مقداد بن عبداللہ حلی
| کوائف | ||
|---|---|---|
| لقب | فاضل مقداد، فاضل سیوری | |
| نسب | قبیلۂ بنی اسد | |
| آبائی شہر | سیور | |
| مذہب | شیعہ اثنا عشری | |
| اطلاعات سیاسی | ||
| علمی و دینی معلومات | ||
| شاگرد | ابن قطّان، عبد الملک بن شمس الدین قمی، شیخ علی بن حسن بن علالہ، شیخ حسن بن راشد حلّی | |
| تالیفات | اللوامع الہیہ، کنز العرفان، | |
|
| ||
مِقْداد بن عَبد اللہ بن محمد حلّی سُیوُری (متوفی 826 ھ)، فاضل مقداد دے ناں توں مشہور شیعہ متکلم و فقیہ نيں۔ عراق دے شہر حلہ دے پاس واقع قریہ سیور وچ پیدا ہوئے تے انہاں دا تعلق بنی اسد قبیلہ توں اے۔ علمی و معنوی مراحل طے کرنے دے بعد نجف وچ سکونت اختیار کيتی تے اوتھے فوت ہوئے۔ اوہ شہید اول دے شاگرداں وچوں نيں تے انہاں توں روایت وی کردے نيں۔ ابن قطّان تے حسن بن راشد حلی انہاں دے شاگرداں وچوں نيں۔ فقہ وچ انہاں دی کتاب کنز العرفان فی الفقہ اے کہ جس وچ قرآن پاک دی انہاں آیات توں بحث کيتی گئی اے جنہاں وچ احکام بیان ہوئے نيں۔ اللوامع الالہیہ فی المباحث الکلامیہ انہاں دے اہم کلامی آثار وچوں اے۔
تعارف
سودھوابو عبد اللہ مقداد بن عبداللہ بن محمّد بن حسین بن محمّد سیوری حلّی أسدی غروی معروف بناں فاضل سیوری تے فاضل مقداد شیعہ فقہا تے متکلمین وچ سن ۔ جنہاں نے انہاں دے حالات زندگی لکھے انہاں نوں اچھے لفظاں توں یاد کیا تے انہاں دی تعریف کيتی اے۔
فاضل مقداد دی زندگی دے متعلق کوئی واضح مطالب ثبت نئيں ہوئے نيں۔ جو کچھ لکھیا گیا اس دے مطابق عراق دے شہر حلہ دے نزدیکی دیہات سیور توں سن ۔ انہاں دا تعلق بنی اسد توں سی۔ جدوں شہید اول نے نجف ہجرت دی تاں انہاں دی شاگردی اختیار کيتی تے آخر کار سنہ 826 ہجری وچ نجف وچ فوت ہوئے تے اوتھے مدفون نيں۔[۱]
تاسیس مدرسہ
سودھوقاضل مقداد نے حوزه علمیہ نجف اشرف وچ اک مدرسہ دی بنیاد رکھی جو نجف دے قدیمی ترین مدارس وچوں شمار ہُندا اے۔ اس مدرسہ دی بنیاد (۸۲۶ ھ) وچ رکھی گئی۔[۲] ایہ اج کل نجف شہر دے مشراق نامی محلے وچ واقع اے جو مسجد اصاغہ دے سامنے اے۔ ایہ دسويں صدی ہجری دے آخری سالاں تک آباد سی۔ اس دے بعد ویران ہوگیا۔ ایتھے تک کہ سلیم خان شیرازی نے ۱۲۵۰ ھ نے اسنوں نويں سرے توں تعمیر کیا تے ايسے وجہ توں مدرسہ سلیمیہ دے ناں توں معروف ہويا۔
اس مدرسے دے دروازے اُتے لکھی ہوئی تریخ دے مطابق اس دی آخری تعمیرات ۱۳۴۰ ھ وچ وکیل سید ابو القاسم دے ہتھوں انجام پائی۔ ایہ اک چھوٹا جہا مدرسہ اے جو مدرسہ سلیمیہ دے ناں توں معروف اے تے اس وچ موجود کمرےآں دی تعداد ۱۲ اے۔[۳]
استاداں تے شاگرد
سودھو
فاضل مقداد دے استاداں دے ناں:
- شہید اول
- فخر المحققاں
- سید ضیاء الدین عبد اللَّه الاعرجی
- سید عمید الدین
فاضل مقداد دے بعض شاگرداں دے اسما:
- شیخ شمس الدین محمد بن شجاع قطّان انصاری حلی، معروف ابن قطّان
- رضی الدین عبدالملک بن شمس الدین اسحاق بن عبد الملک بن محمد بن محمد بن فتحان حافظ قمی
- شیخ زین الدین علی بن حسن بن علالہ
- شیخ حسن بن راشد حلّی[۴]
بعض منابع وچ ابو الحسن علی بن ہلال جزیرےی نوں وی انہاں دا شاگرد کہیا گیا اے لیکن سید محمد علی قاضی طباطبائی نے اللوامع الالہیہ دے مقدمے وچ چند دلائل دی بنا اُتے اس نظریے نوں رد کیا اے۔[۵]
تألیفات
سودھو
- رسالہ آداب الحج؛
- الادعیہ الثلاثون؛
- الاربعون حدیثاً؛
- ارشاد الطالبین إلی نہج المسترشدین؛
- شرح الفیہ شہید اول؛
- الانوار الجلیہ فی شرح الفصول النصیریہ از خواجہ نصیر الدین طوسی؛
- تجوید البراعہ فی شرح تجرید البلاغہ؛
- التنقیح الرائع فی شرح مختصر الشرائع؛
- الجامع الفائدے فی تلخیص القواعد؛
- شرح سی فصل خواجہ نصیر الدین طوسی؛
- کنز العرفان فی فقہ القرآن؛
- اللوامع الہیہ فی المباحث الکلامیہ؛
- النافع یوم الحشر فی شرح الباب الحادی عشر؛
- نضد القواعد الفقہیہ علی مذہب الامامیہ؛
- نہج السّداد فی شرح واجب الاعتقاد علامہ؛
- شرح مبادئ الاصول علامہ؛
- تفسیر مغمضات القرآن.[۶]
حوالے
سودھو- ↑ فاضل مقداد، کنز العرفان فی فقہ القرآن، ۱۳۶۹ش، مقدمہ: ص۴-۵
- ↑ فاضل مقداد، اللوامع الالہیہ، مقدمہ قاضی طباطبائی، ۱۳۸۰ش، ص۵۵.
- ↑ سایت فرهیختگان.
- ↑ فاضل مقداد، کنز العرفان فی فقہ القرآن، ۱۳۶۹ش، مقدمہ: ص۸ - ۹.
- ↑ فاضل مقداد، اللوامع الالہیہ، مقدمہ قاضی طباطبائی، ۱۳۸۰ش، ص۵۵.
- ↑ فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۶۹ش، مقدمہ: ص۱۰-۱۴.
مآخذ
سودھو- دائرة المعارف تشیع، انتشارات حکمت، ۱۳۹۰ش.
- فاضل مقداد، کنز العرفان فی فقہ القرآن، تہران: انتشارات مرتضوی، ۱۳۶۹ش.
- فاضل مقداد، اللوامع الالہیہ فی المباحث الکلامیہ، تحقیق و تعلیق: سید محمد علی قاضی طباطبائی، بوستان کتاب، قم، ۱۳۸۰ش.
سانچہ:شیعہ فقہا (نويں صدی ہجری)