ہاں یا نا
ہاں یا نا (انگریزی: Yes and no) دو متضاد اجزائے کلام نيں۔ اکثر کسی موضوع اُتے جدوں کسی شخص توں سوال کيتا جاندا اے تے ایہ دو اختیارات دتے جاندے نيں، تب ہاں توں مراد رضا مندی ہُندی اے تے نا توں مراد نفی، ناپسندیدگی تے استرداد اے۔ مثلًا جدوں کسی رشتے اُتے لڑکے والے غور کردے نيں، جے اوہ جوابًا ہاں کہندے نيں، تاں اس دا مطلب اوہ شادی دے لئی راضی نيں۔ جے اوہ جواب وچ نا کدرے، تاں اس دا مطلب اوہ شادی یا اس رشتے نوں نامنظور کردے نيں۔ ہاں یا نا جواب دے راست طریقے نيں۔ لوک خاموش رہ کے یا فیر جسمانی تے چہرے دی حرکات توں وی کسی گل اُتے رضا مندی تے عدم رضا مندی دا اظہار کر سکدے نيں۔ ایہ انہاں معاملات وچ اے جنہاں وچ لوکاں نوں چننے دا اختیار ہُندا اے۔ کچھ معاملات وچ ہاں یا نا وچ لوکاں دا اختیار کچھ نئيں ہُندا اے تے جو قانونًا یا مروجہ حالات وچ ضروری اے اوہ لوکاں نوں کرنا ہی پڑدا اے۔ مثلًا لوکاں نوں ٹیکس بہر حال ادا کرنا ہی ہُندا اے۔ تعلیم دی ہر طرف منگ دے پیش نظر ہر بچے نوں کسی نہ کسی اسکول وچ داخل کرنا ہی پڑدا اے۔
پر ايسے اسکول دی مثال کچھ اسکول تے کچھ تعلیمی کیمپ وچ لوکاں نوں اختیاری موقف وی ممکن اے۔ مثلًا دے موسم گرما وچ سمر کیمپ وچ شمولیت یا پیراکی دے خصوصی تربيتی سیشن دا حصہ بننا اختیاری ہوئے سکدا اے۔ اس وچ طلبہ تے اولیائے طلبہ عند الضرورت تے شخصی حالات تے وسائل دے پیش نظر ہاں یا نا وچ اپنا موقف اختیار کر سکدے نيں۔ اس وچ کوئی زبر دستی نئيں کيتی جا سکدی اے۔[۱]
اسی طرح جمہوریت دے دور وچ لوک کسی قائد یا پارٹی دی قیادت نوں ہاں یا نا کہ سکدے نيں۔ ایہ کم لوک رائے شماری دے ذریعے انجام دے سکدے نيں۔