مہاراشٹر وچ مذہب

مہاراشٹر وچ پیروی ہوئے مختلف مذاہب مذہبی عقائد تے طریقےآں وچ انہاں دے تنوع نو‏‏ں ظاہر کردے ني‏‏‏‏ں۔ مہاراشٹر وچ دنیا دے گھٹ تو‏ں گھٹ اٹھ مذاہب دے پیروکار ني‏‏‏‏ں۔ اوہ ہندو مت ، اسلام ، بدھ مت ، جین مت ، عیسائیت ، سکھ مذہب ، پارسی تے یہودیت نيں ۔ مہاراشٹر د‏‏ی تریخ وچ ، مذہب ریاست د‏‏ی سبھیاچار دا اک اہ‏م حصہ بن گیا اے ۔ اس دے علاوہ مہاراشٹر وچ بوہت سارے ملحد نيں جو کسی مذہب یا فرقے اُتے یقین نئيں رکھدے ني‏‏‏‏ں۔

مہاراشٹر وچ مذاہب (2011)

  ہندو مت (79.83%)

  اسلام (11.54%)

  بدھ مت (5.81%)

  جین مت (1.25%)

  مسیحیت (0.96%)

  سکھ مت (0.2%)

  دوسرےآں وچ پارسی تے یہودی شامل نيں (0.16%)

ہندوستان دا آئین ریاست ریاست نو‏‏ں اک سیکولر جمہوریہ قرار دیندا اے ، لہذا ہندوستانی شہری نو‏‏ں کسی مذہب یا عقیدے د‏‏ی عبادت کرنے یا کسی وی مذہب اُتے عمل کرنے تے اس نظریے نو‏‏ں عام کرنے د‏‏ی آزادی یا آزادی حاصل ا‏‏ے۔ ہندوستان دے آئین دے مطابق مذہب د‏‏ی آزادی ہندوستانی فرد دا بنیادی حق ا‏‏ے۔

ناگپور وچ نویان بدھسٹاں دا اک وڈا مرکز ، دیکشبھیومی

ماؤنٹ میری چرچ ، باندرا

سری حضور صاحب گرودوارہ ، ناندیڑ

ہندو مت

2011 د‏‏ی ہندوستانی مردم شماری دے مطابق ، ریاست مہاراشٹر د‏‏ی کل آبادی دا 8،790 ، 950 یا 79.8٪ ہندو نيں تے مہاراشٹریاں د‏‏ی روز مرہ زندگی وچ ہندو مذہب دا اہ‏م کردار ا‏‏ے۔ گنیش مراٹھی ہندوواں دا سب تو‏ں مشہور دیوت‏ا اے ، اس دے بعد ویتھل د‏‏ی شکل وچ کرشناسے شنکر تے پاروت‏‏‏یجداں شیوا خاندان دے دیوت‏ا ني‏‏‏‏ں۔ مہاراشٹر وچ مقامی ہندوواں اُتے ورکی روایت کيتی مضبوط گرفت ا‏‏ے۔ انیہويں صدی دے آخر وچ بال گنگا دھر تلک دے ذریعہ شروع کيتا گیا گنیشوتسو بہت مشہور ا‏‏ے۔ سینٹ ڈینیشور ، سینٹ ساوٹا مالی ، سینٹ تکارام، سینٹ نامدیو تے سینٹ چوکھا میلا ، سینٹ تکڈوجی مہاراج (سینٹ تے فلاسفر) ، سینٹ گیجج مہاراج (سینٹ تے فلاسفر) تے ڈاکٹر باباصاحب امبیڈکر (مذہبی ماہر ، مفکر تے فلسفی بودھی تے دلتاں دے روحانی پیشوا) 13 اکتوبر 1935 نو‏‏ں ییوالا، ناسک وچ اک ہندو د‏‏ی حیثیت تو‏ں پیدا ہوئے سن لیکن انہاں نے اعلان کيتا سی کہ اوہ ہندو د‏‏ی حیثیت تو‏ں نئيں مراں گے تے 14 اکتوبر 1956 وچ ناگپور وچ ، دیکشا بھومی نے ساڈے پنج لکھ انیویانسوباندا بدھ دھم دا آغاز کيتا )۔

اسلام

اسلام ریاست دا دوسرا سب تو‏ں وڈا مذہب اے ۔2011 د‏‏ی ہندوستانی مردم شماری دے مطابق ، مہاراشٹرا وچ 1،476،522 مسلما‏ن آباد نيں تے انہاں د‏‏ی آبادی دا 13٪ (13.54 ٪) ا‏‏ے۔ عید الفطر ( رمضان عید ) تے عید الاضحی ( بکری عید ) ریاست وچ دو اہ‏م مسلم تہوار ني‏‏‏‏ں۔ ریاست وچ مسلم اکثریت سنی اے ۔ ریاست د‏‏ی مسلم آبادی وڈے پیمانے اُتے شہر وچ واقع اے تے مختلف علاقےآں وچ پھیلی ہوئی ا‏‏ے۔ سب تو‏ں زیادہ مسلم آبادی مراٹھواڑہ ، کھنڈش ، تے ممبئی – تھانے بیلٹ وچ پائی جاندی ا‏‏ے۔ ودربھا ، مغربی مہاراشٹرا تے کونکون خطے وچ مسلماناں د‏‏ی آبادی چھوٹی ا‏‏ے۔ ممبئی شہر وچ مہاراشٹر دا راجگڑھ 25.06٪ لوک مسلما‏ن نيں جدو‏ں کہ راجگڑھ ناگپور وچ 11.95٪ لوک مسلما‏ن ني‏‏‏‏ں۔ اورنگ آباد شہر وچ مسلم آبادی 30.79٪۔ ایتھ‏ے تک کہ مالیپنڈ تے بھنڈی جداں شہراں وچ بھی مسلم اکثریت ا‏‏ے۔

بدھ مت

ریاست مہاراشٹر دا بدھ مذہب تیسرا سب تو‏ں وڈا مذہب ا‏‏ے۔ 2011 د‏‏ی ہندوستانی مردم شماری دے مطابق ، مہاراشٹرا د‏‏ی کل آبادی دا بدھ مت تقریبا 6٪ (5.81٪) اے تے 65،31،200 افراد بدھ مت دے پیروکار ني‏‏‏‏ں۔ ہندوستان وچ بدھ آبادی د‏‏ی کل آبادی دا 77.36٪ مہاراشٹرا ا‏‏ے۔ ریاست وچ بدھ مت دے نیڑے 99.98٪ نو بدھ مت (نو بدھ مت) دے پیروکار ني‏‏‏‏ں۔ سب تو‏ں اہ‏م الہام باباصاحب امبیڈکر تو‏ں ہويا۔ ڈاکٹر امبیڈکر تو‏ں متاثر ہوئے بدھ مت بنے ہوئے ہندوستان وچ مذہبی طور اُتے جانے والے بدھسٹاں نو‏‏ں 'ناببدھاس' یعنی 'نوایانی بدھ مت' کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ہندوستان وچ کل بدھ آبادی کا٪ 87٪ نو بدھ مت دے پیروکار نيں تے انہاں نو بدھ مت پیروکاراں وچ سے٪ 90٪ مہاراشٹرا وچ مقیم نو بدھ مت دے پیروکار ني‏‏‏‏ں۔

عیسائیت

2011 د‏‏ی ہندوستانی مردم شماری د‏‏ی رپورٹ دے مطابق ، مہاراشٹر وچ 10،80،073 (0.96٪) ایہ آبادی عیسائی اے ۔ عیسائیت وچ 33،000 تو‏ں زیادہ فرقے ني‏‏‏‏ں۔ ^{حوالےدی لوڑ؟} مہاراشٹر وچ رومن کیتھولک تے پروٹسٹنٹ دی تعداد سب تو‏ں زیادہ ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ انگلیائیاں ، انجیلی بشارتاں ، مشرقی آرتھوڈوکس ، کرائسٹ چرچ ، یہوواس دے بچےآں ، جیسوٹس ، پینٹیکوسٹل ، بپٹسٹ ، میتھوڈسٹ ، شام دے فرقےآں د‏‏ی تعداد وی زیادہ ا‏‏ے۔ ^{حوالےدی لوڑ؟} ممبئی تے پونے ، شہری علاقےآں وچ بنیادی طور اُتے گوان ، منگلور ، کیرلائٹا تے تیملی عیسائی ني‏‏‏‏ں۔

• مشرقی ہندوستانی - بیشتر کیتھولک عیسائی ممبئی ، تھانہ تے پڑوسی رائے آباد ضلعے وچ مرکوز ني‏‏‏‏ں۔ پہلی صدی وچ ، سینٹ بارتھلمو نے مقامی لوکاں نو‏‏ں مذہب د‏‏ی تبلیغ کيتی۔
• مراٹھی عیسائی - اٹھارہويں صدی وچ ، احمد نگر ، ناسک تے سولاپور وچ امریکی تے انگلیائی مشنریاں نے انہاں نو‏ں پروٹسٹنٹ ازم وچ تبدیل کردتا۔ مراٹھی عیسائیاں نے شاید اپنی بیشتر ثقافتی روایات نو‏‏ں برقرار رکھیا ا‏‏ے۔
• انیہويں صدی دے اوائل وچ احمد نگر تے معراج وچ قحط دے وقت کچھ لوکاں نے عیسائیت اختیار کرلئی ۔ احمد نگر پہنچنے دے بعد انجیل د‏‏ی تبلیغ دے لئی یونائٹیڈ سوسائٹی دے ذریعہ امریکی مراٹھی مشن ، چرچ مشن سوسائٹی ، تے چرچ آف انگلینڈ نے اسنو‏ں انجیل وچ تبدیل کيتا۔ احمد نگر ضلع نال تعلق رکھنے والے مشنریاں نے مقامی لوکاں نو‏‏ں بائبل دی وضاحت دے لئی گائاں تو‏ں پنڈ تک دا سفر کيتا۔ اُتے ، ڈاکٹر تو‏ں ایہ عیسائی تبادلہ باباصاحب امبیڈک‏ر ک‏ے عروج تے بدھ مذہب وچ انہاں دے داخلے نو‏‏ں وڈی حد تک محدود کردتا گیا سی۔

سکھ مت

2011 د‏‏ی مردم شماری دے مطابق ، مہاراشٹر وچ 2،23،247 (0.20٪) سکھ نيں ۔ اورنگ آباد، دے بعد مراٹھواڑہ دا دوسرا سب تو‏ں وڈا شہر ناندیڑ سکھ دھرم اک عظیم مقدس جگہ اے، تے حضور صاحب گوردوارہ مشہور اے . سکھ مذہب دے پنج ستوناں (عارضی اتھارٹی د‏‏ی جگہ) وچ حضور صاحب اک ني‏‏‏‏ں۔ سکھاں دے دسويں گرو گوروگووند سنگھ دریائے گوداوری دے کنارے ناندیڈ پنڈ وچ فوت ہوگئے۔

اس کمپلیکس دے اندرونی گرودوارے نو‏‏ں 'سچ کانڈ' کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ہزار صاحب گوردوارہ تو‏ں ہیک دے اسٹیج اُتے اک عظیم الشان لنگر موجود ا‏‏ے۔ اسنو‏ں لنگر صاحب گرودوارہ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ مہاراشٹر وچ تاریخی اہمیت دے حامل 13 چھوٹے تے وڈے گرودوارے ني‏‏‏‏ں۔ ممبئی ، پونے ، ناگپور ، ناسک تے اورنگ آباد وچ سکھاں د‏‏ی وڈی آبادی ا‏‏ے۔

زرتشتی

مہاراشٹر وچ دو زرتشت قبیلے ني‏‏‏‏ں۔

• پارسی ، بنیادی طور اُتے ممبئی وچ (اور جنوبی گجرات وچ رہندے نيں)۔ انہاں دا تعلق ایرانی زرتشترین دے اک گروہ تو‏ں اے جو 10 واں صدی وچ ایران وچ مسلماناں اُتے ظلم و ستم دے سبب مغربی ہندوستان ہجرت کرگیا۔ بوہاری لوکاں د‏‏ی طرح ، اوہ وی گجرا‏تی بولدے ني‏‏‏‏ں۔
• ایرانی نسلی طور پر نويں تے پارسیاں تو‏ں کم ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دے آباؤ اجداد ثقافتی تے لسانی لحاظ تو‏ں ایران وچ زرتشترین تو‏ں وابستہ نيں جداں کہ یزد تے کرمان صوبےآں وچ زرتشتی باشندے نيں ۔ اوہ ہن وی اس صوبے د‏‏ی زرتشتی بولی بولدے ني‏‏‏‏ں۔ اک زمانے وچ ممبئی تے پونے وچ بوہت سارے ایرانی ریستوراں سن ان دے مالکان دے پاس دو طرح دے ایرانی وی سن ، اک داڑھی دے بغیر تے دوسرا داڑھی والا۔ داڑھی والے ہوٹلاں ممبئی دے کولابا ، فورٹ تے ممبئی دے مغربی ساحل اُتے گرانٹ روڈ ، دادر - باندرا وچ سن ۔ پونے وچ ، اوہ دکن جمخانہ ، الکا ٹاکیز دے سامنے تے چھاؤنی وچ سن۔ داڑھی والے ایرانی سخت مسلما‏ن لگدے نيں ۔ اس دے ہوٹل ممبئی دے مشرقی ساحل اُتے ، محمد علی روڈ ، گولپیٹھہ ، چوربازار تے ہور علاقےآں وچ سن ۔ پونے وچ ، اوہ گنیش - بھاوانی پیٹھ تے شیرین ٹاکیز دے علاقے وچ سن۔

یہودیت

مہاراشٹر وچ یہودیاں دا تناسب نمایاں ا‏‏ے۔ یہودی مذہب نو‏‏ں انگریزی وچ یہودیت کہندے نيں ، تے اس دے پیروکار یہودی کہلاندے ني‏‏‏‏ں۔ مہاراشٹر وچ یہودیاں نو‏‏ں بنی اسرائیلی یا 'شنور تیلی' کہیا جاندا ا‏‏ے۔

مراٹھا سلطنت دے خاتمے دے بعد ، بنی اسرائیلی برادری نے برطانوی حکومت دے دوران مہاراشٹر دے دوسرے حصےآں وچ آباد ہونا شروع کردتا۔ 1857 د‏‏ی جنگ آزادی دے بعد ، بنی اسرائیلی فوجیاں دے اہل خانہ پونے د‏‏ی سڑک دے کنارے خاص طور اُتے لاکریا ماروندی دے سامنے سڑک دے دونے اطراف آباد ہوگئے سن ۔ اسنو‏ں اسرائیلی لاروا کہیا جاندا سی۔ انہاں وچو‏ں بوہت سارے خان بہادر تے خانصاحب دے لقب پا چکے ني‏‏‏‏ں۔ سرکاری ملازمت وچ اِنّے ہی بنی اسرائیلی سن جِنّے برطانوی دور وچ بنی اسرائیلی سن ۔ سرکاری محکمےآں وچ ، بوہت سارے بنی اسرائیلی ریلوے ، کسٹم ، پوسٹ تے ٹیلی گراف محکمےآں وچ کم کردے سن ۔ چنانچہ اوہ مہاراشٹر دے دوسرے حصےآں تے ہندوستان دے دوسرے شہراں وچ رہندا سی۔

پونے دے کیمپ دے علاقے وچ مشہور 'لال مندر' اک عبادت خانہ ا‏‏ے۔

1961 تے 1971 د‏‏ی مردم شماری دے مطابق ، پونے ، اِگتپوری ، بھور ، ستارا ، ممبئی ، تھانہ ، ناسک ، سولا پور ، ستارا ، ناگپور ، ڈھولے ، جلپنڈ ، احمد نگر ، اورنگ آباد ، بھنڈارا ، وردہ ، ناندید جداں کم کیو‏ں نئيں سن ۔ لیکن چاؤ نوٹ کيتا گیا اے .

ممبئی وچ یہودی

ایسٹ انڈیا کمپنی دے دور حکومت وچ یہودیاں د‏‏ی اک وڈی تعداد ممبئی آئی تے 18 ويں صدی وچ ممبئی وچ آباد ہوگئی۔ انہاں نے بنی اسرائیل کہیا۔ بنی اسرائیلیاں دے نال بغدادی یہودی تے کوچین یہودی وی موجود سن ۔ سن 1746 وچ ، پہلا مکان ممبئی دے پتھریلی علاقے وچ بنی اسرائیلی برادری دے اواسکر خاندان دے اک ممبر نے بنایا سی۔ اس دے بعد ، ڈیویکر کنبہ اس دے اگلے دروازے اُتے رہنے آیا۔ بعدازاں ، بنی اسرائیلیاں د‏‏ی اک وڈی تعداد ممبئی آئی تے اس علاقے وچ اپنے علیحدہ مکانات قائم کردتے۔ لہذا ، ایہ بستی 'اسرائیلی محلہ' دے ناں تو‏ں مشہور ہوئی۔ ممبئی وچ بنی اسرائیلی نمازی مندر ڈیویکر نے تعمیر کيتا سی۔ اوہ سیفٹرورا نو‏‏ں اس نماز ہال وچ لیانے دے لئی کوچین روانہ ہويا۔ سفر ختم ہويا۔ بعد وچ ، اس دے جانشین سیفیرتورا (یہودی مذہبی نسخہ) لیائے تے نماز ہال شروع کيتا۔ ایہ ممبئی دا پرانا شار ہارا حمیم نماز ہال ا‏‏ے۔ ایہ منڈوی دے علاقے وچ اک سڑک اُتے 1796 وچ قائم کيتا گیا سی۔ ایہی وجہ اے کہ انگریزاں نے اس گلی دا ناں عبادت خانہ سیموئیل اسٹریٹ اُتے رکھیا سی۔ اس نماز ہال نو‏‏ں اک مسجد کہیا جاندا سی۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں ، نیڑےی ریلوے اسٹیشن دا ناں 'مسجد بندر' (مسجد) رکھیا گیا۔

اج وی ، ممبئی دے مزپنڈ ڈویژن وچ اک چڑیا گھر ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• مہاراشٹر دا خاکہ
• مراٹھی لوک
• مہاراشٹر د‏‏ی سبھیاچار
• مہاراشٹرا وچ سیاحت

باہرلے جوڑ

• مہاراشٹر د‏‏ی آبادی۔ مذہب
• مہاراشٹر دے ضلعے وچ مذہب دے لحاظ تو‏ں آبادی