شریپاد امرت ڈانگے

شریپاد امرت ڈانگے
(ہندی وچ: श्रीपाद अमृत डांगे)
مدت منصب 15 اپریل 1952 – 4 اپریل 1957
نواں حلقہ وی کے کرشنا مینن
مدت منصب 5 اپریل 1957 – 31 مارچ 1962
جیشری نشاد راضی وٹھل بالکرشن گاندھی
مدت منصب 4 مارچ 1967 – 27 دسمبر 1970
وٹھل بالکرشن گاندھی Abdul Kader Salebhoy
معلومات شخصیت
جم	10 اکتوبر 1899
وفات	22 مئی 1991 (92 سال)  ممبئی
شہریت	انونڈئیا ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷) بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)
شہریت
تعداد اولاد	2
عملی زندگی
پیشہ	سیاست دان،  ٹریڈ یونین پسند،  لیکھک
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی،  ہندی
اعزازات
آرڈر آف لینن (۱۹۷۴)

شریپاد امرت ڈانگے (10 اکتوبر 1899 – 22 مئی 1991) بھارت دے مڈھلے کمیونسٹ لیڈراں وچوں اک سن۔ اوہ ایس اے ڈانگے دے نام نال مشہور ہن۔ اوہ بھارت وچ کمیونسٹ اتے مزدور تحریک دے موڈھیاں وچوں سن۔

مڈھلے سال

25 میرٹھ قیدیاں دے پورٹریٹ، جیل دے باہر بیٹھے ہن پچھے والی قطار:(کھبے توں سجے) K.N. سہگل، ایس۔ایس۔ جوش، H لیسٹر ہچسن، شوکت عثمانی، ایف بریڈلے، کے پرساد، فلپسّ سپراٹ، اتے جی۔ اہلکار مڈل قطار : کے آر مترا، Gopan Chakravarthy, کشور لال گھوش، KL قدم، D.R. Thengdi, Goura شنکر، س بینرجی، K.N. Joglekar, پی سی جوشی، اتے مظفر احمد۔ ساہمنی قطار : M.G. دیسائی، G. گومالک، R.S. Nimkar, ایس ایس مراجکر، ایس اے ڈانگے، گی وی گھاٹے اتے گوپال بسک۔

ڈانگے دا جم ناسک ضلع، مہاراشٹر دے نپہاڑ تالکا وچ کرانجنگاؤں نامک پنڈ وچ ہویا سی۔ اوہناں دے پیؤ کھیتر دے پرمکھ زمیدار سی اتے کرانجنگاؤں وچ اک مہلنما گھر وچ رہندے سن۔ ڈانگے نوں پونے وچ پڑھائی کرن لئی بھیجیا گیا سی۔ اوہناں نوں بائیبل دی لازمی سکھیا دے خلاف اک تحریک دے انعقاد لئی کالج توں کڈھ دتا گیا سی۔ ڈانگے نوں مزدوراں دیاں حالتاں ادوں پتہ لگیاں جدوں اوہ ممبئی دے کپڑا مل کھیتراں وچ سویئچھک کم کرن گیا۔ بھارت وچ بریٹیش راج دے خلاف قوم پرست تحریک دے جوشیلے جدوجہد نے ڈانگے نوں سرگرم سیاست وچ کھچ لیا سی۔ جوان ڈانگے مہاراشٹر توں بھارتی قومی کانگرس دے وڈے نیتا بال گنگادھر تلک(جنہاں نے آزادی دا – یعنی پورن آزادی دا تجویز بہت پہلاں رکھ دتا سی) توں بہت متاثر سی۔ بعد وچ، جدوں مہاتما گاندھی نے 1920 وچ اتعاون تحریک شروع کیتا، ڈانگے نے کالج چھڈّ دتا اتے آزادی دے تحریک وچ شامل ہو گئے۔ 1917 دی روسی انقلاب دے بعد اوہ مارکسزم وچ دلچسپی لین لگے۔ اوہ تیزی نال گاندھیواد دے بارے وچ الجھن وچ پے گئے۔ بھارت دی معاشی بیماریاں لئی اکماتر سمادھان دے روپ وچ گاندھی ولوں گھریلو صنعتاں نوں بڑاوا دین دے بارے وچ اوہناں نوں خاص اعتراض سی۔

کمیونسٹ پارٹی دے موڈھی وجوں

سن 1921–22 دے نیڑے تیڑے بھارت وچ پہلے کمیونسٹ گروپاں دا ابھار ہویا۔ ایہناں گروپاں وچ ایس اے ڈانگے نے اہم کردار ادا کیتی۔اوہناں نے بھارت وچ سماج وادی وچاراں دے پرسار کرن لئی ‘د سوشلسٹ’ نامک سماچر - پتر شائع کرنا شروع کیتا۔ 1925 وچ کانپور وچ پہلاں کمیونسٹ کانفرنس ہویا جس وچ دیس دے وکھ وکھ حصیاں وچ سرگرم کمیونسٹ گروپاں نوں ‘بھارتی کمیونسٹ پارٹی’ وچ شامل کر لیا گیا۔ سن 1926–27 وچ کلکتہ، بمبئی، مدراس اتے لاہور آدی وڈے شہراں وچ کمیونسٹ پارٹی دیاں اکائیاں ہوند وچ آئیاں۔

گاندھی بنام لینن

1921 وچ، ڈانگے نے ‘گاندھی بنام لینن’ نامک چھوٹی کتاب شائع کیتی جس وچ دوناں لیڈراں دے نظریہ دا اک مقابلتاً مطالعہ کیتا گیا اے، لیکن، لینن نوں دوناں وچوں بہتر دسیا گیا اے۔ ایہہ ڈانگے دے جیون وچ اک اہم موڑ ثابت ہوئی۔ پرمکھ مارکسسٹ نیتا ایم این رائے نے ایہہ کتابچہ پڑھیا اتے جدوں اوہ ممبئی آیا تاں اسدے نوجوان لکھاری نوں ملن گیا۔ رانچوداس بھوان لوٹوالا، ممبئی وچ اک آٹا چکی دے مالک سن اتے انقلاب کاری سروکار رکھدے سن۔ اوہناں نے وی اس کتابچے نوں پڑھیا اتے سامان توں متاثر ہویا۔ کئی سالاں لئی لوٹوالا نے ڈانگے دے مارکسزم دے مطالعہ وچ مدد کیتی اتے اوہناں نے مل کے مارکسسٹ ساہت دی اک لائبریری بنائی اتے کلاسکس دے ترجمہ شائع کرن دا بیڑا چکیا۔ 1922 وچ، لوٹوالا دی مدد دے نال، ڈانگے انگریزی ہفتہ وار، سوشلسٹ، پہلی بھارتی مارکسسٹ پترکا دا شبھ شروع کیتا۔ بعد وچ موہت سین، ڈانگے دے ہم عصر اتے اک مشہور کمیونسٹ مفکر نے لکھیا اے کہ ‘سوشلسٹ’ وچ ڈانگے، دے لیکھاں توں خود لینن متاثر ہوئے سن۔

حوالے

 ایہ اک نامکمل مضمون اے۔ تُسیں اس وچ وادھا کر کے وکیپیڈیا دی مدد کر سکدے او۔