاں دے طور اُتے رہندے نيں۔[۱۴]
پہلا امارات اسلامی افغانستان
سودھوان دے رہنما ملا عمر دی طرح، طالبان دے بوہتے فوجی پڑوسی ملک پاکستان وچ وہابی اسکولاں وچ تعلیم یافتہ غریب دیہاتی سن ۔ پاکستانی پشتون وی اس گروپ وچ شامل ہو گئے۔ طالبان نے اعلان کيتا کہ سواݨیاں نوں کم اُتے جانے توں منع کيتا گیا اے تے اوہ اپنے گھر توں باہر نئيں نکلین گیاں جداں تک کہ خاندان دا کوئی مرد انہاں دے نال نہ ہوئے۔ جدوں اوہ باہر جاندی سی، تاں انہاں نوں مکمل ڈھانپنے والا برقع پہننا ضروری سی۔ سواݨیاں نوں رسمی تعلیم توں محروم رکھیا جاندا سی[۱۵] تے عام طور اُتے انہاں نوں گھر وچ رہنے اُتے مجبور کيتا جاندا سی۔
طالبان دی پنج سالہ حکمرانی دے دوران، افغانستان وچ سواݨیاں نوں بنیادی طور اُتے گھراں وچ نظر بند کر دتا جاندا سی، تے اکثر انہاں نوں اپنی کھڑکیوں اُتے پینٹ کرنے اُتے مجبور کيتا جاندا سی تاکہ کوئی اندر یا باہر نہ دیکھ سکے۔[۱۶] کچھ سواݨیاں جو کدی باعزت عہدےآں اُتے فائز سی، اپنے برقعاں وچ سڑکاں اُتے گھومنے، اپنی ملکیت دا سب کچھ ویچݨ یا زندہ رہنے دے لئی بھیک مانگنے اُتے مجبور سی۔ اقوام متحدہ نے طالبان دی حکومت نوں تسلیم کرنے توں انکار کر دتا، امریکا نے انہاں اُتے بھاری پابندیاں عائد کر دیؤ، جس توں شدید معاشی مشکلات دا سامنا کرنا پيا۔
چونکہ طالبان حکومت توں پہلے بوہتے استاداں سواݨیاں سی، سواݨیاں دی ملازمت اُتے نويں پابندیاں نے استاداں دی بہت وڈی کمی نوں جنم دتا، جس نے لڑکےآں تے کُڑیاں دونے دی تعلیم اُتے بہت ودھ دباؤ ڈالیا۔ بھانويں سواݨیاں نوں بوہتے ملازمتاں اُتے پابندی عائد کر دتی گئی سی، جنہاں وچ تدریس وی شامل سی، لیکن طبی شعبے وچ کچھ سواݨیاں نوں کم جاری رکھنے دی اجازت دتی گئی۔ اس دی وجہ ایہ اے کہ طالبان دا تقاضا سی کہ سواݨیاں دا علاج صرف سواݨیاں معالج ہی کر سکدیاں نيں۔[۱۵]
دوسرا امارات اسلامی افغانستان
سودھواگست ۲۰۲۱ء وچ ، افغان صدر اشرف غنی تے امریکا نے ملک چھڈ دتا تے طالبان نے کنٹرول سنبھال لیا تے اک نويں تمام مرداں والی حکومت قائم کيتی۔ عبوری حکومت نوں بین الاقوامی سطح اُتے تسلیم نئيں کيتا گیا اے، کیونجے بین الاقوامی برادری نے تسلیم نوں سواݨیاں تے اقلیتاں دے حقوق دے احترام توں منسلک کيتا اے۔ طالبان دی طرف توں بارہیا یقین دہانیاں دے باوجود کہ سواݨیاں دے حقوق دا احترام کيتا جائے گا، انہاں دی تعلیم تے کم تک رسائی اُتے سخت پابندیاں عائد کر دتی گئیاں نيں۔ کچھ علاقےآں وچ طالبان نے سواݨیاں نوں مکمل طور اُتے کم بند کرنے اُتے مجبور کيتا۔ نچلے درجات وچ تعلیم صرف جنس دے لحاظ توں وکھ کلاساں وچ دوبارہ شروع ہوئی۔ اعلیٰ درجات (۷ توں ۱۲ تک) تے یونیورسٹی دی سطح پر، کُڑیاں تے سواݨیاں دے لئی کلاسز نوں معطل کر دتا گیا اے۔ ۲۷ ستمبر نوں، کابل یونیورسٹی دے نويں چانسلر، محمد اشرف غیرت نے اعلان کيتا کہ سواݨیاں نوں تعلیم یا کم دے لئی یونیورسٹی واپس آنے دی اجازت نئيں اے۔ طالبان نے انہاں اقدامات دی وجہ سیکورٹی خدشےآں دا حوالہ دتا، پر، ایہ نئيں دسیا کہ کن شرائط دے تحت کُڑیاں نوں اسکول واپس جانے دی اجازت دتی جائے گی۔[۱۷]
طالبان دی نويں عبوری کابینہ وچ کِسے وی سواݨی نوں وزیر یا نائب وزیر دے طور اُتے شامل نئيں کيتا گیا اے۔ سواݨیاں دے امور دی وزارت نوں ختم کر دتا گیا اے۔ انہاں اعلانات دے بعد سواݨیاں دے مظاہرے، خاص طور اُتے کابل وچ ، طالبان دی سکیورٹی فورسز دے تشدد دا سامنا کرنا پيا۔[۱۸]
حوالے
سودھو- ↑ «Labour force participation rate, female».
- ↑ «Gender Inequality Index» (PDF). HUMAN DEVELOPMENT REPORTS. دریافتشده در 4 نومبر 2021. تاریخ وارد شده در
|access-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «An introduction to the constitutional law of Afghanistan» (PDF). بایگانیشده از اصلی (PDF) در 2022-05-10. دریافتشده در 5 دسمبر 2019. تاریخ وارد شده در
|access-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےMT
لئی۔ - ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےAfghan Girl Wins Reality Show For The First Time
لئی۔ - ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےAl Jazeera English
لئی۔ - ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےUNDP
لئی۔ - ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےNG
لئی۔ - ↑ Sultan، Masuda (14 جنوری 2004). «Afghan Constitution a Partial Victory for Women». Women's eNews. دریافتشده در 5 دسمبر 2019. تاریخ وارد شده در
|access-date=،|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Women in Afghanistan – Norwegian Afghanistan Committee». www.afghanistan.no. بایگانیشده از اصلی در 2019-11-25. دریافتشده در 26 اگست 2019. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Farrah Azeem Khan (5 دسمبر 2018). «2018 Survey of Afghan People Shows Women's Rights are Complicated». Asia Foundation. بایگانیشده از اصلی در 2021-08-18. دریافتشده در 6 اپریل 2019. تاریخ وارد شده در
|access-date=،|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Yaroslav Trofimov (15 اگست 2021). «Afghanistan Government Collapses as Taliban Take Kabul». The Wall Street Journal. دریافتشده در 16 اگست 2021. تاریخ وارد شده در
|access-date=،|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Afghanistan». The World Factbook. www.cia.gov. دریافتشده در 1 دسمبر 2017. تاریخ وارد شده در
|access-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Working with Gender in Rural Afghanistan: Experiences from Norwegian-funded NGO projects» (PDF). www.cmi.no. ستمبر 2014. دریافتشده در 12 جنوری 2019. تاریخ وارد شده در
|access-date=،|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۱۵.۰ ۱۵.۱ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےSkaine
لئی۔ - ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےRostami-Povey
لئی۔ - ↑ Limaye and Thapar (8 ستمبر 2021). "Afghanistan: Women beaten for demanding their rights". BBC. https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-58491747.
- ↑ Abbassi، Fereshta. «Afghan Women Protest Against Taliban Restrictions». Human Rights Watch. دریافتشده در 30 ستمبر 2021. تاریخ وارد شده در
|access-date=
را بررسی کنید (کمک)