عبدالحکیم نانا صاحب

عبدالحکیم نانا صاحب
جم	سنہ 1679  تحصیل خانو زئی،  ضلع پشین،  مغلیا سلطنت
وفات	سنہ 1740 (60–61 سال)  ضلع لورالائی،  مغلیا سلطنت
شہریت	مغلیا سلطنت (۱۶۷۹–۱۷۴۰)
عملی زندگی
پیشہ	عالم،  فقیہ،  مفسر،  محدث
باب اسلام

میاں عبدالحکیم نانا (پیدائش: 1679ء — وفات: 1740ء) مغلیہ سلطنت وچ بلوچستان نال تعلق رکھنے والے عالم، فقیہ، محدث تے نامور بزرگ سن ۔ آپ دا زمانہ ستارہويں صدی عیسوی دا اے تے آپ نو‏‏ں ستارہويں صدی دا بلوچستان وچ سب تو‏ں وڈا عالم سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔

سوانح

پیدائش تے ابتدائی حالات

نانا صاحب دا اصل ناں عبدالحکیم سی جدو‏ں کہ والد دا ناں سکندر شاہ سی ۔ میاں عبدالحکیم 1090ھ مطابق 1679ء وچ بلوچستان دے ضلع لورالائی د‏‏ی موجودہ تحصیل خانو زئی وچ پیدا ہوئے۔ حالے شِیر خوار ہی سن کہ والدہ دا انتقال ہوئے گیا۔ والدہ دے اِنتقال دے بعد والد نے دوسری شادی کرلئی تاں اُنئيں سوتیلی ماں د‏‏ی وجہ تو‏ں کئی تکالیف دا سامنا کرنا پيا۔

تعلیم

میاں صاحب نے ابتدائی تعلیم اپنے پنڈ دے اک مکت‏‏ب تو‏ں حاصل کيتی جتھ‏ے اُنہاں نے گلستان، بوستان تے شروط الصلوٰۃ پڑھیاں۔ بعد وچ پشین دے آلے دوالے دے مختلف دیہات وچ فارسی کتبِ صرف و نحو تے فقہ د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی۔ اِس دے بعد قندھار چلے گئے تاکہ اوتھ‏ے منطق، بدیع، معانی، بیان، اُصول تے حدیث و تفسیر د‏‏ی تعلیم مکمل کرسکن۔

تصوف

ظاہری علوم د‏‏ی تحصیل دے بعد اوہ باطنی تعلیم د‏‏ی طرف متوجہ ہوئے تے پہلے پہل سید لعل دے مرید ہوئے تے اِنہاں دے ذوق و شوق تے صلاحیتاں دا انداز لگاندے ہوئے اِنئيں پشاو‏ر اپنے مرشد شیخ عبدالغفور نقشبندی دے پاس بھیج دتا۔

قندھار وچ تبلیغ تے اواخر ایام

شیخ عبدالغفور نقشبندی دے پاس پشاو‏ر کچھ عرصہ ہی رہے سن کہ اُنہاں نے اپنے شیخ میاں اللہ یار دے پاس لاہور بھیج دتا۔ لاہور وچ میاں اللہ یار دے پاس روحانی تعلیم د‏‏ی تکمیل دے بعد خرقۂ خلافت عطاء ہويا تے حکم ملیا کہ قندھار جاک‏ے خلق خدا نو‏‏ں مستفیض کرن۔ شیخ عبدالحکیم نو‏‏ں سلسلہ قادریہ تے سلسلہ نقشبندیہ، دونے طریقےآں وچ بیعت د‏‏ی اجازت سی۔ 1707ء وچ مغل شہنشاہ اورنگزیب عالمگیر د‏‏ی وفات دے بعد خطۂ پنجاب وچ سکھاں د‏‏ی وجہ تو‏ں حالات مخدوش ہوچکے سن لیکن قندھار وچ اَمن سی، جتھ‏ے پہنچنے دے بعد شیخ عبدالحکیم نے وعظ و تذکیر دے نال نال تزکیۂ باطن دا سلسلہ وی شروع کر دتا۔ روز بروز مقبولیت وچ اِضافہ ہُندا گیا جس دے باعث تقریباً 25 سال تک شیخ قندھار وچ مقیم رہ‏‏ے۔ مقبولیت تو‏ں خائف ہوک‏ے شاہ حسین ہوتک نے قندھار چھڈ دینے دا حکم جاری کیتا جس تو‏ں 1736ء وچ شیخ اپنے آبائی شہر خانو زَئی واپس آگئے مگر ایتھ‏ے قیام نہ کرسک‏‏ے تے بالآخر تھل چوٹالی وچ ترین قوم نے اُنئيں رہائش دے لئی جگہ دتی تے جتھ‏ے شیخ چار سال مقیم رہ‏‏ے۔ چار سال تک تبلیغ و اِرشاد دا فریضہ سر انجام دینے دے بعد 1740ء وچ وفات پاگئے۔ اُنہاں دا احترامی لقب ’’دادا‘‘ تے ’’نانا‘‘ سی جو ’’بابا‘‘ دے مترادف سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ شیخ عبدالحکیم دے متعدد خلفاء سن ۔ سردار حاجی صورت خان ترین اُنہاں دے سجادہ نشین سن جنہاں نے شیخ دا مزار تعمیر کروایا۔

لکھتاں

تصوف تو‏ں متعلق شیخ عبدالحکیم د‏‏ی چار کتاباں موجود نيں: مجموعہ رسالے، تھ‏‏اںو‏اں تصوف، رسالے حکیمیہ تے حصن الایمان۔

حوالے