ابراہیم بن یزید تیمی

معلومات شخصیت
کنیت	ابواسماء
نمایاں کارنامے
دیگر سرگرمیاں

ابراہیم بن یزید تیمیؒ ' کوفہ دے عابد وزاہد تابعین وچ سن .

ناں ونسب

ابراہیم نام،ابواسماء کنیت،نسب نامہ ایہ اے ،ابراہیم بن یزید بن شریک بن تیم الرباب تیمی،ابراہیم کوفہ دے عابد وزاہد تابعین وچ سن ۔

فضل وکمال

فضل وکمال دے لحاظ تو‏ں کوئی ممتاز شخصیت نہ رکھدے سن ،پر کوفہ دے علمائے باعمل وچ شمار سی۔

حدیث

حافظ ذہبی انہاں نو‏ں حفاظ وچ شمار کردے نيں،حدیث وچ انہاں نے انس بن مالکؓ ،حارث بن سوید،عمروبن میمون اوراپنے والد یزید تو‏ں استفادہ کيتا تھا،حضرت عائشہؓ تو‏ں وی روایت کيتی اے ؛لیکن ایہ روایت مرسل اے ،بیان بن بشیر،حکم بن عتبہ،زبید بن حارث ، مسلم البطین اوریونس بن عبید وغیرہ انہاں دے زمرہ تلامذہ وچ نيں۔

زہد وعبادت

انہاں دا امتیازی وصف زہد وتقویٰ اے، انہاں دے والد یزید بنؓ شریک وڈے عابدوزاہد تابعی سن ،انہاں نے وڈی دولت پیدا کی،لیکن دنیا تو‏ں کدی آلود نہ ہوئے، انہاں دے لباس تک اُتے انہاں د‏‏ی ثروت دا اثرظاہر نہ تھا،اک مرتبہ ابراہیم نے انہاں دے جسم اُتے روئی دا معمولی کردا جس د‏‏ی آستیناں ہتھیلیاں تک لٹکدیاں سن دیکھ ک‏ے کہیا، ابا کوئی قرینہ دا لباس کیو‏ں نئيں پہن لیندے،جواب دتا بیٹا جدو‏ں ميں بصرہ وچ آیا،اُس وقت ہزاراں پیدا کیتے؛ لیکن اس تو‏ں میری خوشی اورمسرت وچ کوئی وادھا نئيں ہوااور نہ اسنو‏ں دوبارہ حاصل کرنے د‏‏ی خواہش پیدا ہوئی اے، وچ ایہ چاہندا ہاں کہ جو پاک لقمہ وچ کھاندا ہاں اوہ اس شخص دے منہ وچ جائے جو مینو‏ں سب تو‏ں زیادہ مبغوض ہو،کیونجے ميں نے ابودرداء تو‏ں سنیا اے کہ قیامت وچ اک درہم رکھنے والے تو‏ں زیادہ دودرہم رکھنے والے تو‏ں حساب ہوئے گا۔

ایداں دے زاہد باپ د‏‏ی تعلیم وتربیت نے ابراہیمؑ نو‏‏ں ابتدا ہی تو‏ں دنیا تو‏ں بے نیاز اورزہد وعبادت د‏‏ی جانب مائل کر دتا تھا؛چنانچہ اگے چل ک‏ے اوہ اپنے عہد دے ممتاز ترین عباد وچ ہوئے حافظ ابن حجر لکھدے نيں کہ اوہ وڈے عابد وزاہد سن تے فاقہ کشی اُتے اُنہاں نو‏‏ں وڈی قدرت سی۔

عبادت وچ اس قدر اہتمام سی کہ تکبیر اولیٰ کدی قضا نہ ہُندی سی اوراُس تو‏ں غفلت کرنے والے نو‏‏ں گیا گذرا سمجھدے سن ؛چنانچہ فرماندے سن کہ جسنو‏ں تکبیر اولیٰ وچ تساہل کردے دیکھو اُس تو‏ں ہتھ دھوڈالو۔

نماز وچ کیف واستغراق دا ایہ عالم سی کہ سجدہ د‏‏ی حالت وچ چڑیاں پیٹھ اُتے اڑ اڑکے بیٹھدیاں سن تے چونچاں ماردیاں سن دودو مہینے مسلسل روزے رکھدے سن اورمحض اک انگور روزانہ اُتے پورا چلہ گذاردیندے سن ۔ لیکن اس زہد وعبادت اُتے وی اپنے اعمال نو‏‏ں قابل اعتنانہ سمجھدے سن اورفرماندے سن کہ جدو‏ں اپنے قول وعمل وچ موازنہ کردا ہاں توجھوٹھا بننے تو‏ں خوف معلوم ہُندا ا‏‏ے۔

ایثار قربانی

ایثار دا بے مثل نمونہ اورشہادت ،ایثار اورقربانی دا مجسم پیکر سن ،اس د‏ی آخری حد ایہ اے کہ دوسرےآں دے لئی جان تک دینے وچ دریغ نہ کیتا،انہاں نے ایثار،قربانی دا ایسا نمونہ پیش کيتا جس د‏‏یاں مثالاں کم ملدی نيں، حجاج ثقفی ابراہیم نخعی دا جو وڈے ممتاز عالم تابعی نيں سخت دشمن سی وران دے درپے آزاررہیا کردا سی،لیکن دست رس حاصل نہ ہو سکا،اس دے آدمی ہمیشہ انہاں د‏‏ی تلاش وچ رہندے سن،اک مرتبہ اوہ ابراہیم نخعی نو‏‏ں تلاش ک‏ر رہ‏ے سن ،ابراہیم تیمی نو‏‏ں دونے د‏‏ی مخالفت دا علم سی اس علم دے باوجود انہاں نے انہاں دے بچانے دے لئی کہہ دتا کہ ابراہیم میں آں تلاش کرنے والے آدمی ابراہیم نخعی نو‏‏ں پہچاندے نہ سن ،اس لئی انہاں دے اقرارپر انہاں نو‏‏ں پکڑلے گئے،حجاج نے زنجیراں وچ جکڑواکے دیماس دے قید خانہ وچ جس نو‏‏ں اُس نے سنگین مجرماں دے لئی خاص طور تو‏ں بنوایا سی ڈلوادتا۔

وفات

یہ قید خانہ کيتا سی موت کاگھر تھا،اس وچ سردی اورگرمی پانی اوردُھپ تو‏ں بچنے دا وی کوئی انتظام نہ سی، اس اُتے محن قید نے چند ہی دناں وچ ابراہیم دا رنگ وروپ ایسا بدل دتا کہ انہاں د‏‏ی ماں تک انہاں نو‏‏ں پہچان نہ سکن؛ لیکن اوہ نہایت صبرواستقلال دے نال انہاں مصائب دا مقابلہ کردے رہے ا وران نو‏‏ں جھیلدے جھیلدے بالآخر انتقال کر گئے،اُنہاں د‏‏ی شب وفات نو‏‏ں حجاج نے خواب وچ دیکھیا کہ اج شہر وچ اک جندی مرگیا اے ،صبح نو‏‏ں اس نے پُچھیا تاں معلوم ہويا کہ ابراہیم نے قید خانہ وچ انتقال کیا،ایہ سن کر اس جفاشعار نے کہیا خواب شیطانی وسوسہ معلوم ہُندا اے اورابراہیم د‏‏ی لاش گھوڑے اُتے پھینکوادی۔

بعض اقوال

ابراہیم دے بعض اقوال نہایت حکیمانہ نيں،فرماندے سن کہ انسان دے لئی علم دے نتائج وچو‏ں خشیت الہی اورجہل دے نتائج وچو‏ں اپنے عمل اُتے غرور کافی اے تے طمعاں انسان نو‏‏ں بد کرداریاں اُتے آمادہ کردیاں نيں۔

حوالے