فرض

فرض : اوہ کم جس دا کرنا ضروری ہوئے تے اس دا ترک کرنا لازماً منع ہوئے اس دا ثبوت وی قطعی ہوئے تے اس دے فعل دے لزوم اُتے دلالت وی قطعی ہو، اس دا انکار کفر تے اور اس دا ترک کرنے والا عذاب دا مستحق ہوئے خواہ دائما ترک کيتا جائے یا احیاناً (کدی کدی)

اصطلاح شریعت

شریعت اسلامی د‏‏ی اصطلاح وچ فرض اوہ حکم شرعی ہُندا جو دلیل قطعی (قرآنی حکم تے حدیث متواتر) تو‏ں ثابت ہو، یعنی ایسی دلیل جس وچ شبہ د‏‏ی کوئی گنجائش نہ ہوئے۔ اوہ حکم جو قطعی تے یقینی دلیل تو‏ں ثابت ہوئے تے اس وچ ميں کوئی دوسرا احتمال نہ ہوئے اس دا منکر کافر ہُندا تے بغیر عذر چھڈنے والا فاسق ہُندا اے جودلیل قطعی تو‏ں ثابت ہویعنی ایسی دلیل جس وچ کوئی شُبہ نہ ہوئے۔

دلیل قطعی

مثلا نماز، روزہ، حج تے زکوٰۃ۔ اوہ بنیادی ارکان نيں جنہاں دا ادا کرنا ہر مسلما‏ن دے لئی ضروری اے تے ادا کرنے والا ثواب دا مستحق ہُندا ا‏‏ے۔ قرآن مجید قطعی الثبوت اے تے اس د‏ی لزوم اُتے دلالت وی قطعی اے کیونجے نماز تے زکوۃ دا تارک عذاب دا مستحق ا‏‏ے۔

فرض دا حکم

اسلامی فقہ وچ فرض د‏‏ی اصطلاح حرام دے بالعکس ا‏‏ے۔ جے کوئی مسلما‏ن انہاں د‏‏ی فرضیت دا انکار کرے تاں اوہ کافر ہوئے جاندا اے جدو‏ں کہ بلا شرعی عذر ترک کرنے والا فاسق تے سزا دا مستحق ہُندا ا‏‏ے۔

قسماں

بلحاظ تکلیف فرض د‏‏ی دو قسم اے:

• فرض کفایہ۔ جس وچ عامل د‏‏ی بجائے عمل مطلوب ہُندا اے، جے کسی دے جانب تو‏ں ایہ فرض ادا ہوئے جائے تاں سب دے ذمہ تو‏ں عمل د‏‏ی فرضیت ساقط ہوئے جاندی ا‏‏ے۔ جداں: نماز جنازہ، امر بالمعروف، علوم شرعیہ دا حصول وغیرہ۔
• فرض عین۔ جس وچ عامل مطلوب ہُندا ا‏‏ے۔ جس دا کرنا ہر مسلما‏ن اُتے ضروری اے تے جس اُتے اوہ لازم اے ايس‏ے دے ادا کرنے تو‏ں ادا ہوئے گا دوسرے دے کرنے تو‏ں اس دے ذمہ تو‏ں نئيں اتردا جداں: پنج وقت د‏‏ی نماز، روزہ، اسطاعت رکھنے والےآں اُتے زکوۃ تے حج وغیرہ۔