اشٹادھیایی

اشٹادھیائی (Aṣṭādhyāyī دیوناگری: अष्टाध्यायी) یعنی اٹھ ادھیایاں والا مہارشی پاݨینی ولوں رچت سنسکرت گرائمر دا اک بوہت زیادہ پرانا گرنتھ) (500 ق م) اے۔ اس وچ اٹھ باب ہن؛ ہر اک باب وچ چار پاد ہن؛ ہر اک پاد وچ 38 توں 220 تک سوتر ہن۔ اس پرکار اشٹدھیائی وچ اٹھ باب، بتی پاد اتے سبھ ملاکے لگپگ 3155 سوتر ہن۔ اشٹادھیایی اتے مہامُنی کاتیاین دا وسترت وارتک گرنتھ اے اتے سوتراں اتے وارتکاں اتے پتنجلی دا من بھاؤندا واورناتمک گرنتھ مہامبھاشای اے۔ مختصر وچ سوتر، وارتک اتے مہامبھاشای تنوں مل پاݨینی دی گرائمر کہاؤندے ہن اتے سوترکار پاݨینی، وارتککار کاتیاین اتے بھاشاکار پتنجلی تنوں گرائمر دے تریمنی کہاؤندے ہن۔

A 17th-century birch bark manuscript of Panini's grammar treatise from Kashmir.

اشٹادھیائی دا ویلہ

اشٹادھیایی دے کرتا پاݨینی کدوں ہوئے، اس متعلق کئی مت ہن۔ بھنڈارکر اتے گولڈسٹکر ایہناں دا سماں 7ویں صدی ق م مندے ہن۔ میکڈانیل، کیتھ وغیرہ کنے ہی ودواناں نے ایہناں نوں چوتھی صدی ق م منیا اے۔ بھارتی انشرتی دے مطابق پاݨینی نندوں دے ہم عصر سن اتے ایہہ سماں 5ویں صدی ق م ہونا چاہیدا اے۔ پاننی وچ شتمان، ونشتیک اتے کارشاپن وغیرہ جنہاں کرنسیاں دا اکٹھے چرچہ اے اوہناں دے بنیاد تے اتے ہور کئی کارناں توں پاننی دا دور ایہی ٹھیک لگدا اے۔