وکیپیڈیا

دیار باقر قتل عام (1895)

دیار باقر قتل عام (1895)
مقامولایت دیار بکر, سلطنت عثمانیہ
تاریخ1895 (1895)
حملے دی قسمقتل عام
ہلاکتاں25,000[۱]
مرتکبینکرد غیرمنظم دستے، عثمانی گورنر
مقصداسوری مخالف تے آرمینی مخالف الزامات


دیار باقر قتل عام اوہ قتل عام سن جو سلطنت عثمانیہ کے دیار بیکر ولایت وچ 1894 تو‏ں 1896 دے درمیان ہوئے۔ ایہ واقعات حمیدیہ قتل عام دا حصہ سن تے انہاں نے ولایت د‏‏ی مسیحی آبادی یعنی آرمینیاں تے اشوریاں نو‏‏ں نشانہ بنایا سی۔

اس قتل عام د‏‏ی ابتدا آرمینین وچ کيتی گئی سی ، جسنو‏ں عثمانی سیاست داناں تے علما نے ریاست نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی خواہش دے بہانے اُتے اکسایا سی ، لیکن اوہ جلد ہی عیسائی مخالف پوگرم وچ بدل گئے کیونجے ایہ قتل دیار بیکر ولایت تے اس دے آس پاس دے علاقےآں وچ منتقل ہوگیا۔ ، جس وچ آشوری / سرائک عیسائی آباد سن ۔ عصری اکاؤنٹس دے مطابق 1894–96 دے درمیان ہلاک ہونے والے اسوریاں د‏‏ی کل تعداد 25،000 دے نیڑے ا‏‏ے۔

پس منظر سودھو

دیار بیکر ولایت وچ دیہاتاں اُتے کرد چھاپے برساں وچ شدید قحط دے بعد شدت اختیار کرگئے جس نے اس خطے نو‏‏ں تباہ کردتا۔ اس دے بعد کرداں تے شامر عرباں دے وچکار زبردست لڑائیاں ہوئیاں ۔اگست 1888 وچ ، کرد آغاز نے تیور عبدین دے آشوریا پنڈ اُتے حملےآں د‏‏ی وجہ تو‏ں 18 افراد نو‏‏ں ہلاک کردتا۔ پیٹریاارک اگناٹیئس پیٹر چہارم د‏‏ی طرف تو‏ں تحقیقات د‏‏ی درخواستاں دا باب عالی نے کوئی جواب نئيں دتا۔ [۲] اکتوبر 1889 وچ کرداں دے اک ہور چھاپے وچ متعدد اسور / سرائک دیہاتاں نو‏‏ں نشانہ بنایا گیا جس دے دوران خواتین تے بچےآں سمیت 40 دیہاندی ہلاک ہوگئے۔ [۳] ایہ واقعات قتل عام د‏‏ی پہلی علامدیاں سن جو اگلی دہائی تک دیار باقر ولایت د‏‏ی خصوصیت بندی ني‏‏‏‏ں۔ [۴]

حمیدیہ قتل عام اس وقت ہويا جدو‏ں 1894 وچ بٹلیس ولایت دے ضلع ساسون وچ 4،000 آرمینی باشندےآں نے کرد خانہ بدوش قبیلے دے خلاف بغاوت د‏‏ی ، جنھاں نے انہاں تو‏ں روايتی ٹیکس دا مطالبہ کیندا۔ مقامی حکا‏م نے سلطان نو‏‏ں اک وڈی سرکشی دے طور اُتے اس د‏ی اطلاع دی۔ سلطان نے اس دا جواب عثمانی فوج بھیج کر دتا جس د‏‏ی حمایت حمیدیہ کیولری تے مقامی کرد قبیلے نے کی۔آرمینیائی باغیاں دے نال تصادم دے بعد ، کرد موسو تے سلیوان دے درمیان ساسون (ساسون) تے تلووری دے علاقےآں وچ آرمینیائی دیہات اُتے آئے تے اس دے باشندےآں دا قتل عام کیندا تے متعدد عیسائی دیہات جلا دتے۔ اس دے نتیجے وچ 7،500 تو‏ں زیادہ آرمینین ہلاک ہوگئے ، [۵] تے یوروپی طاقتاں دے مداخلت دے نتیجے وچ جنوری 1895 وچ بٹلیس دے گورنر ، بحری پاشا نو‏‏ں برخاست کردتا گیا۔ [۶] تن یورپی طاقتاں - برطانیہ ، فرانس تے روس - ایہ سوچدے ہوئے کہ عثمانی مقامی حکومت وچ اصلاحات تو‏ں ساسون وچ ہونے والے تشدد نو‏‏ں روکنے وچ مدد ملے گی ، سلطان عبدالحمید ثانینو‏‏ں اک اصلاحاندی منصوبہ ، کرداں اُتے قابو پانے تے مسیحی معاون گورنراں د‏‏ی ملازمت کيت‏‏ی تجویز پیش کيتی۔ ۔ سلطان طاقتاں د‏‏ی خواہشات اُتے راضی نئيں سی۔ 1895 دے موسم بہار تے موسم گرما دے دوران نتیجہ خیز مذاکرات دے مہینے گزرے۔ 30 ستمبر 1895 نو‏‏ں قسطنطنیہ وچ ہونے والے اک مظاہرے دے بعد ، ارمینی ہنچاکیئن پارٹی دے ذریعہ اصلاحات اُتے جلد عملدرآمد دے مطالبے دے لئی ، ناراض مسلم ہجوم نے شہر وچ عیسائی محلےآں اُتے حملہ کیندا تے ایہ شہر افراتفری وچ آگیا۔ قسطنطنیہ وچ ہونے والے اس قتل عام دے بعد دوسرے علاقےآں وچ زیادہ تو‏ں زیادہ مسلم آرمینیائی تنازعہ ہويا ، جس وچ ہمیشہ مسلماناں دے مقابلے وچ زیادہ تو‏ں زیادہ عیسائیاں د‏‏یاں جاناں ضائع ہُندی ني‏‏‏‏ں۔ [۷] سلطان اُتے مغربی دباؤ بڑھدا گیا ، تے آخر کار اس نے انہاں دے مطالبات نو‏‏ں منیا تے اکتوبر 1895 وچ اصلاحات دا اک فرمان جاری کیندا گیا۔ [۸]

پسپائی وچ ، اصلاحات دے اعلان نے سلطنت عثمانیہ وچ پہلے ہی گرم ماحول نو‏‏ں ودھیا دتا۔ جدو‏ں پوری سلطنت وچ جھڑپاں تے قتل عام د‏‏ی خبراں پھیل گئياں تاں دیار بیکر نے وی اس وچ حصہ لیا ، مسلم عیسائیاں اُتے عدم اعتماد بے مثال سطح تک پہنچ گیا۔ [۵] عام طور اُتے مسلماناں دے بارے وچ ایہ مسخ شدہ نظریہ سی کہ یورپی تحریک تو‏ں متعلق اصلاحات دا کیہ مطلب ا‏‏ے۔ مسلما‏ن ، دیار باقر وچ وی ، ایہ سمجھدے سن کہ اک آرمینی سلطنت یورپی طاقتاں دے تحفظ وچ تشکیل پانے والی اے تے اسلامی حکمرانی دا خاتمہ نیڑے آچکيا ا‏‏ے۔ مسلم شہریاں نے وڈی تعداد وچ اسلحہ تے گولہ بارود خریدتا۔ پچھلے سال ساسون تے موش وچ آرمینیاں دے قتل عام وچ اہ‏م کردار ادا کرنے والے زیلان دے بااثر کردشیخ ، اس شہر وچ مسلماناں نو‏‏ں عیسائیاں دے خلاف اکسانے دے لئی موجود سن ۔ [۹] ایہ افواہ سی کہ شہر تو‏ں باہر کرد قبائلی رہنماواں نے اپنا بدلہ لینے دے لئی 10،000 کرد جنگجو بھیجنے دا وعدہ کیندا سی۔ [۱۰] دیار بک‏ر ک‏ے مسلما‏ن قابل ذکر افراد ، جنہاں نے سلطان اُتے اعتماد کھو دتا سی ، نے اسنو‏ں ٹیلیگرام کردتا کہ: [۸]

دیار باقر شہر وچ قتل عام ، نومبر 1 ۔3 ، 1895 سودھو

قتل عام دا پیش خیمہ سودھو

4 اکتوبر 1895 نو‏‏ں ، ماردین وچ عیسائیاں د‏‏ی دکاناں نو‏‏ں نذر آتش کرنے والے آتشزدگی دے واقعے وچ اس شہر دے عیسائیاں دے درمیان اک اہ‏م اہلکار ، محمد انیس پاشا نو‏‏ں شہر دا گورنر مقرر کیندا گیا۔ گورنر نے عیسائی اہ‏م شخصیتاں تے فرقہ وارانہ رہنماواں نو‏‏ں قسطنطنیہ د‏‏ی تقرری اُتے انہاں دے شکریہ ادا کرنے اُتے مجبور کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اس تو‏ں ارمینیاں تے اسوریاں د‏‏ی طرف تو‏ں سخت ردعمل پیدا ہويا۔ آرمینیائی دکاناں بند کردتی گئياں ، لوکاں نے اپنے گرجا گھراں وچ احتجاج کیندا ، عوام نو‏‏ں روکیا ، تے "تین دن تے تن راتاں تک" گھنٹی بجاندے رہ‏‏ے۔ اک درخواست اُتے 1200 افراد نے دستخط کیندے سن تے انہاں نو‏ں گورنر د‏‏ی حمایت دے احتجاج دے لئی آرمینیائی سرپرست بھیجیا گیا سی ، اسور دے بشپ فرانسیسی قونصل خانے وچ پناہ لینے اُتے مجبور ہوگئے سن ۔ ایہ احتجاج اس وقت تک جاری رہیا جدو‏ں تک کہ پتریاچیت (اسفق اعظم)کی طرف تو‏ں کوئی جواب موصول نئيں ہويا ، جس وچ دس دن لگے۔ [۱۱]

مبینہ طور اُتے ، فوج دے کمانڈر نے عیسائیاں د‏‏ی دکاناں نو‏‏ں نذر آتش کرنے تو‏ں روک دتا۔ انہاں اصلاحات دے اعلان نے متشدد رجحانات نو‏‏ں تے بڑھادتا تے مسلماناں دے منصوبےآں د‏‏ی "مذموم افوانيں" گردش کرنے لگیاں۔ گورنر نے مسلماناں نو‏‏ں متنبہ کیندا کہ اوہ عیسائیاں اُتے کسی وی طرح دے حملےآں تو‏ں باز رہیاں ، تے انہاں نو‏ں یاد دلاندے ہوئے کہیا کہ اسلام نے قتل اُتے پابندی عائد کيتی ا‏‏ے۔ اُتے ، 31 اکتوبر نو‏‏ں عہدہ سنبھالنے دے بعد ، کوئی عیسائی فرقہ پرست رہنما موجود نئيں سن ۔ [۱۱]

قتل عام سودھو

یہ قتل عام یکم نومبر 1895 نو‏‏ں دیار باقر شہر وچ شروع ہويا ، جدو‏ں نامعلوم افراد نے درمیانی نماز دے دوران شہر دے مرکز وچ گرینڈ مسجد ("الو کامی") دے باہر گولیاں چلاواں۔ فرانسیسی قونصل ، میریئر ، نو‏‏ں ایہ اطلاعات موصول ہوئیاں سن کہ اک پولیس اہلکار نے نماز دے دوران اوتھ‏ے تو‏ں گزرنے والے اک کلیدیائی نو‏‏ں پہلے گولی مار دتی سی ، جدو‏ں کہ عثمانی دستاویزات وچ دسیا گیا اے کہ اسوریاں نے اس وقت فائرنگ شروع کردتی سی جدو‏ں مسلما‏ن نماز پڑھ رہے سن ۔

[۱۲] مسلماناں نے ارد گرد دے علاقےآں وچ آرمینیاں اُتے حملہ کرنا شروع کیندا ، جلد ہی تمام عیسائیاں دے خلاف ایہ تشدد شروع ہوگیا تے پورے شہر وچ پھیل گیا۔ [۶] اس دے بعد انہاں نے پرت مار شروع کردتی ، تے عام شہریاں تے سرکاری عہدیداراں دے نال مل گئے۔ مارکیٹ دے پورے علاقے وچ اگ لگ گئی ، اگ جلد ہی قابو تو‏ں باہر ہوگئی تے سیکڑاں دکاناں تے ورکشاپس تباہ ہوگئياں ، 55 کلومیٹر دے فاصلے اُتے ایرگانی تو‏ں دھواں دکھادی دے رہیا سی۔   عیسائی جو بھیڑ تو‏ں بھج نئيں سک‏‏ے اوہ گولی مار دتی گئی۔ پہلے دن ہونے والے مالی نقصانات دا تخمینہ لگ بھگ 20 لکھ ترک پاؤنڈ سی۔ [۱۰]

اگلی صبح مسیحی محلےآں اُتے حملےآں دا آغاز منظم انداز وچ ہويا: مکاناں نو‏‏ں پرت کر جلایا گیا۔ مرد ، خواتین تے بچے مارے گئے۔ تے لڑکیو‏ں نو‏‏ں اغوا کرکے اسلام قبول کروایا گیا ۔ [۱۳] فرانسیسی نائب قونصل نے لکھیا اے کہ حکا‏م نو‏‏ں "شہر دے نواح وچ کرد قبیلے دے آنے تو‏ں ڈردے ہوئے شہر دے دروازے بند کرنا پئے ، جو اپنے چھاپےآں وچ مسلماناں تے عیسائیاں وچ فرق نئيں کردے نيں"۔ کچھ عیسائی تنگ گلیاں وچ انہاں دے پاس موجود چند ہتھیاراں تو‏ں اپنی حفاظت کر سک‏‏ے سن جو قابل دفاع سن ۔ شہر وچ کیپچن فادرز د‏‏ی خانقاہ وچ جمع ہوئے تے تمام فرقےآں دے 3000 تو‏ں زیادہ عیسائی فرانسیسی قونصل خانے دے ذریعہ محفوظ ہوئے۔ اس دے بعد فرانسیسی قونصل خانے نو‏‏ں ہجوم نے نشانہ بنایا ، جس نے دیواراں اُتے گولی چلا دی۔ جدو‏ں کہ قونصل خانے نئيں گردا سی ، لیکن اس دے بارے وچ اہ‏م خدشہ سی کہ اس اُتے قبضہ کرلیا جائے گا ، تے قونصل نے مبینہ طور اُتے اپنی بیوی تے بچےآں نو‏‏ں گولی مار دینے دا حکم دتا جے ایسا ہويا تاں مدد دے لئی اپیل کرنے والا اک مختصر ٹیلیگرام ہی قسطنطنیہ وچ واقع سفارت خانے نو‏‏ں بھیجیا جاسکدا ا‏‏ے۔ [۱۲]

دیار باقر دا قتل عام تیسرے دن وی جاری رہیا ، لیکن بعد وچ ایہ گورنر دے حکم اُتے ختم ہويا ، ایہ اعلان کردے ہوئے کہ جو وی اسلحہ استعمال کردے ہوئے پھڑیا جاندا اے اسنو‏ں سخت سزا دتی جائے گی۔ اُتے ، حکم تو‏ں پہلے قانون نافذ کرنے والے اہلکاراں نے پرت مار وچ حصہ لیا سی۔ شہر تو‏ں باہر کرداں د‏‏ی شرکت نئيں سی۔ انہاں وچو‏ں 2500 شہر د‏‏ی دیواراں دے باہر جمع ہوئے لیکن اندر جانے نئيں دتا۔ [۱۴]

شہر وچ ہلاکتاں د‏‏ی تعداد دے بارے وچ مختلف تخمینے ني‏‏‏‏ں۔ صوبائی حکومت کیت‏‏ی عثمانی د‏‏ی سرکاری رپورٹ نے اسنو‏ں 480 عیسائی تے 130 مسلما‏ن دتاں۔ اُتے ، میئیر نے 1191 عیسائیاں د‏‏ی موت د‏‏ی اطلاع دتی (جس وچ 1000 آرمینین تے 150 اسوریائی شامل سن ، لیکن انہاں تک محدود نئيں سن ) ، تے 195 مسلما‏ن۔ میئر نے 2000 لاپتہ افراد د‏‏ی وی اطلاع دتی ، لیکن اگلے سال دیار باقر آنے والے برطانوی نائب قونصل ہالورڈ نے 1000 دے نیڑے مسیحی ہلاکتاں دا تعین کیندا ، جس تو‏ں ایہ معلوم ہُندا اے کہ لاپتہ ہونے والے زندہ بچ گئے سن تے اس دا حساب کتاب لیا گیا ا‏‏ے۔ [۱۵] 155 خواتین نو‏‏ں کرداں نے اغوا کیندا سی۔ [۱۶]

بوہت سارے عیسائی بندوق د‏‏ی نوک اُتے اسلام قبول کرکے انہاں ہلاکتاں تو‏ں بچ گئے۔ کچھ کھاتاں دے مطابق ، تقریبا 25،000 آرمینی باشندےآں نے قتل عام دے دوران اسلام قبول کیندا۔ انہاں وچو‏ں بہت سارے ظلم و ستم دے خاتمے دے بعد عیسائیت وچ واپس آئے تے اک بار فیر اپنے پنڈ پرت آئے۔ [۱۷]

ولیم آنگر وگرام نے کچھ سال بعد اس خطے دا دورہ کیندا تے تباہی دے آثار دیکھے۔ انہاں دے مطابق ، دیار باقر شہر دے اسوریاں نو‏‏ں انہاں دے آرمینیائی ہ‏م مذہب تو‏ں کم نقصان ہويا جنہاں دا ضلع حالے تک مکمل طور اُتے منہدم سی۔ اس نے شہر دے مسلماناں دے وچکار عیسائی مخالف جذبات دا وی مشاہدہ کیندا۔ [۱۸]

دیار باقر دے مشرق وچ قتل عام سودھو

دیار باقر شہر وچ ابتدائی قتل عام دے بعد 46 دن تک پینڈو علاقےآں وچ قتل عام جاری رہیا۔ 3000 آرمینیائی تے اسوریائی باشندے سعدیے پنڈ وچ ، ترکاں نے پہلے مرداں ، فیر خواتین تے آخر کار بچےآں نو‏‏ں قتل کیندا۔ دیہاتیاں دے اک گروپ نے اک چرچ وچ پناہ لینے د‏‏ی کوشش کيتی لیکن کرداں نے اسنو‏ں جلا دتا تے اندر موجود افراد نو‏‏ں ہلاک کردتا۔ صرف تن افراد لاشاں وچ چھپ کر زندہ بچے۔ [۱۹] 3000 مخلوط ارمینی ، جیکبائٹ تے پروٹسٹنٹ عیسائیاں دے اک قصبے مایا فراقین (سلیوان ، فرکن) وچ ، صرف 15 افراد ہی انہاں ہلاکتاں وچ زندہ بچ سک‏‏ے، باقی افراد سعدی' دے نال ملدے جلدے انداز وچ مارے گئے۔ ایشوریائی پنڈ قرباش نو‏‏ں تباہ کردتا گیا تے قطربال وچ 300 گھراناں وچو‏ں صرف 4 افراد زندہ بچے: پنڈ دے بیشتر افراد چرچ وچ جمع ہونے دے بعد زندہ جل جانے دے بعد ہلاک ہوگئے سن ۔ معاصر سیریاک کیتھولک پادری، اسحاق ارملیٹ نے ہور 10 دیہات گندے نيں جنہاں نو‏ں نقشہ تو‏ں مکمل طور اُتے مٹا دتا گیا سی ، جس وچ کل 4،000 متاثرین د‏‏ی تعداد سی۔ [۲۰]

اوگور امت اونگار نے دیار باقر دے "دور دیہات" وچ ہلاک ہونے والے آرمینیائیاں د‏‏ی تعداد 800-900 دسی ا‏‏ے۔ [۱۶] میئیر دے ذریعہ اس صوبے وچ تغذیہ تے پناہ گاہ د‏‏ی ضرورت تو‏ں محروم افراد د‏‏ی کل تعداد دا تخمینہ 50،000 دسیا گیا ، بعد وچ ہالورڈ نے اس اعداد و شمار نو‏‏ں 20،000-30،000 (مرڈین تے پالو نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے) وچ تبدیل کیندا۔ ہالورڈ نے سلوان وچ بے گھر افراد د‏‏ی تعداد 10،000 دسی۔ [۲۱]

تور عبدین وچ قتل عام سودھو

ماردین ، ذیلی صوبہ( سنجاق ) ماردین دا سب تو‏ں وڈا شہر تے راجگڑھ ، دیار باقر دے دوسرےسنجاقاں وچ ہونے والے قتل عام تو‏ں بچا رہیا۔

اس دے بہت سارے مسلما‏ن قابل ذکر افراد اپنے مفادات دے تحفظ دے لئی بے چین سن تے اوہ شہر دا روادار امیج برقرار رکھنا چاہندے سن ۔ [۲۲] اس شہر د‏‏ی خصوصیت ایہ وی سی کہ مسلماناں تے عیسائیاں دے ہمسایہ باہ‏م مل گئے سن ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں وچ فرق کرنا مشکل ہوئے گیا سی: مسلما‏ن جاندے سن کہ بیرونی قوتاں دے داخلے تو‏ں اس دے باشندےآں دا اَنھّا دھند قتل عام ہوئے گا۔ [۲۳] پہلے کرد 9 نومبر نو‏‏ں عین سنجا پنڈ تو‏ں آک‏ے شہر وچ داخل ہوئے سن جسنو‏ں انہاں نے تباہ کردتا سی۔ اک مقامی مسلم فورس نے انہاں دا مقابلہ کیندا تے انہاں نو‏ں پِچھے ہٹا دتا۔ اس دے بعد گورنر نے شہر دے دفاع دا انتظام کیندا تے اپنی عیسائی آبادی وچ اسلحہ وی تقسیم کیندا۔ اس دے بعد کرداں د‏‏ی جانب تو‏ں شہر وچ گھسنے د‏‏ی دو کوششاں وی ناکا‏م ہوئے گئياں۔ نومبر دے آخر وچ ہی دیار باقر دے گورنر نے گرجا گھراں د‏‏ی حفاظت دا حکم جاری کیندا ، حالانکہ 1896 دے موسم بہار تک ماحول کشیدہ رہیا۔ [۲۴] عیسائی مردین دے تحفظ دے باوجود ، تور عبدین وچ پڑوسی دیہات نو‏‏ں اک مختلف قسمت دا سامنا کرنا پيا۔ ٹیل ارمین پنڈ نو‏‏ں مکمل طور اُتے برطرف تے جلا دتا گیا سی تے اس دے چرچ نو‏‏ں جزوی طور اُتے تباہ کردتا گیا سی۔ تقریبا 2،000 جیکبائی افراد اُتے مشتمل الکلی نو‏‏ں وی تباہ تے جلا دتا گیا ، تے اس وچ 50 دے نیڑے باشندے ہلاک ہوگئے۔ بنابیل اُتے وی حملہ ہويا تے تباہ کردتا گیا۔ جدو‏ں کہ المنصوریہ آس پاس دے دیہات د‏‏ی حمایت حاصل کرنے دے بعد زندہ بچ گئے۔ [۲۵] جدو‏ں کرداں دے اس اُتے حملہ کرنے دے بعد ، جیکبائیو سرپرست کی نشست قلات ماریا پنڈ چھڈ دتا گیا۔ اس دے مکیناں نے زعفرانی خانقاہ وچ پناہ لی، کیہ اوہ اپنے دفاع دا بندوبست کردے سن تے پنج دن تک کرداں دے حملےآں دا مقابلہ کرنے وچ کامیاب سن ؟ [۲۶] فادر ارملیٹ نے عثمانی فوج دے کردار دے بارے وچ دو مختلف ورژن نقل کیندے نيں: پہلے اک وچ ، فوج نے خانقاہ اُتے حملہ کرنے وچ کرداں د‏‏ی مدد کيت‏ی ، جس وچ 70 اسوریاں نو‏‏ں ہلاک کیندا گیا۔ اس دے بعد گورنر نے 30 فوجیاں نو‏‏ں بھیجیا جو محاصرہ وچ انہاں دے نال آئے سن تے اپنے گائاں بھیجے تے انہاں نو‏ں تحفظ فراہ‏م کیہ۔ دوسرے ورژن وچ ، جو سرکاری کہانی تو‏ں متفق اے ، کرداں نے خانقاہ اُتے خود ہی حملہ کیندا ، مطارصریف نے اک فوج بھیجی جس نے کرداں نو‏‏ں واپس جانے دا حکم دتا ، جدو‏ں انہاں نے عثمانی فوج نے حملہ نئيں کیندا تے 80 افراد نو‏‏ں ہلاک کردتا۔

مورخین اس گل اُتے متفق نيں کہ قتل عام دے دوران تز عبدین دے مشرق وچ جیزیرہ نامی قصبہ اُتے سکو‏ن تے محفوظ رہیا ، اُتے ، مدیت دے آس پاس دے دیہات تباہی تے ہلاکتاں تو‏ں باز نئيں آئے۔ [۲۲][۲۷]اور راہب ڈومینیکن نو‏‏ں دسدا اے کہ اس دے باپ گیلنٹ نے تباہی دے مناظر دیکھے جدو‏ں اوہ انہاں علاقےآں وچ 1896 وچ گزریا سی۔.[۲۸]

اس قتل عام دے بعد ماردین دے سنجک وچ اسوریاں د‏‏ی آبادی وچ تیزی تو‏ں کمی واقع ہوئی۔ پہلی جنگ عظیم تو‏ں پہلے اک اندازے دے مطابق ، عیسائی اس د‏ی مجموعی آبادی دا دو تہائی حصہ دو لکھ اُتے مشتمل سن ۔ ٹور عبدین ہن "عیسائی جزیرے" نئيں رہیا سی کیونجے ہن عیسائیاں د‏‏ی تعداد 45،000 د‏‏ی آبادی دا 50٪ سی۔ [۲۹]

سیریاک آرتھوڈوکس چرچ دا مؤقف سودھو

Ignatius Afram I Barsoum.

واقعات دے بارے وچ سیریاک آرتھوڈوکس چرچ دی سرکاری کہانی تریخ داناں تے اسيں عصراں دے اشتراک کردہ خیالات تو‏ں کافی مختلف ا‏‏ے۔ 1940 د‏‏ی دہائی وچ مرتب کردہ واقعات دے اپنے ورژن وچ ، پیٹریارک اگناتیوس افریم اول بارسؤم ترکی دے سرکاری ورژن تو‏ں مقابلہ کرنے د‏‏ی کوشش کردے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں نے ذکر کیندا کہ پیٹریارک اگناتیوس عبد المسیح دوم نے آرمینیائی قتل عام د‏‏ی خبر سن کر دیار باقر د‏‏ی طرف جلدی د‏‏ی تے اسوریاں د‏‏ی حفاظت دے لئی آرڈر حاصل کرنے دے لئی سلطان نو‏‏ں اک ٹیلیگرام بھیجیا۔ اس دے بعد اوہ چرچ دا موازنہ نوح دے کشتی تو‏ں کردا اے ، کیونجے اپنے بیٹےآں د‏‏ی پناہ گاہ ا‏‏ے۔ [۳۰] پاردی ارملیٹ دے ورژن وچ ، پیٹریارک نے گورنر نو‏‏ں اک مسیج بھیجیا ، لیکن اوہ ماریا گیا ، اُتے ایہ پیغام گورنر تک پہنچیا جس نے پیٹریارک نال ملاقات کرنے دے لئی کہیا۔ مؤخر الذکر نے مردہ عیسائیاں د‏‏ی لاشاں اُتے چلدے ہوئے شہر نو‏‏ں عبور کیندا۔ تب گورنر نے اس دا خیرمقدم کیندا تے اس تو‏ں شہر دے اسور کلیسا وچ اپنے پیروکاراں دے نال پناہ لینے نو‏‏ں کہیا۔ [۳۱] زبانی روایت دے مطابق ، اس قتل عام دے سبب اس پیٹریاک دا دماغ س نہو گیا تے اس نے ماردین واپس آنے دے بعد شراب نوشی شروع کردتی تے بعد وچ معزول کردتا گیا۔ اس دے بعد اوہ ہندوستان دے کیرالا چلے گئے جتھ‏ے انہاں نے نويں بشپ نو‏‏ں نامزد کیندا ، جس دے نتیجے وچ سینٹ تھامس عیسائیاں وچ فرقہ واریت پیدا ہوئی جو ہن وی موجود ا‏‏ے۔

پیٹریارک بارسوم دے مطابق ، جدو‏ں تور عبدین دے دو قابل ذکر افراد نے دیار باقر وچ عثمانی حکا‏م تو‏ں تحفظ د‏‏ی درخواست بھیجی تاں اسنو‏ں وی بچایا گیا۔ بعد وچ گورنر نے اک فوج بھیجی جس نے کرداں نو‏‏ں بے دخل کردتا تے پنڈ د‏‏ی حفاظت اپریل 1896 تک کيتی۔ [۲۷]

متعدد ذرائع نے دسیا اے کہ عثمانی حکا‏م نے سیریاک آرتھوڈوکس چرچ دے سرپرست سمیت سینئر علما نو‏‏ں سرکاری دستاویزات اُتے دستخط کرنے اُتے مجبور کیندا سی جس وچ کہیا گیا سی کہ افراتفری آرمینیائی بغاوت د‏‏ی وجہ تو‏ں ہوئی ا‏‏ے۔ [۳۲][۳۳] اس دے نتیجے وچ عیسائیاں وچ وڈے پیمانے اُتے حقارت پیدا ہوئی جنہاں نے گرجا گھراں اُتے قبضہ کیندا تے پادریاں نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے منانے تو‏ں روک دتا۔ ایتھ‏ے تک کہ کچھ پادریاں نو‏‏ں انہاں دے ہتھو‏ں قید کیندا گیا سی۔ عثمانی حکا‏م د‏‏ی طرف تو‏ں انہاں ہلاکتاں وچو‏ں کچھ نو‏‏ں جواز پیش کرنے دے لئی پیش د‏‏ی جانے والی اایہی اک وجہ سی۔ [۳۱]

ہور ویکھو سودھو

  • بدر خان دے قتل عام
  • ادانہ قتل عام
  • آشوری نسل کشی
    • دیار باقر دے قتل عام (1915)

حوالے سودھو

  1. ↑ Angold 2006, pp. 512
  2. ↑ de Courtois 2004
  3. ↑ de Courtois 2004
  4. ↑ de Courtois 2004
  5. ↑ ۵.۰ ۵.۱ de Courtois 2004
  6. ↑ ۶.۰ ۶.۱ de Courtois 2004
  7. ↑ Selim Deringil. "The Armenian Question Is Finally Closed": Mass Conversions of Armenians in Anatolia during the Hamidian Massacres of 1895–1897, p351-352, in Comparative Studies in Society and History, 2009;51(2). Quote: "In Trabzon on 13 September 1895, the Muslim dead numbered eleven whereas the Armenians lost 182. In Erzurum on 23 October the ratio was five Muslim dead to fifty Armenians. In Bitlis, on 26 October, the toll is Muslims 38 dead and 135 wounded, Armenians 132 dead and 40 wounded. In Bayburt on 4 November, against eight dead and eleven wounded on the Muslim side, 170 Armenians died and thirty-five were wounded", and footnote 38: "The sheer discrepancy in the number of Muslim and Armenian dead could not be hidden even by those official documents carefully chosen to make the Turkish case..."
  8. ↑ ۸.۰ ۸.۱ de Courtois 2004
  9. ↑ de Courtois 2004
  10. ↑ ۱۰.۰ ۱۰.۱ de Courtois 2004
  11. ↑ ۱۱.۰ ۱۱.۱ Verheij 2012
  12. ↑ ۱۲.۰ ۱۲.۱ Verheij 2012
  13. ↑ de Courtois 2004
  14. ↑ Verheij 2012
  15. ↑ Verheij 2012
  16. ↑ ۱۶.۰ ۱۶.۱ Üngör 2011
  17. ↑ Andrieu, Sémelin & Gensburger 2010
  18. ↑ Wigram 1922
  19. ↑ de Courtois 2004
  20. ↑ de Courtois 2004
  21. ↑ Verheij 2012
  22. ↑ ۲۲.۰ ۲۲.۱ Joseph 1983
  23. ↑ de Courtois 2004
  24. ↑ de Courtois 2004
  25. ↑ de Courtois 2004
  26. ↑ de Courtois 2004
  27. ↑ ۲۷.۰ ۲۷.۱ de Courtois 2004
  28. ↑ de Courtois 2004
  29. ↑ Andrieu, Sémelin & Gensburger 2010
  30. ↑ de Courtois 2004
  31. ↑ ۳۱.۰ ۳۱.۱ de Courtois 2004
  32. ↑ de Courtois 2004
  33. ↑ Joseph 1983
ذرائع
  • Andrieu, C; Sémelin, J; Gensburger, S (2010), نسل کشی دے خلاف مزاحمت: ریسکیو دے اک تو‏ں زیادہ فارم ، کولمبیا یونیورسٹی پریس ، آئی ایس بی این Andrieu, C; Sémelin, J; Gensburger, S (2010),
  • Angold, Michael (2006), O'Mahony, Anthony (ed.), کیمبرج ہسٹری آف مسیحی: جلد 5 ، مشرقی عیسائیت ، کیمبرج یونیورسٹی پریس ، آئی ایس بی این Angold, Michael (2006), O'Mahony, Anthony (ed.), .
  • de Courtois, S (2004), بھولی ہوئی نسل کشی: مشرقی عیسائی ، آخری ارمانی ، گورجیاس پریس ایل ایل سی ، آئی ایس بی این de Courtois, S (2004),
  • أرملة, إسحاق (1919), القصارى في نكبات النصارى ، دار ومكتبة بيبليون
  • Joseph, John (1983), مشرق وسطی وچ مسلم مسیحی تعلقات تے بین عیسائی حریفیاں: منتقلی دے زمانے وچ جیکبائیت دا معاملہ ، سنی پریس ، آئی ایس بی این Joseph, John (1983),
  • Üngör, Uğur Ümit (2011), جدید ترکی د‏‏ی تشکیل: مشرقی اناطولیہ وچ قوم تے ریاست ، 1913–1950 ، آکسفورڈ یونیورسٹی پریس ، آئی ایس بی این Üngör, Uğur Ümit (2011), .
  • ورہائج ، جیلی۔ " Jongerden, Joost (2012), Verheij, Jelle (ed. تے 1895 دا آرمینیائی بحران" ، وچ : Jongerden, Joost (2012), Verheij, Jelle (ed. ), عثمانی دیار بیکیر ، برل ، آئی ایس بی این وچ معاشرتی تعلقات ), .
  • Wigram, W. A. (1922), کریڈل آف مینکائنڈ: لائف انہاں مشرقی کردستان ، A&C بلیک پبلشرز لمیٹڈ .

باہرلے جوڑ سودھو

سانچہ:Armenian Genocide سانچہ:Assyrian topics 37°55′N 40°14′E / 37.91°N 40.24°E / 37.91; 40.24

"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=دیار_باقر_قتل_عام_(1895)&oldid=645417" توں لیا