نقش جہاں میدان
نقش جتھے میدان (Persian: میدان نقش جهان Maidān-e Naqsh-e Jahān; trans: "Image of the World Square")عام طور اُتے شاہ میدان (Royal Square)کے ناں توں وی جاناجاتاہے ایران دے شہر اصفہان وچ واقع اے۔ نقش جتھے میدان عام طور اُتے شاہ دے میدان توں موسوم اے جو ایران دے شہر اصفہان وچ واقع اے اسنوں 1598 توں 1629 دے دوران تعمیرکیاگیاسی۔ اس دی چوڑائی 160 ضرب 508 میٹر اے تے دنیاکے وڈے میداناں وچ اسکاشمارہوتااے۔ ایہ اک اہم تاریخی عمارت اے جس نوں ماضی وچ چوگان کھیلنے دے لئی استعمال کیاجاتاسی۔ اس عمارت دے گرد اہم تاریخی عمارتاں موجود نيں جنہاں نوں صفوی دور وچ تعمیرکیاگیاسی۔ اس دے جنوب وچ مسجد شاہ، مغرب وچ علی قاپو محل، مشرق وچ شیخ لطف اللہ دی مسجد واقع نيں جدوں کہ اس دی شمالی طرف توں اصفہان دے مرکزی بازار توں ملاہوااے۔ صفوی دور حکومت توں پہلے ایہ میدان اک باغ سی۔ فارس دے لوک جتھے تفریح تے جشن وغیرہ منانے دے علاوہ فارس دا اہم کھیل چوگان کھیلاکردے سن اج وی چوگان دی گیند پھینکنے دی جگہ اس میدان وچ دیکھی جاسکدی اے۔ بیس ہزار دے ایرانی ریال دے بینک نوٹ دی پشت اُتے اس میدان نوں دکھایاگیااے۔
تریخ
سودھو1598ماں شاہ عباس نے دار الحکومت نوں قزوین توں اصفہان منتقل کرنے دا منصوبہ بنایاتے اک مکمل و بھرپور شہر دی تعمیر دا آغاز کرنے دے لئی اس نے اصفہان وچ زائندہ رود(زندگی دینے والادریا) دے نزدیک زرخیززمین دا انتخاب کیتا۔ اس توں اسکامقصد مستقبل وچ ازبک و عثمانیاں توں حملےآں توں بچنا تے اس دے نال نال خلیج فارس جو ڈچ تے ایسٹ انڈیاکمپنی دے لئی نہائت اہمیت دی حامل بن گئی سی اُتے زیادہ توں زیادہ انتظامی تسلط حاصل کرناسی۔ اس عظیم منصوبے دے لئی اک ذہین انجینئر شیخ بہائی (بہاالدین عامیلی) نوں ذمہ داری سونپی گئی۔
طرفین دی اہم عمارتاں
سودھومیدان یا شاہی میدان
سودھومیدان جسنوں شاہی میدان وی کہاجاتاہے عمومی طور اُتے اس جگہ شاہ عام لوکاں نال ملاقات کیاکرتاسی۔ اس دے اک طرف دو منزلہ دکاناں جنہاں دی تعداد دو سینکڑہ سی۔ لوک اوتھے کاروبار کردے سن ۔ ایہ میدان اک بہترین تفریح گاہ تے کاروباری مرکز سی۔ اک بار پرتگال دے سفیر گارسیا د سیلوا نے کہاتھا کہ:
“ | "اصفہان دے لوک غیرملکی سیاحاں تے تاجرون توں لین دین نہائت بہترین انداز وچ کردے نيں"[۱] | ” |
مسجد شاہ
سودھومسجد شاہ دی حیثیعت نقش جتھے میدان وچ انگوٹھی وچ نگینے ورگی سی۔ اس مسجد کوعرصہ دراز توں جامع مسجد وچ تبدیل کر دیاگیاسی۔ اس دی تعمیر دا مقصد دنیابھر وچ اس دی عظمت دے چرچے تے مذہبی رسومات دی ادائگی سی۔ اُتے اس دا گنبد اصفہان دی تمام مسیتاں دے گنبداں توں بڑاسی۔ اس مسجد نوں بطور مدرسہ وی استعمال کیاجاتااے۔
شیخ لطف اللہ مسجد
سودھونقش جتھے میدان وچ تعمیر چار اہم یادگار تعمیرات وچوں اک شیخ لطف اللہ دے ناں توں موسوم مسجد وی اے۔ اسنوں محل دے بالمقابل تعمیر کیاگیاتھا اس دا مقصد شاہ تے شاہ توں منسلک خاص افراد دے لئی علاحدہ مسجد و عبادت گاہ مخصوص کرناتھا اس دے برعکس مسجد شاہ عوامی مسجد سی۔ اس مسجد کاکوئی مینارنئيں سی تے رقبے دے لحاظ توں وی نہائت چھوٹی سی۔ شاہ عباس نے اسنوں اپنی حرم شماریاتی دے لئی مخصوص کیاہواسی۔ عام لوکاں نوں ایتھے تک پہنچنے دی اجازت نئيں سی۔
عالی قاپو محل
سودھوعلی قاپو محل شاہ دی رہائشگاہ دے طور اُتے مستعمل سی۔ عالی قاپو دو لفظاں دا مجموعہ اے جس دے معنی نيں بلند بارگاہ۔ اس محل وچ امرا تے غیر ملکی سفراء توں شاہ ملاقات کرتاسی۔ شاہ عباس صفوی نے پہلی بار اس محل وچ 1005 ہجری شمسی یعنی 1597 عیسوی وچ جشن نو روز(نويں سال دا جشن)برپا کیاسی۔ اس محل دی چھیويں منزل خاص مہماناں دے لئی مخصوص تے عام طور اُتے دعوتاں دا اہتمام وی ایتھے ہوتاسی۔ چھیويں منزل نوں ہجرہء موسیقی وی کہاجاتاتھاکیونجے بوہت سارے سازندے اوتھے اپنے فن دا مظاہرہ کردے تے گویے نغمہ سرائی کردے سن ۔ جدوں کہ اس محل دی بالائی دالاناں توں شاہ میدان وچ چوگان دے کھیل دا نظارہ کیاکرتاسی۔
اصفہان دا بازار
سودھواصفہان دا بازار ایران دا روايتی تاریخی بازار اے تے مشرق وسطیٰ دے وڈے بازاراں وچ اس دا شمارہوتاسی۔ صفوی دور تے سلجوقی دور حکومت وچ اس اُتے خاص توجہ دتی گئی۔ ایہ اج وی کافی طور اُتے اصلی حالت وچ بحال کیاگیااے۔ اس دی اک گلی جو دو کلومیٹر طویل اے نويں تے پرانے اصفہان نوں باہم منسلک کردی اے۔
حوالے
سودھو- ↑ Blow; p. 206
- نقش جتھے میدان دا تعارف Archived 2014-07-09 at the وے بیک مشین