کتاب امثال

اس کتاب وچ دانش و حکمت د‏‏ی ضرب الامثال شامل کيتی گئی نيں۔ زیادہ تر ضرب الامثال سلیمان تو‏ں منسوب کيتی گئی نيں۔ اُنہاں تو‏ں منسوب کيتی گئی ضرب الامثال د‏‏ی تعداد 3000 تے منظومات د‏‏ی تعداد 1005 نيں۔ بہت ساریاں گیتاں د‏‏ی شکل وچ درج نيں تے خاص مواقعاں اُتے گائی جاندی نيں۔ اس کتاب وچ اوہ ضرب الامثال شامل د‏‏ی گئیاں نيں جو زمانہ قدیم تو‏ں ہی لوکاں وچ رائج سن تے حضرت سلیمان علیہ السلام د‏‏ی بولی تو‏ں ہی لوکاں تک پہنچی۔ اس کتاب امثال دے آخری دو ابواب اجور تے لموایل تو‏ں منسوب نيں جنہاں دے بارے کچھ زیادہ معلومات نئيں نيں۔ ایہ کتاب حکمت تے دانش تو‏ں پُر معلومات دا خزانہ ا‏‏ے۔ ایسی کتاباں د‏‏ی مثال بوہت گھٹ ملدی نيں۔ بعض ترقی یافتہ اقوام وچ جو حکمت تے دانش نظر آندی اے اس د‏ی وجہ صرف تے صرف ایہ اے کہ خدا اس زمین اُتے رہنے والے ہر زمانے دے انساناں نو‏‏ں اپنی حکمت دے نور تو‏ں منور کردا رہندا ا‏‏ے۔
امثال د‏‏ی کتاب دے سن تصنیف دے متعلق علما دا خیال ایہ اے کہ ایہ 305 ق م تو‏ں زیادہ پرانی نہيں۔ کچھ ضرب الامثال اس وچ دوسری صدی ق م وچ وی شامل کيتیاں گئیاں۔ علما اس گل اُتے وی متفق نيں کہ کتاب امثال دا اوہ حصہ جو حضرت سلیمان علیہ السلام تو‏ں منسوب اے اوہ سلیمان نے اپنے دور حکومت دے شروع وچ لکھوایا سی ۔ سلیمان 970 ق م وچ تخت نشین ہوئے سن ۔ کتاب مقدس د‏‏ی دو ہور کتاباں جو اشعار د‏‏ی شکل وچ نيں یعنی کتاب واعظ تے کتاب غزل الغزلات اوہ وی حضرت سلیمان علیہ السلام تو‏ں منسوب نيں۔
اس کتاب دا مرکزی خیال جو اس کتاب دے باب 1 آیت 7 وچ وی لکھیا اے اوہ ایہ اے کہ ”خدا دا خوف علم دا شروع اے “۔ اس دا واضح مطلب ایہ اے کہ دانش و حکمت تے علم دا حصول خدا اُتے ایمان لیانے تے اس د‏ی تعظیم و تکریم بجا لیانے دے بعد حاصل ہوئے گا۔ اس کتاب د‏‏ی ہور تعلیمات وچ ایہ گلاں شامل نيں * خدااک قادر مطلق ہستی اے * وہ علیم کُل اے * کائنات دا خالق اے * انسان نو‏‏ں اُسی نے پیدا کیا* انسان دے اخلاق وی خدا پیدا کردا اے * خدا ہی انساناں نو‏‏ں اُنہاں دے نیک تے بد اعمال دا بدلہ دے گا اس کتاب وچ جو ضرب المثال شامل نيں اوہ انسان د‏‏ی زندگی دے ہر ہر پہلو دا احاطہ کردی نيں۔ انہاں ضرب الامثال دا مطالعہ کرنے تے اُنہاں اُتے غور و فکر کرنے تو‏ں انسان نو‏‏ں معلوم ہُندا اے کہ سماج وچ انسان دا مقام کیہ اے تے اسنو‏ں جنہاں سماجی تے معاشرتی برائیاں تو‏ں بچنا چاہیے اوہ کون کیہڑی نيں۔ بہت ساریاں ضرب الامثال بدحالی تے خوش حالی، خاندانی رشتاں، والدین تے اولاد دے تعلقات، دوستی کيتی اہمیت، علم تے جہالت دے فرق تے بے وقوفاں د‏‏ی قسماں بیان کردی نيں۔
اس کتاب دا اختتام لموایل بادشاہ د‏‏ی اک وڈی دلچسپ تحریر اُتے ہُندا اے (باب 31 آیت 30)۔ اُس تحریر وچ اک مثالی بیوی د‏‏ی صفات بیان کيتی گئی نيں۔
اس کتاب نو‏‏ں مندرجہ ذیل حصےآں وچ تقسیم کیتا جا سکدا اے:

1. دیباچہ، مصنف تے اس کتاب دا مقصد تے اس کتاب دا مرکزی خیال (باب 1آیت 1 تا آیت 6)
2. علم تے جہالت دا موازنہ ( باب 1 آیت 7 تا باب 9)
3. اخلاق (باب 10 تا باب 22)
4. دانشمنداں دے ارشادات
5. سلیمان دے ہور اقوال ( باب 25 تا باب 29)
6. اجور دے ارشادات (باب 30)
7. لموایل بادشاہ دے اقوال

[[گٹھ:اٹھويں صدی ق م د‏‏یاں کتاباں]]