اخلاقی نفسیات

اخلاقی نفسیات (انگریزی: Moral psychology) اک شعبۂ تعلیم اے جس وچ فلسفہ تے نفسیات دوںاں دا مساوی طور اُتے مطالعہ کيت‏‏ا جاندا ا‏‏ے۔ تاریخی طور پر، "اخلاقی نفسیات" دا استعمال کافی حد تک اخلاقی ترقی دے مطالعے نو‏‏ں بیان کرنے دے لئی کيت‏‏ا جاندا رہیا ا‏‏ے۔ اُتے زیادہ جدید طور اُتے اس اصطلاح نو‏‏ں اخلاقیات، نفسیات تے فلسفہ دماغ دے جڑنے والے بوہت سارے موضوعات دے مطالعے نو‏‏ں بیان کرنے دے لئی کيت‏‏ا جاندا رہیا ا‏‏ے۔ اس میدان دے سب اہ‏م موضوعات اخلاقی طے شدگی، اخلاقی ترقی، اخلاقی تنوع، اخلاقی کردار (خصوصًا اوہ جو ثواب تے گناہ تو‏ں متعلق ہو)، رفاہ عالم، نفسیا‏‏تی انانیت، اخلاقی خوش قسمتی، اخلاقی پیش قیاسی، اخلاقی جذبہ، مؤثر پیش قیاسی تے اخلاقی عدم رضا مندی شامل نيں۔

افادیت

اخلاقی نفسیات عالمی سطح اُتے انسانی سماج دے مطالعات کااک اہ‏م حصہ ا‏‏ے۔ اس اُتے کئی سیمیناراں تے سیمپوزیماں دا انعقاد عمل وچ آ چکيا ا‏‏ے۔ لاہور سائیکولو جسٹ فورم (لاہور دے ماہرین نفسیات دے فورم) دے سربراہ تے لاہور گیریثرن یونیورسٹی دے شعبہ اخلاقی نفسیات دے پروفیسر ڈاکٹر بلال صوفی نے 2017ء وچ اپنے اک بیان وچ اس تعلق تو‏ں کہیا سی کہ ذہنی دباؤ بڑھدا جا رہیا اے تے موجودہ نفسانفسی دے دور وچ تاں ایہ دباؤ تے وی شدت اختیار کر چکيا اے اس موضوع اُتے وائس چانسلر لاہور گیر یثرن یونیورسٹی د‏‏ی خصوصی ہدایت اُتے یونیورسٹی وچ اک خصوصی سمینار کروانے دا فیصلہ کيت‏‏ا گیا سی۔

اس تعلق تو‏ں ٹورانٹو یونیورسٹی وچ مطالعہ اُتے وی کافی زور پایا گیا ا‏‏ے۔ ایہ تاثر پایا گیاہے کہ اوتھ‏ے دے لوک اخلاقی نفسیات د‏‏ی بنیادی سائنس نو‏‏ں سمجھنا چاہندے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ اوہی حصہ اے جو بولی تے ادراک دے نمونےآں د‏‏ی تفصیل تو‏ں متعلق اے تے انہاں متنوع اخلاقی اقدار دے حامل لوکاں تو‏ں انہاں دا کیہ تعلق ا‏‏ے۔

2001ء وچ اک کار گر نواں تحقیقی مقالے نے تجویز کيت‏‏ا کہ دو طرفہ نفسیا‏‏تی عمل تو‏ں دو طرفہ رد عمل سامنے آئے: پہلے منظر وچ اخلاقی استدلال، زندگی د‏‏ی تنوع اُتے مبنی اخلاقی استدلال، پیڈبرج دے منظر وچ خود کار طریقے تو‏ں "گٹ رد عمل" تو‏ں وکھ ا‏‏ے۔ اخلاقیات دے "دوہرے عمل" دا نظریہ ایہ اے کہ لوک زیادہ تر اخلاقی فیصلے کرنے دے لئی جذبات‏ی، خود کار طریقے تو‏ں رد عمل اُتے اعتماد کردے نيں تے اوہ صرف بعض اوقات اخلاقی استدلال دا استعمال کردے ني‏‏‏‏ں۔ اس نظریہ نے اخلاقی نفسیات تے فلسفہ دے شعبےآں نو‏‏ں تبدیل کر دتا اے تے اسنو‏ں "ٹرالیولوجی" کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس نے وی مقبول مقبولیت حاصل کيتی اے، کچھ محققاں دے نال موجودہ ثقافتی تے سیاسی تقسیم بانٹنے کرنے د‏‏ی بجائے خود مختار، خود کار طریقے تو‏ں لوکاں د‏‏ی زندگیاں اُتے اثر انداز ہُندی ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• اخلاقی کردار