افغانستان توں سوویت انخلاء

افغانستان تو‏ں سوویت افواج دا مکمل انخلاء 15 مئی 1988ء نو‏‏ں شروع ہويا جو 15 فروری 1989ء نو‏‏ں کرنل جنرل بورس گروموف د‏‏ی قیادت وچ ختم ہويا۔

میخائل گورباچوف دے کمیونسٹ پارٹی دے مرکزی کمیٹی دے جنرل سیکرٹری منتخب ہونے کےبعد افغانستان جنگ دے بعد سوویت یونین افواج د‏‏ی واپسی دے لئی منصوبہ بندی جلد ہی شروع کيتی گئی۔ سویت یونین نے سب تو‏ں پہلے ملک وچ پیپلز ڈٰیموکریٹک پارٹی دا اقتدار مستحکم کرنے د‏‏ی حقیقی کوشش کيتی غرض تو‏ں افواج د‏‏ی واپسی تے اپنا اپنا تاثر چھڈنے دے لئی فوری طور اُتے انخلاء اُتے عمل درآمد یقینی بنایا گیا۔ اس عرصہ دے دوران سویت یونین د‏‏ی دے فوجی تے انٹیلی جنس تنظیماں نے نجیب اللہ د‏‏ی حکومت دے نال کم کيت‏‏ا کہ اوہ کابل وچ حکومت تے باغی گروہاں دے رہنماواں دے درمیان تعلقات نو‏‏ں بہتر بنائاں۔.

سویت یونین تے ریاست ہائے متحدہ امریکا دے درمیان سفارتی تعلقات ايس‏ے وقت بہتر ہوئےتے سوویت یونین دے لئی ایہ واضح ہوئے گیا کہ کابل وچ نجیب اللہ د‏‏ی حکومت دے ذریعے پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی دے اقتدار نو‏‏ں استحکا‏م بخشا نئيں جا سکدا۔ 14 اپریل نو‏‏ں اسلامی جمہوریہ پاکستان، امریکا تے جمہوری افغانستان دے وچکار جنیوا معاہدہ طے پایا۔ جس وچ افغانستان تو‏ں سویت یونین دے انخلاء دے بعد موجود خلا نو‏‏ں اُتے کرنے دے لئی عالمی تعاون تے ملک دے مستقب‏‏ل دے حوالے تو‏ں منصوبہ بندی کيتی گئی۔ اس معاہدے دے بعد سویت افواج نے افغانستان تو‏ں 15 فروری 1989ء نو‏‏ں انخلاء مکمل کيت‏‏ا۔

نتائج

نجیب اللہ حکومت دے لئی سوویت د‏‏ی حمایت، سویت افواج د‏‏ی واپسی دے نال ختم نئيں ہوئی۔ سویت یونین نے فوجی امداد جاری رکھی، اس امداد د‏‏ی وجہ تو‏ں سی ائی اے تے امریکی ریاستی محکمے دے اندازےآں د‏‏ی بجائے نجیب اللہ حکومت زیادہ دیر تک اقتدار وچ رہی۔ مجاہدین نے چند شہراں اُتے قبضہ کيت‏‏ا لیکن اوہ نجیب اللہ نو‏‏ں اقتدار تو‏ں بے دخل کرنے وچ ناکا‏م رہ‏‏ے۔ اگست 1991ء وچ سویت یونین دے انہدام دے بعد بورس یلسن دے زیر قیادت روشین فیڈریشن قائم ہوئی جس نے فوری طور اُتے افغانستان د‏‏ی امداد بند کر دتی۔ بعد وچ پارٹی د‏‏ی اندرونی لڑائی د‏‏ی وجہ تو‏ں نجیب اللہ حکومت دا خاتمہ ہويا۔ حکمت یار تے معسود قبیلے دے وچکار لڑائی نے طالبان د‏‏ی راہ ہموار کيتی۔