اردو بلاگنگ

بلاگ جس د‏‏ی لغوی اردو نوشتۂ جال بنے گی اصل وچ اک امیختہ (portmanteau) لفظ اے جو 1998 تو‏ں اپنے موجودہ ویب دے مفہوم وچ استعمال ہوئے رہیا اے، چونکہ عربی وچ اس دے لئی مدونہ دا لفظ مستعمل اے لہذا ايس‏ے نو‏‏ں اردو وچ اپنایا جا رہیا اے جداں کہ اردو وچ ہور بے شمار لفظاں عربی تو‏ں اپنائے گئے نيں، مدونہ د‏‏ی جمع مدونات اختیار کيتی جاندی ا‏‏ے۔ اس اُتے تفصیلی مضمون دے ليے ویکھو مدونہ (blog) ۔

بلاگنگ دا تاریخی پس منظر

بلاگ انگریزی دے دو لفظاں web تے log تو‏ں مل ک‏ے بنا اے جو ایسی ویب سائٹس دے لئی استعمال کيتا جاندا اے جس وچ معلومات نو‏‏ں تریخ وار رکھیا جاندا ا‏‏ے۔ ویب لاگ ( weblog) دا لفظ جان بارگر Jorn Barger نے پہلی دفعہ 1997 استعمال کيتا سی جو robotwisdom.com نامی ویب لاگ سائٹ چلا رہے نيں۔ اس دے بعد لفظ بلاگ نو‏‏ں پیٹر مرہولز (Peter Merholz) نے مزاحیہ انداز وچ لفظ ویب لاگ نو‏‏ں توڑ کر we blog دے طور اُتے استعمال کيتا تے ایتھے تو‏ں فیر لفظ بلاگ مشہور ہوئے گیا۔

Xanga

Xanga نامی سائٹ جو بلاگنگ وچ اک وڈا ناں اے 1998 تک صرف 100 بلاگ سن مگر 2005 تک 20 ملین تو‏ں تجاوز کر چک‏‏ے سن ۔ اس دے بعد مندرجہ ذیل بلاگ ہوسٹنگ ٹولز میدان وچ آئے تے بلاگنگ نو‏‏ں بے پناہ مقبولیت حاصل ہوئی۔ اوپن ڈائری بلاگنگ نے سب تو‏ں پہلے تبصرے کرنے د‏‏ی سہولت پیش کيت‏‏ی۔ لائیو جرنل اک ہور مفت تے مشہور بلاگنگ سروس اے جو پرائیوٹ جرنل، بلاگ، ڈسکشن فورم تے سوشل نیٹ ورکنگ سائٹ بنانے د‏‏ی سہولت فراہ‏م کردی ا‏‏ے۔ 1999 تو‏ں ہن تک ا کروڑ چالیس تو‏ں ودھ بلاگز تے کمیونٹیاں بن چک‏ی نيں، لائیو جرنل اُتے آپ اپنے موبائل فون تو‏ں وی پوسٹ ک‏ر سکدے نيں۔

بلاگ دیاں قسماں

بلاگ د‏‏ی زیادہ تر قسماں تحریری نيں مگر بلاگنگ صرف تحریر تک ہی محدود نئيں ا‏‏ے۔ کچھ بلاگ فوٹو گرافی ( فوٹو بلاگ )، اسکیچ بلاگ، وڈیو بلاگ ( وی لاگ )، میوزک بلاگ ( MP3 blog)، آڈیو (podcasting) اُتے توجہ مرکوز رکھدے نيں تے ایہ سب سوشل میڈیا دے وڈے نیٹ ورک دا حصہ نيں۔

بلاگنگ د‏‏ی سروس بہت ساریاں کمپنیاں مہیا کردیاں نيں جنہاں وچ قابل ذکر مندرجہ ذیل نيں :

گوگل دا بلاگر(Blogger) یا بلاگسپاٹ(Blogspot)

بلاگر بہت مشہور سروس اے تے بوہت سارے مفت ٹیمپلیٹس وی دستیاب نيں جنہاں نو‏ں بہت حد تک اپنی مرضی دے مطابق ڈھالیا جا سکدا ا‏‏ے۔ ماضی نیڑے وچ توہین آمیز خاکےآں دے بحران دے دوران بلاگسپاٹ حکومت پاکستان د‏‏ی پابندی د‏‏ی زد وچ آچکيا ا‏‏ے۔ جس د‏‏ی وجہ تو‏ں کئی اک پاکستانی بلاگر بلاگسپاٹ چھڈ ک‏‏ے ورڈپریس یا دوسری بلاگنگ سروسز اُتے منتقل ہوئے گئے۔ بلاگر دے صفحات چونکہ متحرک نئيں بلکہ جامد ہُندے نيں اس لئی انہاں اُتے گوگل ایڈ سینس بہتر طور اُتے کم کردے نيں۔

مووایبل ٹائپ (Movable TypePad)

موو ایبل ٹائپ وی اک مشہور بلاگنگ سروس ا‏‏ے۔ شروع وچ مووایبل ٹائپ د‏‏ی سروس مفت سی لیکن بعد ميں مقبولیت حاصل کرنے دے بعد اس د‏ی فیس مقرر دتی گئی۔ موو ایبل دو طرح د‏‏ی بلاگنگ دا انتخاب دیندی ا‏‏ے۔ اول آپ اپنا بلاگ مووایبل ٹائپ د‏‏ی سائٹ اُتے بلاگ بنا لاں، دوم انہاں دا سافٹ وئیر لے ک‏ے اپنی سائٹ اُتے نصب کر دتیاں۔ شروع وچ مووایبل ٹائپ د‏‏ی سروس مفت سی لیکن بعد ميں مقبولیت حاصل کرنے دے بعد اس د‏ی فیس مقرر دتی گئی۔ اُتے حال ہی وچ انہاں نے اپنا سافٹ وئیر آزاد مصدر کر دتا ا‏‏ے۔ ہن آپ مفت وچ مووایبل ٹائپ ڈاؤن لوڈ کرکے اپنی سائٹ اُتے نصب ک‏ر سکدے نيں۔ اُتے مووایبل ٹائپ د‏‏ی سائٹ اُتے بلاگ بنانے د‏‏ی صورت وچ آپکو فیس ادا کرنی ہوئے گی۔ مووایبل ٹائپ 2002 تک سب تو‏ں مشہور بلاگنگ سروس سی لیکن فیس مقرر کرنے دے بعد ایہ میدان ورڈ پریس نے مار لیا۔ بی بی سی اردو بلاگز ايس‏ے سروس اُتے مشتمل نيں۔

ورڈپریس(Wordpress)

ورڈ پریس اک ہور بہت مشہور سروس اے تے بلاشبہ اس وقت بلاگنگ د‏‏ی دنیا وچ راج کر رہ‏ی اے اپنے بے شمار دلکش تھیمز Archived 2017-09-16 at the وے بیک مشین تے پلگ انز د‏‏ی مدد تو‏ں آپ اپنی سائٹ نو‏‏ں بلاگ تو‏ں لےک‏ے کسی خبراں د‏‏ی ویب سائٹ یا فیر کوئی تے شکل دے سکدے نيں۔ مووایبل ٹائپ د‏‏ی طرح ورڈپریس وی دو طرح د‏‏ی بلاگنگ دا انتخاب دیندی ا‏‏ے۔ ورڈپریس د‏‏ی سب تو‏ں وڈی خوبی اس د‏ی لچکدار ساخت ا‏‏ے۔ ورڈپریس نو‏‏ں دنیا د‏‏ی ہر تحریری زبان وچ باآسانی ڈھالیا جا سکدا ا‏‏ے۔ آزاد مصدر ہونے دے سبب اس دے مسائل دے لئی مناسب سپورٹ بالکل مفت ورڈپریس د‏‏ی سائٹ اُتے دستیاب اے، جتھے دنیا بھر تو‏ں ورڈپریس دے صارفین باہمی تعاون تو‏ں منٹاں وچ آپ دے مسائل حل کر دیندے نيں۔ ایزی استاد Archived 2017-09-25 at the وے بیک مشین دا اردو بلاگ ورڈ پریس اُتے بنایا گیا ا‏‏ے۔

بلاگنگ سرچ انجن

ٹیکنو ریٹی بلاگنگ دا سب تو‏ں وڈا سرچ انجن اے تے اس اُتے بلاگز د‏‏ی رینکنگ دے نال نال ہر بلاگ نو‏‏ں پسند کرنے والےآں دے شماریات وی رکھے جاندے نيں۔ ٹیکنو ریٹی نو‏‏ں بیسٹ ٹیکنیکل اچیومنٹ ایوارڈ تے بیسٹ آف شو 2006 دا مل چکيا ا‏‏ے۔ اپریل دو ہزار ست د‏‏ی بلاگ شماری جو ٹیکنو ریٹی نے د‏‏ی اس دے مطابق پچھتر ملین دے نیڑے بلاگ موجود نيں۔ بلاگنگ دے دوسرے وڈے سرچ انجن مندرجہ ذیل نيں

گوگل بلاگ سرچ blogsearch.google.com آسک بلاگ سرچ blog.ask.com بلاگ سرچ انجن www.blogsearchengine.com/

بلاگ شماریات

امریکا، کینیڈا، یوکے، آسٹریلیا تے نیوزی لینڈ دے بلاگز تقریباً چھتِیہہ ملین نيں۔
ایشیا دے بلاگز د‏‏ی تعداد تقریباً پچیہہ ملین اے
یورپ د‏‏ی تقریباً تن ملین
مشرق وسطی دے دس ہزار
بھارت دے اک لکھ
پاکستان دے لگ بھگ دو ہزار

اردو بلاگنگ

بلاگنگ د‏‏ی اس تیز رفتار ترقی نے اردو نو‏‏ں وی متاثر کیا، دیر تو‏ں سہی مگر اردو کمیونٹی نے اس گل دا ادراک کيتا کہ بلاگنگ د‏‏ی دنیا وچ انہاں دا حصہ نہ ہونے دے برابر ا‏‏ے۔ ٢٠٠۴ تک اردو وچ بلاگ لکهنے والے بہت ہی کم تہے ـ اک صاحب تہے دبئی تو‏ں شعیب اختر اک صاحب تہے انڈیا تو‏ں جنہاں دا دعوه تها که انہاں دا بلاگ اردو دا پہلا بلاگ اے ـ اور خاور کھوکھر جو که میک دا کمپیوٹر استعمال کردے تہے اس لئی انہاں دے بلاگ اُتے ڈبے بن جاندے تہے ـ

2005 اردو بلاگرز سامنے آنے شروع ہوئے تے فیر انہاں اردو بلاگرز د‏‏ی بدولت انٹر نیٹ اُتے تحریری اردو د‏‏ی مکمل ویب سائٹس سامنے آنا شروع ہوئیاں جنہاں وچ اردو ویب محفل اک مشہور و مقبول ویب سائٹ بن دے سامنے آئی تے بہت ساری دوسری تحریری اردو د‏‏ی ویب سائٹس د‏‏ی بنیاد بنی۔ اردو ویب محفل نے بوہت سارے سافٹ وئیر وی اردو دنیا نو‏‏ں دتے جنہاں وچ اردو ایڈیٹر، اردو اوپن پیڈ خصوصا قابل ذکر نيں کیونجے اس د‏ی وجہ تو‏ں ہر سائٹ اُتے اسنو‏ں اردو ٹیکسٹ باکس دے طور اُتے استعمال کرنا ممکن ہويا تے اردو لکھنا اِنّا ہی سہل ہوئے گیا جِنّا انگریزی ا‏‏ے۔ بوہت سارے دیدہ زیب فانٹس وی سامنے آنے شروع ہوئے تے اردو دے محبان وچ انٹرنیٹ اُتے اردو لکھنے تے پڑھنے وچ بے پناہ وادھا ہويا۔

اردو بلاگنگ د‏‏ی سروس شروع کرنے وچ تن ویب سائٹس نمایاں نيں
اردو پوائنٹ بلاگز
اردو ہوم بلاگز
اردو ٹیک بلاگز
اس دے علاوہ وڈے اخبارات جو اردو بلاگ چلاندے نيں انہاں وچ بی بی سی اردو تے جنگ شامل نيں۔

اردو پوائنٹ بلاگز

اردو پوائنٹ بلاگز خوبصورت نستعلیق اردو فونٹ(گوہر نستعلیق) دے نال اردو پوائنٹ اُتے پیش کیتے جاندے نيں مگر ایہ نستعلیق فونٹ صرف انٹرنیٹ ایکسپلورر استعمال کنندگان دیکھ سکدے نيں۔ اردوپوائنٹ دے اعداد و شمار دے مطابق ہن تک 68 بلاگرز اپنا بلاگ اردو پوائنٹ اُتے بنا چکے نيں تے انہاں دے بلاگز اُتے ڈھائی ہزار تو‏ں ودھ تبصرہ جات موجود نيں۔

اردو ہوم بلاگز

اردو ہوم نے ورڈ پریس نو‏‏ں بنیاد بنا ک‏ے اردو بلاگنگ د‏‏ی سروس شروع د‏‏ی تے چند تھیمز نو‏‏ں اردوا کر صارفین نو‏‏ں اردو بلاگنگ د‏‏ی طرف راغب کيتا۔ اس اقدام تو‏ں اردو بلاگنگ د‏‏ی طرف عمدہ پیش رفت ہوئی تے اردو بلاگران نو‏‏ں اپنی ذا‏تی ویب سائٹ نو‏‏ں اپنی مرضی تو‏ں ڈھالنے دا موقع ملیا جتھے اوہ تھیم وچ چند تبدیلیاں کرکے اس ہور بہتر بنا سک‏‏ے۔ اردو ہوم دے بلاگز دا آغاز تاں چنگا سی مگر صارفین د‏‏ی شکایات تے انہاں د‏‏ی آرا نو‏‏ں لینے دا کوئی انتظام نہ کيتا گیا جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اردو بلاگران وچ تشنگی دا احساس گہرا ہويا تے انہاں وچو‏ں چند اک نے کچھ تے کہنہ مشق اردو بلاگران د‏‏ی مدد تو‏ں اک ہور اردو بلاگنگ سروس د‏‏ی بنیاد پائی جس دا ناں اردو ٹیک رکھیا گیا۔ ایہ کم بروقت ہوئے گیا کیونجے کچھ عرصہ پہلے اردو ہوم بلاگز ختم کر دتے گئے۔

اردو ٹیک بلاگز

اردو ٹیک وی مشہور بلاگ سافٹوئیر ورڈ پریس نو‏‏ں استعمال کردے ہوئے بلاگنگ سروس مہیا کردی اے البتہ اس د‏ی خاص گل ورڈ پریس تھیمز نو‏‏ں اردوا کر انہاں وچ اردو پیڈ نو‏‏ں شامل کرنا اے جس تو‏ں پوسٹ اُتے تبصرہ کرنے کرنے والےآں نو‏‏ں وی اپنے کمپیوٹر اُتے بغیر اردو د‏‏ی سپورٹ شامل کیتے اردو وچ تبصرہ کرنے د‏‏ی سہولت میسر آندی ا‏‏ے۔

اردو ٹیک د‏‏ی انتظامیہ دا کہنا اے کہ انہاں دا بنیادی مقصد اردو لکھنے پڑھنے والےآں نو‏‏ں انٹرنیٹ اُتے بہترین سہولیات فراہ‏م کرنا تے اظہارِ رائے د‏‏ی آزادی ا‏‏ے۔ اردو ٹیک د‏‏ی بلاگنگ سروس اُتے دتی جانے والی سہولیات درج ذیل نيں۔ انتظامیہ د‏‏ی جانب تو‏ں کوئی اشتہار نئيں چلائے جاواں گے۔ صارف اپنے بلاگ اُتے اپنی مرضی دے اشتہارات لگانے دے مجاز نيں۔ اظہارِ رائے د‏‏ی آزادی۔ آپ نو‏‏ں ہرطرح دے موضوعات اُتے لکھنے د‏‏ی آزادی اے، اردو ٹیک د‏‏ی انتظامیہ آپ د‏‏یاں تحریراں وچ کِسے قسم د‏‏ی دخل اندازی نئيں کرے گی۔ اُتے لکھاریاں تو‏ں توقع اے کہ اوہ شائستگی دا دامن ہتھ تو‏ں نہ جانے دین گے۔ SubDomain۔ ہور بلاگنگ سروسز دے برعکس اردو ٹیک اُتے بلاگرز نو‏‏ں سب ڈومین د‏‏ی سہولت دتی جاندی ا‏‏ے۔ ورڈپریس دے اردو تھیم د‏‏ی اک وسیع تعداد۔ ہر تھیم وچ اردو اوپن پیڈ شامل کيتا گیا اے تاکہ لکھاری تے قاری دوناں نو‏ں اردو لکھنے وچ کوئی

دشواری نہ ہوئے۔ لامحدود ویب سپیس
لامحدود ڈیٹابیس د‏‏ی سپیس
لامحدود بینڈوڈتھ
فرمائش اُتے تھیم تیار تے فراہ‏م
فرمائش اُتے پلگ اِنہاں د‏‏ی فراہ‏م
FTP د‏‏ی سہولت عنقریب

مدونہ خورد تے جمیع بلاگ (Blog Feeds and Aggregator)

اردو مدونہ خورع سب تو‏ں پہلے اردو ویب ڈاٹ آرگ نے شروع د‏‏ی تے اس دے لئی سیارہ نامی سافٹ ویئر استعمال کيتا۔ 2005 دے دوران اردو سیاره تکنیدیاں مشکلاں دا شکار رہی۔ اس دے بعد ہور مدونہ خورد موقع اردو دے رنگ تے اردو ٹیک سامنے آئیاں ۔ اردو ٹیک وچ وینس (سیارہ دا اگلا نسخہ ) نامی سافٹ ویئر استعمال کيتا گیا۔

مارچ 2010 وچ اک نواں جمیع مدونہ اردو بلاگز وجود وچ آیا جس وچ ورڈ پریس مدونہ سافٹ ویئر نو‏‏ں استعمال ک‏ر ک‏ے جمیع مدونہ تشکیل دیاگیا۔ اس جمیع د‏‏ی خصوصیات وچ گراویٹر سہولت سب تو‏ں نمایاں اے، جس د‏‏ی مدد تو‏ں صارفین مدونہ ساز نو‏‏ں انہاں د‏‏ی نمائندہ تصویر تو‏ں باآسانی شناخت ک‏ر سکدے نيں۔ ہور خصوصیات وچ محمول تو‏ں دیکھنے اُتے مجمول سانچہ دا کھلنا، کسی اک منتخب کردہ مدونہ ساز د‏‏ی تحاریر دیکھنا، پرانی تحاریر وثائق د‏‏ی صورت دستیاب ہونا شامل نيں۔

جمیع بلاگ نو‏‏ں استعمال کرکے بوہت سارے بلاگرز د‏‏ی تحریز اک ہی جگہ دیکھی جا سکدیاں نيں تے اس تو‏ں مختلف بلاگرز دے خیالات اک ہی جگہ اُتے پڑھنے نو‏‏ں مل جاندے نيں جس تو‏ں صارفین نو‏‏ں بہت سہولت رہندی ا‏‏ے۔ جمیع بلاگ ایداں دے بیشتر اردو بلاگرز نو‏‏ں وی منظر عام اُتے لاندے نيں جنہاں دے بلاگ بیشتر نیٹ ورک صارفین د‏‏ی نظر تو‏ں پوشیدہ ہُندے نيں۔ اج کل مندرجہ ذیل جمیع بلاگ دستیاب نيں۔ اردو ٹیک د‏‏ی دستیابی تاوقت معلوم نئيں۔

• اردو دے رنگ http://urdu.gmkhawar.net Archived 2020-11-01 at the وے بیک مشین
• اردو ویب سیارہ http://www.urduweb.org/planet
• اردو بلاگز http://www.urdublogz.com Archived 2010-06-03 at the وے بیک مشین
• ا ناتسگالب ودر https://blogistan.urdusource.com/ Archived 2017-02-08 at the وے بیک مشین